توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل کوه ثور در مکه ۹۷ اسلاید در PowerPoint دارای ۹۷ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل کوه ثور در مکه ۹۷ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل کوه ثور در مکه ۹۷ اسلاید در PowerPoint :

کوه ثور

برای دیگر کاربردها، کوه ثور (ابهام‌زدایی) را ببینید.

‌ثور، کوه و غاری در جنوب مکه می‌باشد.

فهرست مندرجات

۱ – معرفی اجمالی
۲ – وجه شهرت
۳ – نام‌های کوه ثور
۴ – اهمیت کوه ثور
۵ – محل کشته‌ شدن هابیل
۶ – جایگاه غار ثور در میان مسلمین
۷ – فاصله کوه تا مکه
۸ – شکل ظاهری کوه
۹ – مسیر رسیدن به کوه
۱۰ – ورودی‌های غار ثور
۱۱ – قول ابن جبیر
۱۲ – اقدامات حاکمان درباره غار ثور
۱۳ – موقعیت جغرافیایی فعلی غار ثور
۱۴ – احکام غار ثور
۱۵ – اندازه فعلی دهانه غار
۱۶ – معجزه پیامبر
۱۷ – قبه جبرائیل
۱۸ – غار ثور و حراء
۱۹ – کوه مبارک
۲۰ – منابع
۲۱ – پانویس
۲۲ – منبع

۱ – معرفی اجمالی

کوه ثور در جنوب مکه و در سه کیلومتری مسجدالحرام

[۱] محمدبن عبداللّه ازرقی، اخبار مکه و ماجاء فیها من الاثار، ج۲، ص۲۹۴.

[۲] محمدبن عبداللّه حمیری، الروض المعطار، ج۱، ص۱۵۱.

[۳] عاتق بلادی، معالم مکه التاریخیه (۱۲) الاثریه، ج۱، ص۲۷.

[۴] عاتق بلادی، معالم مکه التاریخیه (۱۲) الاثریه، ج۱، ص۵۷.

و در راه یمن قرار دارد.

[۵] ابن جبیر، رحله ابن جبیر، ج۱، ص۹۳.

کوه ثور به ارتفاع ۷۵۹ متر از سطح دریا و روبه روی کوه نور و غار حراء قرار دارد.

[۶] التاریخ القویم، ج۲، ص۳۸۴.

این کوه از سنگ‌هایی به رنگ‌های طلایی، نقره‌ای و زغالی تشکیل شده است.

[۷] مرآه الحرمین، ج۱، ص۶۳.

(تصویر شماره ۳۴)

۲ – وجه شهرت

شهرت این کوه به سبب غار آن است که پیامبر اکرم در آغاز هجرتش از مکه به مدینه در شبی که لیله المبیت نامیده شده است، برای رهایی از دست مشرکان به آن پناه برد و سه شبانه روز در آن غار، معجزه آسا اقامت گزید

[۸] عبدالرحمان بن عبداللّه سهیلی، الروض الانف فی شرح السیره النبویه لابن هشام،ج ۴، ص ۱۸۲ـ۱۸۳.

[۹] ابن کثیر، السیره النبویه، ج۲، ص۲۳۹.

۳ – نام‌های کوه ثور

برخی نام این کوه را اَطحَل یا ثور اَطحَل ثبت کرده‌اند، از آن رو که ثَوْربن عبدمَناه، از اشراف قریش، در آنجا (کوه اطحل) سکونت داشته یا در آن‌جا زاده شده است.

[۱۰] معجم البلدان، ج۲، ص۸۶-۸۷.

[۱۱] تاریخ الخمیس، ج۱، ص۳۲۴.

[۱۲] ابن حزم، جمهره انساب العرب، ج۱، ص۲۰۱.

[۱۳] عبداللّه بن عبدالعزیز بکری، معجم، ج۱، ص۱۶۷.

[۱۴] عبداللّه بن عبدالعزیز بکری، معجم، ج۱، ص۳۴۸.

[۱۵] معجم البلدان، یاقوت حموی، ج۲، ص۸۷، ذیل مادّه ثور.

به نظر عده‌ای نیز نام این کوه از نام ثوربن عبدمناه گرفته شده است.

[۱۶] یاقوت حموی، ج۲، ص۸۶، ذیل مادّه ثور.

[۱۷] احمدبن علی قلقشندی، نهایه الارب فی معرفه انساب العرب، ج۱، ص۱۸۸.

بر خلاف مشهور، برخی از مورخان به این کوه، ابوثور گفته‌اند که صحیح به نظر نمی‌رسد.

[۱۸] رحله ابن جبیر، ص۸۳.

[۱۹] ابن جبیر، رحله ابن جبیر، ج۱، ص۹۳.

[۲۰] محمدبن احمد فاسی، شفاء الغرام بأخبار البلدالحرام، ج۱، ص۴۵۰.

[۲۱] احمدبن محمد اسدی مکی، اخبارالکرام بأخبار المسجدالحرام، ج۱، ص۲۱۲.

بعید نیست جبل ثور نامیدن این کوه به این سبب باشد که همچون گاوی است که رو به جنوب مکه کرده است.

[۲۲] معجم المعالم الجغرافیه، ص۷۲.

[۲۳] عاتق بلادی، معالم مکه التاریخیه (۱۲) الاثریه، ج۱، ص۲۷.

[۲۴] خزانه التواریخ النجدیه، ج۹، ص۲۱۸.

در قرآن کریم

[۲۵] توبه/سوره۹، آیه۴۰.

[۲۶] محمد نسفی، تفسیر القرآن الجلیل، ذیل همین آیه، المسمی بمدارک التنزیل و حقائق التأویل.

داستان توطئه مشرکان و خروج پیامبر اکرم از منزل خویش در مکه و پناه بردن به این غار در جبل ثور ذکر شده است.

۴ – اهمیت کوه ثور

اهمیت کوه ثور از این رو است که پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم هنگام هجرت به یثرب در غاری بر بالای این کوه، سه روز پنهان شد. ایشان با آگاهی از تصمیم مشرکان برای قتل خویش، حضرت علی علیه‌السّلام را در رختخواب خود گزارد و راهی یثرب گشت. ایشان همراه ابوبکر با راهنمایی جبرئیل برای فریب مشرکان به سوی کوه ثور در جهت مخالف مسیر یثرب رفت و در غار ثور پنهان شد. مشرکان با بهره گیری از متخصصان ردیابی همچون کرز بن علقمه، به تعقیب ایشان پرداختند و رد پا را تا دهانه غار ثور پی گرفتند. تخم گذاری پرندگان، تنیده شدن تار عنکبوت یا روییدن گیاهی کم دوام بر در غار، مشرکان را از یافتن پیامبر ناامید کرد. رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم پس از اقامتی سه روزه در این غار راهی یثرب شد.

[۲۷] الطبقات، ج۱، ص۱۷۷.

[۲۸] انساب الاشراف، ج۱، ص۳۰۷.

[۲۹] امتاع الاسماع، ج۱، ص۵۸.

گویا تردد در مسیری که پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم هنگام هجرت برای صعود به کوه انتخاب کرده بود، مشکل بود و از این رو، پاهای ایشان هنگام صعود دچار خونریزی شده بود.

[۳۰] اخبار مکه، ج۴، ص۸۰.

بر فراز کوه، دو غار نزدیک به هم وجود دارد که هر دو مخفی گاه پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم هنگام هجرت به یثرب شمرده شده‌اند. با توجه به همراهی ابوبکر و نیز عامر بن فهیره، راهنمای مسیر، با ایشان، می‌توان گفت غار گسترده تر، جایگاه اختفا بوده است. طول و عرض این غار ۵/۳ متر مربع و ارتفاع آن ۳۰/۱ متر است.

[۳۱] تاریخ و آثار اسلامی، ص۹۶.

آیه ۴۰ توبه/۹

[۳۲] توبه/سوره۹، آیه۴۰.

که در آن، خداوند از یاری پیامبر و همراهش گزارش می‌دهد، به این رویداد و غار اشاره دارد.

[۳۳] البدایه و النهایه، ابن کثیر، ج۶، ص۱۸۴.

[۳۴] امتاع الاسماع، ج۱، ص۵۸.

۵ – محل کشته‌ شدن هابیل

در روایتی از ابن عباس که پذیرش آن مشکل می‌نماید، کوه ثور محل کشته شدن هابیل خوانده شده است.

[۳۵] الجامع اللطیف، ص۳۰۱.

[۳۶] التاریخ القویم، ج۱، ص۳۹۲.

بر پایه روایت‌های اسطوره‌ای، کوه ثور یکی از قطعات کوه متلاشی شده پس از تجلی قدرت خداوند بر حضرت موسی علیه‌السّلام

[۳۷] اخبار مکه، ج۴، ص۸۲.

[۳۸] اثاره الترغیب، ج۲، ص۳۱۱.

و نیز یکی از کوه‌های پیوسته به زمین هفتم شمرده شده است.

[۳۹] بهجه النفوس، ج۱، ص۳۳۶.

در روایتی دیگر، این کوه پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم را به سوی خود فرا خواند و از پناه دادن خود به هفتاد پیامبر گزارش داد.

[۴۰] الجامع اللطیف، ص۳۰۰.

۶ – جایگاه غار ثور در میان مسلمین

غار ثور همواره مورد توجه مسلمانان بوده و افراد بسیار در دوره‌های گوناگون برای دیدن آن از کوه بالا می‌رفتند.

[۴۱] تحصیل المرام، ج۱، ص۵۱۱-۵۱۲.

گویا در سده ۱۴ق. رسم بر این بوده که مردم مکه، شنبه‌ها و باقی مانده مردم در دیگر روزها از این کوه بازدید می‌کردند.

[۴۲] موسوعه مرآه الحرمین، ج۲، ص۹۱۲.

در همان هنگام، برای راهنمایی بازدیدکنندگان، نشانه‌هایی سنگی در مسیر و بالای کوه نهاده بودند.

[۴۳] مرآه الحرمین، ج۱، ص۶۱.

۷ – فاصله کوه تا مکه

فاصله کوه ثور تا مکه بسته به راهی بود که حاجیان انتخاب می‌کردند؛ از این رو، این فاصله را، به تفاوت، حدود یک فرسخ

[۴۴] ابن جبیر، رحله ابن جبیر، ج۱، ص۹۳.

[۴۵] ابن جبیر، رحله ابن جبیر، ج۱، ص۱۳۹.

(که فاصله را سه میل ذکر کرده است)، دو ـ سه میل

[۴۶] محمدبن احمد فاسی، شفاء الغرام بأخبار البلدالحرام، ج۱، ص۴۵۰.

[۴۷] ابن ظهیره، الجامع اللطیف فی فضل، ج۱، ص۳۰۰.

و در فاصله دو ساعت راه

[۴۸] محمد لبیب بتنونی، الرحله الحجازیه، ج۱، ص۱۲۸.

از مکه ذکر کرده‌اند.
رفعت باشا که در ۱۳۱۹/۱۹۰۱ از کوه و غار ثور دیدن کرده، گفته است که فاصله ثور تا مکه ۵.۵ میل است.

[۴۹] ابراهیم رفعت باشا، مرآه الحرمین، ج۱، ص۶۱.

از محققان معاصر، کردی

[۵۰] محمدطاهر کردی، التاریخ القویم لمکه و بیت اللّه الکریم، ج۱، ص۳۸۴، جزء ۲.

فاصله کوه ثور را تا مسجدالحرام سه یا چهار کیلومتر دانسته است.

۸ – شکل ظاهری کوه

غار ثور در قله کوه قرار دارد، بر کوههای اطراف مسلط و به صورت صخره یا سنگی توخالی و شبیه قایقی وارونه است. ارتفاع آن از زمین کمی بیش از پانصد متر و صعود به غار بسیار دشوار و مستلزم تلاش فراوان است.

[۵۱] ابن جبیر، رحله ابن جبیر، ج۱، ص۱۳۹.

[۵۲] عبداللّه بن محمد عیاشی، الرحله العیاشیه (ماءالموائد)، ج۲، ص۱۰۲ـ۱۰۳.

[۵۳] ابراهیم رفعت باشا، مرآه الحرمین، ج۱، ص۶۱.

[۵۴] ابراهیم رفعت باشا، مرآه الحرمین، ج۱، ص۶۳.

[۵۵] الموسوعه العربیه العالمیه، ریاض: مؤسسه اعمال الموسوعه للنشر و التوزیع، ج۲۳، ص۶۰۳، ذیل «مکه المکرمه».

غار ثور دارای دو ورودی یا شکاف است؛ یکی غربی که بسیار تنگ است و تقریباً به کف غار چسبیده و ورود از آن خیلی دشوار است، و دومی شرقی که تا حدودی پهن است و گویند پس از ورود پیامبر به غار، به معجزه الهی ایجاد شده است.

[۵۶] ابن جبیر، رحله ابن جبیر، ج۱، ص۹۴.

[۵۷] ابن جبیر، رحله ابن جبیر، ج۱، ص۱۳۹-۱۴۰.

[۵۸] احمدبن محمد اسدی مکی، اخبارالکرام بأخبار المسجدالحرام، ج۱، ص۲۱۳.

[۵۹] عبداللّه بن محمد عیاشی، الرحله العیاشیه (ماءالموائد)، ج۲، ص۱۰۳.

[۶۰] ابراهیم رفعت باشا، مرآه الحرمین، ج۱، ص۶۲.

۹ – مسیر رسیدن به کوه

در قدیم از دو راه کوهستانی به کوه ثور می‌رفتند که یکی دشوار ولی کوتاه بود و از میان کوههای خَنْدَمَه و ابوقُبَیْس می‌گذشت

[۶۱] عبداللّه بن محمد عیاشی، الرحله العیاشیه (ماءالموائد)، ج۲، ص۱۰۲.

[۶۲] ابراهیم رفعت باشا، مرآه الحرمین، ج۱، ص۶۳.

و دیگری آسان ولی طولانی‌تر بود و از راه مَسْفَله عبور می‌کرد.

[۶۳] ابراهیم رفعت باشا، مرآه الحرمین، ج۱، ص۶۳.

امروزه از راه آسفالت و مستقیم اَجْیاد به کوه ثور می‌روند.

[۶۴] محمدطاهر کردی، التاریخ القویم لمکه و بیت اللّه الکریم، ج۱، ص۳۹۳، جزء ۲.

[۶۵] عاتق بلادی، معالم مکه التاریخیه (۱۲) الاثریه، ج۱، ص۲۷.

۱۰ – ورودی‌های غار ثور

کردی (م. ۱۴۰۰ق.) با اشاره به عبارتی از قاموس المحیط و نیز روایت ابوبکر از اقامت در غار، مدعی شده است که ورودی غار در دوره پیامبر در بخش بالای آن بوده و ورودی‌های کنونی بعدها ایجاد شده است.

[۶۶] التاریخ القویم، ج۲، ص۳۹۴.

[۶۷] افاده الانام، ج۲، ص۱۸.

ابن جبیر (م. ۶۱۲ق.) از دو ورودی برای غار یاد کرده که یکی از آن‌ها فراخ تر بوده و مردم بیشتر از آن وارد غار می‌شدند.

[۶۸] رحله ابن جبیر، ص۱۲۴-۱۲۵.

[۶۹] الرحله الورثیلانیه، ج۲، ص۴۷۵.

[۷۰] الجامع اللطیف، ص۳۰۰.

بر پایه این گزارش، گویا در این دوره‌ها برای دسترسی آسان زائران به غار، ورودی دوم ایجاد شد؛ زیرا دهانه اصلی غار که در سمت قبله قرار داشت، بسیار تنگ بود و عبور از آن، مهارتی خاص می‌طلبید. به سال ۸۰۰ق. ورودی اصلی غار با تراشیدن سنگ‌ها به سبب به تنگنا افتادن شخصی در آن، اندکی گسترش یافت.

[۷۱] شفاء الغرام، ج۱، ص۲۸۰-۲۸۱.

[۷۲] اتحاف الوری، ج۳، ص۴۰۹.

به سال ۸۱۰ق. یا کمی بیش از آن، امیر تغری برمش ترکمانی مسؤول پخش صدقات در حرمین از سوی مملوکیان، این ورودی را به سبب به تنگنا افتادن مردم هنگام ورود به آن، بست. پیشوای حنفیان مکه، محمد خوارزمی مشهور به معید، از این کار انتقاد کرد و خواستار بازگشایی غار و توبه وی شد.

[۷۳] العقد الثمین، ج۳، ص۲۵۵.

[۷۴] اتحاف الوری، ج۳، ص۴۵۸-۴۵۹.

حسام السلطنه در سفر حج خویش به سال ۱۳۷۹ق. از وجود درختی در برابر غار یاد کرده است.

[۷۵] سفرنامه مکه، ص۱۲۷-۱۲۸.

۱۱ – قول ابن جبیر

به گفته ابن جبیر

[۷۶] ابن جبیر، رحله ابن جبیر، ج۱، ص۹۳.

عرض دهانه غربی غار، که پیامبر از آن وارد شد، دو سوم وجب و ارتفاع طول آن یک ذراع و به گفته عیاشی

[۷۷] عبداللّه بن محمد عیاشی، الرحله العیاشیه (ماءالموائد)، ج۲، ص۱۰۳.

عرض آن سه وجب و ارتفاع آن کمی بیش از یک وجب بود، در حالی که ارتفاع دهانه شرقی آن را که مردم به راحتی از آن رفت و آمد می‌کردند، پنج وجب گفته‌اند.

[۷۸] ابن جبیر، رحله ابن جبیر، ج۱، ص۱۲۴ـ۱۲۵.

[۷۹] عبداللّه بن محمد عیاشی، الرحله العیاشیه (ماءالموائد)، ج۲، ص۱۰۳، (فاس) ۱۳۱۶، چاپ افست رباط ۱۳۹۷/۱۹۷۷.

بنا به برخی احادیث

[۸۰] محمدبن اسماعیل بخاری، صحیح البخاری، ج۴، ص۱۹۰.

[۸۱] مسلم بن حجاج، صحیح مسلم، ج۲، ص۱۸۵۴.

دهانه‌ای که پیامبر از آن داخل غار شد رو به بالا بوده که بعدها تغییراتی کرده است.

[۸۲] محمدطاهر کردی، التاریخ القویم لمکه و بیت اللّه الکریم، ج۱، ص۳۹۴، جزء ۲.

با وجود دشواری بسیار و سختی ورود از دهانه تنگ غار، که پیامبر اکرم از آن داخل شده بود، مردمی که به دیدار غار می‌رفتند از باب تبرک سعی می‌کردند از آن وارد شوند
و چه بسیار کسانی که در میانه شکاف به سبب تنگی آن محبوس می‌شدند.

[۸۳] ابن جبیر، رحله ابن جبیر، ج۱، ص۹۳.

[۸۴] ابن جبیر، رحله ابن جبیر، ج۱، ص۱۳۹.

[۸۵] صفا خلوصی، «مکه فی أشهر الرحلات العربیه»، ج۱، ص۱۱۷، در موسوعه العتبات المقدسه.

[۸۶] ابن ظهیره، الجامع اللطیف فی فضل، ج۱، ص۳۰۰.

[۸۷] محمدبن احمد نهروالی، کتاب الاعلام باعلام بیت اللّه الحرام، ج۱، ص۴۵۰ـ ۴۵۱، در اخبار مکه المشرفه، ج۳.

میان عوام شایعه زشت و بی‌اساسی راجع به کسانی که نتوانند از شکاف غار ثور بگذرند، رواج داشت.

[۸۸] ابن جبیر، رحله ابن جبیر، ج۱، ص۹۴.

[۸۹] محمدبن احمد فاسی، شفاء الغرام بأخبار البلدالحرام، ج۱، ص۴۵۰.

[۹۰] محمدبن احمد نهروالی، کتاب الاعلام باعلام بیت اللّه الحرام، ج۱، ص۴۵۱، در اخبار مکه المشرفه، ج۳.

[۹۱] احمدبن محمد اسدی مکی، اخبارالکرام بأخبار المسجدالحرام، ج۱، ص۲۱۳.

[۹۲] عاتق بلادی، معالم مکه التاریخیه (۱۲) الاثریه، ج۱، ص۲۷.

۱۲ – اقدامات حاکمان درباره غار ثور

در حدود سال ۸۰۰ و به روایتی ۸۱۰، امیرتَغْری بَرْمِشْ ترکمانی اقدام به گشاد کردن دهانه تنگ غار کرد تا دیگر مردم در آن محبوس نشوند.

[۹۳] محمدبن احمد فاسی، شفاء الغرام بأخبار البلدالحرام، ج۱، ص۴۴۹ـ۴۵۰.

[۹۴] ابن ظهیره، الجامع اللطیف فی فضل، ج۱، ص۳۰۰.

[۹۵] محمدطاهر کردی، التاریخ القویم لمکه و بیت اللّه الکریم، ج۱، ص۳۹۵، جزء ۲.

در دوره شریف عَوْن الرفیق (۱۲۹۹ـ۱۳۲۴)، امیر مکه، بار دیگر دهانه غار را وسیع کردند.

[۹۶] محمد لبیب بتنونی، الرحله الحجازیه، ج۱، ص۱۳۱، قاهره ۱۴۱۵/۱۹۹۵.

امروزه دهانه تنگ و غربی غار، دو وجب عرض و سه وجب ارتفاع دارد

[۹۷] ابراهیم رفعت باشا، مرآه الحرمین، ج۱، ص۶۲.

و به روایتی دیگر، ارتفاع دهانه غار حدود نیم متر و عرض آن نیز حدود نیم متر است.

[۹۸] محمد لبیب بتنونی، الرحله الحجازیه، ج۱، ص۱۳۱.

ناتوانی در ورود به غار، مایه پیدایش پندارهای نادرست در باره ورود به آن گشته بود و افرادی که موفق به ورود نمی‌شدند، در معرض اتهام قرار می‌گرفتند. به همین سبب و نیز برای آسانی رفت و آمد بازدیدکنندگان، شریف عون الرفیق (۱۲۹۹ق.) امیر مکه دستور داد تا ورودی غار گسترش یابد.

[۹۹] التاریخ القویم، ج۲، ص۳۹۵.

عثمان پاشا نوری، حکمران حجاز، به سال ۱۲۹۹ق. و اسماعیل حقی پاشا، حکمران حجاز، و شیخ الحرمین به سال ۱۳۰۷ق. کوشش‌های عمرانی در مسیر کوه ثور انجام دادند تا صعود به آن آسان تر شود. آن‌ها راه را به صورت پلکانی مارپیچ در آورده بودند.

[۱۰۰] مرآه الحرمین، ج۱، ص۶۱-۶۲.

۱۳ – موقعیت جغرافیایی فعلی غار ثور

امروزه با گسترش شهر، کوه ثور در میان چند خیابان با نام خیابان ثور، جاده طائف و جاده کدی قرار گرفته است

[۱۰۱] آثار اسلامی، ص۱۶۰.

و راه‌های متعدد برای بالا رفتن و پایین آمدن از کوه وجود دارد.

[۱۰۲] اخبار مکه، ج۴، ص۲۰۳.

سعودی‌ها به تقدس این مکان باور ندارند و از این رو، امکاناتی خاص برای بازدیدکنندگان بی شمار آن فراهم نکرده‌اند.

۱۴ – احکام غار ثور

کوه ثور از مکان‌های استجابت دعا به ویژه هنگام ظهر دانسته شده است

[۱۰۳] اثاره الترغیب، ج۱، ص۲۳۶.

و نماز خواندن در غار ثور استحباب دارد.

[۱۰۴] اخبار مکه، ج۴، ص۳۵.

شیخ مرتضی انصاری، دانشور گرانقدر شیعی، در مناسک خود دعایی ویژه قرائت در کوه ثور آورده است.

[۱۰۵] ادعیه و آداب مکه مکرمه، ص۲۰۴-۲۰۵.

۱۵ – اندازه فعلی دهانه غار

طول خود غار هجده وجب و پهنای قسمت میانی آن یازده وجب است.

[۱۰۶] ابن جبیر، رحله ابن جبیر، ج۱، ص۱۴۰.

ارتفاع داخل غار