مهسا فایل |
سایت دانلود فایل پاورپوینت کامل حرم امام رضا ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint
در حال بارگذاری
توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد
پاورپوینت کامل حرم امام رضا ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است
شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.
لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.
توجه : در صورت مشاهده بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل حرم امام رضا ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد
بخشی از متن پاورپوینت کامل حرم امام رضا ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint :
محتویات
۱ موقعیت جغرافیایى
۲ تاریخچه بنای حرم رضوی
۲.۱ توسعه و بازسازى
۳ شکل بنا
۴ صندوقهای مرقد مطهر
۵ ضریح های حرم مطهر
۶ گنبد طلا
۷ مساجد حرم مطهر
۷.۱ مسجد بالاسر
۷.۲ مسجد جامع گوهرشاد
۸ مدارس حرم مطهر
۹ صحنهای حرم مطهر
۱۰ رواقهای حرم مطهر
۱۱ مشاهیر مدفون در حرم مطهر رضوی
۱۲ کتابخانه های حرم
۱۳ مهمانسرای امام رضا علیه السلام
۱۴ زائرسرای امام رضا علیه السلام
۱۵ بهشت ثامن
۱۶ منابع
۱۷ آرشیو عکس و تصویر
موقعیت جغرافیایى
این مرقد مطهر در شهر مشهد و ۹۲۴ کیلومتر از تهران پایتخت ایران فاصله دارد. مجموعهى حرم شکلى دایرهوار دارد و از آن خیابانهاى متعددى منشعب مىشود که به نقاط گوناگون مشهد منتهى مىگردد. از شمال به نوغان، از جنوب به خیابانهاى امام رضا علیه السلام و بیت المقدس، از جنوب غربى به خیابان نواب صفوى و از شمال شرقى به خیابان آیت الله شیرازى منتهى مىگردد.
تاریخچه بنای حرم رضوی
مکانى که ضریح پاک امام رضا علیه السلام در آن قرار دارد، سرایى از آن حمید بن قحطبه طائى یکى از فرماندهان ابومسلم خراسانى بوده است. پس از وفات هارونالرشید در سال ۱۹۳ هجرى جسد او در این مکان به خاک سپرده شد، و فرزند وى مأمون بر فراز آن گنبدى افراشت که بعدها «گنبد هارونیه» نام گرفت. وقتى امام رضا علیه السلام مسموم گردیده به شهادت رسیدند، پیکر ایشان را به این مکان آوردند و در نزدیکى قبر هارونالرشید به خاک سپرده شد. اما این گنبد در سال ۳۸۰ هجرى بر دست امیر «سبکتگین» به طور کامل ویران شد و مرقد امام رضا علیه السلام تنها مزار خراسان گردید که از تقدیس و تجلیل برخوردار بود. سلطان مسعود بن سبکتگین ضریحى طلایى بر قبر شریف امام قرار داد، تا باعث تمایز آن شود و به پناهگاهى براى بلادیدگان و حاجتمندان مبدل گردد و از آن پس، آن شهر که به توس یا سناباد معروف بود جز به نام مشهدالرضا شناخته نشد.
توسعه و بازسازى
پس از آن که امیر سبکتگین قبر امام علیه السلام را ویران نمود این مکان همچنان به عنوان ویرانهاى که شیعیان از ترس دشمنان خود جرأت تعمیر و بازسازى آن را نداشتند باقى ماند. تا آن که سلاطین دیالمه آن را بازسازى و تعمیر نمودند.
در سال ۵۱۲ هجرى ابوطاهر شرف الدین قمى وزیر شیعه مذهب سلطان سنجر سلجوقى گنبد آن بارگاه مطهر را تجدیدبنا کرد؛ و این گنبد همچنان برقرار ماند تا آن که تاتارها آن را ویران کردند. بعدها سلطان محمد خدابنده نوهى هولاگو مرقد شریف امام رضا علیه السلام را تجدیدبنا کرد.
در دوران میرزا شاهرخ گورگانى و در سال ۸۰۹ هجرى مجموعهى حرم بازسازى شد؛ و گوهرشاد همسر شاهرخ در این امر اهتمام کرد؛ از جمله مسجدى را در نزدیکى مرقد ساخت، که به نام وى مشهور است. در سال ۹۳۲ هجرى شاه طهماسب صفوى دستور به طلاکارى گنبد حرم داد. همچنان که یک گلدستهى طلا نیز براى آن بنا نمود. و روى قبر نیز یک ضریح طلایى نصب کرد.
در سال ۱۰۱۰ هجرى شاه عباس کبیر به بازسازى حرم و توسعهى صحن و طلاکارى گنبد مرقد نمود. همچنان که در سال ۱۰۲۰ ایوانهاى شمالى، شرقى و غربى را بنا نمود. در سال ۱۰۸۶ شاه سلیمان صفوى به تعمیر گنبد حرم و طلاکارى آن، که در سال ۱۰۸۴ بر اثر زلزله فروریخته بود، پرداخت. در سال ۱۱۵۳ نادرشاه تعدیلات و بازسازىهایى در حرم انجام داد و یک چلچراغ طلایى مرصع و نیز یک قفل طلایى مرصع به حرم اهدا نمود. در دوران فتحعلى شاه قاجار و در سال ۱۲۲۳ هجرى بناى صحن جدید حرم آغاز شد. در سال ۱۲۶۰ و در دوران محمدشاه حرم کاشىکارى گردید؛ و ناصرالدین شاه طلاکارى ایوان صحن را که فتحعلى شاه ساخته بود به پایان رساند.
در سال ۱۴۰۱ هجرى و پس از پیروزى انقلاب اسلامى عملیات بازسازى و توسعهى حرم شریف آغاز شد که طى آن ساختمانها و اجزاى جدید به حرم الحاق شد. محرابها و زوایا تعمیر گردید. صحنها و رواقهاى جدیدى در حرم ساخته شد و کتابخانه و دیگر مراکز فرهنگى به آن اضافه گردید. همچنان که به بهسازى سرویسهاى بهداشتى و خدماتى زائران پرداخته شد.
راهنمای نقشه حرم امام رضا علیه السلام
شکل بنا
روض منوره که پیکر مقدس حضرت امامرضا علیه السلام در آن مدفون است، زیر گنبدی زرین و باشکوه قرار دارد و هستـ مرکزی بناهای آستان قدس رضوی است. این بنا تقریباً بهشکل مربع است و پس از توسعه، به حدود ۱۳۹ متر مربع افزایش یافته است. قطر دیوارهای اطراف روضه که سنگینی گنبد بر آن قرار دارد، حدود ۳ متر است. کف حرم با بهترین نوع سنگ مرمر پوشیده شده است و دیواره و سقف روض منوره با کاشیهای ممتاز و نفیس سنجری و نیز کتیبهها و آینهکاری بسیار زیبا بهصورت معرق و مقرنس تزیین شده است.
بر فراز ایوان طلا گلدستهى طلایى براقى وجود دارد و در نقطهى مقابل آن نیز بر فراز ایوان شاه عباسى گلدستهى دیگرى قرار دارد. حرم هم چنین داراى دو گلدستهى طلاکارى شدهى دیگر است که در صحن قدیمى واقعاند. قاعدهى یکى از این دو در ضلع جنوبى و قاعدهى گلدستهى دیگر در ضلع شمالى صحن قرار دارد. حرم صحنهاى متعددى دارد که در سالهاى اخیر توسعه داده شدهاند.
در حرم همچنین چهار برج بزرگ احداث شده است؛ که روى برج غربى ساعتى بزرگ قرار گرفته است. از منارهى برج شرقى نیز به عنوان «نقارهخانه» استفاده مىشود. در بخش جنوبى حرمسراى موسوم به «دارالسیاده» احداث شده که آن را گوهرشاد خاتون بنا نهاده است. بر یکى از دیوارهاى این سرا ظرفى آویزان است که گفته مىشود. با آن انگور مسموم را براى امام رضا علیه السلام آوردهاند. در مقابل دروازهى جنوبى صحن که نادرشاه آن را بنا نهاده است یک چاه هشت گوش حفر شده است که بالاى آن را پوشاندهاند و این بنا «سقاخانهى نادرى» نام دارد. در وسط صحن و از سمت غرب نیز حوض آب قرار دارد.
صندوقهای مرقد مطهر
اولین صندوق مزار
بنا به استناد متون تاریخی موجود، در اواخر قرن پنجم هجری، صندوقی از چوب اعلا با روکش و پستهای نقره روی مرقد امام نصب شده بود.
اولین صندوق قبر امام رضا علیه السلام
بانی صندوق، انوشیروان زرتشتی، از اهالی اصفهان بوده که به بیماری برص (پیسی) مبتلا بود و در مأموریتش به خراسان، پس از آگاهی از کرامات حضرت، برای شفای بیماری صعبالعلاج خود، به امام رضا علیه السلام متوسل و پس از گرفتن حاجت، مسلمان میشود و این صندوق را در تاریخ ۵۰۰ قمری به مرقد منور رضوی اهدا میکند.
دومین صندوق مزار
این صندوق از چوب فوفل با روکش و میخهای طلا و معروف به صندوق عباسی بوده است که در سال ۱۰۲۲ قمری روی مرقد مطهر نصب شد. صندوق عباسی تزیینات هنری و گرانبهایی داشته که پس از قرنها ماندن در سرداب، بهمرور پوسیده و ارکان و پایههای آن متلاشی شده بود و در سال ۱۳۱۱ شمسی، از روی مضجع شریف برداشته شد. کتیبههای طلای این صندوق هماکنون در موزه نگهداری میشود.
سومین صندوق مزار
صندوق سوم از سنگ مرمر معدن شاندیز با رنگ سبز لیمویی بوده که حاجحسین حجارباشی زنجانی در سال ۱۳۱۱ شمسی آن را تهیه و روی مرقد نصب کرد. این صندوق که عنوان سنگ قبر را نیز داشت، تا سال ۱۳۷۹ شمسی، درون ضریح چهارم بود و با تعویض ضریح برداشته شد و سنگ قبر جدید جایگزین آن شد.
ضریح های حرم مطهر
ضریح اول
بنا بر شواهد تاریخی، نصب ضریح بر مرقد شریف امام رضا علیه السلام از دور صفویه صورت گرفته است و سابق وجود ضریح تا پیش از این دوره مشخص نیست. از آن زمان تاکنون، پنج ضریح بر مرقد مطهر حضرت نصب شده که اولینِ آن، چوبی و دارای تزییناتی از طلا و نقره بوده و در اواسط قرن دهم هجری، در عهد شاهطهماسب صفوی ساخته و نصب شده است. این ضریح در طی زمان از بین رفته است.
ضریح دوم
دومین ضریحی که بر مرقد مطهر نصب شد، معروف به «ضریح نگیننشان» است. این ضریح در سال ۱۱۶۰ قمری ساخته شد. شاهرخمیرزا، نو نادرشاه افشار، آن را وقف مضجع منور امام رضا علیه السلام کرد. این ضریح از زمان نصب تا سال ۱۳۷۹ شمسی، در طبق فوقانی و داخل ضریح چهارم جای داشت. بعد از برداشتن ضریح چهارم و قبل از نصب ضریح جدید، این ضریح بهدلیل وقفیبودنش، به سرداب مقدس امام رضا علیه السلام و روی مرقد منور حضرت انتقال یافت.
ضریح سوم
ضریح سوم به «ضریح فولادی» شهرت دارد و در عصر قاجار، در سال ۱۲۳۸ قمری ساخته و روی ضریح دوم نصب شد. این ضریح آراسته به ورقههای طلاکوب و طوق طلای جواهرنشان است و در حاشی بالای آن، سور «هل اتی» و «یس» با خط ثلث نوشته شده است. ابعاد آن ۳ در ۴ متر و ارتفاعش ۲ متر است. این ضریح در سال ۱۳۳۸ شمسی، همزمان با ساخت و نصب ضریح چهارم، از روی مضجع شریف برداشته و به موزه منتقل شد.
ضریح چهارم
ضریح چهارم از جنس طلا و نقره و معروف به «شیر و شکر» است که در سال ۱۳۳۸ شمسی، پس از برداشتن ضریح سوم و انتقال آن به موزه، روی ضریح دوم نصب شد. این ضریح به اهتمام و نظارت مرحوم سیدابوالحسن حافظیان و با هنرمندی استاد حاجمحمدتقی ذوفن اصفهانی و جمعی دیگر از هنرمندان ساخته شد. ضریح چهارم هفت تُن وزن دارد و از چهارده دهانه، به نماد چهارده معصوم علیهم السلام تشکیل شده است که در بالای هر دهانه، گلبرگی از طلا با نام یکی از معصومین علیهم السلام نوشته شده است. ابعاد این ضریح شامل ۴ متر طول، ۶۰/۳ متر عرض و ۹۰/۳ متر ارتفاع است. قسمت بالای ضریح آراسته به سور مبارک «یس» و «هل اتی» بر کتیبهای طلایی بهخط استاد احمد زنجانی است. این ضریح همزمان با نصب ضریح پنجم در سال ۱۳۷۹ شمسی، به موز آستان قدس رضوی انتقال یافت.
ضریح پنجم
آخرین ضریح امام رضا علیه السلام
گذشت حدود ۴۰ سال از عمر ضریح چهارم، استحکام سازهای آن را کم کرده بود؛ درعینحال ایجاد انفجار توسط منافقان، در ضلع بالاسر مبارک حضرت در عاشورای حسینی سال ۱۳۷۳ شمسی، باعث آسیبدیدگی ضریح شد و اندیش طراحی و ساخت ضریح جدید را که مدتی قبل آغاز شده بود، تقویت کرد. استاد محمود فرشچیان طراحی ضریح پنجم را در سال ۱۳۷۲ شمسی با مشورتگرفتن از صاحبنظران و هنرمندان آغاز کرد. کار قلمزنی ضریح را استاد خدادادزاده اصفهانی و خطاطی و خوشنویسی آن را استاد موحد و کار خاتمکاری آن را استاد کشتیآرای شیرازی برعهده داشتهاند. کار ساخت این ضریح با کیفیت عالی و در نهایت استحکام به وزن ۱۲ تن به ابعاد ۷۳/۳ در ۷۸/۴ و ارتفاع ۹۶/۳ متر با روکش طلا و نقره پس از هفت سال پایان یافت.
گنبد طلا
در اوایل قرن ششم، شرفالدین ابوطاهر قمی، وزیر سلطان سنجر سلجوقی، به مباشرت ابوالقاسم احمدبنعلیبناحمد العلوی الحسینی که از نقیبان ناحی توس بود، ضمن تعمیر روض منوره، اقدام به احداث گنبد بر فراز قُب اولیه کرد. این همان گنبدی است که بالغ بر ۹۰۰ سال از بنای آن میگذرد. گنبد از نظر ساختمان و ارتفاع، در نهایت زیبایی و هنرمندی طراحی شده است و دو پوشش دارد:
پوشش اول گنبد، سقف حرم بهحساب میآید که از زیر مشاهده میشود و دارای مقــرنس آینه است و به آن «قبه» گفته میشود؛ پوشش دوم که بر فراز آن استوار گشته، گنبد طلاست و حد فاصل این دو پوشش ۱۳ متر فضای خالی وجود دارد. ارتفاع گنبد طلا از کف روض منوره، ۳۱ متر و محیط دور گنبد ۱۰/۴۲ متر بوده و ارتفاع آن از اول طلاکاری تا تیز گنبد ۴۰/۱۶ متر است.
گنبد امام رضا علیه السلام
پس از طلاکاری گنبد در زمان شاهطهماسب، چند رخداد متوجه آن شد؛ ازجمله در فتن ازبکها در سال ۹۹۷ قمری، عبدالمؤمنخان ازبک، ضمن تاراج نفایس آستان قدس رضوی، دستبردی به طلاهای گنبد زد تا اینکه شاهعباس در طی سفری که با پای پیاده از اصفهان به مشهد آمد، اقدام به مرمت و تزیین مجدد گنبد (۱۰۱۰ تا ۱۰۱۶ق) با خشتهای طلا کرد. جریان این رخداد را علیرضا عباسی، خطاط معروف عصر صفوی، در کتیب دور گنبد با خط بسیار زیبای ثلث نوشته که متن آن در کتاب مفاتیح الجنان شیخ عباس قمی نیز ذکر شده است. علاوه بر هنرنمایی علیرضا عباسی، کمالالدین یزدی نیز کار معماری و کاشیکاری گنبد را برعهده داشته است.
در سال ۱۰۸۴ قمری، زلزل عظیمی در مشهد رخ داد و خساراتی به گنبد و طلاکاری آن وارد شد که شاهسلیمان صفوی آن را ترمیم کرد و پس از دو سال از این حادثه، کار طلاکاری آن به پایان رسید. در قسمت زیرین کتیب کمربندی گنبد، کتیب دیگری بر چهار ترنج بهخط زیبای محمدرضا امامی اصفهانی جلوه میکند که بیانگر این حادثه است.
مساجد حرم مطهر
مسجد بالاسر
مسجد تاریخی بالاسر مبارک، اولین بنایی است که پس از روض منوره ساخته شده است و بیش از هزار سال سابق تاریخی دارد. این بنا بین روض منوره و رواق دارالسیاده قرار دارد. در ضلع جنوبی مسجد بالاسر، محرابی از کاشی معرق با سبکی زیبا ایجاد شده است و در کنار آن تاریخ ۱۳۶۲ قمری و در طرف دیگر، نام محمدخان رضوان، کاشیساز و نقاش محراب، به چشم میخورد.
محراب مسجد بالاسر امام رضا علیه السلام
این مسجد در عهد غزنویان (۴۲۵ق) در غرب روض منوره بنا شده و بانی آن ابوالحسن عراقی معروف به دبیر – یکی از رجال آن دوره – است. مسجد تاریخی بالاسر، دارای ۵/۴ متر عرض، ۸ متر طول و ۱۰ متر ارتفاع است. ازار مسجد سنگ مرمر و بالای سنگ مرمر، مزین به کاشیهای الوان ششضلعی و هشتضلعی منقوش است که حاوی آیاتی از قرآن و احادیث است. بالای قسمت کاشیشد دیوار، دو کتیب بسیار زیبا وجود دارد که یکی از آنها کتیب کاشی سنجری چینیمانند، به عرض ۵۰ سانتیمتر به خط ثلث برجسته و به رنگ آبی و مزین به آیاتی از قرآن کریم است. در بالای طاق متصل به حرم مطهر، دو بیت از دعبل خزاعی، شاعر اهل بیت علیهم السلام، به چشم میخورد.
مسجد جامع گوهرشاد
یکی از بناهای باشکوه عهد تیموری (اوایل قرن نهم هجری) مسجدجامع گوهرشاد است که در جنوب حرم مطهر قرار دارد و با وسعتی معادل ۲۸۵۵ متر مربع و ۶۰۴۸ متر مربع زیربنا، ۴ ایوان و ۷ شبستان دارد. این مسجد را بانو گوهرشاد، همسر میرزا شاهرخ تیموری، در سال ۸۲۱ قمری بنا نهاد.
گنبد رفیع فیروزهای مسجد گوهرشاد بر فراز ایوان مقصوره، بر عظمت این بنا افزوده است، ارتفاع این گنبد با دو پوسته ۴۱ متر و فضای خالی بین دو پوشش آن ۱۰ متر است. گفتنی است این بنای عظیم تاریخی، نمونهای کامل و برجسته از هنر ایرانی بهشمار میرود که تمام خصوصیات و ویژگیهای معماری سنتی ایرانی و اسلامی در آن به کار رفته است. این مسجد زیبا را معمار معروف ایرانی، قوامالدین شیرازی، ساخته است.
ایوان مقصور مسجد گوهرشاد، ۵۰۰ متر مربع مساحت و ۳۷ متر طول و ۵/۲۵ متر ارتفاع دارد. در دو طرف ایوان، دو مناره به ارتفاع ۴۳ متر از کف مسجد ساخته شده است. در تزیین مسجد، دستان پرتوان فرزند هنرمند بانو گوهرشاد، بایسنقرمیرزا، شاهکارهایی استثنایی برجای گذاشته است. کتیب اطراف ایوان مقصوره بهخط ثلث نوشته شده است.
مدارس حرم مطهر
مدرس پریزاد
مدرس پریزاد از بناهای قرن نهم و از آثار باستانی عهد تیموریان است. این بنای تاریخی در جنوب غربی حرم مطهر و شمال غربی مسجد جامع گوهرشاد واقع شده و همزمان با اتمام مسجدجامع گوهرشاد در سال ۸۲۳ قمری ساخته شده است. بانی مدرسه، بانو پریزاد، ندیم گوهرشاد، بوده است و آنچنان که از وقفنام مدرسه برمیآید، از نوادگان خواجهربیع بن خثیم، از زُهاد و عرفای سد اول هجری و مدفون در شمال مشهد است. مدرس پریزاد، همانند دیگر مدارس دور تیموری، بنایی چهارایوانی است که با ۳۰۰ متر مربع مساحت در دو طبقه احداث شده است و ۲۲ حجره دارد.
این مدرسه، تاکنون چندین بار مرمت و تعمیر اساسی شده است؛ ولی هیچگاه ساز اصلی آن تغییر نکرده است؛ از آن جمله تعمیراتی است که در زمان شاهسلیمان صفوی در سال ۱۰۹۱ قمری و توسط نجفقلیخان بیگلربیگی صورت گرفته است و کتیب سر در ورودی مدرسه بر این موضوع گواهی میدهد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، در سال ۱۳۶۸ شمسی، به همت آستان قدس رضوی، مدرسه با همان الگو و طرح سنتی بازسازی شد. هماکنون از این مدرسه بهعنوان مرکز پاسخگویی به سؤالات دینی استفاده میشود
مدرس تاریخی دودر (دارالقرآن)
نمای گنبدهای مدرسه پریزاد و دودر و مسجد گوهرشاد از صحن جمهوری اسلامی
این بنای تاریخی از زیباترین و اصیلترین نمونههای معماری عصر تیموری است که در جنوب غربی حرم مطهر و در ضلع شمال شرقی صحن جمهوری اسلامی، مقابل مدرس پریزاد واقع است. نام اصلی این مدرسه «مدرس یوسفیه» بوده که بعدها به «مدرس دودر» معروف شده است. این بنا یادگار دور تیموریان در عصر شاهرخ میرزای گورکانی است. بانی مدرسه، امیریوسف خواجه بهادر، ملقب به غیاثالدین، از امرای خراسان و متوفای ۸۴۶ قمری بوده که در سال ۸۴۳ قمری مدرسه را بنا نهاد و آرامگاهش هماکنون در زیر گنبد جنوبی مدرسه قرار دارد.
این بنای تاریخی، در زمینى بهوسعت ۵۰۰ متر مربع در دو طبقه، شامل ۳۲ حجره احداث شده است که از معمارى بناهاى چهارایوانى دور تیمورى پیروى مىکند. در حال حاضر، از این بنا برای فعالیتهای متنوع قرآنی و با عنوان «دارالقرآن الکریم» بهرهبرداری میشود.
صحنهای حرم مطهر
صحن انقلاب اسلامی
صحن انقلاب اسلامی (صحن کهنه یا عتیق) اولین و قدیمیترین صحنی است که در قسمت شمال حرم مطهر بنا شده است. ضلع جنوبی صحن عتیق، در اواخر دور تیموریان و اساس ایوان طلا در عهد سلطان حسین بایقرا ساخته شده و در عهد شاهعباس صفوی، اضلاع شمالی و شرقی و غربی احداث و تکمیل شده است. در صحن کهنه، چهار ایوان، دوازده صفه و چهل حجره و ایوان کوچک در طبق اول و چهل غرفه و حجره در طبق دوم قرار دارد. مساحت این صحن ۶۷۴۰ متر مربع است.
سقاخان صحن انقلاب اسلامی
در میان صحن انقلاب اسلامی، بنای زیبای سقاخانه وجود دارد. سنگاب (منبع آب) این سقاخانه از سنگ مرمر یکپارچهای با گنجایش سه کر آب، معادل ۱۱۳۰ لیتر است که بهدستور نادرشاه افشار از هرات به مشهد منتقل شده است. در گذشتههای دور که امکانات آب لولهکشی مثل امروزه نبود، آب را با مراسم خاصی از قناتهای اطراف مشهد به حرم میآوردند و برای استفاد زائران، داخل این سنگاب میریختند. در دور فتحعلیشاه قاجار، بهدستور شخصی بهنام اسماعیل، بنایی هشتضلعی بر فراز این سنگاب ساختند و بهدنبال آن، سقف بنا با خشتهای طلا تزیین شد. این بنا به سقاخان نادری یا اسماعیل طلایی شهرت دارد. در سال ۱۳۴۵ شمسی، بنای این سقاخانه که بر اثر گذر زمان کهنه و فرسوده شده بود، تخریب و از نو بهصورت زیبا و مجلل بازسازی شد و پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز مجدداً مرمت شد و در هنگام احداث رواق دارالحجه، در طبق زیرین صحن انقلاب اسلامی، بنای سقاخانه نیز محکمسازی شد.
مساحت سقاخانه ۵/۵۷ متر مربع، ارتفاع آن ۴۴/۶ و شعاع گنبد ۳/۲ متر است و دارای پایههایی مزین به سنگ مرمر کندهکاریشده و کاشی و نیز سقف گنبدی آراسته به خشتهای مطلاست.
ایوان جنوبی صحن انقلاب اسلامی (ایوان طلا)
اولین ایوان ساختهشده در صحن انقلاب اسلامی (عتیق)، ایوان جنوبی است. احداث بخشهایی از ضلع جنوبی صحن انقلاب اسلامی در زمان سلطان حسین بایقرای تیموری، توسط وزیر دانشمندش، امیرعلیشیر نوایی، در سال ۸۷۵ قمری آغاز شد و بهدنبال آن، ایوان ضلع جنوبی (متصل به حرم مطهر) همراه با غرفههایی در مجاورت ایوان بنا شد و به ایوان «امیرعلیشیر نوایی» معروف شد. درعینحال چون در محل صحن عتیق، قبل از احداث، مدارس دینی قرار داشت و امیرعلی نمیخواست اجباراً اقدام به تخریب آنها کند، اتمام بنای صحن در زمان شاهعباس صفوی صورت گرفت و در واقع برای تکمیل صحن، از هنر معماری دوران صفوی، در ادام همان معماری تیموری، استفاده شد. نام سلطان حسین بایقرا بر کتیب سر در ایوان طلای صحن عتیق نقش بسته است و ازآنجاکه طلاکاری آن در عهد نادرشاه صورت گرفت، به «ایوان نادری» نیز معروف شده است. عرض ایوان جنوبی ۸۰/۷ و طول آن ۷۰/۱۴ و ارتفاع آن ۴۴/۲۱ متر است.
ایوان شمالی صحن انقلاب اسلامی (ایوان عباسی)
این ایوان در سال ۱۰۲۱ قمری، با ۲۲ متر ارتفاع بنا شده است. عرض این ایوان ۲۰/۸ و طول آن ۸۰/۱۴ و ارتفاع آن ۵۰/۲۲ متر است. ازآنجاکه قسمت اعظم این ایوان در عهد شاهعباس دوم تزیین یافت، به «ایوان عباسی» معروف شد.
بر فراز ایوان عباسی، منارهای طلایی وجود دارد که اصل بنا و طلاکاری آن مربوط به دور نادرشاه افشار است. آرامگاه عارف نامدار، مرحوم حاج شیخ حسنعلی اصفهانی، معروف به «نخودکی» متوفای ۱۳۲۱ شمسی، نیز در جنب این ایوان واقع است.
ایوان غربی صحن انقلاب اسلامی (ایوان ساعت)
ایوان غربی صحن انقلاب اسلامی، به «ایوان ساعت» معروف است؛ زیرا ساعت بزرگ آستان قدس رضوی از قدیم در بالای این ایوان نصب بود. عرض این ایوان ۹۰/۶ و ارتفاع آن ۱۰/۲۴ متر است و در زمان شاهعباس صفوی ساخته شده است. در قدیم جنس برجِ ساعت حلبی بود؛ اما در سال ۱۳۳۵ شمسی برچیده شـد و جـای آن را برج کنونی گرفت.
ایوان شرقی صحن انقلاب اسلامی (ایوان نقاره)
ایوان شرقی صحن انقلاب، به نام ایوان نقاره در عصر شاهعباس صفوی با ارتفاع ۲۶ متر و عرض ۸/۷ و طول ۲۰/۱۸ متر ساخته شد و پس از آن، ساختمان نقارهخانه بر بالای آن بنا شد. ساختمان نقاره که ابتدا از چوب و حلب بود، در سال ۱۳۴۰ شمسی برچیده شد و بنایی جدید، زیبا و مستحکم جایگزین آن شد.
برج نقارهخانه در دو طبقه، به طول ۸/۷ و ارتفاع ۹۷/۹ متر، نمایی زیبا و چشمگیر دارد که به کاشیهای معرق و مقرنسهای نفیس کاشیشده آرایش یافته است. طبق پایین این بنا برای نگهداری طبل و کرنا [ابزار نقارهنوازی] و طبق فوقانی برای استقرار نقارهچیان و انجامدادن مراسم نقارهنوازی استفاده میشود.
صحن آزادی
حرم امام رضا علیه السلام از بالا
این صحن در شرق حرم مطهر و در پایین پای مبارک حضرت، با ۴۳۳۵ متر مربع مساحت ساخته شد. در یک نگاه کلی، میتوان صحن آزادی را بنای برجایمانده از دور قاجاریه دانست؛ چراکه ساخت آن بهدستور فتحعلیشاه و به مباشرت فرزندش علینقیمیرزا و با معماری حاجآقاجان، صاحب بازارچ معروف حاجآقاجان در مشهد، آغاز شد و در روزگار ناصرالدینشاه قاجار بنای آن به پایان رسید.
در وسط صحن آزادی، همچون صحن انقلاب اسلامی، سقاخانهای ساخته شد. در اواخر حکومت قاجار (سال ۱۲۷۱ شمسی) این سقاخانه چون به هنگام عرض سلام و ادای احترام از درب شرقی، بین زائران و ایوان طلا حائل میشد، تخریب شد و حوض آب بزرگ با باغچههایی در اطراف آن ایجاد شد.
ایوان جنوبی صحن آزادی (ایوان ساعت)
بر فراز ایوان جنوبی صحن آزادی، ساعتی بزرگ قرار دارد. این ساعت تا پیش از سال ۱۳۳۶ شمسی، روی ایوان غربی صحن انقلاب اسلامی نصب بود. آنطور که نقل شده، این ساعت در عهد ناصرالدینشاه قاجار در سال ۱۲۷۸ قمری، از منچستر انگلستان تهیه شده است. این ایوان با عرض ۳۰/۷ و طول ۳۰/۱۸ و ارتفاع ۲۰ متر از بناهای مجلل قدیمی آستان قدس رضوی است.
ایوان غربی صحن آزادی (ایوان طلا)
یکی از چهار ایوان صحن آزادی، ایوان طلاست. این ایوان بیش از ۲۰ متر ارتفاع دارد و مسیر تشرف بانوان به درون حرم است. ازآنجاکه در زمان ناصرالدینشاه قاجار این ایوان مرمت و خشتهای زرین آن نصب شده، به «ایوان ناصری» نیز مشهور شده است. در این ایوان، چهار غرفه بنا شده که بدن آنها خشتهای مُطلاست. کتیبههای زیبایی، حاوی آیاتی از قرآن و اشعاری به فارسی، این ایوان را مزین کرده است.
در چهار ضلع صحن آزادی، مجموعاً ۵۶ حجره و غرف فوقانی و تحتانی قرار دارد که از حجرهای در جنوب غربی صحن، دری به رواق شیخ بهایی رحمت الله علیه و مقبر وی گشوده میشود.
صحن جمهوری اسلامی
این صحن پس از پیروزی انقلاب اسلامی، در سال ۱۳۶۸ شمسی، با ۷۲۹۲ متر مربع مساحت، در ضلع غربی حرم مطهر احداث شد. صحن جمهوری اسلامی به بستهای شیخ طوسی و شیخ بهایی و نیز به رواقهای دارالولایه، دارالهدایه، دارالرحمه و دارالقرآن مرتبط است. بنای صحن جمهوری اسلامی به پیروی از بناهای کهن حوز حرم مطهر، بهسبک معماری سنتی اسلامی ساخته شده است. بر فراز ایوانهای شمالی و جنوبی دو منار بسیار زیبا، آراسته به طلا و کاشی به ارتفاع ۳۰ متر افراشته شده است.
ایوان شرقی این صحن که به طلا آراسته شده است، «باب الولایه» نام دارد و به رواق بزرگ دارالولایه متصل است. در کنار این ایوان پنجرهای از برنز نصب شده است که بسیاری از زائران، از پشت این پنجره به ساحت مقدس حضرت رضا علیه السلام عرض سلام و ادب میکنند.
صحن قدس
این صحن در سال ۱۳۷۳ شمسی در قسمت جنوب حرم مطهر و مسجدجامع گوهرشاد، بین بست شیخ بهایی و قسمتی از جنوب غربی رواق امامخمینی رحمت الله علیه ساخته شد. صحن قدس با مساحتی بالغ بر ۲۵۳۰ متر مربع، ۶ ورودی و ۲۸ حجره در اطراف دارد. ایوان جنوبی صحن با ارتفاع ۱۶ متر مشابه ایوان مقصوره است و سقف ایوان بهصورت طاسهسازی با کاشی و آجر تزیین شده است و دیوار ایوان تماماً با کاشی معرق آراسته شده است. در وسط ایوان، محرابی زیبا و
- همچنین لینک دانلود به ایمیل شما ارسال خواهد شد به همین دلیل ایمیل خود را به دقت وارد نمایید.
- ممکن است ایمیل ارسالی به پوشه اسپم یا Bulk ایمیل شما ارسال شده باشد.
- در صورتی که به هر دلیلی موفق به دانلود فایل مورد نظر نشدید با ما تماس بگیرید.
