مهسا فایل |
سایت دانلود فایل پاورپوینت کامل تفسیر قرآن ادبی ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint
در حال بارگذاری
توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد
پاورپوینت کامل تفسیر قرآن ادبی ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است
شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.
لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.
توجه : در صورت مشاهده بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل تفسیر قرآن ادبی ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد
بخشی از متن پاورپوینت کامل تفسیر قرآن ادبی ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint :
تفسیر ادبی
برای دیگر کاربردها، تفسیر ادبی (ابهامزدایی) را ببینید.
تفسیر ادبی، تفسیری مشتمل بر مباحث زبانی و ادبی قرآن ، مانند لغت، اِعراب و بلاغت میباشد.
فهرست مندرجات
۱ – لازمه کار مفسر
۲ – تقسیم کلی تفاسیر توسط ابنخلدون
۳ – بنیانگذار تفسیر لغات قرآن
۴ – امتیاز تفسیر ابنعطیه
۵ – دیدگاه ابنانباری در استدلال به لغت و شعر عرب
۶ – مخالفت با استشهاد از شعر
۷ – ادامه شیوه ابنعباس
۸ – آثار تألیف شده درباره مسائل لغوی قرآن کریم
۹ – استشهاد از آیات قرآن
۱۰ – دیدگاه حکیم تِرمِذی درباره تفسیر لغات
۱۱ – تقسیم واژگان قرآن توسط ابوحیّان غرناطی
۱۲ – دیدگاه عبدالقاهر جرجانی درباره تعداد واژههای غریب در قرآن
۱۳ – تألیفات در زمینه غریبالقرآن
۱۴ – مهمترین مؤلف غریبالقرآن
۱۵ – روش راغب اصفهانی در تفسیر واژگان غریب القرآن
۱۶ – معیار بودن روش ابنعباس در سده دوم
۱۷ – عنوان دیگر غریب القرآن
۱۸ – تألیفات با عنوان معانی القرآن
۱۹ – ویژگیهای مهم آثار مذکور
۲۰ – معانی القرآن یحیی بن زیاد فَرّاء و اثر دیگر وی
۲۱ – اثر ابوعُبَیده مَعْمَر بن مُثَنّی
۲۲ – اثر ارزشمند سده سوم
۲۳ – شروح نحوی قرآن کریم
۲۴ – قسمت اصلی تفاسیر نحوی قرآن
۲۵ – ویژگیهای مشترک کتابهای اعرابالقرآن
۲۶ – اقوال درباره تفسیر بلاغی قرآن
۲۷ – تألیفات بلاغی قرآن
۲۸ – نخستین تفسیر بلاغی قرآن کریم
۲۹ – کتاب جامع البیان فی تفسیرالقرآن
۳۰ – آثار تفسیری پس از جامع البیان
۳۱ – تفسیر الامالی و ویزگیهای آن
۳۲ – التبیان فی تفسیرالقران
۳۳ – البسیط
۳۴ – کشفالمشکلات
۳۵ – الکشّاف عن حَقائق غوامضالتنزیل
۳۶ – المُحَرَّرالوَجیز فی تفسیرالکتابالعَزیز و ویژگیهای آن
۳۷ – مجمعالبیان فی تفسیرالقرآن و ویژگی آن
۳۷.۱ – تفسیر جوامعالجامع
۳۸ – تفسیر محمد بن عبدالکریم شهرستانی
۳۹ – التفسیرالکبیر و ویژگیهای ادبی آن
۴۰ – تفسیر الجامع لاحکامالقرآن
۴۱ – اَنوارالتَّنزیل و اَسرارالتّأویل و ویژگیهای آن
۴۲ – تفسیر عبداللّه بن احمد نَسَفی
۴۳ – غَرائبُ القرآن و رغائبالفرقان و روش آن
۴۴ – البَحْرالمُحیط و ویژگی آن
۴۵ – کتاب تفسیرالقرآن
۴۶ – تفسیرالقرآنالعظیم و روش مؤلف
۴۷ – بَصائِر ذَوِی التَّمْییزفی لَطائفِ الکتابِ العزیز و روش نگارش
۴۸ – تفسیر ارشادالعقلالسَّلیم الی مَزایاالقرآنالکریم
۴۹ – تفسیر روحالبیان و روش نگارش
۵۰ – تفسیر محمد بن علی شَوْکانی
۵۱ – تفسیر روحالمعانی فی تفسیرالقرآنالعظیم و ویژگیهای ادبی آن
۵۲ – فهرست منابع
۵۳ – پانویس
۵۴ – منبع
۱ – لازمه کار مفسر
بسیاری از دانشمندان و مؤلفان علوم قرآنی ، تسلط بر علوم ادبی، همچون لغت و صرف و نحو و اشتقاق و علوم بلاغی را لازمه کار مفسر دانستهاند.
[۱] محمد بن بهادر زرکشی، البرهان فی علومالقرآن، ج۲، ص ۱۶۸، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
[۲] محمد بن بهادر زرکشی، البرهان فی علومالقرآن، ج۲، ص ۱۷۳ـ۱۷۴، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
[۳] محمد بن سلیمان کافیجی، کتابالتَیسیر فی قواعد علم التفسیر، ج۱، ص ۱۰ـ۱۱، چاپ اسماعیل جراح اوغلی، آنکارا ۱۹۷۴.
[۴] محمد اعلی بن علی تهانوی، کتاب کشاف اصطلاحات الفنون، ج۱، ص ۲۵ـ۲۶، چاپ محمد وجیه و دیگران، کلکته ۱۸۶۲، چاپ افست تهران ۱۹۶۷.
۲ – تقسیم کلی تفاسیر توسط ابنخلدون
ابنخلدون
[۵] ابنخلدون، تاریخ ابن خلدون، ج۱: مقدمه، ص ۵۵۴ـ۵۵۵.
در یک تقسیمبندی کلی، تفاسیر را به دو گونه تقسیم کرده است: تفاسیر روایی (مبتنی بر آثار و روایات) و تفاسیر ادبی. تفسیر لغوی نوع بارزی از تفسیر ادبی است.
۳ – بنیانگذار تفسیر لغات قرآن
در روایاتی که از پیامبر اسلام و امامان علیهمالسلام درباره مفاهیم آیات قرآنی نقل شده، برخی واژگان قرآن معنا و تفسیر شده است.
[۶] محمد بن مسعود عیّاشی، التفسیر، ج۳، ص ۴۸، قم ۱۴۲۱.
[۷] ابنبابویه، معانی الاخبار، ج۱، ص ۱۸۸، چاپ علی اکبر غفاری، قم ۱۳۶۱ ش.
[۸] محمد بن عبداللّه حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ج۲، ص ۴۳۶، بیروت: دارالمعرفه.
[۹] محمد بن عبداللّه حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ج۲، ص ۴۶۴، بیروت: دارالمعرفه.
عبداللّه بن عباس (متوفی ۶۸) در تفسیر لغات قرآن پیشقدم بوده و به اشعار عرب استشهاد میکرده است، تا آنجا که او را بنیانگذار و پیشوای این شیوه از تفسیر دانستهاند.
[۱۰] فؤاد سزگین، تاریخ التراث العربی، ج۱، جزء ۱، ص ۵۹ـ۶۱، نقله الی العربیه محمود فهمی حجازی، ریاض ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۱۱] فؤاد سزگین، تاریخ التراث العربی، ج۱، جزء ۱، ص۶۳ـ۶۴، نقله الی العربیه محمود فهمی حجازی، ریاض ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۱۲] عمررضا کحّاله، علومالدین الاسلامی، ج۱، ص۶۲، دمشق ۱۳۹۴/۱۹۷۴.
[۱۳] محمد حسین ذهبی، التفسیروالمفسرون، ج۱، ص۷۴ـ۷۶، قاهره ۱۴۰۹/۱۹۸۹.
از ابنعباس نقل کردهاند که میگفته است برای فهم معنای واژههای غریب قرآن به شعر عرب مراجعه میکند زیرا شعر، دیوانِ عرب است.او این روش را به دیگران نیز توصیه میکرده است.
[۱۴] عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، الاتقان فی علومالقرآن، ج۲، ص۶۷، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره ۱۹۶۷، چاپ افست قم ۱۳۶۳ ش.
نافع بن اَزرَق (متوفی ۶۵) پرسشهایی از ابنعباس راجع به واژگان غریب قرآن کرده و ابنعباس با استشهاد از اشعار عرب به آنها پاسخ داده، که خود نمونهای از تفسیر ادبی قرآن کریم است
[۱۵] محمد بن یزید مبرّد، الکامل، ج۳، ص۱۳۰ـ۱۳۲، چاپ ابراهیم دلجمونی ازهری، قاهره ۱۳۳۹.
[۱۶] عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، الاتقان فی علومالقرآن، ج۲، ص۶۸ـ۱۰۵، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره ۱۹۶۷، چاپ افست قم ۱۳۶۳ ش.
[۱۷] ایگناتس گولدتسیهر، مذاهب التفسیر الاسلامی، ص۹۰، ترجمه عبدالحلیم نجار، قاهره ۱۳۷۴/۱۹۵۵.
[۱۸] فؤاد سزگین، تاریخ التراث العربی، ج۱، جزء ۱، ص۵۹ ـ۶۰، نقله الی العربیه محمود فهمی حجازی، ریاض ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۱۹] فؤاد سزگین، تاریخ التراث العربی، ج۱، جزء ۱، ص۶۶ـ ۶۸، نقله الی العربیه محمود فهمی حجازی، ریاض ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۲۰] محمد حسین ذهبی، التفسیروالمفسرون، ج۱، ص۸۱ ـ۸۳، قاهره ۱۴۰۹/۱۹۸۹
[۲۱] آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج۴، ص۲۴۳ـ۲۴۴.
مجموعههایی به نام ابنعباس گرد آمده که محور آنها مسائل لغوی قرآن کریم است.بیشتر مطالب این مجموعهها شرح معانی واژگان آیات یا بیان مفاهیم تفسیری آنهاست.
۴ – امتیاز تفسیر ابنعطیه
عبداللّه بن عَطیّه (متوفی ۳۸۳) از جمله مفسرانی است که امتیاز تفسیرش در استشهاد از شعر برای درک معانی قرآن است ولی از تفسیر او مطلب چندانی باقی نمانده است.
[۲۲] فؤاد سزگین، تاریخ التراث العربی، ج۱، جزء ۱، ص۱۰۴ـ۱۰۵، نقله الی العربیه محمود فهمی حجازی، ریاض ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۵ – دیدگاه ابنانباری در استدلال به لغت و شعر عرب
ابنانباری نیز، با استناد به روش صحابه و تابعین در استدلال به لغت و شعر عرب برای تبیین مشکلات قرآن، شیوه نحویان را در این امر، صحیح و عقیده مخالفان را باطل میداند.
[۲۳] محمد بن احمد قرطبی، الجامعلاحکامالقرآن، ج۱، جزء ۱، ص۲۴، قاهره ۱۳۸۷/۱۹۶۷، چاپ افست تهران ۱۳۶۴ ش.
۶ – مخالفت با استشهاد از شعر
در مقابل، مخالفتهایی نیز با استشهاد از شعر برای بیان معانی کلمات قرآن، صورت گرفت با این استدلال که قرآن، برای همه چیز حجت و دلیل است و چیزی نمیتواند حجت برقرآن باشد
[۲۴] حسن بن محمد نظام الاعرج، تفسیرغرائب القرآن و رغائب الفرقان، ج۱، ص۶، چاپ زکریا عمیرات، بیروت ۱۴۱۶/۱۹۹۶.
[۲۵] عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، الاتقان فی علومالقرآن، ج۲، ص۶۷، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره ۱۹۶۷، چاپ افست قم ۱۳۶۳ ش.
۷ – ادامه شیوه ابنعباس
شیوه ابنعباس را برخی شاگردانش، همچون مُجاهِد بن جَبْر، عِکْرِمه، سعید بن جُبَیْر، قَتاده بن دِعامه و ضَحّاک بن مزاحم، گسترش دادند.
[۲۶] فؤاد سزگین، تاریخ التراث العربی، ج۱، جزء ۱، ص۶۵، نقله الی العربیه محمود فهمی حجازی، ریاض ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۸ – آثار تألیف شده درباره مسائل لغوی قرآن کریم
در قرن دوم نیز درباره مسائل لغوی قرآن کریم پژوهشهایی صورت گرفت و آثاری با عناوین غریبالقرآن، معانی القرآن، مشکلالقرآن و مجازالقرآن تألیف شد.
[۲۷] فؤاد سزگین، تاریخ التراث العربی، ج۱، جزء ۱، ص۸۳، نقله الی العربیه محمود فهمی حجازی، ریاض ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
پیشینیان این عناوین را مترادف میدانستند و آنها را به جای یکدیگربه کار میبردند. ابن ندیم
[۲۸] ابنندیم، الفهرست، ج۱، ص۳۷.
نیز کتاب مُفَضَّل بن سَلَمَه (متوفی ح۲۹۰) را اینگونه معرفی کرده است: ضیاءالقلوب من معانی القرآن و غریبه و مشکله.دیدگاههای تفسیری خلیل بن احمد فراهیدی در کتابالعین بهطور جداگانه گردآوری شده و با نام بَواکیرالتفسیرالقرآنی عندالخلیل بن احمدالفراهیدی به چاپ رسیده است.آثار پراکندهای نیز در سده دوم درباره لغات قرآن تألیف شد، از جمله اللّغات فی القرآن از مُقاتِل بن سلیمان (متوفی ۱۵۰)
[۲۹] فؤاد سزگین، تاریخ التراث العربی، ج۱، جزء ۱، ص۸۶، نقله الی العربیه محمود فهمی حجازی، ریاض ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
و شرحهای لغوی ابن اَسلَم (متوفی ۱۸۲) که یکی از مصادر تفسیر طبری بوده است.
[۳۰] فؤاد سزگین، تاریخ التراث العربی، ج۱، جزء ۱، ص۸۸، نقله الی العربیه محمود فهمی حجازی، ریاض ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۹ – استشهاد از آیات قرآن
برخی از لغتشناسان ضمن توضیح لغات، از آیات قرآن استشهاد میکردند و علاوه بر معانی مفردات آیات، به مباحث نحوی و قرائتهای مختلف آنها نیز میپرداختند.
[۳۱] خلیل بن احمد فراهیدی، کتابالعین، ج۸، ص۲۰۸، چاپ مهدی مخزومی و ابراهیم سامرائی، قم ۱۴۰۵.
[۳۲] خلیل بن احمد فراهیدی، کتابالعین، ج۸، ص۳۹۷ـ ۳۹۸، چاپ مهدی مخزومی و ابراهیم سامرائی، قم ۱۴۰۵.
[۳۳] صاحب بن عباد، المحیط فی اللغه، ج۷، ص۸۹، چاپ محمدحسن آل یاسین، بیروت ۱۴۱۴/۱۹۹۴.
۱۰ – دیدگاه حکیم تِرمِذی درباره تفسیر لغات
حکیم ترمذی (متوفی ح۳۲۰) با این دیدگاه به تفسیر و شرح برخی واژگان قرآن پرداخت که لغات، هر چند در معانی گوناگون به کار روند، همه معانیشان به یک معنای اصلی باز میگردد و دیگر معانی از آن معنای اصلی انشعاب مییابند.
[۳۴] محمد بن علی حکیم ترمذی، تحصیل نظائرالقرآن، ج۱، ص۱۹ـ۲۴، چاپ حسنی نصرزیدان، قاهره ۱۳۸۹/۱۹۶۹.
وی در کتاب خود ۸۱ واژه قرآنی را بررسی کرده و برای معانی مختلف هر واژه، از آیات قرآن
[۳۵] محمد بن علی حکیم ترمذی، تحصیل نظائرالقرآن، ج۱، ص۳۰_۳۳، چاپ حسنی نصرزیدان، قاهره ۱۳۸۹/۱۹۶۹.
و گاه از احادیث نبوی
[۳۶] محمد بن علی حکیم ترمذی، تحصیل نظائرالقرآن، ج۱، ص۳۶، چاپ حسنی نصرزیدان، قاهره ۱۳۸۹/۱۹۶۹.
[۳۷] محمد بن علی حکیم ترمذی، تحصیل نظائرالقرآن، ج۱، ص۹۳ـ۹۴، چاپ حسنی نصرزیدان، قاهره ۱۳۸۹/۱۹۶۹.
استشهاد جسته است.در سدههای بعد نیز آثاری با عنوان «لغاتالقرآن» تألیف شد.
[۳۸] ابنندیم، الفهرست، ج۱، ص۳۸ـ۴۱.
[۳۹] آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج۱۸، ص۳۳۰ـ۳۳۱.
۱۱ – تقسیم واژگان قرآن توسط ابوحیّان غرناطی
ابوحیّان غرناطی (متوفی ۷۴۵) واژگان قرآن را دو قسم میداند: قسمی که عموم مُسْتَعْربِه (عربهای غیر خالص) آن را در مییابند و قسمی که فقط متبحران در عربی آن را میفهمند، ازینرو، مؤلفان «غریبالقرآن» برای شرح و توضیح قسم دوم، کتاب نوشتهاند.
[۴۰] ابوحیان غرناطی، تحفه الاریب بما فی القرآن منالغریب، ج۱، ص۲۷ـ ۲۸، چاپ احمد مطلوب و خدیجه حدیثی، بغداد ۱۳۹۷/۱۹۷۷.
۱۲ – دیدگاه عبدالقاهر جرجانی درباره تعداد واژههای غریب در قرآن
عبدالقاهر جرجانی (متوفی ۴۷۱ یا ۴۷۴)، با تأمل در کتابهای غریبالقرآن، معتقد است که اصولاً تعداد واژههای غریب در قرآن محدود و اندک است و غرابت معانی این واژهها بیشتر به سبب وجه استعاری آیات قرآن است نه دشواری الفاظ آنها.
[۴۱] عبد القاهر بن عبدالرحمان جرجانی، دلائل الاعجاز، ج۱، ص۳۰۳، چاپ محمد رشید رضا، بیروت ۱۳۹۸/۱۹۷۸.
۱۳ – تألیفات در زمینه غریبالقرآن
نخستین مؤلف در زمینه غریبالقرآن، اَبان بن تَغْلِب شیعی (متوفی ۱۴۱) بود.
[۴۲] فؤاد سزگین، تاریخ التراث العربی، ج۱، جزء ۱، ص۶۲، نقله الی العربیه محمود فهمی حجازی، ریاض ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
کتابی با عنوان تفسیر غریبالقرآن به زید بن علی بن حسین علیهالسلام (مقتول در ۱۲۱) منسوب است، هر چند که این کتاب فقط در تفسیر لغات نیست.
[۴۳] فؤاد سزگین، تاریخ التراث العربی، ج۱، جزء ۱، ص۶۲، نقله الی العربیه محمود فهمی حجازی، ریاض ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
ابوفَیْد مُؤَرِّج سَدوسی (متوفی ۱۹۵)، شاگرد خلیل بن احمد، نیز تألیفی با عنوان غریبالقرآن دارد.
[۴۴] خطیب بغدادی، تاریخ بغدادی یا تاریخ مدینه السلام، ج۱۳، ص۲۵۸.
۱۴ – مهمترین مؤلف غریبالقرآن
از مهمترین مؤلفان غریبالقرآن، ابنقتیبه (متوفی ۲۷۶) است که کتاب وی مصدر مهمی برای تفاسیر سپسین گشت.وی در این کتاب، نخست راجع به اشتقاق اسما و صفات الاهی سخن میگوید
[۴۵] ابنقتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۶ـ۲۰، چاپ احمد صقر، قاهره ۱۳۷۸/۱۹۵۸ .
سپس درباره واژگان پُربسامد قرآن (مانند شرک ، ظلم ، جن و انس) بحث میکند
[۴۶] ابنقتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۲۱ـ۳۷، چاپ احمد صقر، قاهره ۱۳۷۸/۱۹۵۸.
و پس از آن، به ترتیب سورههای قرآن، واژههای دشوار را معنی و تفسیر میکند و به اشعار عرب
[۴۷] ابنقتیبه، تفسیر غریب القرآن، چاپ احمد صقر، قاهره ۱۳۷۸/۱۹۵۸.
[۴۸] ابنقتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۳۱۴، چاپ احمد صقر، قاهره ۱۳۷۸/۱۹۵۸.
و اقوال لغویان
[۴۹] ابنقتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۳۱۱، چاپ احمد صقر، قاهره ۱۳۷۸/۱۹۵۸.
استشهاد مینماید.در دیگر کتابهای غریبالقرآن، شرح و تفسیر واژگان دشوار به ترتیب الفبایی و با بهرهگیری از اشعار عرب
[۵۰] محمد بن عزیز سجستانی، غریبالقرآن، المسمی بنزهه القلوب، ج۱، ص۱۵۳، بیروت ۱۴۰۲/۱۹۸۲.
[۵۱] محمد بن عزیز سجستانی، غریبالقرآن، المسمی بنزهه القلوب، ج۱، ص۱۸۴، بیروت ۱۴۰۲/۱۹۸۲.
و اَمثال
[۵۲] احمد بن محمد ابوعبید هروی، کتاب الغریبین: غریبی القرآن و الحدیث، ج۱، ص۲۲۳، حیدرآباد دکن ۱۴۰۶ـ۱۴۰۷/ ۱۹۸۵ـ۱۹۸۶.
[۵۳] احمد بن محمد ابوعبید هروی، کتاب الغریبین: غریبی القرآن و الحدیث، ج۲، ص۱۴۶ـ۱۴۷، حیدرآباد دکن ۱۴۰۶ـ۱۴۰۷/ ۱۹۸۵ـ۱۹۸۶.
صورت پذیرفته است.
۱۵ – روش راغب اصفهانی در تفسیر واژگان غریب القرآن
راغب اصفهانی (متوفی ۵۰۲)، علاوه بر تفسیر واژگان، به تفاوت واژههایی که ظاهراً یک معنا دارند نیز اشاره کرده
[۵۴] حسین بن محمد راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، ج۱، ص۶، چاپ محمد سیدکیلانی، بیروت.
و معانی استعاری
[۵۵] حسین بن محمد راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، ج۱، ص۳۵۴، چاپ محمد سیدکیلانی، بیروت.
[۵۶] حسین بن محمد راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، ج۱، ص۳۹۰، چاپ محمد سیدکیلانی، بیروت.
و کنایی آنها را
[۵۷] حسین بن محمد راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، ج۱، ص۱۵۸، چاپ محمد سیدکیلانی، بیروت.
.در برخی از این کتابها نیز به مباحث صرفی و نحوی
[۵۸] ابوحیان غرناطی، تحفه الاریب بما فی القرآن منالغریب، ج۱، ص۴۶، چاپ احمد مطلوب و خدیجه حدیثی، بغداد ۱۳۹۷/۱۹۷۷.
[۵۹] ابوحیان غرناطی، تحفه الاریب بما فی القرآن منالغریب، ج۱، ص۱۰۷، چاپ احمد مطلوب و خدیجه حدیثی، بغداد ۱۳۹۷/۱۹۷۷.
[۶۰] ابوحیان غرناطی، تحفه الاریب بما فی القرآن منالغریب، ج۱، ص۲۴۱، چاپ احمد مطلوب و خدیجه حدیثی، بغداد ۱۳۹۷/۱۹۷۷.
و به اصل غیر عربی برخی مفردات قرآن اشاره شده است.
۱۶ – معیار بودن روش ابنعباس در سده دوم
به گفته سزگین
[۶۱] فؤاد سزگین، تاریخ التراث العربی، ج۱، جزء ۱، ص۶۱ـ۶۲، نقله الی العربیه محمود فهمی حجازی، ریاض ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
استناد ابنعباس به ابیات عربی نزد عالمان لغت سده دوم که کتاب «غریب» مینگاشتند به معیاری معتبر بدل شد.در هر صورت، به موضوع غریبالقرآن، در سدههای گوناگون توجه شده و درباره آن کتابهای متعدد نگاشته شده است
[۶۲] ابنندیم، الفهرست، ج۱، ص۳۷.
[۶۳] عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، التحبیر فی علمالتفسیر، ج۱، ص۹۱ـ۹۲، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
[۶۴] آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج۱۶، ص۳۱ـ۳۲.
[۶۵] آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج۱۶، ص۴۶ـ۵۰.
[۶۶] عبدالسلام احمد گنونی، المدرسه القرآنیه فی المغرب منالفتحالاسلامی الی ابنعطیه، ج۱، ص۲۳۰ـ۲۳۱، رباط ۱۴۰۱/۱۹۸۱.
[۶۷] زید بن علی (ع)، تفسیر غریب القرآن، ص۶۴ـ ۹۵، چاپ محمدجواد حسینی جلالی، قم ۱۳۷۶ ش.
.
۱۷ – عنوان دیگر غریب القرآن
عنوان دیگر کتابهایی که در شرح لغات قرآن تألیف شده، «معانی القرآن» است.به گفته ابن صَلاح (متوفی ۶۴۳) هرگاه در کتابهای تفسیر، عبارت «اهلالمعانی» به کار رود، مراد کسانی هستند که درباره معانیالقرآن کتابی تألیف کردهاند.
[۶۸] احمد بن مصطفی طاشکوپریزاده، کتاب مفتاحالسعاده و مصباح السیاده، ج۲، ص۲۷۳، حیدرآباد دکن ۱۴۰۰/۱۹۸۰.
۱۸ – تألیفات با عنوان معانی القرآن
یکی از نخستین کسانی که معانی القرآن تألیف کرده محمد بن حسن بن ابی ساره رُؤاسی کوفی (متوفی ۱۸۷)، صحابی امامباقر و امامصادق علیهماالسلام و استاد کسائی و فَرّاء، است.
[۶۹] محمد بن علی داوودی، طبقات المفسرین، ج۲، ص۱۳۴، بیروت ۱۴۰۳/ ۱۹۸۳.
اثر دیگر، معانی القرآنِ محمد بن مُسْتَنیر قُطرُب نحوی (متوفی ۲۰۶) است که به نوشته حاجی خلیفه کتابی است بی مانند و مورد اعتماد اهل قرائت.بغدادی
[۷۰] اسماعیل بغدادی، ایضاحالمکنون، ج۳، ستون ۱۰۰.
نام کتاب را اعرابالقرآن ضبط کرده است.دو کتاب مهم دیگر در این زمینه، معانی القرآن یحیی بن زیاد فَرّاء (متوفی ۲۰۷) و معانی القرآن و اعرابـُه از ابواسحاق زَجّاج (متوفی ۳۱۱) است.ابوعلی فارسی (متوفی ۳۷۷) کاستیهای کتاب استادش، زجّاج، را در کتاب الأَغفال ذکر کرده است.
[۷۱] آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج۲، ص۲۵۳.
کتابهای دیگری نیز با عنوان معانی القرآن تألیف شده است.
[۷۲] ابنندیم، الفهرست، ج۱، ص۳۷.
[۷۳] ابنندیم، الفهرست، ج۱، ص۸۱.
[۷۴] ابنندیم، الفهرست، ج۱، ص۸۹ ـ۹۰.
[۷۵] ابنندیم، الفهرست، ج۱، ص۱۴۲.
[۷۶] آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج۲۱، ص۲۰۵ـ۲۰۶.
۱۹ – ویژگیهای مهم آثار مذکور
ویژگیهای مهم این آثار عبارتاند از: مباحث مبسوط لغوی
[۷۷] یحیی بن زیاد فراء، معانی القرآن، ج۱، ص۱۱۴، چاپ احمد یوسف نجاتی و محمدعلی نجار، مصر ۱۹۵۵.
[۷۸] یحیی بن زیاد فراء، معانی القرآن، ج۱، ص۱۲۳، چاپ احمد یوسف نجاتی و محمدعلی نجار، مصر ۱۹۵۵.
[۷۹] ابراهیم بن سری زجاج، اعراب القرآن، ج۱، ص۱۰۷، چاپ ابراهیم ابیاری، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶.
[۸۰] ابراهیم بن سری زجاج، اعراب القرآن، چاپ ابراهیم ابیاری، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶.
[۸۱] ابراهیم بن سری زجاج، اعراب القرآن، ج۱، ص۲۷۸، چاپ ابراهیم ابیاری، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶.
اشاره به مباحث نحوی
[۸۲] یحیی بن زیاد فراء، معانی القرآن، ج۱، ص۳، چاپ احمد یوسف نجاتی و محمدعلی نجار، مصر ۱۹۵۵.
[۸۳] ابراهیم بن سری زجاج، اعراب القرآن، ج۱، ص۲۵۲، چاپ ابراهیم ابیاری، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶.
تحلیل نحوی قرائتهای قرآن ،
[۸۴] ابراهیم بن سری زجاج، اعراب القرآن، ج۱، ص۲۵۳، چاپ ابراهیم ابیاری، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶.
[۸۵] ابراهیم بن سری زجاج، اعراب القرآن، ج۱، ص۳۱۳، چاپ ابراهیم ابیاری، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶.
[۸۶] ابراهیم بن سری زجاج، اعراب القرآن، ج۱، ص۳۸۴، چاپ ابراهیم ابیاری، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶.
استشهاد از اشعار و شرح شواهد شعری
[۸۷] یحیی بن زیاد فراء، معانی القرآن، ج۱، ص۱۲۹، چاپ احمد یوسف نجاتی و محمدعلی نجار، مصر ۱۹۵۵.
[۸۸] یحیی بن زیاد فراء، معانی القرآن، ج۱، ص۱۷۳، چاپ احمد یوسف نجاتی و محمدعلی نجار، مصر ۱۹۵۵.
[۸۹] ابراهیم بن سری زجاج، اعراب القرآن، ج۱، ص۲۵۴ـ۳۴۰، چاپ ابراهیم ابیاری، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶.
استفاده از امثال
[۹۰] ابراهیم بن سری زجاج، اعراب القرآن، ج۱، ص۴۷ـ ۴۸، چاپ ابراهیم ابیاری، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶.
و اشاره به گویشهای گوناگون در ضبط و قرائت کلمات.
[۹۱] یحیی بن زیاد فراء، معانی القرآن، ج۱، ص۱۷۴، چاپ احمد یوسف نجاتی و محمدعلی نجار، مصر ۱۹۵۵.
[۹۲] یحیی بن زیاد فراء، معانی القرآن، ج۱، ص۲۱۲، چاپ احمد یوسف نجاتی و محمدعلی نجار، مصر ۱۹۵۵.
۲۰ – معانی القرآن یحیی بن زیاد فَرّاء و اثر دیگر وی
کتاب فرّاء، تفسیر لغوی و نحوی قرآن کریم است که جنبه نحوی آن قویتر است.وی درباره برخی از مباحث علم معانی و بیان (مانند ایجاز و اطناب ، تشبیه ، استعاره و کنایه ) نیز مطالبی آورده است.
[۹۳] شوقی ضیف، البلاغه: تطور و تاریخ، ج۱، ص۲۹، قاهره ۱۹۶۵.
فرّاء، علاوه بر معانی القرآن، کتابهای دیگری دارد با عنوان الجمع و التثنیه فی القرآن و المصادر فی القرآن
[۹۴] ابنندیم، الفهرست، ج۱، ص۷۳.
[۹۵] عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، بغیه الوعاه فی طبقات اللغویین و النحاه، ج۲، ص۳۳۳، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره ۱۳۸۴.
۲۱ – اثر ابوعُبَیده مَعْمَر بن مُثَنّی
از دیگر آثار مهم در تفسیر واژگان قرآن، مجازالقرآن از ابوعُبَیده مَعْمَر بن مُثَنّی” (متوفی ۲۱۰) است.به گفته زبیدی و اشبیلی، کتابهای دیگری با عنوان غریبالقرآن و معانی القرآن به ابوعبیده نسبت دادهاند ولی اینها در واقع نامهای دیگر همان مجازالقرآن است.
[۹۶] معمر بن مثنی ابوعبیده، مجازالقرآن، ج۱، ص۱۸، چاپ محمد فؤاد سزگین، قاهره ۱۹۸۸.
گفتنی است که مراد ابوعبیده از کلمه مجاز، روشهایی است که قرآن برای بیان مقاصدش به کار برده است و مرادِ وی معنای اصطلاحی بلاغی مجاز نیست.
[۹۷] معمر بن مثنی ابوعبیده، مجازالقرآن، ج۱، ص۱۸ـ۱۹، چاپ محمد فؤاد سزگین، قاهره ۱۹۸۸.
کلمه مجاز در این کتاب به معنای تفسیر و توضیح، معنای لغوی، وزن صرفی، و وجه اِعرابی کلمه به کار رفته است.
[۹۸] مصطفی صاوی جوینی، مدارس التفسیر القرآنی، ج۱، ص۷۶ـ۷۷، اسکندریه ۱۹۹۲.
ابوعبیده در کتاب خود، بیشتر به معانی لغوی واژگان قرآن پرداخته و به اشعار عربی استناد فراوان نموده و غالباً نام شاعران را نیز آورده است.
[۹۹] معمر بن مثنی ابوعبیده، مجازالقرآن، ج ۱، ص۲۳۲، چاپ محمد فؤاد سزگین، قاهره ۱۹۸۸.
[۱۰۰] معمر بن مثنی ابوعبیده، مجازالقرآن، ج ۱، ص۲۵۸، چاپ محمد فؤاد سزگین، قاهره ۱۹۸۸.
۲۲ – اثر ارزشمند سده سوم
دیگر اثر ارزشمند سده سوم، تأویل مشکلالقرآن از ابنقتیبه است که مباحث گوناگونی را مطرح کرده است، مانند مخارج حروف، اِعراب، اشتقاق
[۱۰۱] ابنقتیبه، تأویل مشکل القرآن، ص۱۴ـ۲۰، چاپ احمد صقر، قاهره ۱۳۹۳/۱۹۷۳.
، وجوه قرائتهای مختلف، الفاظ واحدی که در معانی گوناگون به کار رفتهاند
[۱۰۲] ابنقتیبه، تأویل مشکل القرآن، ص۴۳۹ـ۵۱۵ ، چاپ احمد صقر، قاهره ۱۳۹۳/۱۹۷۳.
و حروف معانی (حروفی که دارای معنی هستند)
[۱۰۳] ابنقتیبه، تأویل مشکل القرآن، ص۵۱۷ ـ۵۶۳، چاپ احمد صقر، قاهره ۱۳۹۳/۱۹۷۳.
.استناد فراوان به اشعار عربی
[۱۰۴] ابنقتیبه، تأویل مشکل القرآن، ص۴۴۶، چاپ احمد صقر، قاهره ۱۳۹۳/۱۹۷۳.
[۱۰۵] ابنقتیبه، تأویل مشکل القرآن، ص۵۴۰، چاپ احمد صقر، قاهره ۱۳۹۳/۱۹۷۳.
و کاربرد اصطلاحات دو مکتب نحوی بصره و کوفه
[۱۰۶] ابنقتیبه، تأویل مشکل القرآن، ص۸۲، چاپ احمد صقر، قاهره ۱۳۹۳/۱۹۷۳.
از ویژگیهای این کتاب است.وی گاهی به مباحث بلاغی آیات نیز میپردازد.
[۱۰۷] شوقی ضیف، البلاغه: تطور و تاریخ، ج۱، ص۵۸، قاهره ۱۹۶۵.
۲۳ – شروح نحوی قرآن کریم
شروح نحوی قرآن کریم نوع دیگری از تفاسیر ادبی قرآن به حساب میآیند.زرکشی
[۱۰۸] محمد بن بهادر زرکشی، البرهان فی علومالقرآن، ج۲، ص۱۶۵، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
آگاهی سطحی از دانش اِعراب را برای مفسر کافی نمیداند بلکه معتقد است که مفسر باید مسلط بر اِعراب باشد.از سده دوم، شرحهای نحوی بر قرآن کریم نگاشته شد و دانشمندانی همچون عیسی بن عمر ثَقفی (متوفی ۱۴۹) و ابوعَمرو زَبّان بن علاء (متوفی ۱۵۴) از نخستین کسانی بودند که در این موضوع، کتاب تألیف کردند ولی آثار آنان به دست ما نرسیده است.
[۱۰۹] فؤاد سزگین، تاریخ التراث العربی، ج۱، جزء ۱، ص۶۲، نقله الی العربیه محمود فهمی حجازی، ریاض ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
برخی نحویان نیز هر چند به عنوان تفسیر، کتاب مستقلی تألیف نکردند ولی در آثار نحوی خود به اِعراب آیات قرآن توجه بسیار نشان دادند
[۱۱۰] عمرو بن عثمان سیبویه، کتاب سیبویه، ج۵، بخش فهارس، ص۷ـ ۲۸، چاپ عبدالسلام محمد هارون، قاهره ۱۳۸۵/ ۱۹۶۶، چاپ افست بیروت ۱۴۱۱/۱۹۹۱.
[۱۱۱] محمد بن یزید مبرّد، المقتضب، ج۴، بخش فهارس، ص۲۲۹ـ ۲۴۵، چاپ محمد عبدالخالق عضیمه، بیروت ۱۳۸۲/۱۹۶۳
[۱۱۲] ابنجنّی، الخصائص، ج۳، ص۱۳۰، چاپ محمدعلی نجار، قاهره ۱۳۷۲ـ۱۳۷۶/ ۱۹۵۲ـ۱۹۵۷.
[۱۱۳] > ابنجنّی، الخصائص، ج۳، ص۲۵۶، چاپ محمدعلی نجار، قاهره ۱۳۷۲ـ۱۳۷۶/ ۱۹۵۲ـ۱۹۵۷.
[۱۱۴] ابنجنّی، الخصائص، ج۳، ص۳۱۴، چاپ محمدعلی نجار، قاهره ۱۳۷۲ـ۱۳۷۶/ ۱۹۵۲ـ۱۹۵۷.
[۱۱۵] ابن هشام، مغنی الَّبیب عن کتب الاعاریب، ج۲، ص۵۳۱، چاپ محمد محیی الدین عبدالحمید، قاهره.
[۱۱۶] ابن هشام، مغنی الَّبیب عن کتب الاعاریب، ج۲، ص۶۳۵، چاپ محمد محیی الدین عبدالحمید، قاهره.
مباحث تفسیری کتاب مغنی اللبیب ابنهشام انصاری (متوفی ۷۶۱) به طور مستقل با عنوان اِعراب القرآن الکریم من مغنی اللبیببه چاپ رسیده است.بخشی از کتابهای اَشباه و نظایر هم به شرح نحوی آیات قرآن اختصاص دارد.برخی از نحویان نیز مباحث نحوی خود را کاملاً با استناد به آیات قرآن مطرح ساخته و اساس کتاب نحو خود را بر نحو قرآن بنیان نهادهاند.گاهی نیز در تأیید مطالب خود به شعر جاهلی استشهاد کردهاند.
[۱۱۷] احمد بن محمد حدادی سمرقندی، المدخل لعلم تفسیر کتاباللّهتعالی، ج۱، ص۳۶۸ـ۳۷۰، چاپ صفوان عدنان داوودی، دمشق ۱۴۰۸/ ۱۹۸۸.
[۱۱۸] احمد بن محمد حدادی سمرقندی، المدخل لعلم تفسیر کتاباللّهتعالی، ج۱، ص۴۳۴، چاپ صفوان عدنان داوودی، دمشق ۱۴۰۸/ ۱۹۸۸.
بخش مهمی از کتابهای علم قرائت نیز بر اساس مباحث نحوی تألیف شده و علتهای صرفی و نحوی قرائتهای گوناگون آیات، با توجه به اشعار، بررسی گردیده است
[۱۱۹] ابن خالویه، اعراب القراءات السبع و عللها، ج۱، ص۱۹۷، چاپ عبدالرحمان بن سلیمان عثیمین، قاهره ۱۴۱۳/۱۹۹۲.
[۱۲۰] ابن خالویه، اعراب القراءات السبع و عللها، ج۱، ص۲۲۵، چاپ عبدالرحمان بن سلیمان عثیمین، قاهره ۱۴۱۳/۱۹۹۲.
[۱۲۱] ابوعلی فارسی، الحجه للقُراء السبعه، ج۱، ص۲۰، چاپ بدرالدین قهوجی و بشیر جویجاتی، دمشق ۱۴۰۴/۱۹۸۴.
[۱۲۲] ابوعلی فارسی، الحجه للقُراء السبعه، ج۱، ص۸۹، چاپ بدرالدین قهوجی و بشیر جویجاتی، دمشق ۱۴۰۴/۱۹۸۴.
[۱۲۳] ابنجنّی، المحتسب فی تبیین وجوه شواذالقراءات والایضاح عنها، ج۱، ص۱۱۷، چاپ محمد عبدالقادر عطا، بیروت ۱۴۱۹/ ۱۹۹۸.
و در ضمن به گویشهای مختلف نیز اشاره شده است.
[۱۲۴] ابوعلی فارسی، الحجه للقُراء السبعه، ج۱، ص۸۶، چاپ بدرالدین قهوجی و بشیر جویجاتی، دمشق ۱۴۰۴/۱۹۸۴.
[۱۲۵] ابنجنّی، المحتسب فی تبیین وجوه شواذالقراءات والایضاح عنها، ج۱، ص۱۳۷، چاپ محمد عبدالقادر عطا، بیروت ۱۴۱۹/ ۱۹۹۸.
۲۴ – قسمت اصلی تفاسیر نحوی قرآن
کتابهای اِعراب القرآن قسمت اصلی تفاسیر نحوی قرآن را شکل میدهند و مؤلفان آنها در تألیف از شیوههای گوناگون پیروی میکنند، مانند پرداختن به اِعراب آیات مشکل قرآن، همچون کار مکّی بن ابی طالب حَموش (متوفی ۴۳۷) در کتاب مشکل اعرابالقرآن، پرداختن به اِعراب غریب قرآن، مانند کار ابنانباری (متوفی ۵۷۷) در کتاب البیان فی اِعراب غریبالقرآن، پرداختن به اِعراب تمام آیات قرآن، مانند کار عُکْبَری (متوفی ۶۱۶) در کتاب التّبیان فی اِعرابالقرآن یا اِمْلاءُ مامَنَّ به الرّحمن، جمع بین قرائت آیات و اِعراب؛
بنا نهادن بابی برای هر یک از انواع و اَشکالِ اِعراب، مانند کتاب منسوب به زجّاج: اِعرابالقرآن.
۲۵ – ویژگیهای مشترک کتابهای اعرابالقرآن
برخی از ویژگیهای مشترک کتابهای مهم اعرابالقرآن عبارتاند از: بررسی اصل واژگان قرآن و معانی آنها،
[۱۲۶] ابن خالویه، اعراب ثلاثین سوره من القرآنالکریم، ج۱، ص۶ـ ۸، بیروت ۱۴۱۱/۱۹۹۱.
[۱۲۷] عبداللّه بن حسین عکبری، املاء مُامَنّ بهالرّحمن من وجوه الاعراب والقراءات فی جمیعالقرآن، ج۱، ص۲۰۶، چاپ ابراهیم عطوهعوض، قاهره ۱۳۸۹، چاپ افست تهران ۱۳۶۱ ش.
طرح برخی مباحث علم تصریف ،
[۱۲۸] ابراهیم بن سری زجاج، اعراب القرآن، قسم ۳، ص۸۶۶ـ۸۸۲، چاپ ابراهیم ابیاری، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶.
[۱۲۹] ابن انباری، البیان فی غریب اعرابالقرآن، ج۱، ص۱۷۱، چاپ طه عبدالحمیدطه، مصر، چاپ افست قم ۱۳۶۲ ش.
استشهاد از اشعار عربی برای مسائل لغوی و نحوی
[۱۳۰] ابراهیم بن سری زجاج، اعراب القرآن، قسم ۱، ص۲۸۳، چاپ ابراهیم ابیاری، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶.
[۱۳۱] عبداللّه بن حسین عکبری، املاء مُامَنّ بهالرّحمن من وجوه الاعراب والقراءات فی جمیعالقرآن، ج۲، ص۱۰، چاپ ابراهیم عطوهعوض، قاهره ۱۳۸۹، چاپ افست تهران ۱۳۶۱ ش
اشاره به آرای نحویان بصره و کوفه و بغداد ،
[۱۳۲] ابراهیم بن سری زجاج، اعراب القرآن، قسم ۱، ص۲۱۴، چاپ ابراهیم ابیاری، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶.
[۱۳۳] ابراهیم بن سری زجاج، اعراب القرآن، قسم ۱، ص۲۸۳ـ۲۸۴، چاپ ابراهیم ابیاری، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶.
[۱۳۴] مکی بن ابی طالب حموش، مشکل اعراب القرآن، قسم ۱، ص۶۶، چاپ حاتم صالح ضامن، بیروت ۱۴۰۷/۱۹۸۷.
پرداختن به برخی مسائل بلاغی
[۱۳۵] ابراهیم بن سری زجاج، اعراب القرآن، قسم ۱، ص۱۵۶، چاپ ابراهیم ابیاری، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶.
[۱۳۶] ابراهیم بن سری زجاج، اعراب القرآن، قسم ۳، ص۹۰۹، چاپ ابراهیم ابیاری، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶.
و اشاره به قرائتهای گوناگون آیات
[۱۳۷] ابراهیم بن سری زجاج، اعراب القرآن، قسم ۳، ص۹۴۶ـ۹۵۷، چاپ ابراهیم ابیاری، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶.
[۱۳۸] عبداللّه بن حسین عکبری، املاء مُامَنّ بهالرّحمن من وجوه الاعراب والقراءات فی جمیعالقرآن، ج۲، ص۵۱، چاپ ابراهیم عطوهعوض، قاهره ۱۳۸۹، چاپ افست تهران ۱۳۶۱ ش.
[۱۳۹] عبداللّه بن حسین عکبری، املاء مُامَنّ بهالرّحمن من وجوه الاعراب والقراءات فی جمیعالقرآن، ج۲، ص۲۱۸، چاپ ابراهیم عطوهعوض، قاهره ۱۳۸۹، چاپ افست تهران ۱۳۶۱ ش.
[۱۴۰] احمد بن مصطفی طاشکوپریزاده، کتاب مفتاحالسعاده و مصباح السیاده، ج۲، ص۲۷۹، حیدرآباد دکن ۱۴۰۰/۱۹۸۰.
[۱۴۱] آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج۲، ص۲۳۵ـ۲۳۶.
[۱۴۲] ابراهیم بن سری زجاج، اعراب القرآن، قسم ۳، مؤخره ابیاری، ص۱۰۹۲، چاپ ابراهیم ابیاری، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶.
[۱۴۳] عبدالسلام احمد گنونی، المدرسه القرآنیه فی المغرب منالفتحالاسلامی الی ابنعطیه، ج۱، ص۱۷۷ـ ۱۷۸، رباط ۱۴۰۱/۱۹۸۱.
۲۶ – اقوال درباره تفسیر بلاغی قرآن
نوع
- همچنین لینک دانلود به ایمیل شما ارسال خواهد شد به همین دلیل ایمیل خود را به دقت وارد نمایید.
- ممکن است ایمیل ارسالی به پوشه اسپم یا Bulk ایمیل شما ارسال شده باشد.
- در صورتی که به هر دلیلی موفق به دانلود فایل مورد نظر نشدید با ما تماس بگیرید.
