پاورپوینت کامل تاریخ فلسفه اسلامی ۳ ۲۴۳ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل تاریخ فلسفه اسلامی ۳ ۲۴۳ اسلاید در PowerPoint دارای ۲۴۳ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل تاریخ فلسفه اسلامی ۳ ۲۴۳ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از مطالب داخلی اسلاید ها

پاورپوینت کامل تاریخ فلسفه اسلامی ۳ ۲۴۳ اسلاید در PowerPoint

اسلاید ۴: رفیع الدین محمد بن حسین بن حیدر حسینی طباطبایی نائینیمیرزا رفیعا یا محمد رفیعارساله ای در اقسام تشکیک دارد که مورد توجه متأخران است.حاشیه بر شرح اشارات خواجهحاشیه بر شرح الحکمه العین جرجانیثمره شجره الهیه در اصول عقایداز شاگردان معروف ملارجبعلی تبریزی

اسلاید ۵: حکمت متعالیه، صدرالدین محمدبن ابراهیم شیرازی قوامی (۹۷۹-۱۰۵۰/۱۵۷۱-۱۶۴۰)

اسلاید ۶: صدرالدین محمد شیرازی (۹۷۹-۱۰۵۰/۱۵۷۱-۱۶۴۰) صدرالدین محمد بن ابراهیم قوامی شیرازی صدرالمتألهین، آخوند ملاصدرا تولد: بین سال‌های ۹۷۹ و ۹۸۰ در شیراز نامعلوم بودن آن و کشف آن توسط علامه طباطبایی در یک نسخه قدیمی ۱۱۹۷ اسفار خانواده ملاصدرا:پدرش ابراهیم یکی از رجال برجسته و از امرا و ارکان دولت بوده و به واسطه شخصیت و کفایت ذاتی و اصالی و شرافت خانوادگی زمانی چند در عصر صفویه متصدی پست وزارت بوده. خانواده او اساساً از طایفه قوامی است که از دیر زمانی از اشراف و ارکان فارس و حکمرانان آن سامان بوده‌اند.ابراهیم مردی ثروتمند و صدرا یگانه فرزند او بوده است. تذکره نویسان درباره نذر و نیاز پدر و مادرش برای به دنیا آمدن وی داستان‌ها نقل کرده‌اند… .

اسلاید ۷: مراحل زندگیدوره کودکی تحصیل درشیرازواصفهاندوره انزوا ریاضت درکهک قمدوره تعلیم وتالیف

اسلاید ۸: دوره اول المظاهر الالهیه فى اسرار العلوم الکمالیه، مقدمه‏مصحح، ص: ۲۶۳-۱۶۴در آغاز دهه سوم عمر خود که همزمان با آغاز قرن یازدهم هجرى است ملا صدرا بنابر یک سنت رایج میان دانشمندان و دانشجویان- که بدنبال استاد متخصص شهر بشهر و کشور بکشور مى‏رفتند- شهر خود شیراز را ترک نمود و بسوى اصفهان و رى و قزوین رفت و باحتمالى در سال ۹۸۵ هجرى که حاکم شیراز (محمد خدابنده صفوى) به پادشاهى رسید و به شهر قزوین- پایتخت آنروز ایران- رفت، ملا صدرا نیز همراه پدرش به آنجا رفته است.سال حضور ملا صدرا در قزوین مصادف است با سال تولد رنه دکارت در لاهه (۱۵۹۶ م)؛ و این تاریخ را مى‏توان نقطه‏اى براى مقایسه سیر فلسفه در ایران و اروپا (یا فلسفه شرق و غرب) قرار داد.از بررسى مجموعه دستنوشت ملا صدرا- که در آن همه گونه مطالب مهم فلسفى، عرفانى، شعر و تفسیر قرآن و حدیث از بزرگان دانش و فلسفه و عرفان آمده- مى‏توان دانست که وى در سنین جوانى و اوائل دهه سوم عمر خود از تمام علوم زمان آگاهى داشت؛ بخصوص که از یمن ثروت پدرى، کتابخانه جامعى شامل کمیابترین کتب علمى خطى را نیز در اختیار خود مى‏یافته است.با انتقال پایتخت صفویه در زمان شاه عباس اول از قزوین به اصفهان در سال ۱۰۰۶ ه. ق (۱۵۹۸ م) علما و هنرمندان، از جمله شیخ بهائى (که تقریبا منصب رسمى وزارت امور حقوقى را داشت) و میرداماد (که سمت نیمه رسمى امامت نماز جمعه پایتخت با او بود) همه به اصفهان آمدند و حوزه علمى قزوین به اصفهان منتقل گردید.ملا صدرا نیز در جریان این انتقال- که به تأسیس مکتب اصفهان انجامید- قرار داشت و به اصفهان آمد و آخرین مدارج علمى خود را در فلسفه مشائى و اشراقى و عرفان اسلامى و منطق و کلام در کنار تحصیل فقه و تفسیر و حدیث و برخى علوم دیگر مانند نجوم و اسطرلاب و ریاضیات و پزشکى، پشت سر گذاشت.

اسلاید ۹: دوره دوم المظاهر الالهیه فى اسرار العلوم الکمالیه، مقدمه‏مصحح، ص: ۲۶۴-۲۶۵وى در دهه دوم قرن یازدهم هجرى به شیراز- وطن خود- برگشته در آنجا ازدواج کرده و بدرس و تربیت طلاب پرداخته و بسبب آماده نبودن جامعه علمى آن زمان- که تاب‏ دستاوردهاى علمى و ابتکارات و آراء نو او را نداشتند- از برخورد ناصحیح دانشمندان زمان و شهر خود بسختى رنجیده و بمیل و اختیار خود به شهر قم و در روستایى نزدیک آن (کهک) رفته و مدتى را در آنجا بانزوا و ریاضت گذرانده است.به الهامات و مشاهدات غیبى و اشراقات الهى و آسمانى مى‏رسد و سرانجام از هاتف غیبى فرمان مى‏یابد که بکار نگارش کتابهایى در فلسفه دست ورزد.در همین دوران اقامت در قم یا کهک، وى توانست بکار تدریس و تربیت شاگردانى بشیوه مکتب فیثاغورى- که عینا قالب اسلامى هم داشته- بپردازد و در کنار تألیف کتاب بزرگ خود- اسفار- و برخى کتب دیگر، شاگردان معروف و بزرگى مانند ملا محسن فیض کاشانى و ملا عبد الرزاق لاهیجى (که هر دو بعدها داماد او شدند) تربیت کند.

اسلاید ۱۰: دوره سوم المظاهر الالهیه فى اسرار العلوم الکمالیه، مقدمه‏مصحح، ص: ۲۶۵-۲۶۶در پایان دهه چهارم سال یکهزار هجرى- بنا بنوشته ملا محسن فیض- از ملا صدرا در خواست شد که به شیراز برگردد، و او پذیرفت و با تمام وابستگان و برخى ازشاگردانش به شیراز رفت. برخى از مورخان نوشته‏اند که امامقلیخان حاکم مستقل فارس و حوزه خلیج فارس از او دعوت نموده است، زیرا مدرسه‏اى بزرگ را- که پدرش ساختن آن را آغاز کرده و بسبب مرگ نتوانسته بود آن را به پایان برساند- او به پایان رسانده و براى اداره و تدریس در آنجا از ملا صدرا دعوت نموده است.ملا صدرا در شیراز دوره جدیدى را در زندگى خویش آغاز کرد، هم به آموزش فلسفه و تفسیر و حدیث پرداخت و هم توانست با تمام تجربه‏هایى که اندوخته بود دست بتألیف تفسیرى بسیار بزرگ و پرمایه و بینظیر بزند که بسبب مرگ او ناتمام ماند.تالیف شرح اصول کافیدیگر کتبیکى از ریاضتهاى شرعى ملا صدرا سفرهاى دشوار او به حج (مکه) و سرزمین حجاز و زیارت مقابر مقدس امیر المؤمنین و امام سوم- امام حسین علیه السلام- و دیگر شهداى کربلا در کشور عراق بوده است. وى هفت سفر به اینگونه به زیارت حج رفته بود تا آنکه در آخرین سفر بسبب بیمارى در عراق در گذشت و در همانجا مدفون شد. سال در گذشت او را سال ۱۰۵۰ ه. ق (۱۶۴۰ م) ضبط کرده‏اند؛ ولى از نوشته یکى از نوادگانش بر مى‏آید که سال ۱۰۴۵ بوده است.

اسلاید ۱۱: اساتیدملاصدرامیردامادشیخ بهایی

اسلاید ۱۲: آثار*الحکمه المتعالیه فی الاسفارالعقلیه الاربعه جامع ومرجع*المبدا و المعاد بیان متوسطی درالهیات*اسرار الآیات و انوار البینات به روش عرفانى ، با تطبیق آیات قرآنى بر اکثر بحثهاى آن * الشواهد الربوبیه فى المناهج السلوکیه به روش عرفانى با مضامین لطیف ، مرتب و مختصر *المشاعر به روش عرفانى *الحکمه العرشیه به روش عرفانى *شرح الهدایه الاثیریه به شیوه اهل بحث و نظر شرح الهیات الشفاء رساله الحدوث بحثى گسترده در مسئله حدوث عالم رساله التشخص رساله سریان الوجودرساله القضاء و القدر رساله الواردات القلبیه رساله اکسیر العارفین در شناخت حق و یقین رساله حشر العوالم رساله خلق الاعمال رساله التصور و التصدیق *شرح اصول الکافى رساله المظاهر الالهیه فى اسرار العلوم الکمالیه *مفاتیح الغیب *تفسیر القرآن الکریم حاشیه بر شرح حکمه الاشراق

اسلاید ۱۳: اسفارالحکمه المتعالیه فی الاسفارالعقلیه الاربعه الاسفار الاربعه تشبیه به سفرهاى عقلى چهارگانه سفر از خلق به سوى حق( السفر من الخلق الى الحق ) سفر با حق در حق( السفر بالحق فى الحق )سفر از حق به سوى خلق ، با حق السفر من الحق الى الخلق بالحق )سفر با حق در میان خلق ( السفر بالحق فى الخلق )جامع ومرجع کتب دیگر

اسلاید ۱۴: در وجه نامیدن آن به اسفار اربعه خود مؤلف در مقدمه گوید:این کتاب را بدان جهت اسفار اربعه نامیدم که سالکان طریق را در سیر و سلوک روحانى خود چهار سفر و یا چهار مرحله است و سالک در مقام سیر و سلوک از بدایت تا نهایت که رسیدن به حقیقت وجود خود است چهار مرحله را باید پشت سر گذارد تا بتواند از مقام نفس به مقام قلب و از مقام قلب به مقام روح و از مقام روح به مقصد اقصى عروج کند و سفر از خلق به حق و سفر از حق به سوى حق به حق و سفر از حق به سوى خلق به حق و سفر از خلق به سوى حق به حق را طى کند تا به علم شهودى برسد.

اسلاید ۱۵: فرهنگ اصطلاحات فلسفى ملاصدرا، ص: ۱۱در وجه نام‏گذارى کتاب اسفار اربعه به حکمت متعالیه توجیهات بسیار شده است. پاره‏اى از دانشمندان گویند «مهدی حائری، ایران شناسی چاپ آمریکا، ش ۴، سال ۴، ۱۳۷۱، ص ۷۱.» بدان جهت ملا صدرا حکمت خود را متعالیه نامیده است که به زبانى بالاتر از زبان فلسفه معمولى مشاء و اشراق سخن گفته است. وى تفوق و تعالى آن را به این مى‏داند که ملا صدرا بر خلاف فلاسفه دیگر محور کل فلسفه خود را بر وجود نهاده است که وجود را اصیل مى‏داند و کلیه مسائل فلسفه الهى را با دیدگاه خاص خود در باب اصالت وجود و وحدت آن حل مى‏کند. چنان که خواهید دید از دیدگاه او همه چیز مراتب وجود است. اسماء اللَّه و صفات و افعال هم مراتبى از وجودند و پاره‏اى دیگر بر اساس جامعیّت فلسفه ملا صدرا، متعالى بودن را توجیه کرده‏اند. که تلفیق بین مشاء و اشراق و آیات و روایات باشد.

اسلاید ۱۶: نام حکمت متعالیهپیشینه کاربردکاربرداین اصطلاح نزد داوودقیصری درشرح فصوص الحکم ابن عربیکاربرداین اصطلاح نزدقطب الدین شیرازیحکمت متعالیه ملاصدرانام مکتب ملاصدرانام مهمترین اثر فلسفی ملاصدرا(اسفار) معناحکمتی که صرفا نتیجه بحث تعقلی واستدلالی نیست بلکه ثمره شهودی ازعالم ربوبی استفراتررفتن ازشعورعادی عقلیشهودی عقلی ازامرمتعالی

اسلاید ۱۷: نصر ۱۵۲حکمت متعالیه چشم انداز جدیدی در حیات عقلی اسلامی است که بر تلفیق و یک پارچه سازی تقریبا هم مکاتب متقدم اندیشه ی اسلامی مبتنی می باشد؛ و نیز مکتبی است که در آن، اعتقادات وحیانی، حقایق دریافت شده از طریق کشف و شهود عرفانی، به صورت امر واحد و یک پارچه ای در آمده اند.

اسلاید ۱۸: خود ملا صدرا در مواردى حکمت متعالیه را با بیانى تلویحى توجیه کرده است. وى در باب معلول اول یا عقل اول و بیان ماهیت آن گوید: معلول اول و هر معلولى عبارت از شؤونات نازله وجودند و وجودشان وابسته به وجود کامل فوق کمال است و این امر و معنى (ج ۱، از سفر اول، ۱۹۳) طبق روش حکمت متعالیه روشن است و اما بر اساس حکمت شایعه … و بنابر این منظور از حکمت متعالیه حکمت وجودى است. در جاى دیگر (ج ۱، از سفر اول، ۳۳۰) بیانى دارد که این معنى را افاده مى‏کند که حکمت متعالیه لب و مغز عرفان است و آن شهود وجود است و در جایى دیگر (ج ۱، از سفر سوم، ۱۴) بیانى دارد که مفید این معنى است که حکمت متعالیه حکمتى است ایمانى و نه یونانى که بازگشت آن به حکمت وجودى است.

اسلاید ۱۹: نظام فکریمنابع فکریروش پایه گذاری مکتب جدید فلسفیابداع مسایل جدید

اسلاید ۲۰: منابع نظریات ملاصدرافلسفه ارسطو وپیروانشفلسفه نوافلاطونی (افلوطین)فلسفه ابن سینانظام عرفانی ابن عربیوحی وتعالیم پیامبروامامان شیعه

اسلاید ۲۱: پیشینه ی فکری ملاصدرا مشاء (نصر)فلسفه ی مشاییابن سینا حملات غزالی و فخر رازی و حملات عرفایی چون سنایی و مولویاحیاآثار خواجه نصیرشرح اشاراتنجم الدین دبیران کاتبیحکمه العینشرح الهیات شفاابهریالهدایهقطب الدین شیرازیدرهالتاجقطب الدین رازی المحاکمات

اسلاید ۲۲: پیشینه ی فکری ملاصدرا اشراق (نصر)حکمه الاشراق سهروردیشرح شهرروزی بر حکمه الاشراقشرح قطب الدین حکمه الاشراقملاصدرا براین شرح تعلیقه داردشرح قطب الدین بر هیاکل النور سهروردی

اسلاید ۲۳: پیشینه ی فکری ملاصدرا عرفان (نصر)ابن عربیصدرالدین قونویمولوی

اسلاید ۲۴: ابن عربی کاکایی ۱۸۶عرفان نظری و نظام منددر آثار او اصطلاحات فراوان فلسفی به چشم می خوردوجود، موجود، وحدت، کثرت، ممکن الوجود، واجب الوجود، ممتنع الوجود، محال، عدم، قدیم، حادث، جوهر ، عرض، ماهیت، …اما فلسفه دل مشغولی او نبود

اسلاید ۲۵: اصطلاح «وحدت وجود» تا پیش از ابن عربی به عنوان یک اصطلاح فنی عرفانی مطرح نبوده است و در مکتب عرفانی ابن عربی آن هم توسط پیروان وی از زمان سعدالدین فرغانی (د۶۹۹ق) به صورت اصطلاحی به کار رفته و به طور مشخص توسط عبدالرحمن جامی (د۸۹۸ ق) به عنوان شاخص مکتب عرفانی ابن عربی معرفی گردید (۱۳-۱۴ Chittick, 1994,). با این وجود عرفای پیش از ابن عربی این برداشت از توحید را داشته‌اند و شواهد فراوانی برای آن می‌توان برشمرد (کاکایی، ۱۳۸۱، ۱۴۴-۱۷۳).

اسلاید ۲۶: وحدت آفاقی وجود (نفی ماسوی الله) کاکایی ۲۱۲خدا یگانه هستی و یا هستی مطلق است (هستی فقط منحصر در اوست)غیر او (عالم و آدم) معدوم و نیست اند.وجود همه موجودات و هستی ها همان وجود اوست. همه اوست.عالم دارای هستی نیست بلکه هستی نما و به عبارتی دیگر تجلی خداست.ما عدمهاییم هستی ها نما تو وجود مطلق هستی ما

اسلاید ۲۷: کلامکلام شیعیکلام سنیقاضی عضدالدین ایجیتفتازانیجرجانی

اسلاید ۲۸: روشتلفیق روش های: نقلی عقلی شهودیوحی برهان تهذیب نفس دین فلسفه (مشاء واشراق) عرفانتوسعه روش های گردآوری وداوری فلسفهتلفیق روش های:تلفیق روش های:تلفیق روش های:نقلیعقلیشهودیدین (وحی)فلسفه (مشاء و اشراق)تهذیب نفسقرآن برهانعرفانتوسعه روش های گردآوری وداوری فلسفهتوسعه روش های گردآوری وداوری فلسفهتوسعه روش های گردآوری وداوری فلسفه

اسلاید ۲۹: روش کار و استفاده او از عمده کتب فلاسفه و عارفان و متکلمان‏ (فرهنگ اصطلاحات فلسفى ملاصدرا ۱۳)ظاهرا چنان مى‏نماید که فلسفه ملا صدرا تلفیقى است از حکمت ذوقى و بحثى و عرفان و آیات و روایات و از این رو پاره‏اى او را حکیم التقاطى مى‏دانند در حالى که در واقع چنین نیست. ملا صدرا از حکمت ذوقى هم از شاخه یونانى آن یعنى اندیشه‏هاى افلاطون و فیثاغورس و رواقیان و هم از شاخه اسکندرانى آن یعنى اندیشه‏هاى نوى نو افلاطونیان و نو رواقیان و هم از شاخه ایرانى آن یعنى اندیشه‏هاى شهاب الدین سهروردى از یک سو بهره گرفته است چنان که بیاید و از سویى دیگر از اندیشه‏هاى ارسطو بنیان‏گذار حکمت مشاء و پیروان او در یونان و تمدن اسلامى که وارث کل حکمت مشاء على التحقیق فارابى و ابن سینا مى‏باشد نیز بهره‏ها برده است و علاوه از سخنان عارفان بزرگى مانند حلاج، بایزید و محیى الدین و کسانى دیگر استفاده کرده است و چون فیلسوفى است مسلمان در جهت حکمت ایمانى توجه کامل به مفاد آیات و روایات داشته است و لکن نقل اندیشه‏هاى بزرگان فلاسفه و عارفان و اهل کلام نه بدین معنى است که فلسفه او فلسفه تلفیقى است و بلکه در تمام مباحث غرضش بیان اقوال و آرا است و نه پیروى از آن‏ها. چنان که از مباحث مطروحه در کتاب روشن مى‏شود، ملا صدرا در هر مبحث نظر خود را نخست بیان مى‏کند و سپس به نقل و نقض و یا احیانا تأیید نظر دیگران مى‏پردازد و در مواردى از آیات و روایات در جهت تأیید نظر خود استفاده مى‏کند.

اسلاید ۳۰: مطهریفلسفه صدرا از یک نظر به منزله چهار راهى است که چهار جریان یعنى حکمت مشائى ارسطویى و سینایى،و حکمت اشراقى سهروردى،و عرفان نظرى محیى الدینى،و معانى و مفاهیم کلامى با یکدیگر تلاقى کرده و مانند چهار نهر سر به هم برآورده،رودخانه‏اى خروشان به وجود آورده‏اند.از نظر دیگر به منزله صورتى است که بر چهار عنصر مختلف پس از یک سلسله فعل و انفعال‏ها افاضه شود و به آنها ماهیت و واقعیت نوین بخشد که با ماهیت هر یک از مواد آن صورت متغایر است.

اسلاید ۳۱: ملاصدرا و شیخ اشراق فرهنگ اصطلاحات فلسفى ملاصدرا، ص: ۱۹-۲۰شهاب الدین اختلاف انوار مجرده عقلیه را به کمال و نقص مى‏داند (شرح قطب، ۳۰۳). و همان‏طور که ملا صدرا اختلافات وجود را به شدت و ضعف و نقص و کمال مى‏داند، تنها تفاوت در این است که در وجود، از نظر ملا صدرا مابه‏التفاوت و مابه‏الاتحاد یکى است و به وجود است، سهروردى گوید مابه‏التفاوت به امور خارج از ذات نور است (همان، ۳۰۴).در نظام آفرینش، نور الانوار اصل است و بقیه انوار طولیه و عرضیه ناشى از نور الانوارند، چنان که در باب وجود، وجود حقیقى اکمل و فوق کمال اصل است و مراتب وجود ناشى از فیض اقدس آن وجود تام و کامل است. (همان، ۳۱۶ به بعد).در نظام نوریه شهاب الدین سهروردى همه چیز و همه جا نور اصل است و جریان دارد، قدرت، حیات، علم، اراده همه نور است: انوار ذاتى و انوار عرضى و مکتسب، در فلسفه وجودى ملا صدرا همه چیز و همه جا وجود است. علم، اراده، قدرت، قوت، فعلیت، صورت، همه وجود و مراتب وجودند. انوار صادره از نور الانوار هر چه نزدیک‏تر به نور الانوار باشند از لحاظ نوریت قوى‏ترند. در باب وجود نیز ملا صدرا همین را گوید که وجودات هر چه نزدیک‏تر به وجودى که علت علت‏هاست باشد وجود آن‏ها کامل‏تر و مؤثرتر است مانند عقول، نفوس و صور مادى و ماده و مرکبات و بالأخره در مرتبه نازل وجود هیولاست.

اسلاید ۳۲: مبانی فلسفی ملاصدراوجود (هستی شناسی)اصل تمایزحقیقت وجود ازمفهوم وجوداصالت وجودتشکیک وجودوحدت وجودجهان (جهان شناسی)حرکت جوهریعلم (معرفت شناسی)اتحادعقل وعاقل ومعقولنفس (انسان شناسی)حدوث جسمانی نفسوحدت قوای نفسانی(النفس فی وحدتها کل القوی)اثبات معادجسمانی

اسلاید ۳۳: اساس مابعدالطبیعه ملاصدرا (نصر ۱۷۷)هر چند ما ظاهرا در جهان، اعیانی می بینیم که وجود دارند و وجود برای آنها، «عرض»ی است که از خارج باضافه شده – چنان که زبان های بشری تیز ظاهرا بر این دلالت دارند- اما در واقع، تنها یک وجود مطلق است که درجات وجود از آن نشات می گیرند و از وجود لنفسه تا سطح ماده امتداد یافته اند. با در نظر گرفتن این حقیقت، نه وجود، بلکه ماهیات اند که عرض هستند(ماهیات = حد وجود). ظاهرا فکر می کنیم که «اشیاء وجود دارند»؛ اما در حقیقت، وجود منبسط است که عروض اشیاء ررا پذیرفته و در عین حال تا ابد، در وحدت و بساطت ازلی خود باقی می ماند.

اسلاید ۳۴: اصل تمایزحقیقت وجود ازمفهوم وجود و مقایسه آن با دو نظام دیگر فلسفیاصل تمایز ماده از صورت در ارسطواصل تمایز وجود از ماهیت در ابن سینااصل تمایز حقیقت وجود از مفهوم وجود در ملاصدرامفهوم وجودآشکارترین مفاهیمحقیقت وجوددرک آن نه تنها نیازمند استعداد بالای ذهنی بلکه نیازمند تصفی باطنی و تزکی وجودیگرفتار نبودن عقل در حجاب عواطف و انفعالات

اسلاید ۳۵: تجرب شهودی وجودتجرب شهودی وجود متفاوت از تجرب معمولی وجودکل وجود نه چونان اشیایی که وجود دارند (موجودات) بلکه همچون واقعیتی منفرد و متفرد یعنی «وجود» است که در جام «ماهیات» مختلف در آمده و متعین شده است.هم اشیاء فعل وجودند نه اشیا دارای وجودوجود واحد، مشکک و بنیادین

اسلاید ۳۶: اصالت وجود

اسلاید ۳۷: اصالت وجودتمایز میان وجود و ماهیتمساله واقعیت دار بودن یا اصالت وجود یا ماهیتاصالت وجودوجود به اشیاء واقعیت می بخشد ماهیات به خودی خود هیچ نیستند و از تعینات و محدودیت های فعل خاص و جزئی وجود توسط ذهن انتزاع می شوند.این فهم عرفی است که فکر میکنیم اسب واقعیتی است که وجود به آن اضافه شده است واقعیت یک فعل خاص وجود است و که متعین در یک شکل خاص مانند اسب است.

اسلاید ۳۸: گذر از «موجود» به «وجود»

اسلاید ۳۹: ابن سینا و گذر از موجود ماهوی به موجود اعم از آنارسطو:موجود را ماهوی می داندابن سینا: با تقسیم موجود به واجب و ممکن که یکی غیر ماهوی و دیگری ماهوی است موجود را از انحصار در ماهیت موجود خارج می کند و به قلمرو موجودی که وجود صرف و بدور از ماهیت است می کشاند. هم می توان موجوداتی تصور کرد که ماهیت ندارد و هم موجودی که مرکب از ماهیت و وجود است.

اسلاید ۴۰: ملاصدرا: انتقال از «موجود» به «وجود»وی مصداق موجود را نفس وجود می داند که ماهیت از حدود مراتب آن انتزاع می گردد.موجود از لحاظ تحلیل عقلی ماهیتی است که متحقق گردیده است و این غیر از فعل «وجود داشتن» است که منشأ تحقق ماهیت می باشد و در نظر ملاصدرا دارای اصالت می باشد . این تمایز میان صورت وصفی هستی یعنی «موجود» (آن چیزی که هست) و صورت فعلی آن یعنی «وجود داشتن» نکته ای مهم در فلسفه متعالیه است به گونه ای که به طرح اصالت وجود از ناحیه وی منجر گردیده و تحول بنیادین در فلسفه اسلامی را باعث می گردد. ‘Nasr , S.H. Sadr al- Din Shirazi and his Transcendent Philosophy , p: 101ایزوتسو، توشی هیکو، صص ۲۳-۲۲اکبریان ، رضا، صص ۷-۶

اسلاید ۴۱: هایدگر ۱۸۸۹-۱۹۷۶۴ قرن بعد هایدگر به این تفکیک اشاره می کند و محوریت «موجود» را خطای بزرگی در تاریخ فلسفه می داند.

اسلاید ۴۲: وحدت وجود

اسلاید ۴۳: وحدت وجودآموزه ای عرفانی از ابن عربیطیف گسترده تعابیرابن سبعینموجودات غیر خدا معدوم ابن عربیموجودات تجلیات اسماء و صفات بر آیین عدم (مظاهر)ملاصدراموجودات همچون پرتوهای خورشید خدا هستند نه خود خورشید و نه جدای از آن

اسلاید ۴۴: تشکیک وجود

اسلاید ۴۵: تشکیک وجود ذومراتب بودن هستیوجود نه تنها واحد بلکه دربردارند درجات یا نظام سلسله مراتبیاز وجود خداوند گرفته تا سنگ ریزه های ساحلهر مرتبه وجود بالاتر متضمن هم واقعیتی است که در مرتب پایین تر به ظهور رسیدهوجود مانند نور دارای مراتب اشتدادی استتمایز نوع چهارم سهروردی: تمایز به کمال و نقص

اسلاید ۴۶: طباطبایی ، سید محمد حسین ، ص ۶«جهان هستی به حسب تمثیل یک محیط نوری نامتناهی را می‌ماند که کانون نوری آن با نیروی غیر متناهی خود بی‌نسبت زمان و مکان در قلب این محیط قرار گرفته و پیوسته با اشعه و لمعات خود نورپاشی می نماید و تشعشعات وی بواسطه قرب و بعد از کانون خود با مراتب مختلف و احکام و آثار گوناگون هر کدام در جای خود سرگرم ظهور وبروز می باشند واز همین جا به خوبی می‌توان فهمید که فلسفه‌ای که از موجودات جهان هستی یا چنین تصور بطور کلی بحث نماید ؛ فلسفه‌ای که جهان را مؤلف از یک سلسله ماهیات از هم گسسته و پاشیده‌ای فرض می‌کند و هر پدیده را با چشم استقلال نگاه می‌نماید در روش بحث تفاوت کلی خواهد داشت.»

اسلاید ۴۷: ارکان نظریه تشکیک وجودرکن اول : حقیقت واحد وجوداستدلال ملاصدرا بر واحد بودن حقیقت وجود مبتنی بر دو مقدمه است یکی آنکه مفهوم وجود واحد است و دیگری آنکه وحدت مفهوم وجود حاکی از وحدت حقیقت وجود است .رکن دوم : اختلاف در وجودنفی تفاوتها و تمایزات ماهویاختلاف و تفاوت در حقیقت وجود مانند اختلاف و تفاوت مفاهیم ماهوی نمی باشد چون وجود طبیعت کلی نیستبه نظر ملاصدرا تمایز به کمال و نقص و شدت و ضعف یک تمایز ماهوی نیست بلکه تمایزی حقیقی است که در حقیقت وجود جاری است تفاوت مذکور تنها در حوزه وجود و آنهم حقیقت وجود معنا می یابد. در واقع ملاصدرا نخست با تمسک به اصل تمایز مفهوم وجود از حقیقت وجود به تفکیک و تمایز میان تمایزات ، اختلافها و تفاوتها می پردازد در دسته نخست از تفاوتها که تفاوتهای ماهوی می باشند سه گونه تفاوت وجود دارد و در دسته دوم که تفاوت در وجودات تنها یک تفاوت وجود دارد و آن هم تفاوت به کمال و نقص و به شدت و ضعف و البته چنین اختلاف و تفاوتی منشأ تمام اختلافها و تفاوتها می گردد .رکن سوم: نظریه تشکیک: بازگشت مابه الاختلاف به ما به الاشتراکگذر از تشکیک عامی و نفی تشکیک از مفاهیم

اسلاید ۴۸: تفکیک میان «تشکیک عامی» و «تشکیک خاصی»

اسلاید ۴۹: تشکیک عامیمفهوم وجود مشترک میان ماهیات است و بر مصادیق خود به « تشکیک » حمل می‌گردد نه به تواطؤ .این چنین تشکیکی مبتنی بر عارض بودن وجود است و نزد ملاصدرا ناکافی در « تشکیک وجود » می‌باشد. المسائل القدسیه ، ص ۱۰ و اسفار اربعه ، ج ۱ ، ص ۱۲۰ و ج ۹ ، ص ۱۸۶در تشکیک عامی عامل اشتراک مفهوم وجود است و سبب اختلاف جهت صدق و مصداق بودن موجودات نسبت به مفهوم مذکور می باشند که مفهوم مذکور به تقدم و تأخر بر آنها صدق می کند واضح است که سبب صدق تشکیکی مفهوم مذکور بر مصادیق آن به اموری بر می گردد که خارج از مفهوم وجود است این سبب به عوارض و مشخصاتی از وجود بر می گردد که حیثیت مصداق موجودات جهت صدق مفهوم وجود بر آنها را فراهم می سازند اساساً شکاف میان مفهوم و مصداق عینی وجود در این نوع تشکیک باعث می شود که نتوان میان عامل اختلاف و عامل اشترا ارتباط مناسبی برقرار کرد و نهایتاً بدانجا منتهی گردد که برای متأخر شأنی است که برای متقدم نیست سبزواری، هادی بن محمد، التعلیقات علی الشواهد الربوبیه، صص ۳۹۶-۳۹۵

اسلاید ۵۰: تشکیک خاصیدر این تشکیک تعدد و تمیز وجود که حقیقی واحد است از جانب خود وجود و نه به امری خارج از آن می باشد اختلاف و تفاوتی که به شدت و ضعف و کمال و نقص در این حقیقت واحده تعریف می گردد به خود وجود است اسفار اربعه، ج۱، ص ۶۸تشکیک در مفهوم وجود بواسطه تشکیک در حقیقت وجود است . علامه طباطبایی در تعلیقه خود بر اسفار در دو جا بیان می دارد که تشکیک در مفهوم وجود بالعرض وجود است و تشکیک حقیقتاً در حقیقت وجود متحقق است واز آنجایی که مفهوم وجود عنوانی برای حقیقت وجود است به واسطه آن مشکک دانسته شده است ( ۱/۳۷ و ۱/۲۵۸ )

اسلاید ۵۱: حرکت جوهری

اسلاید ۵۲: تاریخچهاین مسئله بصورت نظری محض (و بدون استدلال فلسفی) سابقه دیرینه داشتدر فلسفه ایران باستان در یونان قدیم هراکلیتوس[۱۵] ـ اهل آسیای صغیر (۴۷۵ ـ ۵۳۵ ق.م) ـ به حرکت ثابت و مستمر طبیعت معتقد بود و معروف است که می گفت: «در یک رودخانه دو بار نمی شود وارد شد / و یک گل را دو بار نمی شود بوئید». در عرفان اسلامی«خلق مدام» و «تجدد امثال»حرکت دائمی و وجود لحظه به لحظه اعتقاد به وجود دمبدم که می گوید جهان، مانند نبض و قلب دارای ضربان است و به آن «حال» می گفتند نزد عرفای مسلمان بوسیله کشف و شهود ثابت شده بود و برخی اعتقاد دارند که در فلسفه چینی و مکتب ذِن نیز سابقه داشته.[۱۶]فلسفه مشاء منکر حرکت در جوهر اگر جوهر اشیاء حرکت داشته باشد ماهیت آن به ماهیتی دیگر تبدیل و در نتیجه هویت و ذات شیء عوض خواهد شد.

اسلاید ۵۳: ابن سینافقط در کمیت، کیفیت، وضع و اینحرکت نیاز به یک موضوع ثابت برای حرکت دارد و اگر جوهر که خود موضوع است در حرکت باشد دیگر حرکتی شکل نخواهد گرفت.موضوع حرکت اگر جوهر باشد، انقلاب ذات به‌وجود می‌آید

اسلاید ۵۴: ملاصدراحرکت در جوهر استهر تغییری در اعراض نیاز به تغییر در جوهر دارد زیرا اعراض دارای وجودی مستقل از جوهر نیستند حرکت در اعراض مبتنی بر حرکت در جوهر است.رفع اشکال ابن سیناموضوع حرکت هیولاست که مرتب صورت‌هایش عوض می‌شود وقیام هیولا یه صورت به ابهام است نه تعیینحفظ وحدت شخص موجود یا از طریق وحدت عقلی فاعل مدبر یا از طریق وحدت ابهامی صرف (وحدت هیولای اولی) حاصل می شودهمواره یک موضوع مایی برای حرکت وجود دارد ؟حتی اگر نتوانیم از نظر منطقی این موضوع را به طور مشخص و کاملا دقیق نشان دهیم

اسلاید ۵۵: هر موجود جسمانی همواره از یک مرحله جوهریت خویش به مرحله جوهری دیگر در حرکت است.کل جهان طبیعت و حتی عوالم نفسانی و مثالی (خیالی) که تا مرز عوالم ثابتات و ارباب انواع نورانی گسترده اند، جملگی در حرکتی دائمی یا صیرورت هستند.و اگر چنین نباشد ، امکان نیل فیض وجود به تمامی اشیاء نخواهد بود.

اسلاید ۵۶: همه موجودات این جهان در یک سیر صعودی و رو به بالای ناشی از حرکت جوهری هستند تا اینکه به نهایی ترین درجه کمال وجود مربوط به واقعیت مثالی و عین ثابت خود نایل شوند.حرکت جوهری نشان گر قوس صعود است که از طریق آن نور وجود که همواره بر شدت و عمق آن افزوده می شود به هر یک از موجودا ت اجازه می دهد که به جایگاه مثالی ملکوتی خود در عالم برتر و متعالی باز گردند.

اسلاید ۵۷: مبانی حرکت جوهریطبیعت جوهر هر موجود مادی (که خمیر مایه و اصل آن یک وجود محدود است)، اولاً قابل اشتداد است (چون حرکت وجود بطور تدریجی است و هر وجودی قابل اشتداد یعنی قابل حرکت می باشد) و ثانیاً متحرک بالذات است، زیرا طبیعت و ساخت و ماهیت اشیاء بر دو گونه است: یک گونه جوهرهای غیرمادی (مجرد) که چون مادی نیست بنابرین ثابت و ایستاست ولی این مخصوص اشیاء غیرمادی است و اما گونه مادی اشیاء تماماً دارای طبیعتی ذاتاً سیال و متحرک است یعنی وجود آن تدریجی و مرحله بمرحله و گام بگام است نه ناگهانی و «دفعی». اگر وجود موجودات مادی سیال نبود تکاملی در کار نبود (هیچ نهالی درخت نمی شد و هیچ نوزادی به بلوغ نمی رسید)با این استدلال ثابت می شود که حرکت جوهری اشیاء، ذاتی آنهاست نه عارضی و بهمین دلیل علت خاص نمی خواهد و سؤال بردار نیست، و نمی پرسید: چرا جوهر مادی حرکت دارد؟

اسلاید ۵۸: رفع اشکالمبنای اشکال مشاء و انکار حرکت جوهری در قول به نظری «خلع و لُبس» استفلاسفه مشائی معتقد بودند که تغییرات در جوهر یا در اعراض همواره بصورت فانی شدن جزء سابق و موجود شدن جزء دیگری بجای آنست و باصطلاح فلسفه اسلامی بصورت است (درست مانند اینستکه انسان باید اول پالتوی خود را دربیاورد تا بتواند پالتوی دیگر را بپوشد) اما ملاصدرا با اصل حرکت در جوهر ثابت کرد که جوهر بودن جوهر و نحوه آفرینش آن بصورت افزوده شدن درجه شدید بر درجات ضعیف سابق است و باصطلاح او «لُبسِ بعد از لُبس» می باشد، (همانطور که طبق منطق فازی می توان نور یک چراغ صد شمع را با دکمه ای، تبدیل به صدویک و صد و دو… و بالاتر کرد بدون آنکه لازم باشد چراغ صد شمع اول بکلی خاموش و سپس چراغ پرنورتر روشن شود); زیرا این خاصیت وجود و نور است که بدون آنکه ماهیت آن عوض شود اشتداد می پذیرد. و اصل تکامل در انسان و جهان همه بر اساس همین حرکت اشتدادی و ذاتی بودن آن برای انسان است. بنابر استدلال ملاصدرا حرکت در جوهر هرگز سبب تغیر ذات آن نمی شود و مثلاً همه بخوبی درک و احساس می کنند که علی رغم تغییراتی که مدام در طول زندگی طولانی آنان یا دیگران رخ داده، خود و دیگران، همان هستند که بودند. ما وقتی اشخاص را پس از سالهای دراز می بینیم نمی گوییم با شخص دیگری روبرو شده ایم بلکه می پذیریم که او همان شخص چندین سال پیش است.

اسلاید ۵۹: تفاوت با خلق مدام عرفانظریه «خلع بعد اللبس» مشائینظریه «لبس بعدالللبس» صدراییصورت و ماده هر موجود در مجموع ماده برای صورت جدید می شوندنظریه «خلق مدام » عرفانیتجلی فیض از اسم الظاهر وانمحاق آن با نام الباطن

اسلاید ۶۰: نتایج حرکت جوهری۱. پویائی جهان یعنی همان طبیعت. طبیعت صدرایی ـ برخلاف طبیعت ارسطوئی ـ پویاست.۲. حرکت طبیعت هدفدار است و جهان را با تمام موجودات آن بسوی کمال می برد.۳. ماهیت زمان و تا حدودی نسبیت آن روشن می شود و میتوان تعریف دقیقی از زمان بدست آورد.۴. تکامل را یکی از کارکردها و ضرورتهای جهان می داند.۵. حرکت را اتصالی، خطی، زنجیره ای می داند. بنظر ملاصدرا منحنی یا سیر خطی و یکسویه طبیعت (و باصطلاح: حرکت قطّعیه) ماهیتی حقیقی و عینی است و نه خط فرضی و خیالی. و زمان را همین خط ترسیم می کند.

اسلاید ۶۱: زمانزمان که فلاسفه پیشین (و فیزیکدانان پیش از فیزیک نسبیت) گمان می کردند، (مانند مکان) وجود عینی دارد و ظرفی ثابت برای اشیاء است و حوادث در آن ظرف واقع می شود ـ بنظر ملاصدرا وجود عینی ندارد بلکه انتزاعی است و از حرکت جوهری اشیاء و پدیده ها انتزاع می شود.نظریه نسبیت عمومی در فیزیک نوین نظریه فلسفی ملاصدرا را تأیید کرد، زیرا در آن نظریه، زمان جزئی از هر چیز، و بتعبیری، بُعد چهارم آن است و هر چیز، زمان خود را دارد.

اسلاید ۶۲: نتایج بحث نهایه۱- وحدت صورت های جوهری وارد بر مادهصورتهای جوهری که یکی پس از دیگری بر روی ماده می آید، در حقیقت یک صورت جوهری واحد و گذراست که بر ماده اولی جاری می گردد … و از هر یک از حدود آن مفهوم خاصی انتزاع می کنیم متفاوت از حدود دیگر و آن را ماهیت نوعیه می نامیم.۲- حرکت عمومی اعراض به تبع جوهر است.۳- سراسر عالم ماده یک حقیقت واحد وگذراست.

اسلاید ۶۳: حل مشکل خلقت زمانی جهاناگر جهان در هر لحظه متحول است یعنی بالنسبه به هر یک از مصادیق موجودات این جهان آن مصداق نسبت به آنچه که در گذشته بوده است متفاوت است و آنچه در این لحظه هست در لحظه قبل غیر موجود یا معدوم بوده است (مسبوق بالعدم). بنابر این هر لحظه از عدم پا به وجود می گذارد… و درعین حال پذیرای استمرار و عدم انقطاع جریان فیض از نور وجود است که چیزی جز همان نور الوهی نیست.

اسلاید ۶۴: اتحاد عاقل و معقول

اسلاید ۶۵: تاریخچه اتحاد عاقل و معقولطرح در قرن ۴ توسط ابوالحسن عامریرد توسط ابن سینا و دیگرانابن سینا فقط برای علم به ذات قبول دارداحیاء توسط ملاصدرا بر اساس نظریه وحدت وجود و حرکت جوهری

اسلاید ۶۶: نظریه ملاصدرادر لحظه تعقل صورت معقوله ، امر واجد تعقل یعنی عاقل و حتی خود عقل با یکدیگر متحد می شوند به گونه ای که هر یک آن دیگری است مادام که فعل تعقل در حال ادامه یافتن است.این اتحاد به لحاظ وجود است نه مفهوم؛ وجود عاقل با وجود معقول متحد می گرددادراک هر چیز بمعنای «حضور» است و حضور بمعنای «وجود» آن نزد مُدرِک است، نه ظهور آن برای ادراک کننده، و حضور غیر از ظهور است.میان مدرِک و مدرَک رابط تضایف (دوطرفه) است.بنابرین هرجا مُدرِکی باشد حتماً مدرکی هست و معنی ندارد که یکی از آنها بالفعل وجود داشته باشد و دیگری وجود نداشته باشد و چون این نسبت فقط یک «رابطه وجودی» است معنی ندارد که بیش از یک وجود آندو را پوشش داده باشد. پس چون نسبت مُدرِک و مُدرَک نسبت تضایف است پس ایندو دارای یک وجود هستند.

اسلاید ۶۷: تمثیل:وجود صور ادراکی چه عقلی و چه حسی نزد جوهر مدرک مانند حصول اشیاء و ام