مهسا فایل |
سایت دانلود فایل پاورپوینت کامل دعای یازدهم صحیفه سجادیه/ شرحها و ترجمهها ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint
در حال بارگذاری
توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد
پاورپوینت کامل دعای یازدهم صحیفه سجادیه/ شرحها و ترجمهها ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است
شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.
لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.
توجه : در صورت مشاهده بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل دعای یازدهم صحیفه سجادیه/ شرحها و ترجمهها ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد
بخشی از متن پاورپوینت کامل دعای یازدهم صحیفه سجادیه/ شرحها و ترجمهها ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint :
فهرست دعاهای صحیفه سجادیه
متن دعای یازدهم صحیفه سجادیه
دعای طلب عاقبت نیکو؛
وَ کانَ مِنْ دُعَائِهِ علیهالسلام بِخَوَاتِمِ الْخَیرِ:
یا مَنْ ذِکرُهُ شَرَفٌ لِلذَّاکرِینَ، وَ یا مَنْ شُکرُهُ فَوْزٌ لِلشَّاکرِینَ، وَ یا مَنْ طَاعَتُهُ نَجَاهٌ لِلْمُطِیعِینَ، صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اشْغَلْ قُلُوبَنَا بِذِکرِک عَنْ کلِّ ذِکرٍ، وَ أَلْسِنَتَنَا بِشُکرِک عَنْ کلِّ شُکرٍ، وَ جَوَارِحَنَا بِطَاعَتِک عَنْ کلِّ طَاعَهٍ.
فَإِنْ قَدَّرْتَ لَنَا فَرَاغاً مِنْ شُغْلٍ فَاجْعَلْهُ فَرَاغَ سَلَامَهٍ لَا تُدْرِکنَا فِیهِ تَبِعَهٌ، وَ لَا تَلْحَقُنَا فِیهِ سَأْمَهٌ، حَتَّی ینْصَرِفَ عَنَّا کتَّابُ السَّیئَاتِ بِصَحِیفَهٍ خَالِیهٍ مِنْ ذِکرِ سَیئَاتِنَا، وَ یتَوَلَّی کتَّابُ الْحَسَنَاتِ عَنَّا مَسْرُورِینَ بِمَا کتَبُوا مِنْ حَسَنَاتِنَا
وَ إِذَا انْقَضَتْ أَیامُ حَیاتِنَا، وَ تَصَرَّمَتْ مُدَدُ أَعْمَارِنَا، وَ اسْتَحْضَرَتْنَا دَعْوَتُک الَّتِی لَا بُدَّ مِنْهَا وَ مِنْ إِجَابَتِهَا، فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اجْعَلْ خِتَامَ مَا تُحْصِی عَلَینَا کتَبَهُ أَعْمَالِنَا تَوْبَهً مَقْبُولَهً لَا تُوقِفُنَا بَعْدَهَا عَلَی ذَنْبٍ اجْتَرَحْنَاهُ، وَ لَا مَعْصِیهٍ اقْتَرَفْنَاهَا.
وَ لَا تَکشِفْ عَنَّا سِتْراً سَتَرْتَهُ عَلَی رُءُوسِ الْأَشْهَادِ، یوْمَ تَبْلُو أَخْبَارَ عِبَادِک. إِنَّک رَحِیمٌ بِمَنْ دَعَاک، وَ مُسْتَجِیبٌ لِمَنْ نَادَاک.
ترجمهها
ترجمه انصاریان
در طلب عاقبت به خیری:
ای که یادت یادکنندگان را شرف است، و شکرت شکرگزاران را کامروایی است، و ای که فرمانبرداریات برای فرمانبرداران نجات و رهایی است، بر محمد و آلش درود فرست و دلهای ما را به یاد خودت از هر یاد، و زبان ما را به شکر خودت از هر شکر و اعضایمان را به طاعت خودت از هر طاعت مشغول دار
و اگر برای ما فراغتی از کار مقدّر کردهای، پس آن را فراغت همراه با سلامتی قرار ده تا در دنبال آن، هیچ وبالی به ما نرسد و در آن فراغت ملالتی به دامن حیات ما ننشیند، تا نویسندگانِ اعمال زشت از نزد ما با دفتری خالی از کردار بد برگردند و نویسندگان خوبیها به سبب آنچه از حسنات ما نوشتهاند شادان و مسرور بازآیند،
و چون روزگار حیاتمان سپری شود و رشته زندگیمان بگسلد و آن دعوت تو (مرگ) که از خودش و اجابتش گزیری نیست، ما را فراخواند، پس بر محمد و آلش درود فرست، و پایان آنچه را که نویسندگان پرونده بر ما مینویسند توبهای مقبول قرار ده که بعد از آن ما را بر معصیتی که کردهایم و نافرمانیای که مرتکب شدهایم توبیخ و سرزنش نکنی، و پردهای که بر ما پوشاندهای در برابر دیده حاضران از روی کار ما برمدار، در روزی که اخبار بندگانت را آشکار میسازی، زیرا تو نسبت به هر که تو را بخواند مهربانی، و تقاضای هر که تو را صدا بزند اجابت کنندهای.
ترجمه آیتی
دعای آن حضرت است در طلب عاقبت خیر.
اى خداوندى که ذکر تو گویندگان ذکر را شرف و بزرگى است، اى خداوندى که شکر تو شکرگزاران را رستگارى و پیروزى است، اى خداوندى که فرمانبردارى از تو فرمانبرداران را سعادت رهایى است، درود بفرست بر محمد و خاندانش و دلهاى ما را از یاد هر چیز دیگر به یاد خود و زبانهاى ما را از شکر هر کس دیگر به شکر خود و اعضاى ما را از فرمانبردارى از هر کس دیگر به فرمانبردارى خود مشغول دار.
خداوندا، اگر ما را آسایشى مقدر فرموده اى، چنان کن که به هنگام آسایش در امان مانیم: نه گناهى ما را گرفتار سازد و نه ملالتى به ما رسد تا فرشتگانى که گناهان ما را مى نویسند، با صحیفه اعمال ما بى آنکه در آن گناهى نوشته شده باشد از نزد ما بازگردند و فرشتگانى که ثوابهاى ما را مى نویسند شادمان با صحیفه اى نوشته از اعمال نیک ما به نزد تو آیند.
چون روزهاى زندگى ما سپرى شد و مدت عمر ما سرآمد و صلاى دعوت تو ما را فراخواند- همان دعوتى که از آن گریزى و از اجابت آن گزیرى نیست- بر محمد و خاندانش درود بفرست و سرانجام آنچه را که کاتبان اعمال ما براى ما رقم زده اند توبه اى پذیرفته شده قرار ده که زان پس ما را به کیفر گناهى که مرتکب شده ایم یا پادافره معصیتى که کرده ایم باز ندارى.
و در آن روز که بندگانت را مى آزمایى پرده اى را که بر گناه ما کشیده اى در برابر همگنان برمگیر.
تویى که بر هر کس که تو را بخواند مهربانى و تویى که به هر کس که تو را ندا دهد پاسخ مى گویى.
ترجمه ارفع
درباره ى عاقبت بخیرى:
اى کسى که یادش براى هر یادکننده ای شرافت است و ای آنکه شکر نعمت هایش رستگارى براى اهل شکر است و ای کسى که بندگى اش سبب نجات اهل طاعت است، بر محمد و آل او درود فرست و دلهاى ما را به یادت مشغول کن و یاد غیر تو را از قلوبمان خارج فرما. و زبانهایمان را فقط به شکرگزارى از خودت متوجه کن و اعضاء و جوارحمان را منحصرا در استخدام بندگى ذات مقدست قرار ده.
پروردگارا اگر براى ما وقت فراغت مقدر فرمودى آن را فراغتى سالم و دور از هر نوع تخلف قرار ده به گونه ای که در آن گناهى به سراغمان نیاید تا دو فرشته نویسنده اعمال با نامه ای خالى از گناهان و پر از کارهاى نیک مواجه شوند و شادمان گردند.
و در آن هنگام که عمرمان به پایان مى رسد و در موقع اجابت دعوتت که هیچ راه فرارى از آن نیست بر محمد و آل محمد درود فرست و پایان آنچه دو فرشته نویسنده اعمال برایمان نوشته اند توبه قبول شده ثبت و ضبط فرما که اگر پس از آن لغزشى از ما سر زده باشد به حساب نیاورى و باز خواستمان نکنى.
الها روزى که به حساب بندگانت مى رسى (اى ستار العیوب) همان روزى که اخبار بندگانت را آشکار مى سازى در مقابل چشمان مردمان اسرارمان را فاش مکن.
چرا که تو به آنکه مى خواندت رحم مى کنى و هر که را فریادکنان صدایت مى زند اجابت مى نمایى.
ترجمه استادولی
از دعاهاى آن حضرت است براى عاقبت به خیرى:
اى که یادت شرف یاد کنندگان است، و اى که سپاست رستگارى سپاسگزاران است، و اى که فرمانبریت نجات فرمانبران است، بر محمد و آل او درود فرست، و دل هاى ما را از هر یادى به یاد خود، و زبان ما را از هر سپاسى به سپاس خود، و اندام ما را از هر طاعتى به طاعت خویش سرگرم ساز.
پس اگر براى ما آسودگى از کارى مقدر فرمودى آن را آسودگى همراه با سلامت قرار ده که پیامدى براى ما نداشته باشد، و ملالتى از آن به ما نرسد، تا نویسندگان گناهان با پرونده اى تهى از ذکر گناهانمان از نزد ما بازگردند، و نویسندگان نیکى ها با شادمانى به آنچه از نیکى هاى ما نوشته اند از پیش ما بروند.
و چون روزهاى زندگى ما سپرى شد، و رشته عمرمان از هم گسیخت، و دعوت تو که چاره اى از آن و از پاسخ به آن نیست ما را به حضور فراخواند، پس بر محمد و آل او درود فرست، و پایان آنچه را که نویسندگان اعمال ما بر ما به شمار مى آورند توبه اى پذیرفته شده قرار ده که پس از آن ما را بر گناهى که انجام داده و معصیتى که به جا آورده ایم بازداشت و مؤاخذه نکنى.
و پرده اى که بر گناهان ما افکنده اى در برابر دیده حاضران کنار مزن، در آن روز که خبرهاى بندگانت را بررسى نموده و بر ملان مى سازى.
که تو نسبت به هر که بخواندت مهربانى، و به هر که صدایت زند پاسخگویى.
ترجمه الهی قمشهای
در طلب حسن عاقبت و خیر خاتمت:
اى خدائى که ذکرش (در دلها) فخر و شرافت اهل ذکر است (زیرا هر که به یاد خداست یاد حق ظاهر و باطن او را مظهر جمال و کمال خود مى گرداند و دلش را از صفات نقص پاک و به اوصاف کمال آراسته مى سازد و چنین شخص نزد همه با فخر و شرافت و در دو عالم عزیز و سعادتمند است) و اى خدائى که شکر و سپاسش فوز و سعادت سپاسگزار آن است و طاعت و بندگیش اهل طاعت را (از هر رنج و درد و غم و اندوه عالم) نجات بخش است اى خدا درود فرست بر محمد و آل پاکش و دلهاى ما را چنان به ذکر خود (و به یاد خویش سرگرم ساز) که از فکر و ذکر ما سوى الله فارغ گردد و زبان ما را آن سان به شکر و سپاس خود مشغول دار که ابدا به شکر دیگرى نپردازد و اعضاء و جوارح ما را چنان مستغرق طاعت خود گردان که از طاعت غیر تو باز ماند
سپس اى خدا اگر بر ما (در دوران عمر و گردش سال و ماه) از کارها زمان فراغتى تقدیر فرمودى (کرم کن و) در آن فراغت ما را (از معصیت و به طالت و شهوت رانى) سالم و محفوظ بدار که ابدا امور ناگوارى و رنج و ملالى (از بیکارى و فراغت) به ما نرسد (و حتى کار بیهوده و لهو و لغو و عبثى سر نزند) تا آنکه فرشتگان نویسنده اعمال زشت با نامه خالى از گناه از ما باز گردند و فرشتگان اعمال نیک با دل مسرور و شاد مراجعت کنند چون از ما حسنات و اعمال خیر نگاشته اند.
و اى خدا هنگامى که ایام زندگى ما به پایان رسد و مدت عمر ما سر آید و به دعوتت که البته همه را دعوت خواهى کرد (در پیشگاه حضرتت) و همه عالم از اجابت آن ناچارند ما را (در پیشگاهت) احضار کنى پس درود فرست اى خدا بر محمد و آل پاکش و در آن هنگام سخت (کرم فرما) و آخر عملى و خاتمه ى کارى که از فرشتگان نویسنده ى اعمال در نامه ى عمل ما بشمار آورند توبه ى مقبول درگاهت قرار ده و بعد از آن توبه مقبول دیگر ما را از ارتکاب هر گناه و اکتساب هر معصیت نگاه دار
و پرده اى که (در دنیا) روى اعمال زشت ما انداخته اى از مشاهده ى خلق روز ظهور اخبار (و اسرار و افکار و باطن اعمال) بندگان آن پرده را از روى کار ما برنینداز (و ما را در آن روز رسواى عالم مگردان)
که البته تو در حق آنانکه بدرگاهت دعا مى کنند بسى مهربان خدائى هستى و درباره آنانکه تو را به حاجتهاى خود ندا مى کنند البته نداى آنها را سریع اجابت خواهى کرد.
ترجمه سجادی
از دعاهاى امام علیه السلام است در عاقبت به خیرى:
اى که یاد او براى یادکنندگان بزرگى است و اى که سپاس او براى سپاس گزاران پیروزى است و اى که اطاعت او براى فرمانبران رهایى است، بر محمّد و خاندانش درود فرست و دل هاى ما را به یاد خود از هر یادى و زبان هاى ما را به سپاس خود از هر سپاسى و اعضاى ما را به اطاعت خود از هر اطاعتى مشغول ساز.
و اگر براى ما فراغت از کار مقدّر نموده اى، پس آن را با تندرستى قرار ده که در آن گناهى ما را نگیرد و خستگى اى به ما نرسد. تا نویسندگان بدى ها با نامه اى خالى از کردار زشت از نزد ما بازگردند و نویسندگان خوبى ها -به سبب آنچه از نیکى هاى ما نوشته اند- شادمان برگردند.
و آن هنگام که روزهاى زندگانى ما به سر رسید و اوقات عمرمان سپرى شد و ما را دعوت تو -که چاره اى جز پذیرفتن آن نیست- فراخواند، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و پایان آنچه نویسندگان کارهایمان براى ما مى شمارند، توبه پذیرفته شده قرار ده که ما را پس از آن بر گناه و نافرمانى انجام شده توبیخ نکنى.
و در برابر گواهان، پرده اى که با آن ما را پوشانده اى کنار نزن، روزى که اخبار بندگانت را آشکار مى کنى.
به درستى که تو مهربانى به هر که تو را خوانَد و اجابت کننده اى براى هر که تو را صدا زند.
ترجمه شعرانی
از دعاهاىآن حضرت (ع) است در طلب عاقبت نیکو:
اى که یادکنندگان تو را یاد تو ارجمند گرداند و اى که سپاسگزاران تو را سپاس تو رستگار کند و اى کسى که مطیعان تو را فرمانبردارى تو نجات بخشد، بر محمد و خاندان او درود فرست و دل ما را به یاد خود از یاد دیگران بپرداز و زبان ما را به سپاسگزارى خود از سپاس دیگران بازدار و اعضاى ما را در اطاعت خود از عبادت دیگران منصرف کن
و اگر براى ما فراغتى مقدر کرده آن فراغت را چنان به سلامت بگذران که وبال نیاورد و ملال نرساند، نویسندگان گناهان با نامه سفید بازگردند و نویسندگان طاعات از نوشتن حسنات ما شادمان باشند
و چون روزهاى عمر سپرى شود و مدت زندگى بسر آید و دعوت تو حضور ما را لازم شمرد و ما ناچار آن دعوت را اجابت کنیم پس بر محمد و خاندان او درود فرست و چنان مقدر فرما که وقتى نویسندگان اعمال یک یک کارهاى ما را بر ما شماره کنند آخرین عمل ما توبه اى باشد مقبول، و پس از آن ما را بر گناهى که مرتکب شده باشیم واقف نسازند و بر نافرمانى که از ما صادر شده باشد آگاه نکنند
در آن روز که راز نهانى بندگان را باز رسى، در پیش حاضران پرده که بر ما پوشیده مدر
هر کس تو را خواند بر وى ببخشاى و هر که تو را ندا کند اجابت فرماى.
ترجمه فولادوند
نیایش در فرجام نیک خواهى:
اى آن که یادت براى یادکنندگان مایه ى سرفرازى است، و اى آن که شکرانه ات براى سپاسگزاران رستگارى است، و اى آن که براى فرمانبران طاعتت مایه ى رهائى است، درود بر محمد و خاندان وى، و دلهاى ما را از هرگونه یاد دیگر به یاد خود و زبانهاى ما را از هر گونه شکر به شکر خودت و اندامهاى ما را از هر نوع طاعت به طاعت خویش، مشغول فرماى،
و اگر ما را فراغتى مقرر فرموده اى چنان کن که همراه با سلامت و دور از گناه و خالى از ملالت باشد تا فرشتگانى که گناهان ما را مى نویسند با صحیفه هاى خالى از گناهان از پیش ما باز گردند و فرشتگانى که کارهاى نیک ما را ثبت مى کنند، شادان با درج نیکوکاریهاى ما از پیش ما به سوى تو باز گردند
و چون روزهاى زندگانى ما سپرى شد و عمرهاى ما به سرآمد و با دعوت خود- که از آن روى گریز نیست- ما را فرا خواندى، درود بر محمد و خاندان وى، نتیجه کارنامه ى اعمال ما را توبه ى پذیرفته شده قرار ده، که از آن پس تو ما را به ارتکاب جرم یا معصیتى باز داشت نکنى،
و روزى که گزارشهاى بندگانت را مى آزمایى، در برابر همگان، پرده از کار ما بر ندارى،
تویى تو مهربان به هر کس که تو را فرا خواند و تویى تو، اجابت کننده ى آن کس که تو را ندا در دهد.
ترجمه فیض الاسلام
از دعاهاى امام علیه السلام است در عاقبت به خیریها:
(حضرت صادق علیه السلام فرموده: گاهى سعید به راه اشقیاء مى رود «مرد پاکدامن کارهاى ناروا بجا مى آورد» به طورى که مردم مى گویند: چه بسیار او به ایشان شباهت دارد بلکه از ایشان است پس از آن نیکبختى او را دریابد، و گاهى شقى به راه سعداء مى رود «مرد ناپاک کارهاى نیکبختان بجا مى آورد» به طورى که مردم مى گویند: چه بسیار او به ایشان شباهت دارد بلکه از ایشان است پس از آن بدبختى او را دریابد، محققا کسى را که خدا سعید گردانیده هر چند از دنیا بجا نماند جز به اندازه ى شیر دادن بچه ى شتر بین دوشیدن شیر مادر، پایان کارش را نیکبختى قرار مى دهد. بنابراین روایت و سائر روایات چون پایان کار ناپیدا است و قضاء و حکم الهى هم مشروط است دعا براى عاقبت به خیرى بزرگترین و مهمترین درخواستها است):
اى آنکه یاد او (به زبان و دل و اندام مانند قرآن خواندن و اندیشه ى در مخلوقات و نماز بجا آوردن) براى یادکنندگان شرافت و بزرگى است (نه آنکه بر او منتى داشته باشند) و اى آنکه سپاسگزارى او سپاسگزاران را پیروزى (بر نعمتها) است، و اى آنکه فرمانبردارى او فرمانبرداران را رهائى (از بدبختى در دنیا و آخرت) است، بر محمد و آل او درود فرست، و دلهاى ما را به یاد خود از هر یادى و زبانهامان را به سپاس خود از هر سپاسى و اندامهامان را به طاعت خود از هر طاعتى به کار آر (این مقامى است که آن را فناء در خدا مى نامند، و رسیده ى به این مقام در عالم وجود و هستى جز او چیزى نمى بیند، زیرا هستى در نظرش او است، نه جز او، چون از عالم کثرت تجاوز کرده و آن را پشت سر انداخته و از آن فراموش نموده، و معنى وحدت وجود همین است، نه آنکه خداى تعالى با همه متحد است که محال و کفر است)
و اگر براى ما فراغتى از کارها مقدر نموده باشى پس آن را با سلامتى (از آفات) قرار ده که در آن (از انجام اوامر تو چشم نپوشیده) گناهى ما را درنیابد و خستگى به ما رونیاورد تا فرشتگان نویسنده ى بدیها با نامه اى خالى از یاد گناهانمان و نویسندگان نیکیهاى از ما بر اثر آنچه از نیکیهامان نوشته اند شادمان برگردند
و هنگامى که روزهاى زندگانى ما سپرى شد و اوقات عمرمان به سر رسید و دعوت تو که از آن و از پذیرفتنش چاره اى نیست ما را احضار نماید، پس بر محمد و آل او درود فرست، و پایان آنچه نویسندگان کردارهامان براى ما (روز قیامت) مى شمارند توبه ى پذیرفته شده قرار ده که پس از آن ما را بر گناه که بجا آورده و نافرمانى که کرده ایم باز ندارى (و توبیخ و سرزنشمان فرمائى)
و روزى که اخبار بندگانت را آزمایش مى کنى (به حسابشان رسیدگى مى نمائى) در برابر گواهان (فرشتگان و انبیاء و ائمه علیهم السلام) پرده اى که (گناهان را) به آن پوشانده اى از روى کار ما برمدار (ناگفته نماند: قبول توبه ى از گناه پیش از رسیدن مرگ و معاینه ى امور برزخى است، و پس از مشاهده ى آن اجماع بر آنست که توبه پذیرفته نخواهد شد، چنانکه قرآن شریف بر آن گویا است «س ۴ ى ۱۸»: «و لیست التوبه للذین یعملون السیئات حتى اذا حضر احدهم الموت قال انى تبت الان و لا الذین یموتون و هم کفار اولئک اعتدنا لهم عذابا الیما» «و توبه ى کسانى که گناهان بجا مى آورند تا اینکه مرگ یکى از ایشان برسد و بگوید: اکنون توبه نمودم پذیرفته نیست، و نه توبه ى کسانى که در حال کفر مى میرند، آنانکه برایشان عذاب دردناک آماده ساخته ایم» ابن وهب گفته: شنیدم حضرت صادق علیه السلام مى فرمود: هرگاه بنده اى توبه ى نصوح «توبه اى که تصمیم بر نشکستن آن داشته باشد» نماید خدا او را دوست داشته گناهان بر او مى پوشاند، گفتم: چگونه گناهان بر او مى پوشاند؟ فرمود: گناهانى که دو فرشته بر او مى نویسند از یادشان مى برد، و به اعضاى او و قطعات زمین وحى مى فرماید که گناهانش را بر او پنهان نمایند، پس هنگامى که در پیشگاه خداى تعالى مى آید گواهى نیست که به گناهى از گناهان او گواهى دهد)
توئى که به هر که تو را بخواند مهربان و به هر که تو را آواز دهد (چیزى بخواهد، درخواستش را) رواکننده اى (حضرت صادق علیه السلام فرمود: هر که ده بار بگوید: یا الله به او گفته مى شود: لبیک ما حاجتک یعنى البته به خواسته ات مى رسى حاجتت چیست؟).
شرحها
دیار عاشقان (انصاریان)
در عاقبت به خیریها:
«یا مَنْ ذِکرُهُ شَرَفٌ لِلذَّاکرِینَ وَ یا مَنْ شُکرُهُ فَوْزٌ لِلشَّاکرِینَ وَ یا مَنْ طَاعَتُهُ نَجَاهٌ لِلْمُطِیعِینَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّد وَ آلِهِ وَ اشْغَلْ قُلُوبَنَا بِذِکرِک عَنْ کلِّ ذِکر وَ أَلْسِنَتَنَا بِشُکرِک عَنْ کلِّ شُکر وَ جَوَارِحَنَا بِطَاعَتِک عَنْ کلِّ طَاعَه»:
“اى کسى که یادت براى یادکنندگان بزرگى و شرافت است، و اى کسى که شکر نعمتهایت براى شکرکنندگان پیروزى است، و اى وجود مقدسى که اطاعت از خواسته هایت رهایى از خزى دنیا و آخرت است براى اطاعت کنندگان است، بر محمّد و آل محمّد درود فرست، و قلوب ما را به یاد خود از هر یادى، و زبانهامان را به شکرت از هر شکرى، و اعضایمان را به بندگى خود از هر بندگى به میدان آور”
در این فرازهاى ملکوتى چه اشاراتى به چه حقایقى شده! در این جملات نورانى مسائل مهمّى را حضرت زین العابدین علیه السلام متذّکر شده است که فکر از فهم باطنش عاجز است و قلم از شرح و تفسیر ناتوان. دلى در این زمینه لازم است که غرق طهارت معنوى باشد تا بتواند سرّ این واقعیات را درک کند. راستى اینجا همانجایى است که باید گفت دست ما کوتاه و خرما بر نخیل.
الهى، آن قلبى که بتواند اسرار این واقعیات را لمس کند به ما عنایت کن که جز با کمک تو نمى توان سالک این راه شد. اگرلطف توبه کمک برنخیزد قدمى در این راه نمى توان برداشت. خداوندا، تمام امید ما به توست، که ما را جز تو یار و یاورى و معین و کمکى نیست.
گم گردد آسمان و زمین در فضاى دل *** مرغى است جبرئیل امین در هواى دل
از دل متاب رخ که توانى جمال حق *** بینى عیان در آینه حق نماى دل
خلد برین که آن همه وصفش شنیدهاى *** بینى عیان در آینه حق نماى دل
چون گشت کاروان وجود از عدم روان *** دل پیش بود و کون و مکان در قفاى دل
بین دل براى کیست که شد خلق عالمى *** بهر تو و تو خلق شدى از براى دل
آن سلطنت که بهر سلیمان دهند شرح *** دادش خدا از آنکه شد از جان گداى دل
اوصاف دل چسان من بیدل کنم بیان *** از دل که آگه است بغیر از خداى دل
این گونه گونه رنگ که بینى بود تمام *** انوار روى شاهد خلوتسراى دل
با آنکه آسمان و زمین نیست در خورش *** گنجد خداى به دل، بنازم فضاى دل
جاى خدا به دل بود این خود معین است *** آن سینه را بجو که در آن هست جاى دل
حق را مکان به دل بود و بس، زحق صیغیر *** بیگانه است هر که نشد آشناى دل
یاد حق شرف یادکنندگان است:
از آیات قرآن مجید و روایات و اخبار و دعاهاى وارده از ائمّه معصومین علیهم السلام استفاده مى شود که یاد خدا از اعظم عبادات و بلکه روح طاعات و حقیقت بندگى و پرمنفعت ترین واقعیتى است که در حیات انسان تجلّى مى کند. مفهوم ذکر از اعظم مفاهیم، و حقیقت ذکر اصل الاصول واقعّیات، و نتیجه ذکر بالاترى نتیجه هاست.
بعثت انبیا، امامت امامان، نزول کتب آسمانى، نظام حلال و حرام، مسأله واجبات و محّرمات و برنامه حسنات اخلاقى همه و همه به این خاطر است که یاد حضرت محبوب بطور دائم حاکم بر قلب باشد، و از قلب به صورت اذکار بر زبان جارى، و اثرش در اعضا و جوارح آشکار گردد. چون قلب، کرامت ملکوتى را از انبیا دریافت کند:
عَلى أنْ أکرَمْتَنا بِالنُّبُوَّهِ.(۱)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱- گفتار حضرت سیدا لشهداء علیه السلام در شب عاشورا.
و جان، نور ولایت را از امامت امامان هدایت کسب نماید.
عَنْ زُرارَهَ عَنْ أبى جَعْفَر علیه السلام قالَ: بُنِىَ الْإسْلامُ عَلى خَمْسَهِ أشْیاءَ:عَلَى الصَّلاهِ وَ الزَّکاهِ وَ الصَّوْمِ وَ الْحَجِ وَ الْوَلایهِ. قالَ زُرارَهُ:فَقُلْتُ: وَ أىُّ شَىْء مِنْ ذلِک أفْضَلُ؟ قالَ: الْوَلایهُ أفْضَلُ لأِنَّها مِفْتاحُهُنَّ وَ الْوالى هُوَ الدَّلیلُ عَلَیهِنَّ….(۱)
زراره از حضرت باقر علیه السلام روایت مى کند: اسلام بر پنج حقیقت بنا شده: نماز، زکات، روزه، حج، رهبرى امامان بحقّ. زراره مى گوید: به حضرت عرضه داشتم: از این پنج حقیقت کدامیک بالاترند؟ فرمود: رهبرى امامانى که از جانب خداوند انتخاب شده اند، زیرا امامت و ولایت کلید همه این حقایق است، و نماز و روزه و زکات و حجّ حقیقتى با دلالت امام هدایت قابل تحقّق است.
زمانى که نفس از آلودگى هاى اخلاقى پیراسته شد، و سینه از حقایق دین الهى گشایش یافت، و اعضاء و جوارح در تصّرف عمل صالح آمد و از محرّمات محفوظ ماند، صاحب چنان قلب و جان و نفس و سینه و اعضا و جوارحى از نظر فرهنگ پاک الهى ذاکر است و داراى شرف و عظمت.
آن که قلبش از ایمان و کرامت تهى است، و جانش منوّر به نور ولایت نیست، و نفسش تابلوى رذایل اخلاقى است، و اعضا جوارحش در تصرّف معصیت و گناه است، گرچه روزى صد هزار بار زبانش مترنّم به اذکار وارده باشد غافل است و او را جز پستى و دنائت و بى شرفى و ذلّت چیزى نیست.
راهى براى کسب شرف جز آنچه حضرت زین العابدین و امام عارفین و مقصود سالکین بیان فرموده نیست:
یا مَنْ ذِکرُهُ شَرَفٌ لِلذّاکرینَ.
توجه به مفاهیم قرآن، روایات، دعاها، خواندن نماز همراه با شرائطش، ترک گناه به خاطر خدا، خدمت به مردم، متذکر بودن واقعیات قیامت، از میزان و حساب، صراط، بهشت، جهنّم همه و همه ذکر است.
اندیشه و تفّکر در حقایق خلقت و آفرینش، براى رسیدن به رشد و کمال و آشنایى با حضرت محبوب که بپا کننده خانه هستى است، ذکر است.
«خُذُوا مَا آتَینَاکمْ بِقُوَّه وَاذْکرُوا مَا فِیهِ لَعَلَّکمْ تَتَّقُونَ»(۲)
آنچه را در کتاب هدایت براى شما فرستاده ایم با ایمان و عمل اخذ کنید و پیوسته حقایق قرار داده شده در دفتر حق را متذکر باشید تا (طوفان غفلت، بنیان شخصیت شما را ضربه نزند و با توجه به فرامین الهى) به قلّه با عظمت تقوا برسید.
«وَاذْکرُوا نِعْمَتَ اللّهِ عَلَیکمْ وَمَا أَنْزَلَ عَلَیکم مِنَ الْکتَابِ وَالْحِکمَهِ یعِظُکم بِهِ وَاتَّقُوا اللّهَ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللّهَ بِکلِّ شَیءعَلِیمٌ»(۳)
یادآور نعمت هاى حق باشید (نعمت هاى مادّى همچون ابر و باد و مه و خورشید و فلک و…و نعمت هاى معنوى مانند انبیاء، امامان، عقل، وجدان، قرآن)، و یادآور آنچه از قرآن و حکمت براى شما فرستاد که بدان پندتان مى دهد. تمام نعمت هاى حق را در جاى مربوط به خودش مصرف کنید و بدانید که بحقیقت، خداوند به همه چیز آگاه است.
«فَإِذَا أَمِنْتُمْ فَاذْکرُوا اللّهَ کمَا عَلَّمَکمْ مَا لَمْ تَکونُوا تَعْلَمُونَ»(۴)
چون ایمنى یافتید، پس خداوند را یاد کنید چنانکه او شما را به آنچه نمى دانستید دانا گردانید.
«وَاذْکرُوا نِعْمَهَ اللّهِ عَلَیکمْ وَمِیثَاقَهُ الَّذِی وَاثَقَکم بِهِ إِذْ قُلْتُمْ سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا وَاتَّقُوا اللّهَ إِنَّ اللّهَ عَلِیمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ»(۵)
و یاد کنید نعمت خدا را که به شما ارزانى داشت و عهد او را که با شما استوار کرد، آنگاه که گفتید امر تو را شنیدیم و طاعت تو پیش گرفتیم، پس تقواى خدا پیشه کنید که خداوند به نیات قلبى و اندیشه هاى درونى شما آگاه است.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱- “سفینه البحار” ج ۲، ص ۶۹۱.
۲- بقره، ۶۳.
۳- بقره، ۲۳۱.
۴- بقره، ۲۳۹.
۵- مائده، ۷.
«یاقَوْمِ اذْکرُوا نِعْمَهَ اللّهِ عَلَیکمْ إِذْ جَعَلَ فِیکمْ أَنْبِیاءَ»(۱)
اى جامعه، نعمت خدا را بر خود یاد کنید، آن پروردگارى که (براى نجات شما از ظلمات، جهل، ظلم، گناه، بى خبرى) انبیا را در بین شما قرار داد.
«وَزَادَکمْ فِی الْخَلْقِ بَصْطَهً فَاذْکرُوا آلاَءَ اللّهِ لَعَلَّکمْ تُفْلِحُونَ»(۲)
خداوند در خلقت (و نعمت) شما بیفزود، پس انواع نعمتهاى خدا را متذکر باشید، باشد که به فلاح برسید.
«فَاذْکرُوا آلاَءَ اللّهِ وَلاَ تَعْثَوْا فِی الْأَرْضِ مُفْسِدِینَ»(۳)
پس نعمتهاى خدا را توجه کنید، و در زمین به فساد و تبهکارى برنخیزید.
«یا أیهَا الَّذینَ آمَنُوا اذْکرُوا اللّهَ ذِکراً کثیراً».(۴)
اى اهل ایمان خداوند را یاد کنید یاد فراوان.
در هر صورت، ذکر حقیقتى است قلبى که از توجه به حضرت حق و قیامت، و اندیشه در کائنات، و تفکر در قرآن، و انجام فرائض، بدست مى آید و ثمره اش در حرکت زبان با ذکر الفاظى و حرکات مثبت در اعضا و جوارح پدید مى آید، و تحقّقش در این سه مرحله شرف و عظمت ذاکر است.
“یا مَنْ ذِکرُهُ شَرَفٌ لِلذّاکرینَ”.
در مسأله ذکر که شرف ذاکرین است مسائل بسیار زیاد و مهمّى نهفته که تحریرش از حوصله این دفتر بیرون است. این قسمت را لازم مى دانم به سطورى از رساله “نور على نور ذکر و ذاکر و مذکور”که در مقدمه “مفتاح الفلاح” شیخ بهائى آمده مزین کنیم:
خداوند در هر چیز به کمّیت اکتفاد کرده است و حدّ براى آن معین فرموده، مثلا نماز پنج مرتبه، روزه یک ماه، زکاه از نصاب معین، ولى براى ذکر حدّى معین نفرموده است. این مطلب مضمون روایت است در کتاب دعاى “اصول کافى” که ثقه الاسلام کلینى به اسنادش روایت کرده است:
عَنْ ابْنِ الْقَداحِ، عَنْ أبى عَبْدِاللّهِ قالَ:ما مِنْ شَىًء وَلَهُ حَدُّ ینْتَهى إلَیهِ إلاَّ الذَّکرَ، فَلَیسَ لَهُ حَدُّ ینْتَهى إلَیهِ:فَرَضْ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ الْفَرائِضَ فَمَنْ أدَاهُنَّ فَهُوَ حَدُّهُنَّ، وَ شَهْرَ رَمَضانَ فَمَنْ صامَهُ فَهُوَ حَدُّهُ، وَ الْحَجَّ فَمَنْ حَجَّ فَهُوَ حَدُّهُ، إلَّا الذَّکرَ، فَإنَّ اللّهَ عَزَوَجَلَّ لَمْ یرْضَ مِنْهُ بِالْقَلیلِ،وَ لَمْ یجْعَلْ لَهُ حَدّاً ینْتَهى إلَیهِ. ثُمَّ تَلاههذِهِ الْآیهَ: “یا أیهَا الَّدینَ آمَنُوا اذْکرُوا اللّهَ ذِکراً کثیراً، وَ سَبَّحُوهُ بُکرَهً وَ أصیلا”،(۵) فَقالَ:لَمْ یجْعَلِ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ لَهُ حَدّاً ینْتَهى إلَیهِ.(۶)
این قدّاح از حضرت صادق علیه السلام روایت مى کند: چیزى نیست مگر اینکه خداوند براى آن حدىّ معین کرده که به آن حد تمام مى شود و پایان مى پذیرد مگر ذکر که برایش حدّ و پایانى نیست. نمازهاى واجب را بر عهده مردم لازم دانسته، هر کس آنها را بیاورد، آوردن و بجاآوردنش حدّ آنهاست; روزه ماه رمضان را هر کس بگیرد حّد روزه را بجا آورده; حج را هر کس ادا کند حدّش را به پایان برده، مگر ذکر که خداوند بزرگ به کم آن رضایت نداده و براى آن مرزى برقرار نکرده. سپس آیه شریفه را تلاوت کرد که حضرت مبعود فرموده: “اى اهل ایمان، خدا را به یاد آورید یادآوردن بسیار، و او را به صبح و شب تسبیح کنید”.
عدم حدّ ذکر براى این است که انسان باید جزئیات کار خود را موافق با حکم الهى قرار دهد و همواره با حفظ مراقبت و حضور به یاد حق سبحانه باشد:
«رِجالٌ لاتُلْهیهِمْ تِجارَهٌ وَلابَیعٌ عَنْ ذِکرِ اللّهِ».(۷)
مردانى هستند که تجارت و داد و ستد آنان را از یاد خدا باز نمى دارد.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱- مائده، ۲۰.
۲- اعراف، ۶۹.
۳- اعراف، ۷۴.
۴- احزاب، ۴۱.
۵- احزاب، ۴۱ – ۴۲.
۶- “کافى” ج ۲، ص ۳۶۱.
۷- نور، ۳۷.
عَنْ أبى عَبْدِاللّهِ علیه السلام قالَ: لابَأْسَِ بِذِکرِ اللّهِ وَ أنْتَ تَبُولُ فَإنَّ ذِکرَاللّهِ عَزَّوَجَلَّ حَسنٌ عَلى کلَّ حال، فَلا تَسْأمْ مِنْ ذِکرِ اللّهِ.(۱)
امام صادق علیه السلام فرمود: به هنگام قرار گرفتن در مستراح باکى نیست که به یاد خدا باشى;بحقیقت که یاد خداى عزّوجّل در همه حالى خوب است، پس هیچگاه ملول و ناراحت از یاد خدا نباش.
تبصره: خداوند سبحان فرمود:
«إنَّ الصَّلاهَ تَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکرِ وَلَذِکرُ اللّهِ أکبَرُ».(۲)
و فرمود:
«أقِمِ الصَّلاهَ لِذِکرى».(۳)
و رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود:
جُعِلَتْ قُرَّهُ عَینى فِى الصَّلاهِ.
نماز سبب مشاهده است، و مشاهده محبوب، قرّه عین محّب است، زیرا که صلاه مناجات بین حق تعالى و عبد اوست چنانکه فرمود:
«فَاذْکرُونى أذْکرْکمْ».(۴)
و رسولش فرمود:
اَلْمُصَلّى یناجى رَبَهُ.
و چون صلاه مناجات است، پس صلاه ذکر حقّ است، و کسى که ذکر حقّ کند همنشین حقّ است و حقّ همنشین اوست، و کسى که جلیس ذاکر خود است او را مى بیند ورنه جلیس او نیست، لذا امیر علیه السلام فرمود:
لَمْ أعْبُدُ رَبّاً لَمْ أرَهُ.
پس صلاه مشاهده و رؤیت است، یعنى مشاهده عیانى روحانى; و شهود روحى در مقام جمعى است و رؤیت عینى در مظاهر فرقى است. و به عبارت کوتاهتر، مشاهده در مقام جمعى است و رؤیت در مظاهر فرقى، پس اگر مصلّى صاحب بصر و عرفان نباشد که نداند حق تعالى براى هر چیز و از هر چیز متجلّى است حق را نمى بیند.
حال بدان که کریمه:وَلَذِکرُ اللّهِ أکبَرُ یک وجه آن این است که: ذکر خداوند در نماز بزرگترین چیزى از اقوال و افعال که صلاه شامل آنهاست مى باشد، یعنى هیچ یک از آنها به بزرگى ذکر الهى نیست. و وجه دیگر آن این که: ذکر خداوند عبدش را بزرگتر از ذکر عبد مر او راست زیرا کبریا حق تعالى راست.
پس عبارت هم شامل است ذکر خداوند عبد را، و هم ذکر عبد خدا را، چنانکه فرمود: «فَاذْکرُونى أذْکرْکمْ». و فرمود: «جَزاءً وِفاقاً».(۵)
وفاق مصدر دوم باب مفاعله است که از دو طرف است پس: «اُذْکرُونى أذْکرْکمْ» جزاء وفاق است.
شیخ اکبر در فضیلت و اسرار ذکر لطائفى دارد از آن جمله گوید:
وَ ما أحْسَنَ ما قالَ رَسُولُ اللّهِ صلّى اللّه علیه و آله: “أَلا اُنَبَّئُکمْ بِما هُوَ خَیرٌ لَکمْ وَ أفْضَلُ مِنْ أنْ تَلْقُوْا عَدُوَّکمْ فَتَضْرِبُوا رِقابَهُمْ وَ یضْرِبُ رِقابَکمْ؟ذِکرُ اللّهِ”. وَ ذلِک أنَّهُ لا یعْلَمُ قَدْرَ هذِهِ النَّشْأَهِ الْاِنْسانِیهِ إلّا مَنْ ذَکرَ اللّهَ الذَّکرَ المَطْلُوبَ مِنْهُ، فَإنَّهُ تَعالى جَلیسُ مَنْ ذَکرَهُ، وَالْجَلیسُ مَشْهُودُ الذّاکرِ، وَ مَتى لَمْ یشاهِدِ الذّاکرُ الْحَقَّ الَّذى جَلیسهُ فَلَیسَ بِذاکر.
چه نیکو فرموده است رسول اللّه صلّى اللّه علیه و آله که: “آیا شما از خبر ندهم به آنچه که بهتر از جهاد و غزوه شما در راه خداست؟
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱- “کافى” ج ۲، ص ۳۶۰.
۲- عنکبوت، ۴۵.
۳- طه، ۱۴.
۴- بقره، ۱۵۲.
۵- نبأ، ۲۶.
آن ذکر بارى سبحانه است”. شیخ در توضیح روایت مى فرماید: زیرا قدر این نشأه انسانى را نمى داند مگر آن کسى که خدا را یاد مى کند به ذکر مطلوب، چه اینکه حضرت حق جلیس ذاکرش مى باشد، و جلیس، مشهود ذاکر است و هرگاه ذاکر، جلیس خود را مشاهده نکند ذاکر نیست.
سعى کن که ذکر را قلب بگوید که عمده حضور قلب است و گرنه ذکر با قلب ساهى، پیکر بى روان و کالبد بى جان است، و در حدیث آمده است:
لَیسَ الذَّکرُ قَوْلا بِاللَّسانِ فَقَطُّ:
ذکر فقط گفتار زبانى نیست.
بلکه خداوند سبحان فرمود:
«وَلا تُطِعُ مَنْ أغْفَلْنا قَلْبَهُ عَنْ ذِکرِنا وَ اتَّبَعَ هَواهُ وَ کانَ أمْرُهُ فُرطاً».(۱)
از آنان که دلهاشان را از یاد خود غافل کرده ایم و تابع هواى نفش شدند و کار آنان تبهکار یست متابعت مکن.
و فرمود:
«فَوَیلٌ لِلْقاسِیهِ قُلُوبُهُمْ مِنْ ذِکرِ اللّهِ اُولئک فى ضَلال مُبین».(۲)
پس واى بر آنان که از قساوت و شقاوت، دلهاشان از یاد خدا فارغ است، اینان در گمراهى آشکارند.
و فرمود:
«وَاذْکر رَبَّک فِی نَفْسِک تَضَرُّعاً وَخِیفَهً وَدُونَ الْجَهْرِ مِنَ الْقَوْلِ بِالْغُدُوِّ والآصَالِ وَلاَ تَکن مِنَ الْغَافِلِینَ إِنَّ الَّذِینَ عِندَ رَبِّک لاَیسْتَکبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِهِ وَیسَبِّحُونَهُ وَلَهُ یسْجُدُونَ»(۳)
و خداى خود را با تضّرع و پنهانى و بى آنکه آواز برکشى در درون خود صبح و شام یاد کن، و از غافلان مباش. ارواح و فرشتگانى که در حضور پروردگار تواند هیچ گاه از بندگى خدا سرکشى نکنند و پیوسته به تسبیح و تنزیه ذات احدیت و به سجده او مشغولند.
در این کریمه در مقام بسیار شامخ عندیت نیز تدبّر داشته باش، که کسانى که در نزد او هستند چگونه اند؟ آرى آنکه با جمال و جلال و حسن مطلق محشور است سخنى جز او ندارد.
در اوّل ذکر آرد انس با یار *** در آخر ذکر از انس است و دیدار
چنانکه مرغ تا بیند چمن را *** نیارد بستنش آنگه دهن را
شود مرغ حق آن فرزانه سالک *** که با ذکر حق است اندر مسالک
چگونه مرغ حق نیاد به حق حق *** چو مى بیند جمال حسن مطالق
اگر خواهى که یابى قرب درگاه *** حضورى مى طلب درگاه و بینگاه
اگر خواهى مراد خویش حاصل *** زیاد حق مشو یک لحظه غافل
چو قلب آدمى گردید ساهى *** ز ساهى مى نبینى جز سیاهى
دل ساهى دل قاسّى عاصى است *** دل عاصى است کاو از فیض قاصى است
شایسته است که به چند حدیث از غرر احادیث و درر کلمات اهل بیت عصمت و وحى، در فضیلت ذکر و حثّ به دوام آن تبرّک جوئیم به رجاء آنکه نفس مستعدّى از آن توشه بردارد و بهره اى عائد ما شود.
پیش از نقل احادیث گوئیم که: همّت در استقامت باید نه قناعت به حال فقط، که اصحاب حال ممکن است اهل قیل وقال شوند، اما شهود طلعت سعادت و اعتلاى به جنّت قرب و مکاشفات انسانى اهل همّت راست. خداوند سبحان فرمود:
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱- کهف، ۲۸.
۲- زمر، ۲۲.
۳- اعراف، ۲۰۵ – ۲۰۶.
«إنَّ الَذینَ قالُوا رَبُّنا اللّهُ ثُمَّ اسْتَقامُوا تَتَنزلُ عَلَیهِمُ الْمَلائِکهٌ».(۱)
آنانکه گفتند: خدا; سپس بر این حقیقت تا پاى جان استقامت ورزیدند، ملائکه رحمت بر آنان نازل شوند.
«وَ أنْ لَوِاسْتَقامُوا عَلَى الطَّریقَهِ لَأسْقَیناهُمْ ماءً غَدَقاً».(۲)
و اگر بر راه الهى استقامت و پایدارى مى کردند، هر آینه ماء غدق به آنان مى چشاندیم.
ماء غدق به معناى آب بسیار است، و به روایت “مجمع البیان”، امامان هدایت افاده مى کنیم.
و به روایت “کافى” امام باقر علیه السلام در تفسیر آن فرمود:
قالَ مَعْناهُ: لَأفَدْناهُمْ عِلْماً کثیراً یتَعَلَّمُونَهُ مِنَ الْأئِمَّهِ.
حضرت فرمود: معناى ماء غدق، علم بسیار است که به ایشان از طریق امامان هدایت افاده مى کنیم.
و به روایت “کافى” امام باقر علیه السلام در تفسیر آن فرمود:
“لَوْ اسْتَقامُوا” عَلَى وَلایهِ أمیرِالمُؤْمِنینَ عَلِىَّ وَ الْأؤْصِیاءِ مِنْ وُلْدِهِ علیهم السلام وَ قَبِلُوا طاعَتَهُمْ فى أمْرِهِمْ وَ نَهْیهِمْ”لَأسْقَیناهُمْ ماءً غَدَقاً”
یقُولُ: لَأشْرَبْنا قُلُوبَهُمْ الْإیمانَ.
اگر بر قبول رهبرى و امامت و ولایت امیر المؤمنین و جانشینان آنحضرت که یازده فرزند اویند استقامت ورزند، آنان را آب کثیر بنوشانیم; منظور از آن اینکه قلوبشان را از ایمان سیراب کنیم.
آب به علم تفسیر شده است، زیرا که آب صورت علم است چه اینکه علم سبب حبات ارواح است و آب سبب حیات اشباح، چنانکه ابن عبّاس “ماء” را در آیه أنْزَلْنا مِنَ السَّماءِ ماءً(۳) به علم تفسیر کرده است، و ایمان نیز علم است، زیرا که ایمان تصدیق است و علم یا تورّ است و یا تصدیق، بلکه علوم و ادراکاتى فوق تصوّر و تصدیق و فوق طور علم اند، و ایمان بر تمام مراتب و مراحل آن علوم و ادراکات نیز صادق است.
و هر عمل و ذکرى که کمتر از اربعین باشد، چندان اثر بارزى ندارد و خاصیت اربعین در ظهور فعلّت و بروز استعداد و قوّه و حصول ملکه، امرى مصرّحٌ به در آیات و اخبار است و در ادامه عمل به یکسال تا ادراک لیله القدر شود هم در جوامع روایى از اهل بیت عصمت و وحى روایت شده است:
رُوِىَ عَنِ النَّبِىَّ قال: اِرْبَعُوا فِى ریاضِ الْجَنَّهِ. فَقالُوا: وَ ما رِیاضُ الْجَنَّهِ؟ فَقالَ: الذَّکرُ عُدُوَّا وَرَواحاً، فَاذْکرُوا. وَ مَنْ کانَ یحِبُّ أنْ یعْلَمَ مَنْزِلَتَهُ عِنْدَاللّهِ فَلْینْظُرَ کیفَ مَنْزِلَهُ اللّهِ عِنْدَهُ؟فَإنَّ اللّهَ تَعالى ینْزِلُ الْعَبْدَ حَیثُ أنْزَلَ اللّهَ الْعَبْدُ مِنْ نَفْسِهِ.ألا أنَّ خَیرَ اَعْمالِکمْ وَ أزْکاها عِنْدَ مَلیککمْ وَ أرْفَعَها عِنْدَ رَبَّکمْ فى دَرَجاتِکمْ وَ خَیرَ ما طَلَعَتْ عَلَیهِ الشَّمْسُ ذِکرُ اللّهِ سُبْحانَهُ وَ تَعَالى، أخْبَرَ عَنْ نَفْسِهِ فَقالَ: “أنَا جَلیسُ مَنْ ذَکرَنى”.وَ أىُّ مَنْزِلَه أرْفَعُ مِنْ مَنْزِلَهِ جَلیسِ اللّهِ تَعالى؟!(۴)
از رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله روایت شده: در باغهاى بهشت به گشت و گذار بپردازید. گفتند; باغهاى بهشت چیست؟ فرمود: یاد خدا به روز و شب، پس یاد خدا کنید. کسى که علاقه دارد مقام خود را نزد خدا بداند، بنگرد که منزلت خدا نزد او چون است؟ خداوند بنده را از چشم عنایت مى اندازد، چون بنده خدا را از خود دور مى کند. آگاه باشید بهترین و برترین اعمال شما، و نیکوترین چیزى که خورشید بر آن مى تابد یاد خداوند سبحان است، حضرت حق از جانب خود فرموده: “من همنشین کسى هستم که به یاد من است” و راستى چه مقامى بالاتر از مقام همنشین خداست؟!
عراقى مى فرماید:
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱- فصلّت، ۳۰.
۲- جن، ۱۶.
۳- مؤمنون، ۱۸.
۴- “ارشاد القلوب” باب ۱۳.
روى جانان به چشم جان دیدن *** خوش بود خاصه رایگان دیدن
خوش بود در صفاى رخسارش *** آشکارا همه نهان دیدن
جز درآئینه رخش نتوان *** عکس رخسار او عیان دیدن
بسوى او را بدو توان دریافت *** روى او را بدو توان دیدن
دیدن روى دوست خوش باشد *** خاصه رخساره اى چنان دیدن
خود گرفتم که در صفاى رخش *** نتوانى همه نهان دیدن
مى توان آنچه هست و بود و نبود *** در رخ او یکان یکان دیدن
در خم زلف او چه خوش باشد *** دل گمگشته ناگهان دیدن
اندر آئینه جهان بارى *** مى توانى به چشم جان دیدن
که همه اوست هر چه هست یقین *** جان و جانان و دلبر و دل و دین
فیما ناجَى اللّهُ تَعالى بِهِ مُوسى علیه السلام قالَ:یا مُوسى،لا تَنْسَنى عَلى کلَّ حال، فَأنَّ نِسْیانى یمیتُ الْقَلْبَ.(۱)
در مناجات حضرت حق با بنده محبوبش حضرت موسى علیه السلام آمده: اى موسى مرا در هیچ حالى فراموش مکن، که از یاد بردن من باعث مرگ قلب است.
عَنْ أبى عَبْدِاللّهِ علیه السلام: أحَبُّ الْأعمال إلى اللّهِ عَزَّوَجلَّ ماداوَمَ عَلَیهِ الْعَبْدُ وَ إنْ قَلَّ.(۲)
امام صادق علیه السلام فرمود: محبوبترین اعمال نزد خداوند عزّوجلّ، عملى است که بعد بر آن مداومت کند گرچه کم باشد.
قالَ رَسُولُ اللّهِ صلّى اللّه علیه و آله: لاتُکثِرُوا الْکلامَ بِغَیرِ ذِکرِ اللّهِ، فَإنَّ کثْرَهَ الْکلامِ بِغَیرِ ذِکرِ اللّهِ قَسْوُالْقَلْبِ.إنَّ أبْعَدَ النّاسِ مِنَ اللّهِ الْقَلْبُ الْقاسى.(۳)
رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود: سخن خود را در غیر ذکر خدا زیاد نکنید، که کلام زیاد تاریکى دل است. دورترین مردم از خداوند دارنده قلب قسى است.
حضرت سجّاد علیه السلام در مناجات ذاکرین عرضه مى دارد:
وَ آنِسْنى بِالذَّکرِ الْخَفِىَّ…فَلا تْطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ إلّا بِذِکرِک….أسْتَغْفِرُک مِنْ کلَّ لَذَّه بِغَیرِ ذِکرِک، وَ مِنْ کلَّ راحَه بِغَیرِ اُنْسِک، وَ مِنْ کلَّ سُرُور بِغَیرِ قُرْبِک.(۴)
مرا با یاد خودت در باطن و سرّ وجودم انس بده. معلوم است که دلها جز به یاد حضرتت آرامش نگیرد. از هر لذّتى بجز عیادت استغفار مى کنم، و نیز از هر راحتى به غیر انست، و از هر سرورى به غیر قربت.
و فکر و ذکر را دو بال مرغ ملکوتیت در طیران و عروج به اوج سعادت بدان، و بدانکه خیالات تو تنها کارى که براى تو کرده اند اینست که تو را از سیر به دیار ملکوت یعنى از این طیران و عروج باز داشته اند، خیالات را براى حیوانات بگذار، تو انسانى، با عقل و عاقل و معقول باشد.(۵)
به قول عارف شوریده حال، سرمست باده عشق، دلسوخته بزم محبّت باباطاهر بزرگوار:
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱- “کافى” ج ۲، ص ۳۶۱.
۲- “نورعلى نور” ص ۴۳.
۳- “کافى” ج۲، ص ۹۴.
۴- “مفاتیح الجنان”، مناجات خمس عشر.
۵- “نور على نور” مقدمه ” مفتاح الفلاح”.
خوشا آنان که تن از جان ندانند *** تن و جانى بجز جانان ندانند
به دورش خو کردند سالان و ماهان *** به درد خویشتن درمان ندانند
به روى ماهت اى ماه ده و چار *** به سروقدت اى زیبنده رخسار
که جز عشقت خیالى در دلم نى *** به دیارى ندارم مو سرو کار
زدل نقش جمالت درنشى یار *** خیال خط و خالت درنشى یار
مژه سازم به دور دیده پرچین *** که تاوینم خیالت درنشى یار
جدا از رویت اى ماه دل افروز *** نه روز از شوشناسم نه شو از روز
وصالت گر مرا گردد میسّر *** همه روزم شود چون عید نوروز
مو آن دلداده یکتاپرستم *** که جام شرک و خودبینى شکستم
منم طاهر که در بزم محبّت *** محمّد را کمینه چاکرستم
به سر شوق سرکوى تو دیرم *** به دل مهر مه روى تو دیرم
بت من کعبه من قبله من *** ته اى هر سو نظر سوى تو دیرم
جمله دوم دعاى یازدهم در رابطه با شکر است که حضرت به پیشگاه حق عرضه مى دارد:
«وَ یا مَنْ شُکرُهُ فَوْزٌ لِلشّاکرینَ».
و اى کسى که شکر نعمتهایت عین پیروزى براى شاکران است.
شرح مفصّل تفسیر جامع مسأله شکر، به خواست حضرت حق در دعاى سى و هفتم “صحیفه” خواهد آمد. و شرح مسأله طاعت که جمله سوم دعاست، با توفیق حضرت محبوب در دعاى بیستم در رابطه با مکارم اخلاق که عالیترین و پرقدرت ترین عامل براى طاعت حق است به گردونه تحریر کشیده خواهد شد.
«فَإِنْ قَدَّرْتَ لَنَا فَرَاغاً مِنْ شُغْل فَاجْعَلْهُ فَرَاغَ سَلاَمَه لاَ تُدْرِکنَا فِیهِ تَبِعَهٌ وَ لاَ تَلْحَقُنَا فِیهِ سَأْمَهٌ حَتَّى ینْصَرِفَ عَنَّا کتَّابُ السَّیئَاتِ بِصَحِیفَه خَالِیه مِنْ ذِکرِ سَیئَاتِنَا وَ یتَوَلَّى کتَّابُ الْحنَاتِ عَنَّا مَسْرُورِینَ بِمَا کتَبُوا مِنْ حنَاتِنَا»:
“اى معبود و محبوب من، اى صاحب و مولاى من، در این مدّتى که به اجازه تو در دنیا هستم و از سفره روزیت بهره مند، اگر فراغتى از امور برایم رقم زده باشى، آن فراغت را از آفات درامان بدار، بطورى که آن را با انجام خواسته هایت زینت دهم، و مبادا که گناه و معصیتى در آن مرحله ما را دریابد، و خستگى به ما رو کند، در حدّى که آن فرصت الهى از دستمان برود; تا فرشتگان نویسنده بدیها با دفترى خالى از خطوط سیاه، و نویسندگان حسنات با کتابى پر از نیکیها، شاد و شادمان به ملکوت حریمت برگردند.”
آرى بودند بسیارى از بندگان که خداوندشان از انواع گرفتاریهاى برهاند و از باب لطف و محبّت به آنان استراحت و فراغت مرحمت فرمود و کنج خلوت و راحتى در اختیارشان گذاشت، ولى آنان بجاى اینکه از آن فرصت الهى، کمال منفعت را در جهت معرفت و عمل نصیب خود کنند به گناه و معصیت و غفلت و بى خبرى آلوده شدند، و اول نیک خود را با آخر آلوده خود به باد داده و به قول معروف از عاقبت به خیرى که از اعظم نعمتهاى حق است محروم شدند!
آنان خدا را از خود ناراضى، و نویسندگان عمل را از خود رنجیده، و دفتر عمل را به سیئات آلوده، و ریشه پاکیها را با تیشه گناه از سرزمین هستى خویش زدند.
«وَ إِذَا انْقَضَتْ أَیامُ حَیاتِنَا وَ تَصَرَّمَتْ مُدَدُ أَعْمَارِنَا وَ اسْتَحْضَرَتْنَا دَعْوَتُک الَّتِی لاَ بُدَّ مِنْهَا وَ مِنْ إِجَابَتِهَا فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّد وَ آلِهِ وَ اجْعَلْ خِتَامَ مَا تُحْصِی عَلَینَا کتَبَهُ أَعْمَالِنَا تَوْبَهً مَقْبُولَهً لاَ تُوقِفُنَا بَعْدَهَا عَلَى ذَنْب اجْتَرَحْنَاهُ وَ لاَ مَعْصِیه اقْتَرَفْنَاهَا»:
“معبودا، الها، ملکا، داور، اى صفاى دل عاشقان، اى چراغ قلب عارفان، اى قبله جان سالکان، اى مهربانترین مهربانان، اى مطلوب طالبان، اى سرمایه نیازمندان، به هنگامى که روزهاى حیات ما سپرى شد، و هنگامه عمرمان به پایان رسید، و دعوت توبه مرگ که ما را از پذیرفتنش چاره اى نیست، ما را طلبید، پس بر محمّد و آل محمّد درود فرست، و عاقبت آنچه را کاتبان اعمالمان براى ما مى شمارند توبه پذیرفته شده قرار ده، آنچنان توبه اى که ما را بر گناهان قبل از توبه بازداشت نکنى، و در معرض توبیخ و سرزنش قرار ندهى”.
داستان مردى که به سوء عاقبت دچار شد
رهبر بزرگوار انقلاب اسلامى ایران حضرت امام خمینى قدّس سرّه که این فقیر نزدیک به بیست سال مقلّد و مریدش بودم و از ابتداى انقلابش تا لحظه عروج ملکوتى اش براى یک لحظه حاضر نشدم از او جدا شوم، و اگر برکتى در عمرم از جانب حق عنایت شد از برکت آشنایى با او مى دانم، و به کرّات مورد لطف و نفقّد او قرار گرفتم، و آنحضرت با کرامت و آقاییش سه نوع اجازه در امور اجتماعى و شرعى و روائى به من مرحمت فرمود، چند بار نقل کردند که مردى در زمان جوانى من در شهرى پس از عمرى زحمت در راه تحصیل امور مادّى خانه اى مجلّل براى خود و فرزندانش بنا کرد، چند روزى از نشستنش در آن خانه نگذشته بود که دعوت حضرت حق براى مرگش فرارسید، کلمه طیبه لا اله الّا اللّه به او تلقین کردند، و او با ترشرویى از گفتن آن سرپچید و با اوقات تلخى گفت: عمرى براى فرزندانم و ساختن خانه زحمت کشیدم، اکنون که فرزندانم بزرگ شده اند و مى خواهم کنار آنان در این خانه روزى چند خوش باشم خدا مى خواهد مرا به جهان دیگر انتقال دهد؟ من هرگز از خدا راضى نخواهم بود. این بگفت و با ناراضى بودن از حق چشم از جهان بست.
در اصحاب رسول خدا و ائمّه طاهرین و در دوستان اولیاء الهى بودند کسانى که ابتداى بسیار خوبى داشتند، ولى به عاقبت بسیار بدى دچار شدند، معاذبن جبل، سعد بن وقّاص، زبیر، طلحه از نمونه هاى بارز آن افرادند.
عبدالملک مروان و عاقبت او:
او را مدّتى از کثرت عبادت و رفت و آمد در مسجد کبوتر مسجد مى گفتند، ولى پس از رسیدن به مقام و قدرت، از تمام عبادات و خیرات و مسائل الهى جدا شد و به یکى از پلیدترین چهره هاى ظلم و ستم مبدّل گشت.
در آخرین روز زندگى، دستور داد رختخوابش را به اطاقى در طبقه دوم ساختمانش که از چهار طرف مشرف به اطراف دمشق بود ببرند. در آنجا نگاهى به اطراف انداخت و فریاد زد: خداوندا، سراسر دفترم از گناه سیاه است، روانم آلوده و سنگین است، مى خواهم از گناه تو
- همچنین لینک دانلود به ایمیل شما ارسال خواهد شد به همین دلیل ایمیل خود را به دقت وارد نمایید.
- ممکن است ایمیل ارسالی به پوشه اسپم یا Bulk ایمیل شما ارسال شده باشد.
- در صورتی که به هر دلیلی موفق به دانلود فایل مورد نظر نشدید با ما تماس بگیرید.
