مهسا فایل |
سایت دانلود فایل پاورپوینت کامل محمد بن یزید ابن ماجه ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint
در حال بارگذاری
توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد
پاورپوینت کامل محمد بن یزید ابن ماجه ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است
شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.
لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.
توجه : در صورت مشاهده بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل محمد بن یزید ابن ماجه ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد
بخشی از متن پاورپوینت کامل محمد بن یزید ابن ماجه ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint :
ابنماجه ابوعبدالله محمد بن یزید ربعی قزوینی
اِبْنِ ماجه، ابوعبدالله محمد بن یزید رَبَعی قزوینی (۲۰۹-۲۲ رمضان ۲۷۳ق/۸۲۴ -۲۰ فوریه ۸۸۷م)، محدّث بزرگ و گردآورنده سنن، ششمین کتاب از صحاح سته در حدیث میباشد.
[۱] ابن طاووس، علی، ج۱، ص۱۸۰، الطرائف، قم، ۱۴۰۰ق.
او برای تکمیل دانش حدیثی خود به شهرهای مختلف علمی آن روزگار ؛ از قبیل بغداد، کوفه، بصره، شام، حجاز و ری مسافرت کرد و از مشایخ بزرگ، همچون: علی بن محمد طنافسی مصعب بن عبدالله زبیری، و… علوم حدیث را فرا گرفت
[۲] سیر اعلام النبلاء، ج ۱۳، ص ۲۷۷ و ۲۷۸ ؛ الاعلام، ج ۷، ص ۱۴۴.
. او دارای کتابی در تفسیر قرآن و کتابی درباره تاریخ قزوین است.
[۳] الاعلام، ج ۷، ص ۱۴۴.
مهمترین کتاب او سنن است که به سنن ابن ماجه معروف است.
فهرست مندرجات
۱ – القاب
۲ – منابع شرح حال ابن ماجه
۳ – اساتید
۴ – سفرهای ابن ماجه
۵ – شاگردان
۶ – وفات
۷ – دلیل شهرت ابن ماجه
۸ – رواج آغازین سنن ابن ماجه
۸.۱ – رواج سنن در قزوین
۸.۲ – رواج سنن در ری
۸.۳ – رواج در مناطق دیگر
۹ – گسترش رواج سنن ابن ماجه
۱۰ – سنن ابن ماجه ششمین از صحاح سته
۱۱ – تفاوت سنن با صحاح دیگر
۱۲ – آثار دیگر ابن ماجه
۱۳ – بررسی منابع درباره ابن ماجه
۱۴ – افراد دیگر خاندان ابن ماجه
۱۵ – فهرست منابع
۱۶ – پانویس
۱۷ – منبع
۱ – القاب
ماجه لقب پدر وی بوده است.
[۴] رافعی، ج۲، ص۴۹، به نقل از چند دستخط کهن، عبدالکریم، التدوین فی اخبار قزوین، حیدرآباد دکن، ۱۹۸۵م.
علت خوانده شدن او به ربعی، نسبت ولاء بین خاندان وی با قبیله عرب ربیعه است.
[۵] ابن نقطه، ج۱، ص۱۲۵، به نقل از تاریخ قزوین ابویعلی خلیلی، محمد، التقیید، حیدرآباد دکن، ۱۴۰۳- ۱۴۰۴ق/۱۹۸۳-۱۹۸۴م.
۲ – منابع شرح حال ابن ماجه
منبع اساسی در مورد تاریخ ولادت و وفات او دستخط شاگردش جعفر بن ادریس است.
[۶] ابن قیسرانی، محمد مقدسی، ج۱، ص۲۱، شروط الائمه السنه، به کوشش طارق سعود، بیروت، ۱۴۰۸ق/ ۱۹۸۸م.
تنها بخش زندگی ابن ماجه که بیشتر بدان پرداخته شده، مربوط به سفرهای علمی و شیوخ وی در این سفرهاست. براساس گزارش منابع شرح حال که با اسانید سنن ابن ماجه تأیید میشود، ابن ماجه پس از استماع از مشایخ زادگاه خود قزوین ، چون علی بن محمد طنافسی و ابومحمد عمرو بن رافع، راهیِ سفر شد، ولی با توجه به اینکه هیچ گاه تاریخ مسافرتهای وی در منابع نیامده، تعیین ترتیب آنها نمیتواند قطعی باشد.
۳ – اساتید
به هر حال او مدتی در عراق به تحصیل پرداخت: در کوفه از بزرگانی چون ابوکریب محمد ابن علاء، ابوبکر و عثمان پسران ابی شیبه، محمد بن عبدالله بن نمیر و هنادبن سری، در بصره از استادانی نظیر نصر بن علی جهضمی و محمد ابن بشّار بندار، در واسط از کسانی همچون احمد بن سنان قطان و تمیم ابن منتصر و در بغداد از شیوخی چون ابوخیثمه زهیربن حرب و ابوثور ابراهیم بن خالد حدیث آموخت. نیز چندی در شام اقامت گزید و در دمشق از عالمانی چون هشام بن عمار، عبدالرحمان بن ابراهیم دُحَیم و عبدالرحمان بن احمد بن بشیر بن ذکوان و در حمص از محمد بن مصفی و هشام بن عبدالملک یزنی و دیگران استماع حدیث نمود. همچنین سفری به مصر داشت و از مشایخ آن دیار چون محمد بن رمح، ابوطاهر ابن سرح و یونس بن عبدالاعلی بهره برد. در مدت حضور در مکه و مدینه نیز از شماری از شیوخ دانش آموخت.
[۷] ابن نقطه، محمد، ج۱، ص۱۲۲-۱۲۳، التقیید، حیدرآباد دکن، ۱۴۰۳- ۱۴۰۴ق/۱۹۸۳-۱۹۸۴م.
[۸] ابن نقطه، ج۱، ص۱۲۵-۱۲۶، به نقل از تاریخ خلیلی، محمد، التقیید، حیدرآباد دکن، ۱۴۰۳- ۱۴۰۴ق/۱۹۸۳-۱۹۸۴م.
[۹] یاقوت، ج۴، ص۹۰-۹۱، به نقل از تاریخ همدان شیرویه دیلمی، بلدان.
[۱۰] ابن عساکر، علی، ج۱۶، ص۱۲۵، تاریخ مدینه دمشق، عمان، دارالبشیر.
۴ – سفرهای ابن ماجه
با مطالعهای درباره این مشایخ، میتوان تاریخ سفر او را به غرب، در حدود ۲۳۰-۲۴۰ق برآورد کرد. در مورد سفر ابن ماجه به شرق، گرچه بر ما معلوم است که گذار او به ری و نیشابور افتاده و در ری از محمد بن حمید رازی (د ۲۴۸ق) و در نیشابور از محمد بن یحیی ذهلی (د ۲۵۸ق) استماع حدیث کرده است،
[۱۱] ابن نقطه، محمد، ج۱، ص۱۲۶، التقیید، حیدرآباد دکن، ۱۴۰۳- ۱۴۰۴ق/۱۹۸۳-۱۹۸۴م.
اما تخمین جزئیات این سفر نیاز به اطلاعات بیشتری دارد. سیاق گفتار مورخان قزوین چون خلیلی و رافعی در شرح حال ابن ماجه و نیز بررسی درباره شاگردان وی نشان میدهد که او پس از مسافرت خود، به قزوین بازگشته و در آنجا به تدریس و تألیف پرداخته است.
۵ – شاگردان
از جمله شاگردان وی علی بن ابراهیم قطان، محمد بن عیسی صفار ابهری، اسحاق بن محمد قزوینی، ابوعمرو احمد بن محمد مدینی و ابوالطیب احمد بن روح بغدادی را میتوان نام برد (برای فهرستی از شاگردان وی، به این منابع
[۱۲] ابن نقطه، محمد، ج۱، ص۱۲۶، التقیید، حیدرآباد دکن، ۱۴۰۳- ۱۴۰۴ق/۱۹۸۳-۱۹۸۴م.
[۱۳] یاقوت، بلدان، ج۴، ص۹۱.
[۱۴] رافعی، عبدالکریم، ج۲، ص۴۹-۵۰، التدوین فی اخبار قزوین، حیدرآباد دکن، ۱۹۸۵م.
رجوع کنید.)
۶ – وفات
ابن ماجه در قزوین درگذشت و در سوگ او شاعران مرثیهها سرودند.
[۱۵] رافعی، عبدالکریم، ج۲، ص۵۰ -۵۳، التدوین فی اخبار قزوین، حیدرآباد دکن، ۱۹۸۵م.
[۱۶] حمدالله مستوفی، تاریخ گزیده، ج۱، ص۶۳۰، به کوشش عبدالحسین نوایی، تهران، ۱۳۶۲ش.
[۱۷] حمدالله مستوفی، تاریخ گزیده، ج۱، ص۸۱۳، به کوشش عبدالحسین نوایی، تهران، ۱۳۶۲ش.
مزار او در قزوین تا مدتها شناخته شده بود.
[۱۸] حمدالله مستوفی، نزهه القلوب، ج۱، ص۵۹، به کوشش گ لسترنج، لیدن، ۱۹۱۵م.
[۱۹] حمدالله مستوفی، تاریخ گزیده، ج۱، ص۷۸۴، به کوشش عبدالحسین نوایی، تهران، ۱۳۶۲ش.
۷ – دلیل شهرت ابن ماجه
به رغم شهرت ابن ماجه، منابع شرح حال وی بسیار اندک بوده و دانستهها درباره زندگی او ناچیز است. نگاهی ژرف به منابع مربوط به ابن ماجه نشان میدهد که همواره در طول تاریخ بین شهرت شخص ابن ماجه و اشتهار کتاب مهم او سنن رابطه مستقیم وجود داشته است. یعنی به موازات کم رواج بودن سنن در سدههای آغازین، شخصیت ابن ماجه نیز کمتر معروف بوده است.
۸ – رواج آغازین سنن ابن ماجه
در مقایسه با دیگر صحاح سته میتوان گفت که سنن ابن ماجه تا سده ۶ق/۱۲م اغلب از رواج محلی برخوردار و عمدتاً در سطح ایران رایج بوده است. به عبارت دیگر در فاصله ۳ قرن روایت نسل به نسل، سنن ابن ماجه کمتر از مرز ایران و به ویژه قزوین خارج شده است. بسته بودن محیط علمی قزوین و ارتباط نسبتاً ضعیف آن با دیگر مراکز را باید از عوامل آن شمرد.
۸.۱ – رواج سنن در قزوین
ابن ماجه در قزوین سنن را بر شاگردان خود عرضه داشت و کسانی چون علی بن ابراهیم قطّان قزوینی، احمد بن ابراهیم خلیلی قزوینی، سلیمان بن یزید فامی قزوینی، حامد بن لیثویه ابهری، محمد بن عیسی ابهری و ابراهیم بن دینار همدانی آن را از وی فراگرفتند. در این میان روایت قطان بر دیگران چیره شد و درباره سرگذشت تاریک روایات دیگر، این اندازه آگاهی وجود دارد که روایت قزوینیان و ابهریان چندی در منطقه قزوین باقی بوده
[۲۰] خلیلی، خلیل، ج۲، ص۷۶۵-۷۶۶، الارشاد، به کوشش محمد سعید بن عمر ادریس، ریاض، ۱۴۰۹ق/۱۹۸۹م.
[۲۱] رافعی، عبدالکریم، ج۲، ص۴۹، التدوین فی اخبار قزوین، حیدرآباد دکن، ۱۹۸۵م.
[۲۲] رافعی، عبدالکریم، ج۲، ص۱۳۴، التدوین فی اخبار قزوین، حیدرآباد دکن، ۱۹۸۵م.
[۲۳] رافعی، عبدالکریم، ج۳، ص۳۴۳، التدوین فی اخبار قزوین، حیدرآباد دکن، ۱۹۸۵م.
و روایت ابراهیم همدانی احتمالاً از راه همدان به عراق رسیده و بدون اینکه نشانی از رواج آن در دست باشد، نسخه آن تا سده ۷ق دوام داشته است.
[۲۴] ابن طاووس، علی، ج۱، ص۱۸۰، الطرائف، قم، ۱۴۰۰ق.
اعتبار قطان در میان اهل حدیث، و عمر ۹۱ ساله وی موجب آن شد که جمعی گرد او درآیند و سنن را از وی فراگیرند. البته در میان این جمع روایت ابوطلحه قاسم بن ابی المنذر قزوینی بر دیگران غلبه یافت و در درجه بعد روایت ابوبکر ابن لال همدانی از اندک رواجی برخوردار شد.
[۲۵] ابوطالب حسنی، یحیی، ج۱، ص۱۳۸، تیسیر المطالب، به کوشش یحیی عبدالکریم فضیل، بیروت، ۱۳۹۵ق/۱۹۷۵م.
[۲۶] ابوطالب حسنی، یحیی، ج۱، ص۱۵۰، تیسیر المطالب، به کوشش یحیی عبدالکریم فضیل، بیروت، ۱۳۹۵ق/۱۹۷۵م.
[۲۷] قاضی اردبیلی، عبدالله، فوائد، نسخه خطی کتابخانه ظاهریه، شم (۱۳) ۳۷۶۴.
[۲۸] جورقانی، حسین، ج۱، ص۱۰۸-۱۰۹، الاباطیل و المناکیر، به کوشش عبدالرحمان عبدالجبار فریوائی، بنارس، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
[۲۹] ابن نقطه، محمد، ج۲، ص۱۸۶، التقیید، حیدرآباد دکن، ۱۴۰۳- ۱۴۰۴ق/۱۹۸۳-۱۹۸۴م.
[۳۰] ابن نقطه، محمد، ج۲، ص۲۸۶، التقیید، حیدرآباد دکن، ۱۴۰۳- ۱۴۰۴ق/۱۹۸۳-۱۹۸۴م.
[۳۱] رافعی، عبدالکریم، ج۳، ص۴۰، التدوین فی اخبار قزوین، حیدرآباد دکن، ۱۹۸۵م.
[۳۲] رافعی، عبدالکریم، ج۳، ص۹۵، التدوین فی اخبار قزوین، حیدرآباد دکن، ۱۹۸۵م.
[۳۳] رافعی، عبدالکریم، ج۳، ص۲۲۶، التدوین فی اخبار قزوین، حیدرآباد دکن، ۱۹۸۵م.
[۳۴] رافعی، عبدالکریم، ج۳، ص۳۴۳، التدوین فی اخبار قزوین، حیدرآباد دکن، ۱۹۸۵م.
همچنین شاگرد دیگر قطان، عبدالرحمان بن احمد قزوینی در ۲۰۹ق، هنگام گذار از بغداد، برخی احادیث سنن را در آنجا رواج داد.
[۳۵] خطیب بغدادی، احمد، ج۱۰، ص۳۰۳، تاریخ بغداد، قاهره، ۱۳۴۹ق.
[۳۶] که سند آن خالی از خدشه نیست، خطیب بغدادی، ج۱، ص۱۱۸، السابق و اللاحق، به کوشش محمد بن مطر زهرانی، ریاض، ۱۴۰۲ق/۱۹۸۲م.
[۳۷] ابن ماجه، محمد، ج۱، ص۶۴۷، سنن، به کوشش محمد فؤاد عبدالباقی، قاهره، ۱۹۵۲-۱۹۵۳م.
ابوطلحه قزوینی در ۴۰۸-۴۰۹ق، در حالی که افزون بر ۶۰ سال از وفات قطان میگذشت، کتاب سنن را در قزوین تحدیث نمود و جمعی از محدثان آن را از وی استماع کردند.
[۳۸] ابن نقطه، محمد، ج۱، ص۵۰، التقیید، حیدرآباد دکن، ۱۴۰۳- ۱۴۰۴ق/۱۹۸۳-۱۹۸۴م.
[۳۹] ابن نقطه، محمد، ج۲، ص۲۲۵، التقیید، حیدرآباد دکن، ۱۴۰۳- ۱۴۰۴ق/۱۹۸۳-۱۹۸۴م.
[۴۰] رافعی، عبدالکریم، ج۳، ص۷۱، التدوین فی اخبار قزوین، حیدرآباد دکن، ۱۹۸۵م.
[۴۱] رافعی، عبدالکریم، ج۳، ص۴۳۸، التدوین فی اخبار قزوین، حیدرآباد دکن، ۱۹۸۵م.
[۴۲] رافعی، عبدالکریم، ج۴، ص۱۹، التدوین فی اخبار قزوین، حیدرآباد دکن، ۱۹۸۵م.
از آن جمله محمد بن حسین مقومی قزوینی که در آن زمان بسیار جوان بود، توانست حدود ۸۰ سال سنن را در ثبت خود نگاه دارد و در ۴۸۰-۴۸۱ق آن را در قزوین باز گوید (برای رواج روایات مجالس مقومی در قزوین در سده ۶ق، نک
[۴۳] ابوالخیر حاکمی، «کتاب الاربعین المنتقی»، ج۱، ص۱۲۴، مجله تراثنا، قم، ۱۴۰۵ق، شم ۱.
[۴۴] ابن نقطه، محمد، ج۱، ص۷۰، التقیید، حیدرآباد دکن، ۱۴۰۳- ۱۴۰۴ق/۱۹۸۳-۱۹۸۴م.
[۴۵] ابن نقطه، محمد، ج۱، ص۷۷، التقیید، حیدرآباد دکن، ۱۴۰۳- ۱۴۰۴ق/۱۹۸۳-۱۹۸۴م.
[۴۶] ابن نقطه، محمد، ج۲، ص۲۷۴، التقیید، حیدرآباد دکن، ۱۴۰۳- ۱۴۰۴ق/۱۹۸۳-۱۹۸۴م.
[۴۷] رافعی، عبدالکریم، ج۱، ص۱۴۴، التدوین فی اخبار قزوین، حیدرآباد دکن، ۱۹۸۵م.
[۴۸] رافعی، عبدالکریم، ج۲، ص۷۸، التدوین فی اخبار قزوین، حیدرآباد دکن، ۱۹۸۵م.
[۴۹] رافعی، عبدالکریم، ج۲، ص۱۱۴، التدوین فی اخبار قزوین، حیدرآباد دکن، ۱۹۸۵م.
[۵۰] رافعی، عبدالکریم، ج۳، ص۸۵، التدوین فی اخبار قزوین، حیدرآباد دکن، ۱۹۸۵م.
).
۸.۲ – رواج سنن در ری
اما رواج سنن در ری چنان بوده است که در نیمههای سده ۵ق، تنها از طریق روایت واقد بن خلیل (از علی بن حسن بن ادریس از قطان)، در سطح محدودی شناخته شده بود.
[۵۱] رافعی، عبدالکریم، ج۱، ص۵۰، التدوین فی اخبار قزوین، حیدرآباد دکن، ۱۹۸۵م.
[۵۲] رافعی، عبدالکریم، ج۲، ص۲۸۷، التدوین فی اخبار قزوین، حیدرآباد دکن، ۱۹۸۵م.
در واقع سال ۴۸۴ق/۱۰۹۱م را که در آن محمد بن حسین مقومی به ری آمده و سنن را به روایت ابوطلحه باز خوانده است،
[۵۳] رافعی، ج۱، ص۴۹-۵۰، عبدالکریم، التدوین فی اخبار قزوین، حیدرآباد دکن، ۱۹۸۵م.
باید نقطه عطفی در تاریخ رواج سنن دانست. در ری محدّثانی چون ابن ناصر بغدادی، ابوسعد عبدالرحمان حصیری، ابوالقاسم محمود طالقانی ابن قیسرانی و فرزند وی ابوزرعه طاهر بن محمد مقدسی در مجلس مقومی حضور یافتند و به سماع سنن نایل شدند. ابن ناصر سنن را با خود به بغداد برد و کسانی چون ابن شهر آشوب و ابن جوزی آن را از او فراگرفتند.
[۵۴] ابن شهرآشوب، محمد، ج۱، ص۹، مناقب آل ابی طالب، قم، چاپخانه علمیه.
[۵۵] ابن جوزی، عبدالرحمان، ج۲، ص۵۵، الموضوعات، به کوشش عبدالرحمان محمد عثمان، بیروت، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
[۵۶] ذهبی، محمد، ج۲۱، ص۳۶۶، سیراعلام النبلاء، به کوشش شعیب ارنؤوط و دیگران، بیروت، مؤسسه الرساله.
سپس روایت حصیری و طالقانی به دست کسانی چون سمعانی از خراسان و ابن عساکر از شام افتاد
[۵۷] سمعانی، عبدالکریم، ج۱۲، ص۴۰۵، الانساب، حیدرآباد دکن، ۱۴۰۱ق/۱۹۸۱م.
[۵۸] سمعانی، عبدالکریم، ج۱، ص۳۹۶، التحبیر، به کوشش منیره ناجی سالم، بغداد ۱۳۹۵ق/۱۹۷۵م.
[۵۹] ابن عساکر، علی، ج۱۶، ص۱۲۵، تاریخ مدینه دمشق، عمان، دارالبشیر.
(برای نمونههایی از رواج سنن در خود ری به این منابع رجوع کنید
[۶۰] سمعانی، عبدالکریم، ج۲، ص۳۲۸، التحبیر، به کوشش منیره ناجی سالم، بغداد ۱۳۹۵ق/۱۹۷۵م.
[۶۱] سمعانی، عبدالکریم، ج۱، ص۲۷۰ الف و ب، المنتخب، نسخه خطی کتابخانه احمد ثالث، شم ۲۹۵۳.
).
گفتنی است که ابوزرعه مقدسی (ز ۴۸۰ق) به هنگام شرکت در مجالس مقوّمی خردسال بود و نسخهای که او روایت میکرد در واقع متنی بود که پدرش ابن قیسرانی از مقومی فراگرفته و پس از آن استنساخ کرده بود.
[۶۲] ابن نقطه، محمد، ج۱، ص۵۰، التقیید، حیدرآباد دکن، ۱۴۰۳- ۱۴۰۴ق/۱۹۸۳-۱۹۸۴م.
[۶۳] ابن نقطه، محمد، ج۲، ص۳۹، التقیید، حیدرآباد دکن، ۱۴۰۳- ۱۴۰۴ق/۱۹۸۳-۱۹۸۴م.
[۶۴] ذهبی، محمد، ج۱۹، ص۳۶۵، سیراعلام النبلاء، به کوشش شعیب ارنؤوط و دیگران، بیروت، مؤسسه الرساله.
فاصله ۸۰ ساله میان جلسات مقومی تا وفات وی (۵۶۶ق) انگیزهای شد تا ابوزرعه مقدسی به عنوان تنها شاهد بازمانده آن مجالس مورد توجه طالبان سنن قرار گیرد و شوق به دست آوردن سندی عالیتر، روایت دیگر شاگردان را به بوته فراموشی سپارد. دیگر عامل توجه به ابوزرعه این بود که وی در حدود ۵۶۰ق به بغداد رفت و در آنجا به نشر سنن پرداخت.
[۶۵] ابن نقطه، محمد، ج۲، ص۳۸-۳۹، التقیید، حیدرآباد دکن، ۱۴۰۳- ۱۴۰۴ق/۱۹۸۳-۱۹۸۴م.
[۶۶] ابن دمیاطی، احمد، ج۱، ص۱۳۲، المستفاد، حیدرآباد دکن، ۱۳۹۱ق/۱۹۷۱م.
۸.۳ – رواج در مناطق دیگر
به عنوان یک جمع بندی باید گفت، چنانکه ابن قیسرانی گزارش کرده، در سده ۵ق سنن ابن ماجه در منطقه جبال، جنوب خراسان (قهستان) و مازندران از رواج و اعتبار شایستهای برخوردار بوده، در حالی که در دیگر نقاط، هنوز آنگونه که شاید، برای اهل دانش آشنا نبوده است.
[۶۷] ابن نقطه، ج۱، ص۱۲۴، به نقل از المنثور ابن قیسرانی، محمد، التقیید، حیدرآباد دکن، ۱۴۰۳- ۱۴۰۴ق/۱۹۸۳-۱۹۸۴م.
این عدم آشنایی حتی در مورد برخی نقاط ایران چون شمال خراسان نیز صادق است.
[۶۸] ذهبی، محمد، ج۱۸، ص۱۶۵، سیراعلام النبلاء، به کوشش شعیب ارنؤوط و دیگران، بیروت، مؤسسه الرساله.
۹ – گسترش رواج سنن ابن ماجه
در یک بررسی بر روی اسانید برجای مانده از تداول سنن، میتوان نتیجه گرفت که رواج چشمگیر آن از ابوزرعه مقدسی آغاز شده و با تلاش شاگردان عراقی و شامی او به کمال رسیده است. از مؤثرترین این شاگردان میتوان موفقالدین ابن قدامه مقدسی، عبداللطیف بن یوسف بغدادی، عبداللطیف بن محمد قبیطی، عمر بن محمد سهروردی، انجب بن ابی السعادات حمامی و ابوبکر ابن باقا را ذکر کرد که حلقههای واسطه در زنجیره روایات متداول سنن ابن ماجه هستند (برای اسانید روایت ابوزرعه به این منابع رجوع کنید
[۶۹] حازمی، محمد، ج۱، ص۱۷۳، الاعتبار، حیدرآباد دکن، ۱۴۰۰ق/۱۹۸۰م.
[۷۰] ابن قدامه عبدالله، التبیین فی انساب القرشیین، ج۱، ص۲۲۶، به کوشش محمد نایف دلیمی، بیروت، ۱۴۰۸ق/۱۹۸۸م.
[۷۱] ابن نقطه، محمد، ج۲، ص۳۸- ۳۹، التقیید، حیدرآباد دکن، ۱۴۰۳- ۱۴۰۴ق/۱۹۸۳-۱۹۸۴م.
[۷۲] ابن نقطه، محمد، ج۲، ص۱۳۵، التقیید، حیدرآباد دکن، ۱۴۰۳- ۱۴۰۴ق/۱۹۸۳-۱۹۸۴م.
[۷۳] ابن نقطه، محمد، ج۲، ص۱۸۲-۱۸۳، التقیید، حیدرآباد دکن، ۱۴۰۳- ۱۴۰۴ق/۱۹۸۳-۱۹۸۴م.
[۷۴] ضیاء مقدسی، المستخرج من الاحادیث المختاره، ج۱، ص۱۹۶، نسخه عکسی موجود در کتابخانه مرکز.
[۷۵] کنجی، محمد، ج۱، ص۹۹، البیان، به کوشش محمد مهدی خرسان، قم، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.
[۷۶] جوینی، ابراهیم، ج۱، ص۵۸، فرائد السمطین، به کوشش محمد باقر محمودی، بیروت، ۱۳۹۸ق/۱۹۷۸م.
[۷۷] ذهبی، محمد، ج۱۳، ص۲۸۰، سیراعلام النبلاء، به کوشش شعیب ارنؤوط و دیگران، بیروت، مؤسسه الرساله.
[۷۸] ذهبی، محمد، ج۲۲، ص۳۵۲، سیراعلام النبلاء، به کوشش شعیب ارنؤوط و دیگران، بیروت، مؤسسه الرساله.
[۷۹] سبکی، تقیالدین، ج۱، ص۴۷، شفاء السقام، حیدرآباد دکن، ۱۴۰۲ق/ ۱۹۸۲م.
[۸۰] سبکی، تاجالدین، ج۱، ص۵، طبقات الشافعیهالکبری، به کوشش محمود محمد طناحی و عبدالفتاح محمد حلو، قاهره، ۱۳۸۳ق/۱۹۶۴م.
[۸۱] سبکی، تاجالدین، ج۱، ص۱۵۹، طبقات الشافعیهالکبری، به کوشش محمود محمد طناحی و عبدالفتاح محمد حلو، قاهره، ۱۳۸۳ق/۱۹۶۴م.
[۸۲] ابن جزری، محمد، ج۱، ص۱۲۲-۱۲۳، اسنی المطالب، به کوشش محمد هادی امینی، اصفهان، ۱۴۰۰ق.
[۸۳] ابن تغری بردی، النجوم، ج۳، ص۷۰.
[۸۴] کورانی، ابراهیم، ج۱، ص۱۳، «الامم لایقاظ الهمم»، رسائل خمسه اسانید، حیدرآباد دکن، ۱۳۲۸ق/۱۹۱۰م.
[۸۵] نخلی، احمد، ج۱، ص۱۷- ۱۸، «بغیه الطالبین»، رسائل خمسه اسانید، حیدرآباد دکن، ۱۳۲۸ق/۱۹۱۰م.
[۸۶] بصری، عبدالله، ج۱، ص۸، «الامداد»، رسائل خمسه اسانید، حیدرآباد دکن، ۱۳۲۸ق/۱۹۱۰م.
[۸۷] فلاّنی، صالح بن محمد، ج۱، ص۲۱-۲۲، «قطف الثمر»، رسائل خمسه اسانید، حیدرآباد دکن، ۱۳۲۸ق/ ۱۹۱۰م.
[۸۸] شوکانی، محمد، ج۱، ص۴۶-۴۷، «اتحاف الاکابر»، رسائل خمسه اسانید، حیدرآباد دکن، ۱۳۲۸ق/ ۱۹۱۰م.
[۸۹] ترمسی، محمد محفوظ، ج۱، ص۱۶، کفایه المستفید، به کوشش محمد یاسین فادانی، بیروت، ۱۴۰۸ق/۱۹۸۷م.
).
براساس آنچه از اسانید یاد شده برمیآید، سنن ابن ماجه به طور جدی از نیمه دوم سده ۶ق در عراق و شام و سپس مصر شناخته شده و دقیقاً از همین دوره است که نقل از سنن در آثار مؤلفان این نواحی بسیار دیده میشود (به عنوان نمونه به این منابع رجوع کنید
[۹۰] ابن صابونی، محمد، ج۱، ص۳۴۶، تکمله اکمال الاکمال، بیروت، ۱۴۰۶ق/۱۹۸۶م.
[۹۱] ابن قدامه عبدالله، المغنی، ج۱، ص۴۴، بیروت، ۱۴۰۴ق/۱۹۸۴م.
[۹۲] ضیاء مقدسی، المستخرج من الاحادیث المختاره، ج۱، ص۱۹۶، نسخه عکسی موجود در کتابخانه مرکز.
[۹۳] ضیاء مقدسی، محمد بن عبدالواحد، ج۱، ص۳۸، فضائل الاعمال، به کوشش مجدی سید ابراهیم، قاهر، ۱۴۰۷ق.
[۹۴] بکری، حسن، ج۱، ص۵۶، کتاب الاربعین حدیثاً، به کوشش محمد محفوظ، بیروت، ۱۴۰۰ق/۱۹۸۰م.
[۹۵] منذری، عبدالعظیم، ج۱، ص۳۷، الترغیب و التزهیب، به کوشش مصطفی محمد عماره، بیروت، ۱۳۸۸ق/۱۹۶۸م.
[۹۶] کنجی، محمد، ج۱، ص۱۰۰، البیان، به کوشش محمد مهدی خرسان، قم، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.
[۹۷] کنجی، محمد، ج۱، ص۵۳، کفایه الطالب، به کوشش محمدهادی امینی، نجف، ۱۳۹۰ق.
[۹۸] منذری، محمد، ج۱، ص۹۲، مشیخه النعال البغدادی، به کوشش ناجی معروف و بشار عواد معروف، بغداد، ۱۳۹۵ق/۱۹۷۵م.
[۹۹] منذری، محمد، ج۱، ص۱۳۱، مشیخه النعال البغدادی، به کوشش ناجی معروف و بشار عواد معروف، بغداد، ۱۳۹۵ق/۱۹۷۵م.
[۱۰۰] مقدسی، یوسف، ج۱، ص۵۹، عقدالدرر، به کوشش عبدالفتاح محمد حلو، قاهره، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.
[۱۰۱] نووی، یحیی، ج۱، ص۲۷، الاذکار، به کوشش محییالدین شامی، دارالبشائر.
[۱۰۲] محب طبری، احمد، ج۱، ص۸، الریاض النضره، بیروت، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۴م.
و در مورد نسخهای از سنن مورخ ۳۷۰ واندی که تا سده ۹ق باقی بودهبه این منبع رجوع کنید.
[۱۰۳] ابن حجر عسقلانی، فتح الباری، ج۷، ص۲۷، قاهره، ۱۳۴۸ق.
طبیعی به نظر میرسد که پس از شام و مصر این کتاب راه مغرب و اندلس را بر روی خود باز کرده باشد. در سدههای ۶ و ۷ ق/۱۲ و ۱۳م در فهارس مغربی چون: فهرس ابن عطیه ، فهرسه ابن خی ر و برنامج رعینی جای خالی سنن ابن ماجه احساس میشود، ولی از آشنایی جسته و گریخته مغربیان با سنن اطلاعاتی در دست است. چنانکه مثلاً محمد ابراهیم بن خطاب مغربی اندکی پس از ۵۸۰ق در رحله علمی خود به قزوین آمده و سنن را استماع کرده است.
[۱۰۴] رافعی، عبدالکریم، ج۱، ص۱۴۴، التدوین فی اخبار قزوین، حیدرآباد دکن، ۱۹۸۵م.
همچنین محمد بن احمد قرطبی (د ۶۷۱ق) از سنن بهره برده و بارها از آن نقل کرده،
[۱۰۵] قرطبی، محمد، ج۱، ص۲۱، التذکره، به کوشش فواز احمد زمرلی، بیروت، ۱۴۰۸ق/۱۹۸۸م.
[۱۰۶] قرطبی، محمد، ج۱، ص۸، الجامع لاحکام القرآن، قاهره، ۱۳۷۲ق/۱۹۵۲م.
و در سده ۸ق ابن خلدون در مقدمه،
[۱۰۷] ابن خلدون، العبر، ج۱، ص۵۶۱.
سنن ابن ماجه را مورد استناد قرار داده است. در پی او ابن رشید ،
[۱۰۸] ابن رشید، محمد، ج۳، ص۲۲۴، ملا´ العیبه، به کوشش محمد حبیب ابن خوجه، تونس، ۱۴۰۲ق/ ۱۹۸۳م.
[۱۰۹] ابن رشید، محمد، ج۳، ص۲۹۹، ملا´ العیبه، به کوشش محمد حبیب ابن خوجه، تونس، ۱۴۰۲ق/ ۱۹۸۳م.
وادی آشی
[۱۱۰] وادی آشی، محمد، ج۱، ص۲۰۲، برنامج، به کوشش محمد محفوظ، بیروت ۱۹۸۲م.
[۱۱۱] وادی آشی، محمد، ج۱، ص۲۰۳، برنامج، به کوشش محمد محفوظ، بیروت ۱۹۸۲م.
و ابن غازی
[۱۱۲] ابن غازی، محمد، ج۱، ص۵۳، فهرس، به کوشش محمد زاهی، دارالبیضاء، ۱۳۹۹ق/ ۱۹۷۹م.
روایت مشهور ابوزرعه را از مشایخ شرقی گرفته، در
- همچنین لینک دانلود به ایمیل شما ارسال خواهد شد به همین دلیل ایمیل خود را به دقت وارد نمایید.
- ممکن است ایمیل ارسالی به پوشه اسپم یا Bulk ایمیل شما ارسال شده باشد.
- در صورتی که به هر دلیلی موفق به دانلود فایل مورد نظر نشدید با ما تماس بگیرید.
