مهسا فایل |
سایت دانلود فایل پاورپوینت کامل دعای هشتم صحیفه سجادیه/ شرحها و ترجمهها (بخش دوم) ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint
در حال بارگذاری
توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد
پاورپوینت کامل دعای هشتم صحیفه سجادیه/ شرحها و ترجمهها (بخش دوم) ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است
شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.
لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.
توجه : در صورت مشاهده بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل دعای هشتم صحیفه سجادیه/ شرحها و ترجمهها (بخش دوم) ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد
بخشی از متن پاورپوینت کامل دعای هشتم صحیفه سجادیه/ شرحها و ترجمهها (بخش دوم) ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint :
فهرست دعاهای صحیفه سجادیه
متن دعای هشتم صحیفه سجادیه
شرح و ترجمه دعا:
بخش اول – بخش دوم
پناه به خدا از بدی ها؛
وَ نَعُوذُ بِک أَنْ نَنْطَوِی عَلَی غِشِّ أَحَدٍ، وَ أَنْ نُعْجِبَ بِأَعْمَالِنَا، وَ نَمُدَّ فِی آمَالِنَا
وَ نَعُوذُ بِک مِنْ سُوءِ السَّرِیرَهِ، وَ احْتِقَارِ الصَّغِیرَهِ، وَ أَنْ یسْتَحْوِذَ عَلَینَا الشَّیطَانُ، أَوْ ینْکبَنَا الزَّمَانُ، أَوْ یتَهَضَّمَنَا السُّلْطَانُ
وَ نَعُوذُ بِک مِنْ تَنَاوُلِ الْإِسرَافِ، وَ مِنْ فِقْدَانِ الْکفَافِ
وَ نَعُوذُ بِک مِنْ شَمَاتَهِ الْأَعْدَاءِ، وَ مِنَ الْفَقْرِ إِلَی الْأَکفَاءِ، وَ مِنْ مَعِیشَهٍ فِی شِدَّهٍ، وَ مِیتَهٍ عَلَی غَیرِ عُدَّهٍ.
وَ نَعُوذُ بِک مِنَ الْحَسْرَهِ الْعُظْمَی، وَ الْمُصِیبَهِ الْکبْرَی، وَ أَشْقَی الشَّقَاءِ، وَ سُوءِ الْمَآبِ، وَ حِرْمَانِ الثَّوَابِ، وَ حُلُولِ الْعِقَابِ
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَعِذْنِی مِنْ کلِّ ذَلِک بِرَحْمَتِک وَ جَمِیعَ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ، یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.
ترجمهها
ترجمه انصاریان
و پناه میبریم به تو از اینکه نیت داشته باشیم به کسی خیانت ورزیم و در کردارمان خودپسندی نماییم و آرزوهای خود را دور و دراز سازیم،
و به تو پناه میبریم از زشتی باطن و ناچیزشمردن گناه و از چیرگی شیطان در وجودمان و از اینکه روزگار ما را به سختی دراندازد، یا سلطان بر ما جور و ستم روا دارد،
و به تو پناه میبریم از آلودهشدن به اسراف و بلای تنگدستی
و به تو پناه میبریم از سرزنش دشمنان و نیازمندی به همنوعان و از زندگی در سختی و از مرگ ناگهانی و بدون توشه،
و به تو پناه میبریم از حسرت و اندوه بزرگ و مصیبت سترگ و از بدترین تیرهبختی و از بدفرجامی و ناامیدی از ثواب و فرودآمدن عذاب.
بارخدایا بر محمّد و آلش درود فرست، و مرا از همه این امور در پناه رحمتت جای ده و نیز همه و مردان و زنان مومن را، ای مهربانترین مهربانان.
ترجمه آیتی
بار خدایا، به تو پناه مى بریم، از اینکه در دل خیال فریب کسى را بپروریم و از کردار خویش دستخوش خودپسندى شویم یا به آرزوهاى دور و دراز مبتلا گردیم.
بار خدایا، به تو پناه مى بریم از بدى باطن و حقیر شمردن گناهان خرد و از اینکه شیطان بر ما چیره شود یا روزگار ما را واژگون بخت گرداند یا پادشاه بر ما ستم ورزد.
بار خدایا، به تو پناه مى بریم از اسرافکارى و هم از بینوایى.
به تو پناه مى بریم از شادکامى دشمنان و نیازمند شدن به اقران و از تنگناى معیشت و از مردن بى آنکه ساز رفتن مهیا کرده باشیم.
بار خدایا، به تو پناه مى بریم از بزرگترین حسرت و گران ترین مصیبت و بدترین شوربختیها و بدسرانجامى و محروم شدن از ثواب آخرت و گرفتار شدن به عقاب روز رستخیز.
بار خدایا، بر محمد و خاندانش درود بفرست و به رحمت خویش مرا و همه مردان و زنان مومن را از آنچه گفته شد پناه ده، یا ارحم الراحمین.
ترجمه ارفع
و به تو پناه مى بریم از اینکه قصد خیانت به کسى داشته باشیم و به اعمال خویش مغرور شویم و آرزوهاى خود را طولانى کنیم.
و به تو پناه مى بریم از بدى باطن و کوچک شمردن گناهان کوچک و از اینکه شیطان بر ما مسلط شود و یا منکوب زمانه خویش گردیم و یا پادشاه بر ما ستم کند.
خداوندا به تو پناه مى بریم از افتادن در اسراف و از کف دادن کفاف و به اندازه خواستن.
و به تو پناه مى بریم از ملامت دشمنان و محتاج به مثل خود شدن و از زندگى با مشقت و از بى کس و یاور مردن.
الها به تو پناه مى بریم از حسرت بزرگ و مصیبت کبرى و بدبخت ترین نکبت ها و پایان بد و محروم ماندن از ثواب و وارد شدن در عقاب و عذاب.
پروردگارا بر محمد و آل محمد درود فرست و در تمام این موارد مرا و جمیع مومنین و مومنات را پناه بده به خاطر رحمتت ای مهربانترین مهربانان.
ترجمه استادولی
و به تو پناه مى آوریم از این که قصد ناراستى با کسى را در دل داریم، و به اعمالمان خودپسند گردیم، و آرزوهاى خود را دراز گردانیم.
و پناه مى آوریم به تو از زشتى باطن، و ناچیز شمردن گناه کوچک، و از این که شیطان بر ما چیره شود، یا زمانه ما را درهم کوبد، یا سلطان به ما ستم کند.
و پناه مى آوریم به تو از اسراف کارى، و نداشتن توشه لازم زندگى.
و پناه مى آوریم به تو از سرزنش دشمنان، و از نیازمندى به امثال خود، و از زندگانى در سختى و دشوارى، و مرگ بدون آمادگى.
و پناه مى آوریم به تو از حسرت بزرگ، و مصیبت سترگ، و بدترین بدبختى، و فرجام ناخوشایند، و محرومیت از پاداش، و فرارسیدن کیفر.
خدایا، بر محمد و آل او درود فرست، و من و همه مردان و زنان با ایمان را به رحمت خود از همه اینها پناه ده، اى مهربان ترین مهربانان.
ترجمه الهی قمشهای
و نیز به تو پناه مى بریم از آنکه در دل بگیریم که با کسى تغلب و مکر و دغل کنیم (و او را ارشاد نکنیم و فریب دهیم) و نیز به تو پناه مى بریم از آنکه در اعمال عجب (و غرور) خودبینى کنیم (و به اعمال ناقابل خود ببالیم و فخر و مباهات بر خلق کنیم و خود را بهتر از دیگران پنداریم) یا آنکه در آمال و آرزوهاى (باطل دنیاى دو روزه) خویش عمرى دراز بمانیم (و هیچ کار خیر براى آخرت انجام ندهیم تا مرگ فرارسد)
و باز به تو اى خدا پناه مى بریم از زشتى باطن) و حسن ظاهر مردم فریب) و از حقیر و کوچک شمردن گناهان صغیره) و بى موالاتى در آن گناهان که خود گناه کبیره خواهد بود و از مهلکات انسان است) و هم از احاطه و استیلاى شیطان بر ما و هم از آنکه فتنه و فساد روزگار به ما دست یابد و پناه مى بریم از آنکه سلطان و پادشاه وقت به ظلم و بیداد و خشم و غضب بر ما حکم راند.
و به تو اى خدا پناه مى بریم از آنکه به اسراف مال (و عیاشى در دنیا) پردازیم و پناه مى بریم که فاقد مقدار کفاف شویم (و به فقر و احتیاج به خلق مبتلا گردیم)
و به تو پناه مى بریم اى خدا از آنکه به شماتت دشمن گرفتار شویم و از آن که محتاج به امثال خود گردیم و از آنکه در معیشت سخت باشیم (و با زندگانى تلخ و روزگارى به سختى گذرانیم) در حالى که مهیا (براى سفر مرگ و به فکر زاد راه آخرت) نباشیم
و به تو پناه مى بریم اى خدا از حسرت و ندامت بزرگ (که آن سرمایه عمر از دست رفتن در غیر معرفت و طاعت خدا و تحصیل رضا و رضوان الهى است) و از مصیبت بزرگ (مرگ و غوغاى قیامت و هول محشر و بیم عذاب قهر الهى) و از بدترین شقاوت و بدبختیها و از منزلگاه بد هنگام رجوع (به عالم آخرت و بازگشت به مواطن ابد) و از محروم ماندن از ثواب (و پاداش نیکوى اعمال) و ورود مصیبت قهر و عقاب حق (به واسطه عصیان و گناهان مهلک جان)
پروردگارا درود و رحمت فرست بر محمد و آل پاکش و مرا از هر آنچه به درگاهت پناه بردم از همه این امور به رحمت و کرم نامنتهایت مرا و هم تمام مردان و زنان اهل ایمان را پناه بخش اى مهربانترین مهربانان عالم.
ترجمه سجادی
و پناه مى بریم به تو از اینکه قصد خیانت به کسى داشته باشیم و در کارهایمان خودپسند باشیم و آرزوهایمان را دراز کنیم.
و پناه مى بریم به تو از نیت بد و ناچیز شمردن گناه کوچک و اینکه شیطان بر ما دست یابد یا زمانه ما را دچار سختى نماید یا پادشاه به ما ستم کند.
و پناه مى بریم به تو از انجام اسراف و از نیافتن روزى کافى.
و پناه مى بریم به تو از سرزنش دشمنان و از نیازمندى به هم نوعان و از زندگى در سختى و از مرگ ناگهانى.
و پناه مى بریم به تو از حسرت بزرگ و بزرگ ترین مصیبت و بدترین تیره بختى و بدى سرنوشت و بى بهرگى از پاداش و فرود آمدن کیفر.
خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا و همه مردان و زنان با ایمان را به رحمتت از آنچه گفته شد پناه ده. اى مهربان ترین مهربانان.
ترجمه شعرانی
و پناه به تو مى بریم که قصد فریب کسى در دل گیریم یا بکارهاى خویش ببالیم و امیدهاى خود را دراز کنیم
پناه به تو مى بریم از سرشت بد و حقیر شمردن گناه کوچک و اینکه شیطان بر ما مستولى گردد یا زمانه ما را در سختى افکند یا سلطان بر ما ستم کند
پناه به تو مى بریم از زیاده روى و از نیافتن اندازه حاجت از معیشت
پناه به تو مى بریم از شادى دشمن و احتیاج باقران و زندگى در سختى و مرگ ناگهانى
پناه به تو مى بریم از دریغ و افسوس بزرگ و کارى که پشیمانى آرد و از اندوه عظیم و بدترین بدبختیها و سوء عاقبت و نومیدى از ثواب و فرود آمدن عقاب
خدایا درود بر محمد و آل او فرست و مرا و همه مردان و زنان مومن را از اینها در پناه خود حفظ کن برحمتک یا ارحم الراحمین.
ترجمه فولادوند
بار خدایا! پناه به تو مى بریم از اینکه در دل خیال گول زدن کسى را بپروریم و به عمل خود غره گردیم یا به آرزوهاى دور و دراز مبتلا شویم.
بار خدایا! به تو پناه مى جوییم از بدى باطن و ناچیز شمردن گناهان خرد و از اینکه شیطان بر ما چیره شود، یا روزگار ما را واژگون بخت گرداند، یا سلطان درباره ى ما ظلم روا دارد.
و پناه مى بریم به تو از مبادرت به ریخت و پاش بیجا و از نایافتن رزق به قدر کفاف،
و پناه به تو مى بریم از سرکوب دشمنان و نیاز به اقران و زیستن در سختى و مرگ بى آمادگى.
و پناه به تو مى بریم از بزرگترین حسرت و بالاترین مصیبت و بدبختى و بدفرجامى و نومیدى از ثواب و فرود آمدن عقاب.
بار خدایا! درود بر محمد و خاندان وى، و مرا و همه ى مردان و زنان با ایمان را از تمام این شرور، به رحمت خویش، پناه ده، اى مهربان ترین مهربانان!
ترجمه فیض الاسلام
و پناه مى بریم به تو از غش (خیانت و نمایاندن خلاف آنچه در درون است) با کسى را قصد کنیم (رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: هر که بخوابد و در دل او براى برادر مومنش غش باشد در خشم خدا خوابیده و تا به صبح چنین باشد، و اگر به این حال بمیرد بر غیر دین اسلام مرده، و هم آن حضرت صلى الله علیه و آله فرمود: من غش مسلما فى بیع او شراء فلیس منا یعنى هر که با مسلمانى در فروش و خرید غش نماید از ما نخواهد بود) و در کردارهامان خودپسند باشیم (حضرت صادق علیه السلام فرمود: خدا مى دانست که گناه براى مومن بهتر از عجب است، و اگر چنین نبود هیچگاه او را به گناه آزمایش نمى نمود) و آرزوهامان را دراز گردانیم
و پناه مى بریم به تو از بدى راز نهفته ى در دل (حضرت صادق علیه السلام فرمود: بنده اى نیست که خیر و نیکى را پنهان کند پس روزها مى گذرد تا اینکه خدا براى او خیرى آشکار سازد، و بنده اى نیست که بدى پوشیده نماید پس روزها مى گذرد تا اینکه خدا براى او شرى هویدا گرداند) و از کوچک شمردن گناه خرد (گناهى که در دین براى آن حد و مجازات واجب نگردیده، رسول خدا صلى الله علیه و آله به ابى ذر فرمود: به کوچکى گناه نگاه مکن، به کسى که او را معصیت و نافرمانى مى کنى نگاه کن) و از اینکه شیطان بر ما دست یابد، یا روزگار ما را بدبخت گرداند، یا پادشاه بر ما ستم نماید
و پناه مى بریم به تو از اقدام بر اسراف (صرف مال بیش از آنکه شرع و عقل جائز داند، رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: هر که در زندگى میانه رو باشد خدا روزى به او مى رساند و هر که زیاده روى کند خدا او را از روزى نومید گرداند، و حضرت صادق علیه السلام فرمود: میانه روى چیزى است که خدا آن را دوست دارد، و زیاده روى چیزى است که خدا آنرا دشمن دارد اگر چه، هسته ى خرما را دور اندازى، زیرا آن براى چیزى به کار آید و اگر چه نیمخورده ى آبى باشد که آشامیده اى، و ناگفته نماند: اسراف تنها در مال و دارائى نیست، بلکه قرار دادن هر چیز است در غیر جاى خود، چنانکه خداى تعالى قوم لوط را براى کار بیجا به اسراف وصف نموده «س ۷ ى ۸۱»: «بل انتم قوم مسرفون» یعنى شما گروهى اسراف کننده اید) و از نیافتن روزى به اندازه ى نیازمندى (که انسان را از درخواست از مردم بازداشته بى نیاز گرداند، حضرت امیرالمومنین علیه السلام فرمود: براى خلق خداى تعالى پاداشها و کیفرهاى فقر هست، و از جمله نشانه ى فقر هرگاه پاداش باشد آنست که داراى خلق نیکو باشد، و پروردگارش را اطاعت نماید، و از حال خود شکوه نکند، و خداى تعالى را سپاس گزارد، و از جمله ى نشانه ى فقر هرگاه کیفر باشد آنست که بدخلق باشد، و پروردگارش را نافرمانى کند، و شکوه ى بسیار نماید، و از مقدر شده به خشم آید)
و پناه مى بریم به تو از شماتت و شاد شدن دشمنان (از گرفتارى که به ما رخ مى دهد، از حضرت ایوب علیه السلام پرسیدند: از آنچه بر تو گذشت کدام سختتر بود؟ فرمود: شماتت دشمنان، حضرت صادق علیه السلام فرمود: هر که برادر خود «مومنى» را به مصیبت و اندوهى که به او رخ داده شماتت کند از دنیا نمى رود تا اینکه گرفتار شود) و از نیازمندى به مانندان خود (در نسب و حسب یعنى در نژاد و بزرگى، یا افراد مردم) و از زندگى در سختى، و از مردن بى ساز و سامان (تقوى و عمل صالح که توشه ى سفر مرگ است)
و پناه مى بریم به تو از بزرگترین تاسف و افسوس (در آخرت براى نداشتن اعمال صالحه در دنیا) و بزرگترین مصیبت و اندوه (در دین، از حضرت امیرالمومنین علیه السلام پرسیدند: سختترین مصیبتها کدام است؟ فرمود: مصیبت در دین) و بدترین بدبختى (دخول در آتش) و از بدى بازگشت (به دوزخ) و نومیدى از پاداش (بهشت) و رسیدن کیفر (در قیامت)
بار خدایا بر محمد و آل او درود فرست، و مرا و همه ى مردان و زنان با ایمان را به رحمتت (که هر چیز را فراگرفته) از آنچه گفته شد پناه ده اى مهربانترین مهربانان (حضرت امام محمد باقر علیه السلام فرمود: به خدا قسم بنده ى مومن در حاجت خود بر خداى عزوجل اصرار نمى کند جز آنکه خدا حاجتش را روا مى سازد، و حضرت امام جعفر صادق علیه السلام فرمود: خداى عزوجل اصرار در درخواست بعضى از مردم را بر بعضى نمى پسندد و آن را براى خود دوست دارد، خداى عزوجل دوست دارد که از او سئوال کنند و آنچه نزد او است بخواهند).
شرحها
دیار عاشقان (انصاریان)
۲۵. غشّ و خدعه
مسأله مکر و فریب و حیله و خدعه و به تعبیر روایات غشّ با مردم عملى است شیطانى و مورد نفرت حق، و جاذب لعنت و شقاوت براى مرتکب آن.
امام ششم((علیه السلام)) مى فرماید:
إنْ کانَ الْعَرْضُ عَلَى اللهِ عَزَّ وَ جَلَّ حَقّاً فَالْمَکرُ لِماذا؟(۱)
اگر عرضه شدن تمام برنامه ها بر حضرت حق امرى مسلّم و حتمى است پس خدعه و حیله براى چیست؟
امام هشتم از پدرانش، از رسول خدا((صلى الله علیه وآله)) روایت مى کند که آنحضرت فرمود: از امین وحى شنیدم:
إنَّ الْمَکرَ وَالْخَدیعَهَ فِى النّارِ. ثُمَّ قالَ((صلى الله علیه وآله)): لَیسَ مِنّا مَنْ غَشَّ مُسْلِماً، وَ لَیسَ مِنّا مَنْ خانَ مُسْلِماً…:(۲)
مکر و خدعه و فریب و غشّ در آتش است. سپس رسول خدا((صلى الله علیه وآله)) فرمود: از ما نیست هر کس مسلمانى را بفریبد، و از ما نیست هر کس به مسلمانى خیانت ورزد.
در منهیات رسول خدا((صلى الله علیه وآله)) است:
مَنْ غَشَّ مُسْلِماً فى شِراءِ أوْ بَیع فَلَیسَ مِنّا، وَ یحْشَرُ یوْمَ الْقِیامَهِ مَعَ الْیهُودِ لإِنَّهُمْ أغشُّ الْخَلْقِ لِلْمُسْلَمینَ. وَ قالَ((علیه السلام)): مَنْ باتَ وَ فِى قَلْبِهِ غِشٌّ لأِخیهِ الْمُسْلِمِ باتَ فى سَخَطِ اللهِ وَ أصْبَحَ کذلِک حَتّى یتُوبَ:(۳)
هر کس در خرید یا فروش با مسلمانى خدعه کند از ما نیست، و در قیامت با یهود محشور مى شود، زیرا یهود خائن ترین مردم به مسلمانانند. و نیز فرمود: هر کس شب را بسر برد در حالى که در نیتش خدعه با مسلمان باشد، شب را در غضب حق بسر برده و همچنان صبح مى کند تا توبه نماید.
امیرالمؤمنین((علیه السلام)) فرمود:
اَلْمُؤْمِنُ لایغُشُّ أخاهُ، وَ لایخُونُهُ، وَ لایخْذُلُهُ، وَ لایتَّهِمُهُ، وَ لایقُولُ لَهُ إنّى بَرىءٌ مِنْک:(۴)
مومن با برادر دینى خدعه نمى کند، به او خیانت نمىورزد، وى را بى یارى نمى گذارد، به او تهمت نمى زند، و از روى برائت و بیزارى نمى جوید.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱. “بحار”ج۷۵، ص۲۸۴.
۲. “بحار”ج۷۵، ص۲۸۴.
۳. “بحار”ج۷۵، ص۲۸۴ ۲۸۵.
۴. “بحار”ج۷۵، ص۲۸۴ ۲۸۵.
۲۶. عُجب در عمل
عجب بنا به فرموده اهل لغت، به معناى خودپسندى، خودبرتربینى، تکبّر، و از خود راضى بودن است.
همین حالت زشت است که گروهى را در جوامع عزیز بى جهت کرد و نفاق و دوئیت و بدبینى و جنگها و برترى نژاد را بر جامعه انسانى تحمیل نمود.
انسانِ از خود راضى، به چیزى و به کسى رحم نمى کند و میل دارد انسانها در همه شئون به او تعظیم کرده و برده او باشند، و اگر تسلیم خواسته هاى وى نگردند به اشدّ مجازات محکوم شوند.
انسان به نژاد و رنگ و علم و عمل و هنر خود نباید عُجب بورزد، بلکه باید در پیشگاه حضرت محبوب در هر شأنى که هست متواضع باشد، تا به اندازه استعداد و لیاقتش مورد ستایش و مدح حضرت حق قرار گیرد و یا اولیاء الهى از او به نیکى یاد کنند.
قرآن مجید مى فرماید:
«ألَمْ تَرَ إلَى الَّذینَ یزَکونَ أنْفُسَهُمْ بَلِ اللهُ یزَکى مَنْ یشاءُ وَ لا یظْلَمُونَ فَتیلا»:(۱)
آیا ندیدى آنهایى را که خودستانى مى کنند، واى خدا هر کس را بخواهد ستایش مى کند و کمترین ستمى به آنها نخواهد شد.
«هُوَ أعْلَمُ بِکمْ إذْ أنْشَأکمْ مِنَ الأْرْضِ وَ إذْ أنْتُمْ أجِنَّهٌ فى بُطُونِ اُمَّهاتِکمْ فَلا تُزَکوا أنْفُسَکمْ هُوَ أعْلَمُ بِمَنِ اتَّقى»:(۲)
خداوند به شما بندگان آگاهتر است، آنگاه که شما را از خاک زمین آفریده و زمانى در رحم مادرانتان جنین بودید، پس اى خاکیان ضعیف خودستایى مکنید، او که آفریننده شماست به حال هر کس که اهل تقواست داناتر است.
راستى چه معنا دارد که انسان خاکى خودش یا عمل نیکش را بزرگ و شایسته به حساب آورد و به آن شادى و خوشحالى کند، و خود یا کارش را به رخ مردم بکشد. ما که یک زمانى خاک، سپس نطفه، آنگاه جنین و پس از چندى طفل خردسال و پس از آن داراى جسمى معمولى، و روزى هم به خاک گور مى رویم چه جاى عُجب و خوپسندى داریم؟
البته خوشحالى از عمل از باب شکر و توفیقى که رفیق راه شده، از نظر قواعد شرعى مانعى ندارد. باید مواظبت کرد که کار انسان به عُجب نکشد، عُجبى که زمینه تحقّق هرگونه ظلم به مردم و پایمال کردن حقوق انسانهاست.
اسحاق بن عمّار مى گوید: حضرت صادق((علیه السلام)) مى فرماید: عابدى نزد عالمى رفت، عالم به او گفت: نمازت چگونه است؟ گفت: از مثل منى درباره عبادتش مى پرسند؟ من سالهاست خدا را عبادت مى کنم، گفت: گریه ات چگونه است؟ گفت: به اندازه اى که اشکم بر چهره ام مى ریزد، عالم گفت: اگر خنده مى کردى و خائف و ترسناک از عاقبت بودى، بهتر از این بود که گریه کنى و به آن فخر بفروشى، که کوشش و سعى فخر فروش به جایى نمى رسد!(۳)
امام صادق((علیه السلام)) فرمود:
مَنْ دَخَلَهُ الْعُجْبُ هَلَک:(۴)
عجب بر هر کس وارد شود هلاک مى گردد.
علامه مجلسى مى فرماید: مراد از هلاکت، استحقاق عذاب الهى است.
از حضرت باقر یا امام صادق((علیهما السلام)) روایت شده: دو نفر وارده مسجد شدند، یکى عابد و دیگرى فاسق، سپس هر دو از مسجد خارج شدند در حالى که فاسقْ صدّیق، و عابدْ فاسق شده بود. این بدین علت بود که عابد در عبادتش اهل فخر و خودپسندى گشت، و فاسق بر گناهش دچار پشیمانى شد و از حضرت حق طلب مغفرت نمود.(۵)
خداوند به داود((علیه السلام)) خطاب کرد:
یا داوُودُ بَشِّرِ الْمُذْنِبینَ، وَ أنْذِرِ الصِّدّیقینَ. قالَ: کیفَ اُبَشِّرُ الْمُذْنِبینَ وَاُنْذِرُ الصِّدّیقینَ؟! قالَ: یا داوُودُ بَشِّرِ الْمُذْنِبینَ أنّى أقْبَلُ التَّوْبَهَ، وَ أعْفُو عَنِ الذَّنْبِ، وَ اُنْذِرِ الصِّدّیقینَ ألاّیعْجَبُوا بِأعْمالِهِمْ فَإنَّهُ لَیسَ عَبْدٌ أنْصَبُهُ لِلْحِسابِ إلاّ هَلَک:(۶)
اى داود، گناهکاران بشارت بده، و صدّیقین را بترسان. عرضه داشت: چگونه آلودگان را بشارت دهم و پاکان را بترسانم؟ خطاب رسید: به گنهکاران بشارت قبول توبه بده و اینکه از معاصى آنان عفو مى کنم، و پاکان را بگو به اعمال خود عُجب نورزند، که احدى نیست که برایش میزان اعمال بپا کنم مگر اینکه هلاک گردد.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱. نساء، ۴۹.
۲. نجم، ۳۲.
۳. “کافى”ج۲، ص۳۱۳ و ۳۱۴.
۴. “بحار” ج۷۲، ص۳۰۹ و ۳۱۲.
۵. “کافى”ج۲، ص۳۱۳ و ۳۱۴.
۶. “بحار” ج۷۲، ص۳۰۹ و ۳۱۲.
معناى جمله این است که خوبیها و شکر انسان با نعمتى از نعمتهاى حق برابرى نمى کند، اگر بخواهند نعمتها را با عبادات و نیکیها بسنجند براى کسى چیزى باقى نمى ماند.
امیرالمؤمنین((علیه السلام)) در جملاتى بسیار زیبا و پرمعنا مى فرماید:
اَلْعُجْبُ هَلاک، وَ الصَّبْرُ مِلاک:(۱)
عُجب هلاکت، و صبر ملاک نجات است.
لا وَحْدَهَ وَ لا وَحْشَهَ أوْحَشُ مِنَ الْعُجْبِ:(۲)
تنهایى و وحشتى وحشتناک تر از عُجب نیست.
سَیئَهٌ تَسُوءُک خَیرٌ عِنْدَاللهِ مِنْ حسنَه تُعْجِبُک:(۳)
آن بدى که تو را بدحال کند و بیازارد، در پیشگاه خدا بهتر است از حسنه اى که تو را به عُجب آورد.
اى پسر در جهل ماندى تا ابد *** چون ندانستى ز اسرار صمد
رد کنى مرد خدا را در جهان *** لاجرم گیرد به مرگت این لسان
واى بر آنکس که او را رد کند *** بیخ اسرار دل خود را کند
اى ز نادانىّ خود حیران شده *** همچو گمراهان سرگردان شده
حیف اوقاتى که داراى در جهان *** مى روى زینجا به صد حسرت بدان
تو یقین که دوست را نشناختى *** زان جهت نقد تنت درباختى
این جهان بهر تو پیدا آمده *** واندر او صد شور و غوغا آمده
دیده معنى تو دارى درنگر *** تا شوى واقف ز حالات بشر
صورت خیرالبشر همراه توست *** عرش اعظم نیز منزلگاه توست
اندر این عالم وجود کاملى *** بلکه بهتر از جمیع حاملى
تو دُر دریاى سرّ داورى *** بلکه روشن تر ز شمع خاورى
تو به دنیا بهر کارى آمدى *** اندر او مقصود یارى آمدى
این جهان بشناس و رو از وى برون *** تا نیفتى اندر این غرقاب خون
۲۷-۳۷. یازده مسأله خطرناک
الهى، به تو پناه مى برم از اینکه مرا دچار آرزوهاى طولانى گردانى، آرزوهایى که جز حایل شدن بین من و حق، و به فراموشى دادن آخرت سودى ندارد.
خداوندا، به تو پناه مى آورم از بدى نهفته در درون، که عبارت از سوء نیت نسبت به مردم، یا خیال گناه، یا سیئات اخلاقى باشد.
خدایا، پناه به تو از کوچک شمردن گناه صغیره، و از دست یافتن شیطان بر امورم، یا روزگارى که عامل بدبختى است، و از ستم سلطان ستمکار و از اقدام بر اسراف، و از نیافتن رزق و روزى به اندازه کفاف.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱. “بحار” ج۷۲، ص۳۱۵.
۲. “بحار” ج۷۲، ص۳۱۵.
۳. “بحار” ج۷۲، ص۳۱۶.
الهى، به تو پناه مى برم از شماتت دشمنان به وقتى که رنج و مصیبتى از باب آزمایش به من برسد، و از نیازمندى به کسى که مانند خودم مى باشد، و از زندگى در سختى.
۳۸. مرگ بدون توشه اخروى
مرگ ابتداى جهان آخرت است، کسى که در دنیا اهل ایمان و تقوا و عمل صالح و اخلاق حسنه بوده، در حقیقت توشه جهان دیگر را فراهم آورده و مرگ براى او به فرموده رسول خدا تحفه الهى است.(۱) اما کسى که به فرمان خدا نبوده و از انبیاء الهى اطاعت ننموده و آراسته به اخلاق حسنه و تقوا نشده و کار خیرى انجام نداده، دستش خالى و به هنگام حرکت به سوى آخرت بى توشه است.
اگر در آیات قرآن در رابطه با قیامت که بیش از هزار آیه است دقت نمایید، مسأله زاد و توشه و راحله براى جهان دیگر را در آن آیات خواهید دید.
بابى مستقل در روایات و اخبار تنظیم شده تحت عنوان: استعداد و آمادگى براى موت که در آن باب نیز به واقعیات مربوط به قیامت اشاره شده. من فکر مى کنم این جمله و جملات پایانى دعا نیاز به شرح و تفسیر نداشته باشد، زیرا توضیح و تفسیر دعاهاى بعد تا پایان “صحیفه” همه و همه ارشاد به سوى توشه آخرت است.
در این مرحله به ذکر مسائلى مختصر قناعت مى کنم و شرح این داستان با عظمت را به دعاهاى بعد احاله مى دهم.
قیلَ لأِمیرِالْمُؤْمِنینَ((علیه السلام)): مَا الاِْسْتِعدادُ لِلْمَوْتِ؟ قالَ: أداءُ الْفَرائِضِ، وَاجْتِنابُ الْمَحارِم، وَ الاِْشْتِمالُ عَلَى الْمَکارِمِ، ثُمَّ لایبالى أوَقَعَ عَلَى الْمَوْتِ أمْ وَقَعَ الْمَوْتُ عَلَیهِ، وَ اللهِ ما یبالِى ابْنُ أبى طالِب أوْقَعَ عَلَى الْمَوْتِ أمْ وَقَعَ الْمَوْتُ عَلَیهِ:(۲)
به امیرالمؤمنین((علیه السلام)) گفتند: استعداد براى موت چیست؟ فرمود: اداى واجبات (شرعى، اخلاقى، عملى، مالى، حقوقى) دورى از محرمات (عملى، اخلاقى، اجتماعى، حقوقى) و دارا بودن حسنات و مکارم اخلاقى. سپس باکى نیست که او سراغ مرگ برود یا مرگ سراغ او آید. به خدا قسم پسر ابى طالب را از مرگ باک نیست که او سراغ مرگ رود یا مرگ سراغ او آید.
از رسول خدا((صلى الله علیه وآله)) سؤال شد:
أىُّ الْمُؤْمِنینَ أکیسُ؟ قالَ: أکثَرُهُمْ ذِکراً لِلْمَوتِ وَ أشَدَّهُمْ لَهُ اسْتِعْداداً:(۳)
کدام یک از مؤمنین زرنگ تر و بافراست تر است؟ فرمود: آن که زیاد از موت یاد مى کند و آمادگى بیشترى براى سفر آخرت دارد.
به حضرت سجّاد((علیه السلام)) گفته شد:
ما خَیرٌ ما یمُوتُ عَلَیهِ الْعَبْدُ؟ قالَ: أنْ یکونَ قَدْ فَرَغَ مِنْ أبْنِیتِهِ وَ دُورِهِ وَ قُصورِهِ. قیلَ: وَ کیفَ ذلِک؟ قالَ: أنْ یکونَ مِنْ ذُنُوبِهِ تائِباً وَ عَلَى الْخَیراتِ مُقیماً، یرِدُ عَلَى اللهِ حَبیباً کریماً:(۴)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱. “محجّه البیضاء”، ج۸، باب موت.
۲. “بحار” ج۷۱، ص۲۶۳.
۳. “بحار”ج۷۱، ص۲۶۷.
۴. “بحار”ج۷۱، ص۲۶۷.
بهترین حالى که عبد بر ان مى میرد چیست؟ فرمود: فراغت بال از ساختمان و خانه و قصر. عرضه داشتن: چگونه؟ فرمود: از گناهان با توبه درآمده باشد، و بر خیرات پابرجایى حاصل نموده باشد، در این صورت با محبوبیت و کرامت با خداوند وارد مى شود.
قالَ النَّبِىُّ((صلى الله علیه وآله)): مَنْ ماتَ وَ لَمْ یتْرُک دِرْهَماً وَ لادیناراً لَمْ یدْخُلِ الْجَنَّهَ أغْنى مِنْهُ:(۱)
رسول خدا((صلى الله علیه وآله)) فرمود: کسى که بمیرد و درهم و دینارى از خود بجاى نگذارد (کنایه از اینکه اضافه مالش را با خدا معامله کرده باشد) ثروتمندتر از او وارد بهشت نمى شود.
مگر نظر به رخ خوب دوست باز کنید *** به هر دو کون درِ دیده را فراز کنید
دهد اگر مه من گوش بر فسانه عشق *** حکایت غم هجران من دراز کنید
به محفلى که ز حد رفته اعتبار رقیب *** بهانه اى که توان کرد گریه ساز کنید
به لذّت نفسى عاشقى برابر نیست *** هزار عمر اگر صرف عیش و ساز کنید
چه سود از اینکه گشوده است کعبه درها *** درى که بسته به من بخت بدفراز کنید
نگویم از غم عشق بتان بپرهیزید *** از آنکه نیست به دل رحمش احتراز کنید
حکایت غم عاشق که اى خوشا غم او *** مباد عرضه به نامحرمان راز کنید
۳۹-۴۴. شش مسأله خطرناک دیگر
الهى، به تو پناه مى برم از بزرگترین حسرت که حسرت روز قیامت است به خاطر خالى بودن دست از اعمال صالحه و اخلاق حسنه و خیرات و مبرّات، و از بزرگترین مصیبت که مصیبت در دین است، و از بدترین بدبختى که افتادن در آتش جهنّم است، و از بدى بازگشت، و نومیدى از ثواب، و رسیدن به کیفر و عذاب.
الهى، بر محمّد و آل محمّد درود فرست، و مرا و همه مردان و زنان با ایمان را به رحمتت پناه ده، اى مهربانترین مهربانان.
فقیر درگاهت: حسین انصاریان
۱/۱۰/۱۳۶۹ برابر با ۴ جمادى الثانى ۱۴۱۱
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱. “بحار”ج۷۱، ص۲۶۷.
شرح صحیفه (قهپایی)
«و نعوذ بک من ان ننطوى على غش احد».
انطوى: انفعال من الطویه، و هى النیه و الضمیر. اى: نضمر.
و الغش- بالکسر-: الخیانه.
یعنى: و پناه مى جویم به تو از آنکه در خاطر بگذرانیم خیانت کسى را- یعنى مسلمانى را.
«و ان نعجب باعمالنا».
«نعجب» على بناء المفعول. فى الصحاح: قد اعجب فلان بنفسه، فهو معجب برایه و بنفسه، و الاسم: العجب- بالضم.
قال الشهید فى قواعده: العجب استعظام العابد عبادته. و هذا معصیه. و ما قدر العباده بالنسبه الى اقل نعمه من نعم الله تعالى؟! و کذا استعظام العالم علمه، و کل مطیع طاعته، حتى ینسب ذلک الى التکبر. و الفرق بینه و بین الریاء ان الریاء مقارن للعباده، و العجب متاخر عنها. فتفسد بالریاء لا بالعجب.
(یعنى:) و پناه مى برم به تو از اینکه معجب شویم به کردارهاى خود.
و خلاصه ى کلام شیخ شهید آن است که: «حقیقت عجب عبارت است از آنکه عابد عبادت خود را عظیم شمارد. و این نوع معصیت است. و چه قدر دارد عبادت بندگان در جنب کمترین نعمتى از نعمتهاى پروردگار- تعالى نعماوه؟! یعنى هیچ قدرى ندارد. و همچنین عالم اگر علم خود را عظیم داند. و بالجمله هر مطیعى که طاعت خود را بزرگ شمرد تا آنکه نسبت داده شود او را به تکبر. و فرق میانه ى عجب و ریا آن است که ریا مقارن عبادت مى باشد و عجب بعد از اتیان به عبادت. پس عبادت به ریا فاسد مى شود نه به عجب».
و صفت عجب و خودبینى از ام صفات ذمیمه است. و ابلیس لعین از جهت عجب در دام شقاوت ابدى افتاد. و هر دعوى و لاف که از گریبان هستى او برزد، سرمایه ى او همین صفت بود. لاجرم سرگشتگان وادى غفلت را از این راه به چاه ادبار مى اندازد و صفت عجب و خودبینى را در نظر ایشان آراسته مى سازد تا به واسطه ى خود دیدن از حق پرستیدن باز مانند.
مرد معجب ز اهل دین نبود هیچ خودبین خداى بین نبود
«و نمد فى آمالنا».
یقال: مده فى غیه، اى: امهله و طول له.
و الامال: جمع الامل.
(یعنى:) و پناه مى برم از آنکه فروگذاریم یا به دور و دراز بکشانیم امیدهاى خود را.
چرا که طول امل رذیله اى است که موجب فراموشى از آخرت است. چنانچه در نهج البلاغه ى مکرم واقع است که:
«ان اخوف ما اخاف علیکم اثنان: اتباع الهوى و طول الامل. فاما اتباع الهوى فیصد عن الحق. و اما طول الامل فینسى الاخره».
یعنى: به درستى که ترسناکترین چیزى که مى ترسم بر شما از عقوبت آن، دو چیز است، یکى پیروى هواست و دیگر درازى امید در امور مرغوبه ى دنیویه. پس اما پیروى هوا، پس باز مى دارد بنده را از حق. و اما درازى امید، پس فراموش مى گرداند سراى آخرت را.
«و نعوذ بک من سوء السریره و احتقار الصغیره».
یعنى: و پناه مى جویم به تو از بد بودن باطن و از حقیر داشتن گناه کوچک.
«و ان یستحوذ علینا الشیطان».
(اى:) ان یغلبنا و یستولى علینا. قال ابن الاثیر فى نهایته: استحوذ علیهم الشیطان، اى: استولى علیهم. و هذه اللفظه احد ما جاء على الاصل من غیر اعلال- کاستصوب و استروح و استجوب و استنوق- خارجه عن اخواتها نحو: استقال و استقام. و المصدر المسبوک من لفظه ان و معمولها مفعول الفعل، اى «نعوذ».
یعنى: پناه مى جویم به تو از استیلا و غلبه کردن شیطان بر ما.
«او ینکبنا الزمان».
النکبه: واحد نکبات الدهر. یقال: اصابته نکبه.
(یعنى:) یا بى دولت سازد ما را زمانه.
«او یتهضمنا السلطان».
هضمه حقه و اهتضمه: ظلمه. و تهضمه مثله.
(یعنى:) یا ستم کند به ما پادشاه.
«و نعوذ بک من تناول الاسراف».
و پناه مى جویم به تو از اسراف- یعنى بى اندازه خرج کردن.
«و من فقدان الکفاف».
الکفاف- بفتح الکاف و کسرها- من الرزق: القوت، و هو ما کف عن الناس، اى: اغنى. و فى الحدیث: «اللهم اجعل رزق آل محمد کفافا». قاله فى الصحاح.
(یعنى:) و از نایافتن کفاف- یعنى آن مقدار از قوت که بازدارد ما را از طلب و معیشت ما را بس باشد.
«و نعوذ بک من شماته الاعداء، و من الفقر الى الاکفاء».
الشماته- بفتح السین-: الفرح ببلیه العدو.
و الاکفاء: جمع الکفو، و هو الترب و المثل و النظیر.
(یعنى:) و پناه مى جوییم به تو از مکروهى که باعث خرمى و شادى دشمنان شود و از چیزى که موجب احتیاج به اقران و اکفاء و امثال و همسران خود بوده باشد.
«و من معیشه فى شده و میته على غیر عده».
المیته بالکسر: حاله من الموت، و بالفتح: للمره. و قد روى بهما. اى: على غیر اقتناء ما یدخر لما بعد الموت.
(یعنى:) و از زیستن در سختى و بى چیزى، و از مردن بر بى برگى. یعنى چیزى ذخیره نکرده باشیم به جهت نشئه ى آخرت از اعمال صالحه.
«و نعوذ بک من الحسره العظمى و المصیبه الکبرى».
(یعنى:) و پناه مى گیریم به تو از بزرگترین حسرتها که آن حسرت روز جزاست، و از مصیبت کبرا که آن مصیبت روز آخرت است.
«و اشقى الشقاء، و سوء الماب و حرمان الثواب، و حلول العقاب».
الشقى و الشقاء هو ضد السعید و السعاده. یقال. اشقاه الله تعالى فهو شقى بین الشقوه. اشقى الشقاوه هو شقاء الاخره لا شقاء الدنیا.
و الماب: المرجع. من: آب یووب اوبا و ایابا، اى: رجع.
و الثواب: جزاء الطاعات. و العقاب: العقوبه.
(یعنى:) و پناه مى جوییم به تو از بدترین شقاوتها- که آن شقاوت اخروى است- و از بازگشت بد- که آن دوزخ است- و از محرومى ثواب و پاداش روز جزا و فرود آمدن عقوبت اخروى.
«اللهم صل على محمد و آله. و اعذنى من کل ذلک برحمتک و جمیع المومنین و المومنات، یا ارحم الراحمین».
بارخدایا، رحمت فرست بر محمد و آل او. و پناه ده مرا از جمیع آن چیزهایى که مذکور شد، و جمیع مردان مومن و زنان مومنه را، به رحمت شامله ى خود، اى بخشاینده ترین بخشایندگان.
شرح صحیفه (مدرسی)
شرح:
پناه مى بریم ما به سوى تو از اینکه پنهان نمائیم ما بر خیانت کسى و اینکه خودپسندى نمائیم در عملهاى ما و بکشیم ما در آرزوهاى خود و این صفات سه گانه از مهلکات است و اما عجب در اعمال موجب تباهى و فساد عملست چنانچه در دعاى مکارم عرض نموده و لا تفسد عبادتى بالعجب لکن این عجب دو نحو است یا قبل از عمل یا بعد از عمل اما قبل از عمل ظاهرا مثل ریاء است و مفسد عمل اما بعد از عمل ظاهر و اقوى آن است که مفسد عمل نشود اگر چه به واسطه ى این صفت رذیله ثواب عمل یا محو شود یا ناقص.
و اما در قلب گذراندن خیانت مسلم دلیل بر حرمت آن نیست و آنچه ادله مساعدت نماید ذات خیانت یعنى فعل نه قصد فعل، و اما طول آرزو شبهه ى نیست که حرام نیست اگر چه انحطاط رتبه را موجب مى شود، و شعبه ى است از حب دنیا.
اللغه:
استحواذ: مستولى شدن و مسلط شدن.
نکب: خوار و ذلیل شدن.
تهضم: ستم و ظلم نمودن.
سریره: از سر و پنهانى و مراد در اینجا قلب است.
شرح:
یعنى پناه مى برم من به تو از بدى قلب و حقیر دانستن گناه صغیره را و از اینکه غالب و مسلط شود بر ما شیطان یا خوار نماید ما را روزگار یا اینکه ستم و ظلم نماید ما را سلطان.
تنبیه:
بدانکه غالب برکات یا اذیات که نازل شود بر انسان از بدى قلب است اگر انسان متصف به بدى قلب باشد چه شداید بر او مترتب شود چنان که در ضد او ضد گمان حقیر آن است که غناء و فقر عزت و ذلت دنیا و آخرت صحت عبادت و فناء آن همه مترتب بر بدى قلب است و خوبى آن اسئل الله ان یصلح قلوبنا.
ارشاد: امام نسبت خوارى و ذلت را به زمان داد از روى مجاز است زمان را مدخلیت در امرى نیست بلکه انسان مرتکب بعضى از امورات شود و آن سبب شود بعضى از اذیات و آلام بر او واقع شود چون در آن زمان واقع شود نسبت آن اذیات به آن زمان دهند مجازا چنانچه حضرت صادق آل محمد این مطلب را بیان فرمود در رد کسیکه خدمت حضرت داخل شده بود و عرض نمود: چه روز بدى بود امروز.
اللغه:
اسراف: تجاوز از حد نمودن.
تناول: اخذ نمودن و گرفتن.
کفاف: از کف یعنى مقدار مالى که کفایت او نماید.
اکفاء: جمع کفوء یعنى مقابل و همسر.
میته: مردن.
عده: یعنى ذخیره و اسباب.
شرح:
یعنى پناه مى برم من به تو از جاى آوردن اسراف و از نبودن کفاف، و پناه مى برم به تو از شماتت دشمنان و حاجت داشتن به همسران و از زندگانى در شدت و مردن بر غیر ذخیره و اسباب.
توضیح:
اسراف در شریعت مسلمانان حرمت او معلوم است و غالب مردم بر او مبتلاء و بر ایشان مخفى و مشتبه، حضرت امیرالمومنین باصبغ بن نباته فرمودند که: اسراف آن است که انسان بخورد چیزى که صلاحیت خوردن آن نداشته باشد و بپوشد چیزى را که صلاحیت پوشیدن آن نداشته باشد و نکاح نماید زنى را که صلاح آن نداشته باشد.
و در بعضى از روایات وارد است که اسراف آن است که خرما را بخورد و هسته ى او را دور بیندازد، و در کتب فقهاء در باب حجر گویند:
سفیه محجور است و مراد ایشان به سفیه آنست که بى اندازه خرج نماید پس گوئیم غالب ناس مسرف و سفیه هستند مثلا مناسب شان ایشان آنست که نان و پنیر بخورد اگر بخواهد خرما هم به او ضم نماید مسرفست یا اینکه چائى بخورد یا اینکه مناسب او این است که زن مناسب خود بگیرد به مهر ده قرآن اگر بخواهد زنى بگیرد دوازده قرآن مهر بدهد مسرف است و همچنین سایر جزئیات البته انسان لازم است که فعل حرام نکند.
سفیه محجور است و مراد ایشان به سفیه آنست که بى اندازه خرج نماید پس گوئیم غالب ناس مسرف و سفیه هستند مثلا مناسب شان ایشان آنست که نان و پنیر بخورد اگر بخواهد خرما هم به او ضم نماید مسرفست یا اینکه چائى بخورد یا اینکه مناسب او این است که زن مناسب خود بگیرد به مهر ده قرآن اگر بخواهد زنى بگیرد دوازده قرآن مهر بدهد مسرف است و همچنین سایر جزئیات البته انسان لازم است که فعل حرام نکند.
اللغه:
حسرت: اندوه و حزن.
شقاوت: بدبخت بودن.
مآب: مرجع و بازگشت.
حلول: نزول.
شرح:
پناه مى برم من به تو از اندوه بزرگ و مصیبت بزرگ از بدبختى بدترین بدبختى و بدى مرجع و محروم شدن ثواب و نزول عقاب این همه امور از بدى حال انسان است در قیامت، قیامت که شود انسان مذنب عملهاى حسنه که نموده است در دنیا در نامه ى دیگرى مى بیند مثلا دارد در روایت که اگر کسى غیبت دیگرى نماید حسنات خود را در نامه ى دیگرى و عقوبات او را در نامه ى خود بیند زیرا که عقوبات او را در نامه ى او نویسند.
اى خداى من رحمت بفرست بر محمد و آل او و پناه بده تو مرا از همه ى اینها و تمام مومنان را به مهربانى خود اى مهربانتر از هر مهربانى انسب در مقام ذکر نمودن روایت مکارم الاخلاق است.
در مکارم الاخلاق طبرسى به سند خود از عبدالله بن مسعود، روایت مى نماید گفت عبدالله بن مسعود: داخل شدم من و با پنج نفر از اصحاب ما بر حضرت ختمى مآب صلى الله علیه و آله روزى زمانى بود که مبتلا بودیم به قحط و غلا چهار ماه بود که دست ما نمى رسید مگر به آب و شیر و برگ درخت، عرض نمودیم: یا رسول الله تا چه مقدار بایست ما مبتلا باشیم به این گرسنگى شدید؟ فرمودند: از این بلیه نجات نخواهید یافت مادامى که زنده هستید پس شکر و ثناء خالق خود نمائید زیرا که من تلاوت نمودم کتابى را که خداى عزوجل بر من نازل نموده است و بر کسى که پیش از من بوده است و ندیدم در آن کتاب که کسى داخل بهشت شود مگر کسانى که صبر کننده باشند یابن مسعود خداى عزوجل مى فرماید: «انما یوفى الصابرون اجرهم بغیر حساب، اولئک یجزون الغرفه بما صبروا، انى جزیتهم الیوم بما صبروا انهم هم الفائزون».
و خداى عزوجل مى فرماید: جزاى صبرکنندگان بهشت عنبر سرشت است و مر ایشان را به واسطه ى صبر ایشان دو اجر داده مى شود، مى فرماید خداى تبارک و تعالى آیا گمان مى کنید شما داخل بهشت مى شوید و حال آنکه نرسیده است به شما مثل چیزهائیکه رسیده است گذشتگان شما از بدى و ضرر البته خواهم امتحان نمود من شما را به اندکى از ترس و گرسنگى و نقصان در اموال و انفس و ثمرات و مژده بده صبرکنندگان را، عرض نمودیم: یا رسول الله کیانند صبرکنندگان؟ فرمود: کسانى هستند که صبر مى کنند بر طاعت خدا و از معصیت او، و کسانى هستند که کسب حلال مى نمایند و اسراف نمى نمایند در معیشت و خرج خود و زیاده از حاجت خودشان را از براى خداى خود صدقه دهند، پس ایشان رستگار شدند و به مطلب خود رسیدند.
اى پسر مسعود: صفت ایشانست فروتنى و وقار و سکینه و تفکر در امر خالق، ایشان خوش خلقند و عادلند و تعلیم نمایند بندگان خدا را و عبرت گیرندگان هستند و تدبر و تفکر در امور خود نمایند و پرهیزگارانند و احسان به مردم نمایند، از کارهاى مشقت اجتناب نمایند دوستى و دشمنى ایشان از براى خدا است و امانت را به صاحب او رد نمایند در حکم عدل و انصاف نمایند اداء شهادت نمایند اهل حق را اعانت نمایند، و از اهل معصیت اجتناب کنند، کسى که بر ایشان ظلم کند عفو کنند.
اى پسر مسعود: اگر مبتلا شوند صبر کنند، اگر نعمت بر ایشان رسد شکر خداى نمایند اگر حکم کنند حکم به عدل کنند و اگر سخن بگویند، دروغ نگویند و اگر عهد کنند وفاء کنند، و اگر بدى نمایند استغفار کنند و اگر احسان نمایند شاد شوند اگر نادانها به ایشان سخن گویند گفتارى کنند که سلامت ایشان باشد، و اگر بلغو و لعب بگذرند و مرور نمایند مرور نمایند مرور نمایند به نحو بزرگى و آقائى، ایشان کسانى هستند که شب را زنده دارند از براى سجده ى معبود و ایستادن نزد خداى ودود، و ایشان کسانى هستند که در حق بندگان خدا جز خوبى نگویند.
اى پسر مسعود: کسى که خدا شرح صدر او داده در اسلام پس او بر نورى است از خداى خود زیرا که نور خدا اگر در قلب کسى واقع شود آن قلب باز شود و گشاده شود.
پس عرض شد خدمت حضرت ختمى مآب صلى الله علیه و آله: آیا این صفت و این شخص او را علامتى هست؟ فرمودند: بلى بى میل بودن به دنیا و میل به آخرت داشتن پیش از اینکه بمیرد اسباب مردن از براى خود مهیا نماید پس کسى که زاهد است در دنیا آرزوى او در دنیا اندک است و دنیا را از براى اهل او گذاشته است.
اى پسر مسعود: خداى عزوجل مى فرماید: خواهیم شما را امتحان نمود که کدامیک از شما عمل او خوب است یعنى کدامیک از شما زاهدتر هستید زیرا که دنیا خانه ى فریب و خدعه است و خانه ى کسى است که او را خانه نباشد و از براى دنیا جمع نماید کسى که او را عقل نباشد زیرا که احمق ترین مردم کسى است که طلب دنیا نماید.
خداى عزوجل مى فرماید: بدانید اى اولاد آدم زندگانى دنیا نیست مگر لهو و لعب و زینت و فخر بهم دیگر نمودن در اموال و انفس و اولاد، دنیا مثل و نمونه ى او مثل بارانى است که در زمین بارید و گیاه از او روید زارع را خوش آید از آن گیاه، چندى نگذرد که زرد و ضایع شود و خشک شود باد او را پراکنده و متفرق نماید و در آخرت عذاب شدید است.
خداى عزوجل مى فرماید: و اتیناه یعنى زهد در دنیا فرمود خداى تبارک و تعالى به موسى بن عمران: یا موسى هیچ زینتى ننموده اند زینت کنندگان خوبتر در نزد من از زینت زهد.
یا موسى: اگر فقر و درویشى به جانب تو توجه نمود بگو خوش آمده است صفت خوبان و ابرار و اگر توانگرى به سوى تو آمد بگو معصیت نمودم که تعجیل در عقوبت او شده.
اى پسر مسعود: خداى عزوجل مى فرماید: اگر نه خوف آن بود که تمام مردمان یک ملت شوند هر آینه مى گردانیدیم از براى کسانى که کافر به خدا شدند سقف خانهاى ایشان را از نقره و نردبان خانهاى ایشان و درهاى خانهاى ایشان را از طلا اینها همه متاع دنیا است آخرت نزد خداى عزوجل مال پرهیزگاران است.
و مى فرماید خداى عزوجل که: هر که میل دنیا دارد ما نیز بر او دنیا مى دهیم، بعد او را به طریق ذلت و خوارى در جهنم داخل خواهیم نمود کسى که میل آخرت دارد و از براى خود به مقدار وسع خود سعى نماید و او ایمان نیز دارد ایشان سعى و زحمت و رنج ایشان نزد خداى ایشان محبوب و پسندیده است.
اى پسر مسعود: هر که شوق بهشت دارد تعجیل نماید در کار خوب هر که از آتش ترسد ترک شهوات و لذات نماید، هر که منتظر مردن است اجتناب لذات نماید، هر که در دنیا زاهد شده است مصیبت دنیویه بر او آسان خواهد شد.
اى پسر مسعود: خداى عزوجل فرموده است: زینت داده شده است از براى مردمان دوست داشتن شهوات از زنان و اولاد و مالهاى جمع شده از طلا و نقره و اسبان نشاندار و چهارپایان و زرع اینها اسباب زندگانى دنیا است، خدا نزد او است بازگشت نیکوئى.
اى پسر مسعود: خداى عزوجل اختیار نمود موسى بن عمران را به سخن گفتن و مناجات نمودن دیده مى شد سبزى علف از شکم او از زیادتى ضعف و لاغرى، سئوال ننمود از خداى خود وقتیکه تکیه به دیوارى نموده بوده است مگر اینکه طعامى بخورد از گرسنگى.
اى پسر مسعود: اگر خواهى خبر دهم به تو از حکایت نوح پیغمبر که دو هزار سال مگر پنجاه سال در این مدت داخل صبح مى شد مى گفت تا شب نخواهم رسید، و داخل شب مى شد مى گفت صبح نخواهم نمود لباس او از موى بود و طعام او از جو.
اگر مى خواهى خبر دهم به تو از امر داود که خلیفه ى خدا در زمین بود لباس او از موى و طعام او از جو و مردم را اطعام مى نمود به شتر و قربانى چون شب او را فرومى گرفت دو دست مبارک خود به گردن خود مى بست و شد مى نمود به همین حال ایستاده بود نماز مى خواند تا داخل صبح مى شد.
اگر مى خواهى خبر دهم به تو امر ابراهیم که خلیل و دوست خدا بود لباس او از پشم بود و طعام او جو بود.
اگر مى خواهى خبر دهم به تو از امر یحیى؟ بود لباس او از لیف خرما و برگ درخت میل مى فرمود.
اگر مى خواهى خبر دهم به تو از امر عیسى بن مریم که امر او عجب است مى فرمود: ادام و خورش من گرسنگى است پیراهن من خوف و ترسیدن است و لباس من پشم است و دابه ى من دو پاى من است و چراغ من در شب ماه است گرم شدن من در زمستان آفتاب است میوه و ریحان من علفهاى زمین است که حیوانات و وحشیان مى خورند شب مى نمایم و از جهت من چیزى نیست و داخل در صبح مى شوم و از براى من چیزى نیست یعنى مال ندارم، و نیست در روى زمین از من غنى و مال دارتر.
اى پسر مسعود: همه ى این پیغمبران که گفتم دشمن مى داشتند چیزى را که خدا دشمن مى داشت، حقیر مى داشتند چیزى را که خدا حقیر مى داشت و زاهد بودند چیزى را که خدا زاهد بود در او خداى عزوجل ثناء نموده است در محکم کتاب خود در حق نوح فرموده است: «انه کان عبدا شکورا»، و در حق ابراهیم فرموده است: «اتخذ الله ابراهیم خلیلا»، و در حق داود فرمود: «انا جعلناک خلیفه فى الارض»، و در حق موسى فرمود: «و کلم الله موسى تکلیما»، و فرمود: در حق او نیز و قربناه نجیا و در حق یحیى فرموده است: و آتیناه الحکم صبیا و در حق عیسى بن مریم فرموده است: «یا عیسى بن مریم اذکر نعمتى علیک و على والدتک اذ ایدتک بروح القدس تکلم الناس فى المهد و کهلا» تا آخر آیه،
و در مدح و ثناء پیغمبران خود فرموده: «انهم کانوا یسارعون فى الخیرات و یدعوننا رغبا و رهبا و کانوا لنا خاشعین»، همه این امور که از پیغمبران به روز و ظهور نمود از براى آن بود که خداى عزوجل ایشان را ترساند و ایشان نیز ترسیدند از فرموده ى خداى عزوجل: «ان جهنم لموعدهم اجمعین لها سبعه ابواب لکل باب منهم جزء مقسوم، و فرمود: خداى عزوجل «و جىء بالنبیین و الشهداء و قضى بینهم بالحق و هم لا یظلمون».
یعنى آورده شود پیغمبران و گواهان و حکم کرده شود میان ایشان به حق و ایشان ستم کرده نشوند.
اى پسر مسعود: آتش را خداى عزوجل خلقت نمود از براى کسانى که معصیت او نمایند و بهشت را از براى کسانى که اطاعت او نمایند بر تو است اى پسر مسعود زهد تحصیل کردن زیرا که زهد چیزى است که خداى عزوجل به او فخر نماید به ملائکه خود و به جانب تو توجه نماید و رحمت نماید بر تو ملک جبار.
اى پسر مسعود: زود است که بعد از من مردمانى آیند که طعام خوب خورند به رنگهاى مختلفه و سوار شوند به اسبهاى خوب، خود را زینت نمایند مثل زینت زن از براى شوهر خود، زنان آن زمان مثل مردان بیرون آیند هیئت ایشان مثل هیئت پادشاهان جورکننده است ایشان منافقین امت من هستند در آخر زمان، مى آشامند خمر را و بازى کنند با کعب، تارک جماعت هستند نماز عشاء را در خواب هستند و نماز عشاء را به جاى نیاورند مفرط هستند در نماز صبح خداى عزوجل فرمود: «فخلف من بعدهم خلف اضاعوا الصلوه و اتبعوا الشهوات فسوف یلقون غیا»، یعنى گذشتگان گذاشتند اولادى را که نماز خدا را ضایع نمودند و تابع هوا و شهوات خود شدند زود خواهد رسید به ایشان که جزاى عقوبت داده شود.
اى پسر مسعود: مثل آن جماعتى که در آخر زمان آیند مثل دلفى است که شکوفه ى او خوب و خوش هیئت و طعم او تلخ باشد کلام آن جماعت کلام حکمت است و عمل ایشان دردى است که او را دواء نباشد «افلا یتدبرون القرآن ام على قلوب اقفالها».
اى پسر مسعود: چه فائده است در لذت و نعمت دنیا و حال آنکه غفلت دارند از امر آخرت، ایشان خانها بنا کنند و قصرها محکم سازند و مساجد خود زینت کنند به طلا، نیست همه آنها مگر دنیا، بر دنیا معتکف هستند اعتماد ایشان به دنیا است خدایان ایشان شکم ایشان است خداى عالم در ذم ایشان مى فرماید: آیا بنا مى کنید بر هر موضع بلند علامتى براى تفرج و تماشاى مردم، بازى مى کنید به بنیان بدون آنکه شما را به آن بنا حاجت باشد فراهم مى آورید شما از براى خود حوضها و دریاچه ها گویا همیشه شما در دنیا هستید خواهید باقى ماند اگر بر مردم سخت گرفتید سخت گیرى کردید در حالتى که متکبران هستید، بترسید از خداى و اطاعت او نمائید خداى عزوجل مى فرماید:
«افرایت من اتخذ الهه هواه» الى قوله «افلا تذکرون» نیست این شخص مگر منافق، خواهش خود را دین خود قرار داد و شکم خود را خداى خود هر چه میل دارد از حلال و حرام از او امتناع ندارد قال الله تعالى: «و فرحوا بالحیوه الدنیا و ما الحیوه الدنیا فى الاخره الا متاع».
اى پسر مسعود: مشورت ایشان با زنان ایشان است، شرف و بزرگى ایشان در اهم و دنانیر ایشان است، همت ایشان شکم ایشان است ایشان شریرترین اشرار هستند، فتنه با ایشان هست و به سوى ایشان بازگشت نماید فتنه.
اى پسر مسعود: مى فرماید خداى عزوجل: آیا دیدى و دانستى که اگر نعمت بدهم ایشان را به نعمت متطاوله پس بیاید به ایشان آنچه که وعده داده شده اند به ایشان دفع نکند نعمت ایشان عذاب ایشان را در قیامت.
اى پسر مسعود: بدنهاى ایشان سیر شوند و قلبهاى آنها خشوع ندارد.
اى پسر مسعود: اسلام ظاهر شده است در حالت غربت زود است که برگردد به حالت غربت چنانچه روز اول چنان بوده است پس خوشا حال غربا پس اگر یکى از اعقاب و اولاد تو درک آن زمان نماید در مجلس اهل آن زمان داخل نشود تشییع جنازه ى ایشان ننماید عیادت مریض ایشان ننماید زیرا که ایشان طریقه شان طریقه ى شماست و اظهار نمایند به آنچه شما اظهار مى نمائید یعنى شهادتین لکن افعال ایشان مخالف افعال شما است پس ایشان به ملت من نخواهند بود ایشان از من نیستند و من از ایشان نیستم.
نترس اى پسر مسعود غیر از خدا کسى را زیرا که خداى عزوجل مى فرماید:
«اینما تکونوا یدرککم الموت و لو کنتم فى بروج مشیده».
مى فرماید: خداى عزوجل یاد کن روزى را که گویند مردان منافق و زنان منافقات مر کسانى را که اهل ایمان است روى شما به جانب ما کنید تا بگیریم روشنى از نور صورت شما که از صراط بگذریم گفته شود به ایشان که: باز گردید به عقب یعنى رجوع به دنیا کنید پس بجوئید روشنى را در آنجا پس زده شود ما بین مومنان و منافقان دیوار بلند مثل سور شهر مر آن را درى باشد که مومنان در آن درآیند اندرون آن در که مومنان در آن باشد رحمت باشد زیرا که نزدیک بهشت باشد بیرون آن که منافقان در او باشد از نزد او عذاب باشد زیرا که نزدیک دوزخ باشد منافقان چون بازنگردند و رجوع ننمایند و نور نبینند و دیوار ما بین خود و مومنان بینند از بیرون در مومنان را به کمال فرح و شادى به سمت بهشت روانه مى شوند بخوانند منافقان با تضرع و زارى مومنان را آیا نبودیم ما با شما در دنیا مثل شما نماز و روزه و مناکحه و مشاوره مى نمودیم؟ مومنان گویند: چنین بود لکن شما خود را هلاک نمودید، و منتظر بودید که بر مومن
- همچنین لینک دانلود به ایمیل شما ارسال خواهد شد به همین دلیل ایمیل خود را به دقت وارد نمایید.
- ممکن است ایمیل ارسالی به پوشه اسپم یا Bulk ایمیل شما ارسال شده باشد.
- در صورتی که به هر دلیلی موفق به دانلود فایل مورد نظر نشدید با ما تماس بگیرید.
