توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل ابوعبدالله بن خالویه ۸۱ اسلاید در PowerPoint دارای ۸۱ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل ابوعبدالله بن خالویه ۸۱ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل ابوعبدالله بن خالویه ۸۱ اسلاید در PowerPoint :

ابن‌خالویه ذوالنونین ابوعبدالله حسین بن احمد

اِبْن خالویه، ابوعبدالله حسین بن احمد بن خالویه، ملقب به ذوالنونین (د ۳۷۰ق /۹۸۰م)، شاعر، ادیب و نحوی برجسته ایرانی تبار می‌باشد.

فهرست مندرجات

۱ – تولد
۲ – تحصیلات
۳ – اشتهار
۴ – شاگردان
۵ – مکتب نحوی
۶ – اعتبار علمی و ادبی
۷ – میدان رقابت
۷.۱ – رقابت با متنبی
۷.۲ – رقابت با ابوعلی فارسی
۸ – وادی شعر و ادب
۹ – مذهب
۱۰ – سفرها
۱۱ – وفات
۱۲ – آثار
۱۲.۱ – آثار چاپ شده
۱۲.۲ – آثار چاپ نشده
۱۲.۳ – آثار منسوب
۱۳ – فهرست‌منابع
۱۴ – پانویس
۱۵ – منبع

۱ – تولد

ثعالبی

[۱] ثعالبی عبدالملک، یتیمه الدهر، ج۱، ص۸۸، به کوشش محمد اسماعیل صاوی، قاهره، ۱۳۵۲ق /۱۹۳۴م.

نام وی را «حسن» و ابن قفطی

[۲] ابن قفطی علی، انباه الرواه علی انباء النحاه، ج۱، ص۳۲۴، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، ۱۳۹۶ق /۱۹۵۰م.

نام پدر او را «محمد» آورده است. او در همدان به دنیا آمد. در هیچ‌یک از مآخذ به سال تولد او اشاره نشده است، اما گفته‌اند که در ۳۱۴ق / ۹۲۶م، ظاهراً در آغاز جوانی برای تحصیل به بغداد رفت

[۳] یاقوت، معجم الادبا، ج۹، ص۲۰۱.

و نزد برجسته‌ترین دانشمندان سده ۴ق / ۱۰م دانش آموخت.

۲ – تحصیلات

نحو و ادب را نزد ابن درید (د ۳۲۱ق /۹۳۳م)، ابوبکر بن انباری (د ۳۲۸ق /۹۴۰م)، نفطویه (د ۳۲۳ق /۹۳۵م) و ابوسعید سیرافی (د ۳۶۸ق /۹۷۹م) فراگرفت. علوم قرآنی را از قاری بزرگ، ابن مجاهد (د ۳۲۴ق /۹۳۶م) و لغت را از «ابوعمر زاهد»، معروف به غلام ثعلب (د ۳۴۵ق /۹۵۶م) آموخت

[۴] یاقوت، معجم الادبا، ج۹، ص۲۰۱.

[۵] ابن قفطی علی، انباه الرواه علی انباء النحاه، ج۱، ص۳۲۴، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، ۱۳۹۶ق /۱۹۵۰م.

و از «محمد بن مخلد عطار» (د ۳۴۱ق /۹۴۳م) و گروهی دیگر حدیث شنید

[۶] یاقوت، معجم الادبا، ج۹، ص۲۰۱.

[۷] ابن خلکان، وفیات الاعیان، ج۲، ص۱۷۸.

[۸] سیوطی، بغیه الوعاه فی طبقات اللغویین و النحاه، ج۱، ص۵۲۹، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، ۱۳۸۴ق.

[۹] جاسم محمد محمود، ابن خالویه و جهوده فی اللغه، ج۱، ص۱۶ که ابوالعباس بن عقده را نیز در شمار استادان حدیث او ذکر کرده است، بیروت، مؤسسه الرساله.

و کتاب «جمهره» ابن درید و «مختصر مزنی» را از «ابوبکر نیشابوری» روایت کرد.

[۱۰] سبکی تقی الدین، طبقات الشافعیه، ج۱، ص۲۷۰، به کوشش عبدالفتاح محمد الجلود و محمود محمد طناحی، قاهره، ۱۳۸۵ق.

[۱۱] سیوطی، المزهر، ج۱، ص۹۵، به کوشش ابوالفضل ابراهیم، بیروت، ۱۹۸۶م.

گفته‌اند در ادب از صولی نیز روایت کرده است.

[۱۲] ابن قفطی علی، انباه الرواه علی انباء النحاه، ج۱، ص۳۲۶، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، ۱۳۹۶ق /۱۹۵۰م.

۳ – اشتهار

وی از بغداد به شام و سپس به حلب رفت.

[۱۳] یاقوت، معجم الادبا، ج۹، ص۲۰۱.

در حلب آوازه او بالا گرفت و بسیاری از دانش‌دوستان از دور و نزدیک به سوی او شتافتند.

[۱۴] ثعالبی عبدالملک، یتیمه الدهر، ج۱، ص۸۸، به کوشش محمد اسماعیل صاوی، قاهره، ۱۳۵۲ق /۱۹۳۴م.

[۱۵] یاقوت، معجم الادبا، ج۹، ص۲۰۱.

آنگاه به دربار سیف الدوله حمدانی راه یافت و نزد او به مقامی رفیع رسید و ندیم وی و آموزگار فرزندانش گردید

[۱۶] ثعالبی عبدالملک، یتیمه الدهر، ج۱، ص۸۸، به کوشش محمد اسماعیل صاوی، قاهره، ۱۳۵۲ق /۱۹۳۴م.

[۱۷] یاقوت، معجم الادبا، ج۹، ص۲۰۱.

[۱۸] ابن کثیر، البدایه، ج۱۱، ص۲۹۷.

و تا پایان عمر در خدمت حمدانیان به سر برد.

[۱۹] ابن قفطی علی، انباه الرواه علی انباء النحاه، ج۱، ص۳۲۵، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، ۱۳۹۶ق /۱۹۵۰م.

۴ – شاگردان

گروهی نیز نزد وی دانش آموختند که مشهورترین آن‌ها عبارتند از؛ ابوبکر خوارزمی، معافی بن زکریا نهروانی و عبدالمنعم بن غلیون.

[۲۰] یاقوت، معجم الادبا، ج۹، ص۲۰۱.

[۲۱] یاقوت، معجم الادبا، ج۹، ص۲۰۲.

[۲۲] یاقوت، معجم الادبا، ج۹، ص۲۰۴.

نیز گفته‌اند که ابوالحسین نصیبی «کتاب آل» او را نزد خودِ وی خوانده است

[۲۳] نجاشی احمد، رجال النجاشی، ج۱، ص۶۷، قم، ۱۴۰۷ق.

و قاضی حلب، صالح بن جعفر بن عبدالوهاب و ابواحمد عبدالله بن عدی از وی روایت کرده‌اند

[۲۴] ابن قفطی علی، انباه الرواه علی انباء النحاه، ج۱، ص۳۲۶، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، ۱۳۹۶ق /۱۹۵۰م.

[۲۵] ابن بدران عبدالقادر، تهذیب تاریخ ابن عساکر، ج۶، ص۳۶۷، دمشق، ۱۳۴۹ق.

و سعید بن سعید فارقی نحوی از وی حدیث شنیده است.

[۲۶] سیوطی، بغیه الوعاه فی طبقات اللغویین و النحاه، ج۱، ص۵۸۴، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، ۱۳۸۴ق.

۵ – مکتب نحوی

چنانکه در فهرست استادان ابن خالویه ملاحظه می‌شود، وی در هر دو مکتب نحوی بصره و کوفه به تحصیل پرداخت، اما خود در شمار نسل بعدی نحویان بغداد که دو مکتب را به هم آمیختند و تا حدودی از یکسونگری‌های نمایندگان دو مکتب فراتر رفتند، قرار دارد.

[۲۷] ابن ندیم، الفهرست، ج۱، ص۹۲.

او که در مرکز تحولات و مجادلات ادبی سده ۴ ق جای داشت، به لحاظ گستردگی دانش خود در رشته های گوناگون ادب

[۲۸] ثعالبی عبدالملک، یتیمه الدهر، ج۱، ص۸۸، به کوشش محمد اسماعیل صاوی، قاهره، ۱۳۵۲ق /۱۹۳۴م.

دارای اعتبار ویژه‌ای بود، چندان که ابن قارح – که می‌دانیم نامه‌اش به ابوالعلاء معری انگیزه تحریر رساله الغفران گردید – برای اثبات بزرگی خود به شاگردی نزد ابن خالویه بالیده است.

[۲۹] معری ابوالعلاء، رساله الغفران، ج۱، ص۵۶، به کوشش عائشه بنت الشاطی، قاهره، دارالمعارف.

۶ – اعتبار علمی و ادبی

اعتبار علمی و ادبی ابن خالویه تا قرن‌ها پس از مرگ او نیز باقی ماند، چنانکه تقریباً همه منابع پس از وی چیره‌دستی او را در نحو و ادب ستوده و او را یکی از نخبه‌های روزگار معرفی کرده‌اند.

[۳۰] ثعالبی عبدالملک، یتیمه الدهر، ج۱، ص۸۸، به کوشش محمد اسماعیل صاوی، قاهره، ۱۳۵۲ق /۱۹۳۴م.

[۳۱] یاقوت، معجم الادبا، ج۹، ص۲۰۴.

ذهبی او را «شیخ العربیه» نامیده

[۳۲] ذهبی محمد بن احمد، تذکره الحفاظ، ج۳، ص۹۵۹، بیروت، ۱۳۷۷ق.

و ابو عمرو دانی وی را دانا به زبان عربی، حافظ لغت، بصیر در قرائت و ثقه در حدیث دانسته است.

[۳۳] یاقوت، معجم الادبا، ج۹، ص۲۰۲.

[۳۴] سیوطی، بغیه الوعاه فی طبقات اللغویین و النحاه، ج۱، ص۵۲۹، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، ۱۳۸۴ق.

ابن انباری

[۳۵] ابن انباری عبدالرحمان، نزهه الالباء فی طبقات الادباء، ج۱، ص۲۱۴، به کوشش ابراهیم السامرائی، بغداد، ۱۹۵۹م.

او را از بزرگان لغت و ابن قفطی

[۳۶] ابن قفطی علی، انباه الرواه علی انباء النحاه، ج۱، ص۳۲۶، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، ۱۳۹۶ق /۱۹۵۰م.

و اسنوی

[۳۷] اسنوی، عبدالرحیم، ج۱، ص۴۷۵، طبقات الشافعیه، به کوشش عبدالله جبوری، بغداد، ۱۳۹۰ق.

وی را یگانه زمان و پیشوا در علوم زبانی معرفی کرده‌اند. تنها دلجی

[۳۸] دلجی احمد بن علی، الفلاکه و المفلوکون، ج۱، ص۱۳۳ به نقل از ابن مکتوم، بغداد، ۱۳۸۵ق.

او را در نحو ضعیف دانسته است.
گر چه ابن انباری

[۳۹] ابن انباری عبدالرحمان، نزهه الالباء فی طبقات الادباء، ج۱، ص۲۱۴، به کوشش ابراهیم السامرائی، بغداد، ۱۹۵۹م.

توانایی او را در نحو همانند دانش وی در لغت ندانسته، اما برخی از محققان معاصر این گفته را نیز ستمی می‌دانند که ابن انباری بر وی روا داشته است.

[۴۰] سالم مکرم عبدالعال، مقدمه بر الحجه، ج۱، ص۱۳.

۷ – میدان رقابت

یکی از اسباب شهرت ابن خالویه در میان ادیبان، صرف‌نظر از وسعت دانش، همانا رقابت و درگیری او با دو تن از مشهورترین هم‌روزگارانش یعنی متنبی و ابوعلی فارسی بوده است.

۷.۱ – رقابت با متنبی

متنبی مردی متکبر و خودخواه بود

[۴۱] ابن قفطی علی، انباه الرواه علی انباء النحاه، ج۱، ص۳۲۷، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، ۱۳۹۶ق /۱۹۵۰م.

و ابن خالویه را که توانسته بود در سایه کوشش و استعداد خویش موفقیتی بزرگ به دست آورد، همواره به دلیل غیر عرب بودن، خوار می‌شمرد.

[۴۲] بدیعی یوسف، الصبح المنبی، ج۱، ص۸۷، به کوشش مصطفی سقا و محمد شتا، قاهره، ۱۹۶۳م.

[۴۳] بلاشر، رژی، ج۱، ص۲۰۵، ابوالطیب المتنبی، ترجمه ابراهیم کیلانی، دمشق، ۱۴۰۵ق /۱۹۸۵م.

اما ابن خالویه گویا می‌کوشید با خرده‌گیری‌های ادیبانه بر وی پیروز گردد؛

[۴۴] خطیب بغدادی احمد، تاریخ بغداد، ج۴، ص۱۰۴، قاهره، ۱۳۴۹ق.

اگرچه گاه به دلیل شتاب در این خرده‌گیری‌ها، چندان موفق نمی‌شد.

[۴۵] دلجی احمد بن علی، الفلاکه و المفلوکون، ج۱، ص۱۳۳، بغداد، ۱۳۸۵ق.

این دو هیچ فرصتی را برای خوار ساختن یکدیگر از کف نمی‌دادند

[۴۶] ابن قفطی علی، انباه الرواه علی انباء النحاه، ج۱، ص۳۲۷، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، ۱۳۹۶ق /۱۹۵۰م.

[۴۷] بدیعی یوسف، الصبح المنبی، ج۱، ص۸۷، به کوشش مصطفی سقا و محمد شتا، قاهره، ۱۹۶۳م.

[۴۸] علی بن محمد بن نصر کاتب، «کتاب المفاوضه»، ج۱، ص۳۰۷- ۳۰۸، شذرات من کتب مفقوده، به کوشش احسان عباس، بیروت، ۱۴۰۸ق /۱۹۸۸م.

و این کینه که گویا تنها خاستگاهی نژادی داشت، چندان دوام آورد تا سرانجام متنبی ناگزیر دربار سیف الدوله را ترک کرد.

[۴۹] ابن خلکان، وفیات الاعیان، ج۱، ص۱۲۲.

[۵۰] ابن خلکان، وفیات الاعیان، ج۱، ص۱۲۳.

[۵۱] ابن خلکان، وفیات الاعیان، ج۴، ص۱۰۰.

سیف الدوله که همواره در این گونه مشاجرات حضور داشت، با سکوت خویش از ابن خالویه جانبداری می‌کرد

[۵۲] ابن خلکان، وفیات الاعیان، ج۱، ص۱۲۲.

[۵۳] ابن خلکان، وفیات الاعیان، ج۱، ص۱۲۳.

[۵۴] ابن خلکان، وفیات الاعیان، ج۴، ص۱۰۰.

و بدین‌سان بود که هرگز از مقام او نزد سیف الدوله کاسته نشد.

۷.۲ – رقابت با ابوعلی فارسی

اما مناظرات ابن خالویه با ابوعلی فارسی بیش‌تر جنبه علمی و ادبی داشت. رقابت این دو که از مجلس درس ابوسعید سیرافی آغاز گردید،

[۵۵] ابن قفطی علی، انباه الرواه علی انباء النحاه، ج۱، ص۳۲۶، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، ۱۳۹۶ق /۱۹۵۰م.

برپایه فضل‌فروشی‌های رایج روزگار

[۵۶] ابن انباری عبدالرحمان، نزهه الالباء فی طبقات الادباء، ج۱، ص۲۱۵، به کوشش ابراهیم السامرائی، بغداد، ۱۹۵۹م.

و رقابت میان دو حریف هماورد ادامه یافت، به خصوص که سیف الدوله غالباً با بخشش‌های گزاف خود به این فضل‌فروشی‌ها دامن می‌زد.

[۵۷] ابن قفطی علی، انباه الرواه علی انباء النحاه، ج۱، ص۳۲۷، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، ۱۳۹۶ق /۱۹۵۰م.

[۵۸] یاقوت، معجم الادبا، ج۹، ص۲۰۲-۲۰۳.

اینان، بارها با یکدیگر به مناظره پرداختند و در ردّ نظریات یکدیگر دست به تألیف زدند

[۵۹] دلجی احمد بن علی، الفلاکه و المفلوکون، بغداد، ۱۳۸۵ق.

و از هر فرصتی برای نفوذ در دل سیف الدوله سود می‌جستند.

[۶۰] جاسم محمد محمود، ابن خالویه و جهوده فی اللغه، ج۱، ص۲۸، بیروت، مؤسسه الرساله.

۸ – وادی شعر و ادب

ابن خالویه در شعر نیز دست داشت و ثعالبی

[۶۱] ثعالبی عبدالملک، یتیمه الدهر، ج۱، ص۸۸، به کوشش محمد اسماعیل صاوی، قاهره، ۱۳۵۲ق /۱۹۳۴م.

وی را در شمار شاعران یاد کرده است، اما اکنون تنها ۱۰ بیت از سروده های او در دست است؛ ۴ بیت در وصف زادگاهش همدان

[۶۲] ثعالبی عبدالملک، یتیمه الدهر، ج۱، ص۸۸، به کوشش محمد اسماعیل صاوی، قاهره، ۱۳۵۲ق /۱۹۳۴م.

و ۶ بیت شامل سه قطعه در معجم الادباء .

[۶۳] یاقوت، معجم الادبا، ج۹، ص۲۰۴- ۲۰۵.

دانش او در شعر و علوم مربوط به آن، چنان بود که توانست چند دیوان را شرح کند.

۹ – مذهب

درباره مذهب ابن خالویه اتفاق نظر نیست. نجاشی

[۶۴] نجاشی احمد، رجال النجاشی، ج۱، ص۶۷، قم، ۱۴۰۷ق.

وی را «آگاه به مذهب ما» یعنی تشیع دانسته و «کتاب آل» را که درباره امامت علی بن ابی طالب (علیه‌السلام) است به وی نسبت داده، اما ابن ندیم، که نزدیک‌ترین منبع به زمان اوست، به این کتاب اشاره‌ای نکرده است.
پس از نجاشی، نخستین کسی که از آن نام برده، ابن شهر آشوب

[۶۵] ابن شهر آشوب محمد، معالم العلماء، ج۱، ص۴۱، نجف، ۱۳۸۰ق/ ۱۹۶۱م.

و سپس یاقوت

[۶۶] یاقوت، معجم الادبا، ج۹، ص۲۰۴.

است و از آن پس در بسیاری از منابع شیعی و غیرشیعی از این کتاب نام برده شده است.
ابن حجر

[۶۷] ابن حجر عسقلانی احمد، لسان المیزان، ج۲، ص۲۶۷، بیروت، ۱۳۹۰ق.

نیز وی را شیعه دانسته، اما گفته است که او در برابر سیف الدوله به تسنن تظاهر می‌کرده است و برای تأیید نظر خود گفته نجاشی را تکرار کرده است.
افزون بر آن گفته است که وی در «کتاب لیس» نیز مطالبی آورده که دلیل امامی بودن اوست، اما تظاهر وی به تسنن در برابر حمدانیان که خود خاندانی شیعی بوده‌اند، اندکی بعید می‌نماید. برخی از محققین معاصر نیز بر امامی بودن او نظ