مهسا فایل |
سایت دانلود فایل پاورپوینت کامل دعای نوزدهم صحیفه سجادیه/ شرحها و ترجمهها ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint
در حال بارگذاری
توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد
پاورپوینت کامل دعای نوزدهم صحیفه سجادیه/ شرحها و ترجمهها ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است
شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.
لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.
توجه : در صورت مشاهده بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل دعای نوزدهم صحیفه سجادیه/ شرحها و ترجمهها ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد
بخشی از متن پاورپوینت کامل دعای نوزدهم صحیفه سجادیه/ شرحها و ترجمهها ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint :
فهرست دعاهای صحیفه سجادیه
متن دعای نوزدهم صحیفه سجادیه
دعای طلب باران؛
وَ کانَ مِنْ دُعَائِهِ، علیهالسلام عِنْدَ الِاسْتِسْقَاءِ بَعْدَ الْجَدْبِ:
اللَّهُمَّ اسْقِنَا الْغَیثَ، وَ انْشُرْ عَلَینَا رَحْمَتَک بِغَیثِک الْمُغْدِقِ مِنَ السَّحَابِ الْمُنْسَاقِ لِنَبَاتِ أَرْضِک الْمُونِقِ فِی جَمِیعِ الْآفَاقِ.
وَ امْنُنْ عَلَی عِبَادِک بِإِینَاعِ الثَّمَرَهِ، وَ أَحْی بِلَادَک بِبُلُوغِ الزَّهَرَهِ، وَ أَشْهِدْ مَلَائِکتَک الْکرَامَ السَّفَرَهَ بِسَقْی مِنْک نَافِعٍ، دَائِمٍ غُزْرُهُ، وَاسِعٍ دِرَرُهُ، وَابِلٍ سَرِیعٍ عَاجِلٍ.
تُحْیی بِهِ مَا قَدْ مَاتَ، وَ تَرُدُّ بِهِ مَا قَدْ فَاتَ وَ تُخْرِجُ بِهِ مَا هُوَ آتٍ، وَ تُوَسِّعُ بِهِ فِی الْأَقْوَاتِ، سَحَاباً مُتَرَاکماً هَنِیئاً مَرِیئاً طَبَقاً مُجَلْجَلًا، غَیرَ مُلِثٍّ وَدْقُهُ، وَ لَا خُلَّبٍ بَرْقُهُ.
اللَّهُمَّ اسْقِنَا غَیثاً مُغِیثاً مَرِیعاً مُمْرِعاً عَرِیضاً وَاسِعاً غَزِیراً، تَرُدُّ بِهِ النَّهِیضَ، وَ تَجْبُرُ بِهِ الْمَهِیضَ؛
اللَّهُمَّ اسْقِنَا سَقْیاً تُسِیلُ مِنْهُ الظِّرَابَ، وَ تَمْلَأُ مِنْهُ الْجِبَابَ، وَ تُفَجِّرُ بِهِ الْأَنْهَارَ، وَ تُنْبِتُ بِهِ الْأَشْجَارَ، وَ تُرْخِصُ بِهِ الْأَسْعَارَ فِی جَمِیعِ الْأَمْصَارِ، وَ تَنْعَشُ بِهِ الْبَهَائِمَ وَ الْخَلْقَ، وَ تُکمِلُ لَنَا بِهِ طَیبَاتِ الرِّزْقِ، و تُنْبِتُ لَنَا بِهِ الزَّرْعَ وَ تُدِرُّ بِهِ الضَّرْعَ وَ تَزِیدُنَا بِهِ قُوَّهً إِلَی قُوَّتِنَا.
اللَّهُمَّ لَا تَجْعَلْ ظِلَّهُ عَلَینَا سَمُوماً، وَ لَا تَجْعَلْ بَرْدَهُ عَلَینَا حُسُوماً، وَ لَا تَجْعَلْ صَوْبَهُ عَلَینَا رُجُوماً، وَ لَا تَجْعَلْ مَاءَهُ عَلَینَا أُجَاجاً.
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ ارْزُقْنَا مِنْ بَرَکاتِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ، «إِنَّک عَلی کلِّ شَیءٍ قَدِیرٌ».
ترجمهها
ترجمه انصاریان
دعای آن حضرت به وقت طلب باران پس از خشکسالی:
بارخدایا، ما را به باران سیراب ساز، و رحمتت را بر ما بگستران به باران بسیار از ابری که برای رویانیدن گیاه شگفتانگیز در همه آفاق روان گشته، و بر بندگان خود با به بار آمدن میوه منّت گذار، و سرزمینهای مرده را با شکفتن شکوفهها زنده کن، و فرشتگان بزرگوار خود را به بارانی سودمند گواه گیر، بارانی بسیار و انبوه، و پیوسته با برکات گسترده، بارانی تند و سریع و شتابان، تا هر چه مرده است به آن زنده نمایی، و آنچه از میان رفته به ما بازگردانی، و آنچه آمدنی است بیرون آوری و به سبب آن روزیها را وسعت بخشی، ابری در هم فشرده، کامبخش و گوارا و فراگیرنده و خروشان که بارانش دائمِ ویران کننده، و برقش فریبنده (بدون باران) نباشد.
بارخدایا ما را به بارانی فریادرس و برطرف کننده قحطی سیراب کن، بارانی رویاننده گیاه، سبز کننده – دشت و دَمَن، وسیع و پرمایه، که به سبب آن گیاه روئیده پژمرده را خرم کنی، و آن را برای گیاه شکسته مومیایی قرار دهی.
بارخدایا بر ما بارانی فرست که به آن از تپهها آب سرازیر گردانی، و چاهها را لبریز کنی، و نهرها را روان سازی، و درختان را برویانی، و قیمتها را در همه شهرها ارزان کنی، و چهارپایان را قوّت دهی و خلایق را زندهدل و نکوحال فرمایی، و روزیهای پاکیزه را برای ما کامل گردانی، و کشت و زرع ما را برویانی، و پستانها را پرشیر سازی، و نیرویی بر نیروی ما بیفزایی.
بارخدایا سایه آن ابر را بر ما باد گرم و زهرآگین مساز، و سردی آن را بر ما شوم و ناخجسته منما، و باریدنش را بر ما باران عذاب قرار مده، و آبش را در کام ما تلخ و ناگوار مگردان. بارالها بر محمد و آلش درود فرست، و از برکات آسمانها و زمین روزی ما ساز که تو بر هر چیز توانایی.
ترجمه آیتی
دعای آن حضرت است به هنگام طلب باران در خشکسالی:
اى خداوند، باران بفرست و سیرابمان ساز و همراه با بارانى فزاینده و ریزنده از ابرى در آفاق رونده و گیاهان زیبا رویاننده، رحمت خود بر ما ارزانى دار.
اى خداوند، میوه ها را برسان و بر بندگانت احسان فرماى، گلها را شکفته گردان و زمین خود زنده نماى. فرشتگان خود، آن فرستادگان بزرگوار را بفرماى تا از سوى تو، بارانى سودمند و پیوسته و فراوان و گسترده و تندبار بیاورند و همه جا را سیراب سازند،
تا زمین مرده را زنده نمایى و هر چه را از دست رفته است بازگردانى و آنچه روییدنى است برویانى و در روزى مردم گشایش دهى، با چنان ابرى انبوه، گرانبار خوش و بى زبان و از کران تا کران که از آن آواز تندر آید و بارانش ملایم و پر دوام بود و برقش فریبناک نبود.
اى خداوند، ما را از بارانى به فریاد رسنده، قحط زداینده گیاه رویاننده، فراگیرنده و فراوان بارنده سیراب نماى تا گیاهان ایستاده را طراوت تازه دهى و گیاهان بر زمین خفته را برپاى دارى.
اى خداوند، بارانى برسان آنسان که آبها از تپه ها روان دارى و چاهها از آبها پر سازى و رودها به خروش آرى و نباتات برویانى و در همه شهرها ارزانى پدید آرى و چارپایان و مردمان به تن و توش آرى و براى ما خوردنیهاى خوش و گوارا کامل گردانى و کشته هاى ما برویانى و پستانهاى ستوران پرشیر سازى و بر نیروى ما نیرویى دیگر افزایى.
اى خداوند، سایه ابر بر ما باد سموم مگردان و خنکى اش را شوم منماى. چنان مباد که به جاى باران بر سر ما سنگ ببارد و به جاى آب شیرین و گوارا آب تلخ و شور.
بار خدایا، بر محمد و خاندانش درود بفرست و ما را از برکات زمین و آسمانها روزى ده. انک على کل شىء قدیر.
ترجمه ارفع
براى طلب باران:
بار الها ما را به وسیله باران سیراب فرما و رحمتت را به توسط بارانت، آن هم بارانى فراوان از ابرى که سبب مى شود در اطراف زمینت گیاهان برویند منتشر کن.
خدایا بر بندگانت منت گذار تا درختانشان میوه دهد و با شکفته شدن شکوفه ها، شهرهایت را حیات تازه ببخش و فرشتگانت را که سفیران تواند به آب دادن سودمند به گیاهان آن هم به طور دایم و باریدن فراوان و تند و سریع و همه جاگیر مامور فرما.
تا آنچه در زمستان مرده در بهاران زنده شود و آنچه نابود شده باز گردد و آنچه روییدنى است خارج گردد و باعث شود ارزاق وسعت یابد. ابرى که متراکم و روى هم انباشته و سیراب کننده و داراى طبقات باشد و نه ابرى که فریب دهنده و بى باران و پر سر و صدا باشد.
خدایا ما را از بارانى سیراب فرما که خشکسالى را از بین ببرد و همه جا گیر باشد تا به وسیله آن گیاهان همانند سالهاى قبل برویند و جبران خسارتهاى خشکسالى شود و باعث شوى تا گیاه شکسته و پژمرده را شاداب نمایى.
بار الها ما را بارانى ده که از آن دیم ها سیراب گردند و چاهها پر شوند و رودها جارى گردند و درختها را به وسیله آن برویانى، تا ثمره اش ارزانى ارزاق در شهرها شود و چهار پایان و خلایق را شادمان نمایى و به وسیله آن نعمت هاى پاکیزه ات را بر ایمان کامل کنى و زراعت را برایمان برویانى و چهارپایان شیرده پر شیر شوند و بر قدرت و توانایى اقتصادى ما افزوده گردد.
پروردگارا سایه ابرها را براى ما مسموم و سرمایش را برایمان شوم و بارشش را عذاب و آبش را شور مگردان.
خداوندا بر محمد و آل او درود فرست و از برکات آسمانها و زمین روزى مان کن که تو بر همه چیز توانایى.
ترجمه استادولی
از دعاهاى آن حضرت است هنگام درخواست باران پس از خشکسالى:
خدایا، ما را از باران سیراب کن، و رحمت خود را با فرستادن باران فراوان و دانه درشتت از ابرى که براى رویش گیاهان چشم نواز زمینت در همه آفاق روان است بر سر ما بگستران.
و با رسیدن میوه ها بر بندگانت منت نه، و با شکفتن شکوفه ها سرزمین هایت را زنده و شاداب کن، و فرشتگان گرامیت را که سفیران تواند براى آوردن بارانى سودمند، با دانه هاى پیوسته ریزان و قطره هاى فراوان، بارانى تند و شتابنده حاضر ساز.
که به سبب آن سرزمین هاى مرده را زنده و شاداب کنى، و گیاهان از دست رفته را بازگردانى، و آنچه را آمدنى (و روییدنى) است بیرون آورى، و خوراکى ها را گسترش بخشى، ابرى متراکم و لذیذ و گوارا و فراگیر و غران، نه ابرى پیوسته باران (که خرابى به باد آورد) و نه ابرى جهنده و بى باران.
خدایا، ما را از بارانى ثمربخش و رویاننده و خرمى بخش و فراگیر و گسترده و پر آب سیراب کن، که گیاهان روینده را به خرمى باز گردانى، و سبزه هاى شکسته و پژمرده را راست و شاداب نمایى.
خدایا، ما را از بارانى سیراب ساز که از آن باران سیل از کوه ها روان سازى، و چاه ها را پر کنى، و رودخانه ها را جارى نمایى، و درختان را برویانى، و نرخ ها را در همه شهرها کاهش دهى، و حیوانات و سایر آفریدگان را سر پا بدارى، و روزى هاى پاکیزه را براى ما کامل سازى، و کشت ها را براى ما برویانى، و پستان هاى حیوانات را بدان پر شیر سازى، و نیرویى بر نیروى ما بیفزایى.
خدایا، سایه آن ابر را بر ما گرم و سوزان، و سرماى آن را بر ما شوم و پایدار قرار مده، و ریزش آن را بر ما تیر بلا، و آبش را شور و تلخ و ناگوار مساز.
خدایا، بر محمد و آل او درود فرست، و ما را از برکات آسمان ها و زمین (باران و گیاهان) روزى ده، که همانا تو بر هر چیز توانایى.
ترجمه الهی قمشهای
زمان خشکسالى بدین دعا از حق متعال باران رحمت طلب مى کرد:
اى خداى من (با ما کرم کن و) ما را (در این خشکسالى) به نعمت باران سیراب گردان و به باران عظیمى از ابرهائى که (بادها به فرمانت) در این جو پهناور به هر طرف مى کشانند تا گیاه و نباتات زمینت را در همه اطراف سبز و خرم سازند به آن بارانها رحمتت را بر ما منبسط گردان (و خوان نعمتت را بگستران)
و به آن باران رحمت به رسانیدن میوه هاى درختان (و نمو کامل حبوبات و همه انواع محصولات) بر ما بندگان منت گذار و خلق شهر و دیار خود را به رسانیدن شکوفه درختان به انواع ثمرات (به حد کمال رشد و نشو و نما) همه را زنده ساز (و به رزق و روزى وسیع و نعمت فراوان شاد گردان) و فرشتگان عالى رتبه ات که سفیران (وحى و رسالت) تواند شاهد و ناظر (این لطف و) این باران رحمت نافع و دائم فراوان سرشار وسیع خود قرار ده که آن باران تند و دانه درشت و با سرعت و شتاب
زمینهائى که کاملا خشک (و گیاه و نباتش فسرده) و مرده بود به زودى زنده گرداند و هر جا خشک شده سبز و خرم و پر گیاه و نبات سازد) و بذر و تخمها و گیاهانى که من بعد به ثمره مى رسد (مانند هسته ها که باید من بعد درخت بارور شوند) همه را سر از خاک بیرون آورى و بالنتیجه در قوت و غذاى خلق توسعه ى دهى ابرى اى خدا رحمت برانگیزد که بسى متراکم (و مجتمع و پر باران) با آب خوش و گوارا باشد و تمام (کوه و دشت و صحرا و مزارع) را فراگیرد (و نفعش همه خلایق را شامل گردد) ابرى با طنطنه و صداى بلند رعد و برق اما زمان بارانش بسیار به طول نیانجامد (که خرابى و سیل بنیان کن پدید آید) و برق آن فریبنده و بى باران (که خلق را امیدوار سازد و قطره اى نبارد) هم نباشد
پروردگارا ما (تشنه کامان) را به بارانى کامل و فراوان پر نفع (و بى زیان) رویاننده و پرورنده گیاهان وسیع (و فراگیرنده شهر و کوه و دشت و بیابان) و جبران کن ضعف تشنه کامان
پروردگارا ما را به باران کاملى سیراب ساز که چشمه هاى کوهساران از آن جارى کنى و چاه و قنوات را مملو آب گردانى و نهر و رودها را چون سیل روان سازى و اشجار را برویانى و بهاى هر چیز را در همه شهرها ارزان کنى و پریشانى حال بهایم و انسان را (به رحمتت) تدارک فرمائى (تا گوسفندان و انعام همه از مراتع پرگیاه و آدمیان از شیر و مزارع و اشجار به حد کامل بهره مند شوند) و رزق نیکو (و نعمت ارزان) بر ما بندگان (به کرمت) کامل گردانى و کشتها را بر ما برویانى و پستانها را پر از شیر کنى و به آن (نعمتها) قوت و نیروى ما |بیفزائى
پروردگارا آن باران رحمت را (تمام به نفع و برکت نعمت ما قرار ده و هیچ زیان و خسارتى در آن بر ما قرار مده) بر ما بر سایه ابرش سموم و گرماى سخت قرار مده و سردى را موجب قطع نعمت (و نابودى اثمار و اشجار و محصول) مگردان و نزول آن باران را سبب رجم و دورى (از رحمتت) مساز و آبش شور و ناگوار مدار (بلکه سایه آن را سرد و سالم و آبش را گوارا و خوش و پرخیر و برکت فرما)
پروردگارا درود فرست بر محمد و آل پاکش و ما را از برکات آسمانها و زمین روزى (و بهره وافر) عطا فرما که تو بر همه چیز و هر کار قادر و توانائى (شاید مقصود از برکات آسمانها علوم و معارف آسمانى باشد و حقایق و لطایف وحى الهى و تعلیمات رسولان حق و یا این امور و هم برف و باران و انوار و اشعه و گازها و نسیمهاى لطیف و غیره منظور است).
ترجمه سجادی
و از دعاى امام علیه السلام بود هنگام درخواست باران پس از خشک سالى:
خداوندا ما را از باران سیراب نما و رحمتت را با بارانِ فراوان از ابرى که براى رویاندن گیاهِ چشم انداز در همه نواحى زمینت روان است، بر ما بگستران.
و با به بار آمدن میوه، بر بندگانت احسان نما و با شکفتن شکوفه، سرزمین هایت را زنده گردان و فرشتگانِ بزرگوارِ نویسنده ات را به فرستادن آبى سودمند از جانب خود -که فراوانى اش همیشگى، جارى شدنش بسیار، سخت، تند و شتابان باشد- آماده ساز.
که به سبب آن، آنچه را که مرده است، زنده نمایى. و با آن آنچه را که از دست رفته، برگردانى. و به وسیله آن آنچه که آمدنى است، بیرون آورى. و با آن روزى ها فراخى دهى. ابرى درهم فشرده، گوارا، خوش، فراگیر، غرّنده. نه ابرى پیوسته بارانى و نه ابرى جهنده و بى باران.
خداوندا ما را از بارانى ثمربخش، خرّمى بخش، سرسبزکننده، پهناور، دامنه دار و پُر آب، سیراب گردان تا با آن گیاه روینده را بازگردانى. و به وسیله آن گیاه پژمرده را اصلاح کنى.
خداوندا ما را با بارانى که از آن تپه ها را جارى گردانى و چاه ها را از آن پر کنى و رودخانه ها را با آن روان سازى و درخت ها را به وسیله آن برویانى و با آن قیمت ها را -در همه شهرهاى بزرگ- ارزان کنى و چهارپایان و سایر آفریدگان را به وسیله آن سرِ پا بدارى و روزى هاى پاکیزه را با آن برایمان کامل گردانى و کشت ها را به وسیله اش برایمان برویانى و پستان حیوان را با آن پر (شیر) سازى و به وسیله آن نیرویى بر نیروى ما بیفزایى، سیراب نما.
خداوندا سایه آن (ابر) را بر ما گرم و سوزان قرار نده و سردى اش را بر ما شوم و باریدنش را بر ما تیر بلا قرار نده و آبش را بر ما شور و تلخ نگردان.
خداوندا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و ما را از برکات آسمان ها و زمین روزى عطا فرما. بدرستى که تو بر هر چیز توانایى.
ترجمه شعرانی
و از دعاهاى آن حضرت علیه السلام است در طلب باران:
خداوندا ما را به باران سیراب کن و رحمت خویش را بر ما بگستر. در همه جاى زمین براى گیاهان زیبا و خوش منظر ابرى بارنده روانه کن
و به رسیدن میوه ها بر بندگان خود منت گذار و زمینهاى مرده را به شکفتن شکوفه ها زنده گردان و فرشتگان گرامى و نویسندگان را حاضر آور بارانى سودمند پیاپى، بسیار، در همه جاى، درشت، شتابان و زود
تا هر چه مرده است بدان زنده کنى و هر چه در گذشته بازگردانى و آنچه روئیدنى است بیرون آرى و روزیها را فراخ گردانى. از توده ابرى برهم گوارا و خوش، که چون چترى سایبان شود و غرش رعد از آن به گوش آید، نه چندان که به ویرانى انجامد یا برق به فریب خندد و ابر نگرید.
خداوندا! ما را سیراب کن به بارانى که به فریاد ما رسد، گیاهان را برویاند. پهن و فراخ و بسیار که گیاه نورسته را بالان و خرم، و نهال پژمرده و شکسته را بدان برومند سازد
خدایا! ما را سیراب گردان، بارانى فرست که آب از تپه ها سرازیر شود و چاهها را بدان پر آب کنى و جویها را بشکافى و درختان را برویانى و نرخها را در همه شهرها ارزان کنى و چهارپایان و دیگر خلق را نیکو حال گردانى و روزیهاى پاکیزه بر ما فراخ سازى و کشت ما را برویانى و پستانها را پر شیر کنى و بر نیروى ما بیفزائى
خدایا مبادا که از سایه ابر بر ما باد گرم وزد و سردى آن بر ما شوم باشد و ریزش آن بر ما مهلکه و عذاب شود و آب آن به کام ما تلخ گردد
خدایا درود بر محمد و آل او فرست و از برکات آسمانها و زمین ما را برخوردار گردان که تو بر هر چیز توانائى
ترجمه فولادوند
در طلب باران در خشکسالى:
بار خدایا! بر ما باران ببار و با فرستادن بارانى پر پشت از ابرى درشت در سراسر آفاق که مایه ى رویش گیاهان زیباى زمینى تو شوند، بر ما رحمت فرماى
و با بار دهى درختان بر بندگانت منت نه و سرزمینهاى خود را با شکوفاسازى گلها زنده ساز و فرشتگان گرامى و جهان پیماى خود را با آبیارى سودمند و دنباله دار، و آنچنان گسترده و تند،
که هر چه را مرده از برکت وى آن را زنده گردانى، شاهد بگیر، تا هر چه را که آمدنى است بیرون آورى و بدان روزیها را گسترش دهى!
از تو چشم در انتظاریم که ابرى فرستى، انبوه، فشرده خالى از خطر، بى زیان، فراگیر، خروشان که رگبارش خستگى نیاورد و برقش مایه ى فریب نباشد.
بار الها! ما را از بارشى سیراب فرما که فریادرس و مایه ى رویش نباتات و منشا سر سبزى و دامنه دار و پر مایه و سیراب کننده باشد، تا از برکت آن گیاه نو پا جان گیرد و پژمرده طراوت پذیرد.
بار خدایا! بر ما چنان ببار که از فیض آن در هر پشته و تل، آب به راه افتد و چاهابه ها از آن آکنده کنى و نهرها را از آن به جوش اندازى و درختان را سبز پوش و نرخها را در همه شهرها ارزان کنى و دامها و مردم را سرزنده سازى و روزیهاى پاکیزه را براى ما کامل گردانى و کشت و زرع ما را برویانى و پستانها را پر از شیر گردانى و قوت بر قوت ما بیفزایى.
بار خدایا! سایه ى ابر را بر ما خالى از سموم گردان و سردیش را بر ما شوم مکن، و باریدنش را بر ما عذاب مگردان و آبش را بر ما تلخ مزه مساز.
بار خدایا! درود بر محمد و خاندان وى، و از برکات آسمانها و زمین براى ما روزى فراهم گردان، همانا که تو بر هر چیز توانایى.
ترجمه فیض الاسلام
از دعاهاى امام علیه السلام است هنگام درخواست باران پس از خشکسالى:
(استسقاء «باران خواستن از خداى تعالى» به دعاء در هر وقتى از اوقات مى شود، و بهتر آنست که دعاء بعد از یکى از نمازهاى شبانه روز باشد و بهتر از هر دو خواندن نماز استسقاء است که کیفیت آن در کتب فقه بیان شده است):
بار خدایا ما را به باران سیراب گردان، و رحمتت را به باران فراوان از ابرى که براى رویانیدن گیاه زیبا در اطراف زینت روان است بر ما بگستران
و با رسیده شدن میوه بر بندگانت احسان فرما، و با شکفته شدن شکوفه و گل و گیاه شهرهایت را زنده نما، و فرشتگانت را که بزرگوار و نویسنده (یا سفراء و فرستادگان) اند آماده ساز به آب رساندن سودمند از جانب خود که فراوانى همواره و باریدن بسیار داشته (همه جا را فراگیرد) سخت و تند و شتابان باشد
که به آن آنچه را مرده است زنده (سبز و خرم) نمائى، و آنچه از دست رفته بازگردانى، و آنچه آمدنى است بیرون آرى، و به آن روزیها را فراخى داده بیافزائى، ابرى (از تو مى خواهیم) که روى هم انباشته و با خوشى و گوارا و فراگیرنده بوده صداى رعد از آن شنیده شود، و بارانش همیشه (که گیاهها را تباه و ساختمانها را ویران گرداند) و برقش فریب دهنده (بى باران) نباشد
بار خدایا ما را سیراب کن از بارانى که برطرف کننده ى خشکسالى، رویاننده ى گیاه، پهن و فراخ و بسیار باشد که به وسیله ى آن، گیاه ایستاده (سبز و خرم سالهاى پیش) را بازگردانى، و گیاه شکسته (پژمرده) را درست (سربلند) نمائى
بار خدایا ما را آب ده آبى که از آن تلها روان سازى، و چاهها را پر گردانى، و جویها را جارى نمائى، و درختها را برویانى، و نرخها را در همه ى شهرها ارزان کنى، و چهارپایان و آفریدگان را به نشاط و شادمانى آورى، و روزیهاى پاکیزه را براى ما به کمال برسانى، و کشت را برویانى، و پستان چهارپایان را پر شیر سازى، و توانائى بر توانائى ما بیافزائى
بار خدایا سایه آن ابر را بر ما باد گرم و سردیش را شوم و باریدنش را عذاب و آبش را شور مگردان
بار خدایا بر محمد و آل محمد درود فرست، و ما را از برکات آسمانها و زمین (خیر و نیکیهاى آنها) روزى عطا فرما، زیرا تو بر هر چیز توانائى.
شرحها
دیار عاشقان (انصاریان)
«اَللَّهُمَّ اسْقِنَا الْغَیثَ وَ انْشُرْ عَلَینَا رَحْمَتَک بِغَیثِک الْمُغْدِقِ مِنَ السَّحَابِ الْمُنْسَاقِ لِنَبَاتِ أَرْضِک الْمُونِقِ فِی جَمِیعِ الآْفَاقِ»:
“پروردگارا ما بندگانت را بوسیله باران سیراب فرما، و رحمتت را به باران فروان، از ابرى که براى روئیدن گیاهان جالب در تمام قسمت هاى زمین روان گشته بگستران”.
نعمت عظیم ابر و باران و باد:
از آنجات که ابر و باران و باد، وجودشان در پنهه طبیعت بستگى به عالى ترین منبع انرژى یعنى خورشسید دارد، لازم است چند سطرى درباره این نعمت عظیم الهى، که گوشه اى از تجلى رحمت حضرت حق به قسمتى از عالم وجود است براى آگاهى شما تحریر شود.
مسیر زمین و هر جرم سماوى دیگر در این فضاى حیرت آور تقریباً به شکل دایره است مى دانید چرا؟
خورشید جسمى است بسیار بزرگ، به تنهائى از زمین و هشت سیاره دیگر بازهم بزرگتر و سنگین تر است، و هر سیاره را با نیروى شگرف بسوى خود جذب مى کند.
این قوه جذب به مرکز را ثقل یا جاذبه مى نامند، در همان حال هر سیاره با قوه گریز از مرکز خود، از خورشید مى گریزد، و اگر نیروى جاذبه خورشید نبود سیاره چنان در فضا دور مى شد که هیچگاه باز نمى گشت.
پس دو نیروى متضاد در کار است: نیوى سیاره که آن را از خورشید دور مى کند، و نیروى خورشید که سیاره را بسوى آن مى کشاند.
هیچ یک از این دو نیرو بر دیگرى نمى چربد و غلبه نمى کند، پس هر سیاره بر روى مدارى به دور خورشید مى گردد و این سیر بى انتها را در طى قرون و اعصار ادامه داده و مى دهد.
«وَ الشَّمْسُ تَجْرِى لِمُسْتَقَرَّ لها ذلِک تَقْدیرُ الْعَزیزِ الْعَلیمِ.وَ القَمَرَ قَدَّرْناهُ مَنازِلَ حَتّى عادَ کالعُرْجُونِ الْقَدیمِ.لَا الشَّمْسُ ینْبَغى لَها اَنْ تُدْرِک الْقَمَرَ وَلاَ اللَّیلُ سابِقُ النَّهارِ وَ کلُّ فی فَلَک یسْبَحُونَ»:(۱۰۲)
“خورشید پیوسته بسوى قرارگاهش در حرکت است.”
این آیه به وضوح حرکت خورشید را بطور مستمر بیان مى کند. دانشمندان در این عصر با انواع ابزار و آلات علمى، و تحقیقات مداوم شبانه روزى کشف کرده اند که: خورشید با مجموعه منظومه شمسى در وسط کهکشان ما بسوى یک سمت معین و ستاره دور دستى که آن را ستاره وگا نامیده اند در حرکت مى باشد.
حرکت دادن خورشید این کره بسیار عظیمى که یک میلیون و دویست هزار مرتبه از کره زمین بزرگ تر است، آنهم با حرکت حساب شده در این فضاى بى کران از هیچ کس میسّر نیست جز از خداوندى که قدرتش فوق همه قدرتها و علم و دانشش بى انتهاست و به همین جهت در پایان آیه ۳۸ مى فرماید:
«ذلِک تَقْدیرُ الْعَزیزِ الْعَلِیم».
“ما براى ماه منزلهائى قرار دادیم و بهنگامى که این منزلها را طى کرد، سرانجام بصورت شاخه کهنه قوسى شکل زرد رنگ خرما در مى آید”.
منظور از منازل همان منزلگاههاى بیست و هشت گانه است که ماه قبل از محاق و تاریکى مطلق طى مى کند، زیرا هنگامى که ماه سى روز تمام باشد تا شب بیست و هشتم در آسمان قابل رؤیت است، ولى در این شب بیست و هشتم بصورت هلال بسیار باریک زرد رنگ و کم نور و کم فروغ در مى آید، و در دو شب باقى مانده قابل رؤیت نیست که آن را محاق مى نامند، البته در ماههائى که بیست و نه روز است تا شب بیست و هفتم معمولا ماه در آسمان دیده مى شود، و دو شب باقى مانده محاق است.
این منزلگاهها کاملا دقیق و حساب شده است، بطورى که منجمان از صدها سال قبل مى تواند طبق محاسبات دقیقى که دارند آن را پیش بینى کنند.
این نظام عجیب به زندگى انسانها نظم مى بخشد و یک تقویم طبیعى آسمانى است کهبا سواد وبى سواد توانائى خواندن آن را دارد، بطورى که اگر انسان کمى دقت و ممارست در وضع ماه در شبهاى مختلف کند مى تواند با نگاه کردن وضع آن دقیقاً و تقریباً بداند آن شب کدام شب از ماه است.
در آیه چهلم سخن از ثبات و دوام این نظم سال و ماه و شب و روز است، پروردگار آنچنان برنامه اى براى آنها تنظیم کرده که کمترین دگرگونى در وضع آنها پیدا نمى شود، و تاریخ بشر بخاطر همین ثبات، کاملا تنظیم مى گردد.
نه براى خورشید سزاروار است که به ماه رسید، و نه شب بر روز پیشى مى گیرد و هر کدام از آنها در مسیر خود شناورند.
مى دانیم خورشید دوران خود را در بر جهان دوازده گانه در یکسال طى مى کند، در حالى که کره ماه منزلگاههاى خویش را در یک ماه طى مى نماید.
بنابراین حرکت دورانى ماه در مسیرش دوازده بار از حرکت خورشید در مدارش سریعتر است، لذا مى فرماید:خورشید هرگز در حرکت خود به پاى ماه نمى رسد، تاحرکت یکساله خود رادر یک ماه انجام دهد و نظام سالیانه بر هم خورد.
هم چنین شب بر روز پیشى نمى گیرد که بخشى از آن را در کام خود فرو برد و نظام موجود بهم ریزد، بلکه همه اینها مسیر خودرا میلیونها سال بدون کمترین تغییر ادامه داده و مى دهند و هر کدام از این ها در مسیر خود شناورند.
خورشید خیلى داغ است ولى نمى دانید به چه داغى؟اگر کارخانه فولاد سازى را دیده بودید، مى دیدید که فلز مذاب از فرط حرارت رنگش سفید شده است چگونه از دهانه کوره بیرون مى ریزد؟
فولاد مذاب ۱۴۵۰ درجه حرارت دارد، این درجه حرارت خیلى بالاست اما درجه حرارت خورشیسد از آنهم خیلى بالاتر است. در سطح خورشید درجه حرارت نزدیک به ۶۰۰۰ درجه و در مرکز آن شاید ۰۰۰۰۰۰ ۱۷ درجه باشد.
همانطور که مى دانید ما حیات خود را مدیون خورشیدیم، خورشید تقریباًسرچشمه تمام کارمایه ماست.
بى نور خورشید گیاهى رشد نمى کرد، و غذائى بوجود نمى آورد و چون زندگى جانوران بسته به گیاهان است، بى نور خورشید جانورى هم به روى زمین وجود نداشت.
چوب و زغال و نفى که هر روز مصرف مى کنیم کارمایه را دراعصار قدیم از خورشید گرفته ودر خود نهفته اند، وقتى که ذغال مى سوزد کارمایه اى را که گیاهان میلیونها سال قبل از خورشید گرفته و ذخیره کرده اند بما باز پس مى دهد.
خورشید از عناصرى چند که بر روى زمین هم یافت مى شوند ترکیب گردیده اند.
تقریباً شصت عنصر از آنها که بر روى زمینند در خورشید هم وجود دارند، عناصر اصلى خورشید عبارتند از هیدروژن، اکسیژن،هلیوم، ازت، کربن، آهن و چند فلز دیگر، اما در نتیجه حرارت فوق العاده فلزاتى که بر روى زمین به شکل جامدند در خورشید بصورت گاز هستند.
نور خورشید بسیار خیره کننده است و از قشرى از گازها که در سطح خورشیدند ساطع مى شود.
ستاره شناسان این قشر را کره نور نامیده اند، بالاى کره نور قشر دیگرى از گازهاست بنام کرده رنگ، وجه تسمیه این کره، رنگ سرخ درخشانى است که گازهاى ترکیب کننده آن دارند.
در بالاى کره رنگ،قشر سفید دیگرى است بنام تاج که فقط به هنگام کسوف در تلسکوب قابل رؤیت است، گاهى زبانه هائى تقریباً باندازه یک میلیون و نیم کیلومتر از تاج زبانه مى کشند، اینها را زبانه هاى خورشید مى نامند.
در فیزیک معمولا انرژى را با واحدى بنام”ارگ”اندازه مى گیرند.گرچه در موارد خاص واحدهاى دیگرى براى انرژى بکار مى رود، مانند “کالرى”براى اندازه گرفتن گرما،یا کیلو وات ساعت براى الکتریسته.
یک ارگ دو برابر انرژى حرکتى جسمى است که جرم آن برابر یک گرم باشد، و با سرعت یک سانتى متر در ثانیه حرکت کند.
و باید گفت که از لحاظ تجربه هاى روزانه زندگى مقدار انرژیى که با یک ارگ نموده مى شود بسیار کوچک است
مثلا پشه اى که در حال پرواز است انرژى حرکتى برابر با چند ارگ دارد.
براى گرم کردن یک فنجان چاى، چند صد بلیون ارگ مورد نیاز است، و چراغ رومیزى معمولى در هر ثانیه ۲۵ بلیون ارگ مصرف مى کند.
یک گرم زغال سنگ خوب چون کاملا بسوزد ۳۰۰ بلیون ارگ انرژى مى دهد!!با نرخ جارى زغال بهاى هر ارگ برابر است با… البته انرژیى که با سیم برق به خانه هاى ما مى رسد از این گرانتر است.
انرژى اشعه آفتاب که بریک سانتیمتر مربع در یک ثانیه بحال عمودى بتابد معادل ۱۳۵۰۰۰۰ ارگ تخمین زده شده، و البته در محاسبه این رقم مقدارى از انرژى که بوسیله فضاى اطراف زمین جذب مى شود نیز بحساب آمده.
اگراین انرژى را از روى بهاى زغال بحساب آوریم، معلوم مى شود که روزانه معادل چه مقدار ریال انرژى که بر سطح حیاط خانه ما مى تابد از بین مى رود.
اگر بیانخود را با واحد اندازه گیرى معمولى کار تجدید کنیم، نتیجه آن مى شود که مقدار انرژى روزانه خورشید که بر سطح زمین سقوط مى کند براى هر میل مربعى با انرژى ۴۶۹۰۰۰۰ اسب بخار است و انرژى کلى سالانه که از این راه به سیاره ما مى رسد چندین میلیون برابر تمام انرژیهائى است که در سطح زمین از سوزاندن زغال و سایر موارد سوختى بدست مى آید.
خورشید این منبع عظیم انرژى در سایه اراده و فرمان حضرت حق، هر روز در سطحى بیش از محیط و عرصه منظومه مى تابد و از این تابش هزاران اثر پدید مى شود، از جمله آثارى که از تابش خورشید بوجود مى آید ابراست.
آنسوى دریا هوا مرطوب است، آفتاب هواى مرطوب را گرم مى کند، و در نتیجه هواى مرطوب بالا مى رود، سپس اندکى سرد مى شود و بصورت ابر درمى آید.
قطرات باران،برف، تگرگ، محصول پر منفعت همین ابر است.
باد در جابجائى ابرها براى اینکه تمام مناطق زمین را از نعمت برف و باران بهره مند سازند عامل بسیار مهم و مؤثرى است.
مسئله باداز اهمیت ویژه اى برخوردار است، اگر جابجائى هوا نبود، حیات عمرى نداشت.
ما در اعماق اقیانوس بیکرانى از هوا زندگى مى کنیم که گرداگرد زمین را فرا گرفته است. دانشمندان حدس مى زنند که این قشر هوا، بیشتر از سیصد کیلومتر بالاى زمین امتداد دادشه و از چند لایه تشکیل شده باشد، ضخامتاین لایه ها یکى نیست و حدود آنها هم نامنظم است.
شما با یکى از این لایه ها که”تروپوسفر”نام دارد آشنا هستید و آن لایه ایست که از همه بزمین نزدیک تر است و آنچه ما بنام تغییرات جوى مى شناسیم در این لایه بوقوع مى پیوندد.
توفان، ابر، مه، تگرگ، برف و هر چه دیگر که به هوا مربوط بدانیم در تروپوسفر واقع مى شود.
چه چیز موجب تشکیل توده هاى هوا در تروپوسفر مى شود؟شاید هیچ گاه حدس نزنید که موجب پیدایش این توده هاى هوا در تروپوسفر مى شود.
اختلاف درجه حرارت بین دو نقطه زمین ه بطور مساوى گرم شده باشند موجب وزیدن بادهاست.
آیا مى دانید در زندگى جانداران و گیاهان چقدر ارزش دارد؟
آیا مى دانید چه نظم فوق العاده اى در وزش باد، در جهان طبیعت مى باشد؟
باران را باد درست مى کند، اگر بادى نبود بارانى نبود، دانشمندان طبیعى مى گویند:
ابر موجودى است الکتریکى، موجودات الکتریکى اگر از یک نوع باشند یکدیگر را دفع مى کنند، و اگر از دو نوع باشند همدیگر را جذب مى کنند.
از خاصیت هاى باد آن است،که در میان دو نوع موجود الکتریکى جمع مى کند، در نتجه تجاذب حاصل مى شود، و اتحاد الکتریکى تحقق پیدا مى کند.
باران نتیجه آن اتحاد مى باشد.
پس تنها عامل مؤثر در ازدواج دو موجود الکتریکى که فرزندى از آن بنام باران پدید مى آید باد است.
اگر بادهاى موسمى که از سوى اقیانوس مى آید و در مناطق گرمسیر مىوزد، نبود زندگى از شدّت گرما در آنجاها بسیار دشوار مى شد.
باد شدت گرما را مى شکند و آن مناطق رابراى زندگى آسان، آماده مى سازد، یکى از این مناطق هندوستان است که بر حسب منطقه، گرمسیر است ولى باد آنجا را قابل زیست ساخته است.
بادهاى دریائى و زمینى که شبانه روز، در کرانه هاى مناطق حاره مىوزد زندگى را در بندرهاى آنجا ممکن گردانیده است.
بادهاى گرمى از مناطق حاره بهسوى سردسیرها روانه مى شوند و از سردى آنجا مى کاهند، مانند گلف استریم براى انگلستان، و گلف ورد براى ژاپن.
شدت گرماى زیر خط استوا بر اهل دانش روشن است. و نیز آنها مى دانند که گرماى استوائى بحسب طبع بالا مى رود، در برابر از قطب شمال و جنوب هواهاى سردى بطور مایل بسوى مناطق استوایى روان است لذاست که قابل زیست مى باشد.
باد وضع باران مناطق را تغییر مى دهد، در اندونزى و مانند آن فصل باران راتابستان قرار داده است، در لبنان فصل باران زمستان مى باشد.
در بعضى مناطق که شاید بخش دارجیلینگ هند از آنها باشد، فصل باران تمام سال است، مقدار باران دردارجیلینگ به یازده متر در سال مى رسد.
اختلاف فصول باران درزمین موجب اختلاف انواع نباتات مى شود تا بشر بتوانداز هر گونه نباتى بهره بردارد و استفاده کند.
بیشتر نباتات، داراى دو جنبه هستند، نرینه ومادینه، مانند خنثى که هر دو خصوصیت را دارا باشد، اگر نباتات تلقیح شوند خوب میوه خواهند داد، و اگر تلقیح نشوند بر خوبى نمى دهند.
تلقیح هائى که بدست بشر مى شود، ویژه درخت خرما و پیوند درختانى است کهمورد خواسته بشر قرار گرفته است، ولى تلقیح بقیه درختان را از نرینه آنها به مادینه آنها باد انجام مى دهد.
تلقیح بادى در درخست خرما نیز تأثیر دارد، تلقیح بادى، عبارت از گرفتن ذراتى از این درخت است و رساندن آنها به درخت دیگر که همانند آن است.
البته تلقیح بوسیله حشرات نیز انجام مى شود.
آنچه یاد شد نمونه اى از خدماتباد بود، هر چن بادخدماتش بسیار بیش از اینهاست.
این باد این خدمت هاى بزرگى را که بطور مداوم انجام مى دهد خودش مى خواهد یا ور دیگرى اس؟
خود باد شعور تشخیص خدمتگزارى را ندارد، پس از جانب دیگرى وریت دارد.آیا فرمانده باد کیست؟ به آیاتى از قرآن مجید در این زمینه توجه کنید.
«وَ تَصْریفِ الرَّیاحِ وَالسَّحابِ الْمُسَخَّرِ بَینَ السَّماءِ وَالْاَرْضِ لآیات لِقَوْم یعْقِلُونَ»:(۱۰۳)
و در تغییر مسیر بادها و ابرهائى که در میان زمین و آسمان معلقند،نشانه هاوئیست از ذات پاک خدا و یگانگى او، براى مردمى که عقل دارند و مى اندیشند.
در سطور گذشته به گوشه اى از جابجائى هوا که باعث ایجاد باد است و منافع باد”تصریف الریاح”اشاره شد امّا ابر.
این ابرهاى متراکم که بالاى سرما در گردشند و میلیاردها تن آب را بر خلاف قانون جاذبه در میان زمین و آسمان معلق نگاه داشته، و آنها را از هر نقطه به نقطه دیگر مى برند، بى آنکه کمترین خطرى ایجاد کنند، خود نشانه اى از عظمت اویند.
بعلاوه اگر آبیارى و منصب آب دهى آنها نبود در سرتاسر خشکى هاى روى زمین نه قطره آبى براى نوشیدن وجود داشت و نه چشمه و جویبارى براى روئیدن گیاه، همه جا ویرانه بود و کویر و بر همه جا کویر و بر همه جا خاک مرده پوشیده مى شد، این نیز جلوه اى دیگر ازعظمت حضرت اوست.
گشتیم و بجستیم بجوئید بجوئید *** لیکن سخن عشق بههر خام مگوئید
چشم از همه یارى بجز از دوست ببندید *** دست از همه کارى بجز از عشق بشوئید
بى دوست اگر باغ بهشت است مخواهید *** بى یار اگر صحبت حور است مجوئید
مشکى که نه از چین سرزلف نگار است *** گر در شکن طرّه حور است مبوئید
در هر دو جهان زنده بود کشته معشوق *** برکشته معشوق ننالید و نموئید
نزدیک شما یار و شما از بر او دور *** این طرفه که لب تشنه اى اندر لب جوئید
هر مل که نه لعل لب یار است منوشید *** هر گل که نه رخسار نگار است مبوئید
اسرار محبت زهما گوش بدارید *** زنهار به کس سرّغم عشق مگوئید
«وَ هُوَ الَّذى یرْسِلُ الرِّیاحَ بُشْراً بَینَ یدَىْ رَحْمَتِهِ حَتّى اَقَلَّتْ سَحاباً ثِقالا سُقْناهُ لِبَلَد مَیت فَاَنْزَلْنا بِهِ فَاَخْرَجْنا بِهِ مِنْ کلَّ الثَّمَراتِ کذالِک نُخْرِجُ الْمُوتى لَعَلَّکمْ تَذَکرُونَ»:(۱۰۴)
او کسى است که بادها را پیشاپیش باران رحمتش هم چون بشارت دهنده اى که از قدوم مسافر عزیزى خبر مى دهد مى فرستد، بادهائى که از اقیانوس ها برخاسته و ابرهاى سنگین بار و پرآب را با خود حمل مى کند.
در این موقع آنها را به سوى سرزمین هاى مرده و خشک و سوزان مى رانیم و وریت آبیارى این تشنگان را بر عهده آنان مى نهیم، و بوسیله آن،آب حیات بخش را در همه جا فرو مى فرستیم،به کمک این آب انواع میوه ها را از خاک تیره بیرون مى آوریم.
آرى آفتاب بر اقیانوس ها مى تابد، و بخار آب را ببالا مى فرستد، بخارها متراکم مى شوند، و توده هاى سنگین ابر را تشکیل مى دهند، امواج باد توده هاى کوه پیکر ابر را بر دوش خود حمل مى کنند وبسوى سرزمین هائى که وریت دارند پیش مى روند، قسمتى از این بادها که در پیشاپیش توده ها ابر در حرکتند و آمیخته با رطوبت ملایمى هستند، نسیم دل انگیزى ایجاد مى کنند که از درون آن بوى باران حیات بخش بمشام مى رسد، این ها در حقیقت مبشران نزول باران هستند، سپس توده هاى عظیم ابر، دانه هاى باران را از خود بیرون مى فرستند، نه چندان درشت هستند که زراعت ها را بشویند و زمین ها را ویران کنند، و نه چندان کوچکند که در فضا سرگردان بمانند.
آرام و ملایم بر زمین مى نشینند و آهسته در آن نفوذ مى کنند، و محیط را براى رستاخیز بذرها و دانه ها آماده مى سازند، زمینى که در خشکى مى سوخت و شباهت کامل بمنظره یک گورستان خاموش و خشک داشت تبدیل به کانون فعالى از حیات و زندگى و باغهاى پرگل و میوه مى شود.
بدنبال تمام این حقایق عینى اضافه مى فرماید:”این چنین مردگان را از زمین بیرون یم آوریم”.
«وَ اَرْسَلْنَا الرَّیاحَ لَواقِحَ فَاَنْزَلَنا مِنَ السَّماءِ ماءً فَاَسْقَیناکمُوهُ وَ ما اَنْتُمَ لَهُ بِخازِنینَ»:(۱۰۵)
و ما بادها را فرستادیم در حالى که بارور کننده اند(قطعات ابر را بهم مى پیوندند و بارور مى سازند)و بدنبال آن از آسمانى آبى فرو فرستادیم و بوسیله آن همه شما را سیراب کردیم،در حالى که شما توانائى بر حفظ و نگهدارى آن را نداشتید.
“لواقح”جمع لاقح بمعنى بارور کننده است، و در اینجا اشاره به بادهائى است که قطعات ابر را بهم پیوند مى دهد و آنها را آماده باران مى سازد.
گرچه بعضى از دانشمندان معاصر خواسته اند این آیه را اشاره به تلقیح گیاهان بوسیله بادها و گردافشانى بگیرند، و از این راه به یکى از مسائل علمى که در عصر نزول قرآن مورد توجه جوامع بشرى نبود تفسیر کنند، و از دلائل اعجاز علمى قرآن بشمارند، ولى در عین قبول این واقعیت که وزش بادها اثر عمیقى در جابجا کردن گرده هاى نطفه نر و بارورساختن گیاهان دارند، نمى توان آیه فوق را اشاره به آن دانست.
چرا که بعد از این کلمه بلافاصله، نازل شدن باران از آسمان آن هم با فاء تفریع آمده است، که نشان مى دهد تلقیح کردن بادها مقدمه اى براى نزول باران است.
بهر حال تعبیر فوق از زیباترین تعبیراتى است در مورد ابرها و تولد باران از آنها، ممکن است گفته شود، ابرها را به مادران و پدرانى تشبیه کرده که به کمک بادها آمیزش مى کنند باردار مى شوند و فرزندان خود، دانه هاى باران را به زمین مى نهند.
شما توانائى حفظ و ذخیره کردن این آبها را ندارید، ممکن است اشاره به ذخیره کردن آب باران قبل از نزولش باشد، یعنى شما نمى توانید این ابرها که منابع اصلى بارانند در اختیار بگیرید، و نیز ممکن است اشاره به ذخیره کردن باران بعد از نزولش باشد، یعنى شما نمى توانید حتى بعد از نزول باران، آن را بمقدار زیاد گردآورى و حفظ کنید، این خداست که از طریق منجمد ساختن آنها در قلّه کوهها بصورت یخ و برف،و یا فرستادن آنها به اعماق زمین که بعداً بصورت چشمه ها وکاریزها و چاهها ظاهر مى شوند، آنها را گردآورى و ذخیره مى کند.
«وَ مِنْ آیاتِهِ اَنْ یرْسِلَ الرِّیاحَ مُبَشّرات وَلیذیقَکمْ مِنْ رَحْمَتِهِ وَ لِتَجْرِىَ الْفُلْک بِاَمْرهِ، وَلِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَ لَعَلَّکمْ تَشْکرُونَ»:(۱۰۶)
از آیات عظمت و قدرت خدا اینست که بادها را به عنوان بشارتگرانى مى فرستند.
آنها در پیشاپیش باران حرکت مى کنند. قطعات پراکنده ابر را با خود برداشته بهم مى پیوندند و به سوى سرزمین هاى خشک و تشنه مى برند، صفحه آسمان را مى پوشانند، و با دگرگون کردن درجه حرارت جوّ، ابرها را آماده ریزش باران مى کنند.
ممکن است اهمیت قدوم این بشارتگران براى شهرنشینان متنعم چندان روشن نباشد، اما بیابانگردان تشنه کامى که نیاز به قطراتى از باران دارند، همینکه بادها به حرکت در م ى آیند و ابرها را همراه خود جابجا مى کنند، و از لابه لاى نسیم، عطر مخصوص بارانى که بر گیاهان در نقطه دیگرى باریده، و به مشامشان مى رسد، برق امید در دلهایشان جستن مى کند.
گرچه در آیات قرآن، بیشتر روى بشارتگرى باد، نسبت به نزول باران تکیه شده، اما کلمه مبشرات را نمى توان در آن محدود ساخت، چرا که بادها بشارت هاى فراوان دیگرى نیز با خود دارند.
بادها گرما و سرماى هوا را تعدیل مى کنند.
بادها عفونت ها را در فضاى بزرگ مستهلک کرده، و هوا را تصفیه مى کنند.
بادها از فشار حرارت خورشید روى برگ ها و گیاهان مى کاهندو جلو آفتاب سوختگى را میگیرند.بادها اکسیژن تولید شده بوسیله برگ هاى درختان رابراى انسانها به ارمغان مى آورند، و گازکربنیک تولید شده بوسیله بازدم انسان را براى گیاهان هدیه مى برند.
بادها بسیارى از گیاهان را تلقیح مى کنند، و نطفه هاى نر و ماده را در جهان نباتات بهم پیوند مى دهند.
بادها وسیله اى براى حرکت آسیاب ها و عاملى براى تصفیه خرمنها هستند.
بادها بذرها را از نقاطى که در آن بذر فراوان موجود است حرکت مى دهند، و همچون باغبانى دلسوز در سرتاسر بیابان مى گسترانند.
و بادها کشتى هاى بادبانى را با مسافران و بار زیاد به نقاط مختلف مى برند، و حتى امروز که وسائل ماشینى جانشین نیروى باد شده، باز هم وزش بادهاى مخالف یا موافق در پیشرفت، یا کندى کار کشتى ها بسیار مؤثر است.
آرى آنها بشارت دهندگانى هستند در جهاتمختلف. باین خاطر در دنباله آیه مى خوانیم خدا مى خواهد بدین سبب شما را از رحمت خود بچشاند، و کشتى ها به فرمانش حرکت کنند، وشما از فضل و رحمت او بهره گیرید، شاید شکرگزارى کنید.
آرى بادها، هم وسیله تولید نعمت هاى فراواندر زمینه کشاورزى و دامدارى هستند، و هم وسیله حمل و نقل، و سرانجام سبب رونق امر تجارت که با جمله «لِیذیقَکمْ مِنْ رَحْمَتِهِ» به اولى اشاره شد و با جمله «لِتَجْرِىَ الْفُلْک بِاَمْرِه» به دوم، و با جمله «لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ» به سوّمى.
جالب اینکه همه این برکات مولود حرکت است، حرکت در ذرات هوا، در محیط مجاور زمین.
اما هیچ نعمتى تا از انسان سلب نشود، قدر آن معلوم نخواهد شد. این بادها و نسیم ها نیز تامتوقف نشوند، انسان نمى داند چه بلائى بر سر او مى آید.
توقف هوا، زندگى را در بهترین باغها همچون زندگى در سیاه چالهاى زندان مى کند، و اگر نسیمى در سلولهاى زندان انفرادى بوزد، آن را هم چون فضاى باز مى کند، و اصولا یکى از عوامل شکنجه در زندآنهاهمان توقف هواى آنهاست.
حتى در سطح اقیانوس ها اگر بادها متوقف شود و امواج خاموش گردد، زندگى جانداران دریاها بر اثر کمبود اکسیژن هوا بمخاطره خواهدافتاد، و دریا تبدیل به مرداب و باتلاق متعفن ووحشتناکى خواهد شد.
فخر رازى مى گوید: جمله «وَ لِیذیقَکمْ مِنْ رَحْمَتِهِ»: “تا شما را از رحمت خود بچشاند” با توجه به این که چشانیدن در مورد “شىء قلیل” گفته مى شود،اشاره به این است که تمام دنیا و نعمت دنیا رحمتاندکى بیش نیست، و رحمت واسعه الهى مخصوص جهان دیگر است.
«اَللّهُ الَّذى یرْسِلُ الرِّیاحَ فَتُثِیرُ سَحاباً فَیبْسُطُهُ فِى السَّماءِ کیفَ یشاءُ وَ یجْعَلُهُ کسَفاً فَتَرَى الْوَدْقَ یخْرُجُ مِنْ خِلالِهِ فَاِذا اَصابَ بِهِ مَنْ یشاءُ مِنْ عِبادِهِ اِذا هُمْ یسْتَبْشِرُونَ»:(۱۰۷)
خداوند همان کسى است که بادها را مى فرستد، تا ابرهائى را بحرکت درآورند، سپس ابرها را در پهنه آسمان آنگونه که بخواهد مى گستراند و آنها را بصورت قطعاتى درآورده، متراکم و برهم سوار مى کند،اینجاست که دانه هاى باران را مى بینى که از لابه لاى آنها خارج مى شوند، هنگامى که این باران حیات بخش را به هر کس از بندگانش بخواهدبرساند آنها خوشحال و مسرور مى شوند.
آرى یکى از نقش هاى مهم هنگام نزول باران بر عهده بادها گذاشته شده است، آنها هستند که قطعات ابر را از سوى دریاها به سوى زمین ها خشک و تشنه حمل مى کنند، و همانا هستند که وریت گستردن ابرها را بر صفحه آسمان و سپس متراکم ساختن آنها و بعد از آن خنک کردن محیط ابرها و آماده نمودن براى باران زائى را بر عهده دارند.
بادها همچون چوپان آگاه و پرتجربه اى هستند که گله گوسفندان را به موقع از اطراف بیابان جمع مى کند و در مسیرهاى معینى حرکت مى دهد، سپس آنها را براى دوشیدن شیر آماده مى سازد. جمله:
«فَتَرَى الْوَدْقَ یخْرُجُ مِنْ خِلالِهِ»:
(دانه هاى باران و ذرّات کوچک آن را مى بینى که از لابه لاى ابرها خارج مى شوند)
ممکن است اشاره به این باشد که غلظت ابرها و شدت وزش بادها در حدى نیست که مانع خروج قطره هاى کوچک باران از ابر و نزول آن بر زمین شود، بلکه این ذرات کوچک علیرغم طوفان و ابرى که صحنه آسمان را پوشانده، راه خود را از لابلاى آنها بسوى زمین پیدا مى کنند، و نرم نرم بر زمین هاى تشنه پاشیده مى شوند تا بخوبى آنها را سیراب کنند و در عین حال ویرانى ببار نیاورند.
باد و طوفانى که گاه درختان عظیم را از جا مى کند، و صخره ها را بحرکت درمى آورد، به قطره کوچک و لطیف باران اجازه مى دهد که از لابلاى آن بگذرد و بر زمین گیرد.
این نکته نیز قابل توجه است، که قطعه قطعه بودن ابرها هر چند در یک روز ابرى که ابر تمام صفحه آسمان را پوشانیده براى ما چندان محسوس نیست، اما به هنگامى که با هواپیما از لابلاى ابرها عبور مى کنیم، یا بر فراز آن قرار مى گیریم کاملا روشن و نمایان است.
در قسمتى از این آیه پنجاهم سوره مبارکه روم مى فرماید:
«فَانْظُرْ اِلى آثارِ رَحْمَهِ اللّهِ کیفَ یحْیىِ الْارْضَ بَعْدَ مَوْتِها»:
به آثار رحمت الهى بنگر که چگونه زمین را بعد از مردنش زنده مى کند؟
تکیه روى جمله “فانظر” اشاره به این است که آنقدر آثار رحمت الهى در احیاى زمین هاى مرده بوسیله نزول باران آشکار است که با یک نگاه کردن بدون نیاز به جستجو گرى بر هر انسان ظاهر مى شود.
تعبیر به”رحمت الهى”در مورد باران اشاره به آثار پربرکت آن از جهات مختلف است.
باران زمین هاى خشک را آبیارى، و بذر گیاهان را پرورش مى دهد.
باران به درختان زندگى و حیات نوین مى بخشد.
باران گرد و غبار هو را فرو مى نشاند و محیط زیست انسان را سالم و پاک مى کند.
باران گیاهان را شستشو داده به آنها طراوت مى بخشد.
باران هوا را مرطوب و ملایم، و براى انسان قابل استنشاق مى کند.
باران به زمین فرو مى رود و بعد از چندى بصورت قناتها و چشمه ها ظاهر مى شود.
باران نهرها و سیلابها براه مى اندازد که بعد از مهار شدن در پشت سدها، تولید برق و نور و روشنائى و حرکت مى کنند.
و بالاخره باران، هواى گرم و سرد را تعدیل مى کند، از گرمى مى کاهد، و سردى را قابل تحمل مى نماید.
«وَ اللّهُ الَّذى اَرْسَلَ الرِّیاحَ فَتُثیرُ سَحاباً فَسُقْناهُ اِلى بَلَد مَیت فَاَحْیینا بِهِ الْارْضَ بَعْدَ مَوْتِها کذلِک النُّشورُ»:(۱۰۸)
خداوند همان کسى است که بادها را فرستاد، تا ابرهائى را بحرکت درآورند، سپس ما این ابرها را بسوى سرزمین مرده و خشکى مى رانیم، و بوسیله آن زمین را بعد از مردنش زنده مى کنیم، آرى زنده شدن مردگان پس از مرگ نیز همین گونه است.
نظام حساب شده اى که بر حرکت بادها، و سپس حرکت ابرها، و بعد از آن نزول قطره هاى حیات بخش باران، و بدنبال آن زنده شدن زمین هاى مرده، حاکم است خود بهترین دلیل و خود بهترین گواه بر این حقیقت است که دست قدرت حکیمى در پشت این دستگاه قرار دارد و آن را تدبیر مى کند.
نخست به بادهاى گرم و داغ دستور مى دهد از مناطق استوائى به سوى مناطق سرد حرکت کنند، و در مسیر خود آب دریاها را بخار کرده به آسمان فرستند، سپس به جریانهاى منظم سرد قطبى که دائماً در جهت مخالفت جریان اول حرکت مى کنند دستور مى دهد بخارات حاصله را جمع آورى کرده و ابرها را تشکیل دهند.
باز بهمان بادها دستور مى دهد ابرها را بر دوش خود حمل کنند و بسوى بیابانهاى مرده گسیل دارند، تا قطرات زنده کننده باران از آنها سرازیر گردد.
سپس به شرایط خاص زمین و بذرهاى گیاهانى که در آن افشانده شده، فرمان پذیرش آب و نمو و رویش مى دهد، و از موجودى ظاهراً پست و بى ارزش موجوداتى زنده وبسیار متنوع وزیبا، خرم و سرسبز، مفید و پربار بوجود مى آورد که هم دلیلى است بر قدرت او، و هم گواهى است بر حکمت او، و هم نشانه اى است از رستاخیز بزرگ!!
در حقیقت آیه فوق از چند جهت دعوت به توحید مى کند:
از نظر برهان نظم، و از نظر برهان حرکت که هر موجود متحرکى محرکى مى خواهد، و از نظر بیان نعمت ها که از جهت فطرى انگیزه ایست براى شکر منعم.و از جهاتى نیز دلیل بر مسئله معاد است.
از نظر سیر تکاملى موجودات، و از نظر پدیدار شدن چهره حیات از زمین مرده، یعنى اى انسان صحنه معاد در فصول هر سال در برابر چشم تو و در زیر پاى تست.
جالب اینکه در حدیثى از رسول خدا صلى اللّه علیه و آله چنین مى خوانیم:
یکى از اصحاب عرض کرد:
یا رَسُولَ اللّهِ کیفَ یحْیى اللّهُ الْمَوتى وَ ما آیهُ ذلِک فِى خَلْفِهِ؟:
اى رسول خدا، چگونه پروردگار مردگان را زنده مى کند و نشانه و نمونه آن رد جهان خلقت چیست؟
رسول خدا فرمود:
اَما مَرَرْتَ بِوادى اَهْلِک مُمْخِلا ثُمَّ مَرَرْتَ بِهِ یهْشَرُ خَضْراً؟
آیا از سرزمین قبلیه ات گذر نکرده اى، در حالى که خشک ومرده بوده، و سپس از آنجا عبور کنى در حالى که از خرمى و سرسبزى گوئى بحرکت درآمده؟
قُلْتَ:نَعَمْ یا رَسُولَ اللّهِ:
گفتم:آرى اى رسول خدا.
قالَ:فَکذلِک یحْیى اللّهُ الْمَوتى، وَتِلْک آیتُهُ فِى خَلْقِهِ:
فرمود: اینگونه خداوند مردگان را زنده مى کند و این نمونه و نشانه او در آفرینش است.(۱۰۹)
در پایان این قسمت که در رابطه با مسئله بسیار با عظمت باد، که محصول جابجائى هواست، دورنمائى از آثار هوا را از زبان دانش امروز عنایت کنید، تا به معجزه بزرگ علمى حضرت صادق علیه السلام در بیانآثار هوا خطاب به مفضل بنعمر کوفى اشاره کنم:
آنچه که ثابت شده در میان کره هاى جهان بزرگ، کره زمین داراى هواى ثابت مى باشد، ضخامت هواى دور کره زمین را از صد کیلومتر تا هشتصد کیلومتر تخمین زده اند.
هوا جسمى است لطیف، شفاف و ناپیدا و داراى پنج هزار و نهصد میلیارد تن وزن مى باشد.
هوا پر ارزش ترین موجودبراى حیات انسان است. انسان و سلسله جانوران و سلسله گیاهان، براى زندگى نیاز به تنفس دارد، و تنفس بى وجود هوا ممکن نیست، پس اگر هوا نبود زنده اى نبود، اگر هوا نبودروشنائى ماه، روشنائى هاى دیگر نبودند و حس باصره از کار مى افتاد، تنها نقاطى که برابر تابنده قرار مى گرفت و مى توانست نور را منعکس سازد روشن بود.
اگر هوا نبود صدائى و بانگى نبود، چون هوا وسیله نقل موجهاى صوتى است، در نتیجه حسّ سامعه از کار مى افتاد.
اگر هوا نبود خاک نبود، پس کشت و کار و زراعتى نبود، چرا؟ اکسیژن که جزئى از هواست، در سنگ و آجر و فلز اثر مى گذارد، سطح مواد ارضى در اثر ترکیب با اکسیژن نرم شده و مى شود و از آن خاک نرم بوجود آمده و مى آید، خاک را که هواى آرام درست کرده، باد به اطراف برده و مى برد، و بر روى زمین گسترانیده و مى گستراند.
آرى اگر هوا نبود خوراکى یافت نمى شد، و حسّ ذائقه از کار مى افتاد! اگر هوا نبو آتش نبود، چون آتش در اثر اکسیژن هوا مى باشد، وقتى بخواهند چاه نفت فروزانى را خاموش کنند، تولید خلأ مى کنند. یعنى هوا را نابود مى سازند، اگر آتش نبود زندگى بشر با نبودن آتش چگونه مى شد؟!آیا آسایشى در جهان بود؟
اگر هوا نبود بوئى در جهان نبود، زیرا بو عبارت است از پخش ذرات بودار در هوا، پس در اثر نبودن هوا شامه از کار مى افتاد.
اگر هوا نبود رگهاى بدن ما پاره مى شد و خون بیرون مى ریخت، دیگر حیاتى باقى نمى ماند، هوا فشار مخصوصى به بدن وارد مى سازد، یعنى در هر سانتى متر مربع در حدود یک کیلوگرم، این فشار از پاره شدن رگها جلوگیرى یمى کند، در نقاط بالا که فشار هوا کم است با وسائل مصنوعى فشار هوا را زیاد مى کنند.
اگر هوا نبود کره زمین هر روز بوسیله بیست میلیون سنگ هاى آسمانى بمباران مى شد، سنگ هائى که در حدود پنجاه کیلومتر در ثانیه سرعت دارد، آیا در این صورت جاندارى در روى زمین زنده مى ماند؟
هوا این سنگ ها را در خود حل مى کند تا به زمین نرسند، اگر هوا نبود گرماى سوزان روزها، و سرماى سخت شبها زندهاى باقیى نمى گذارد، و سودهاى دیگر و بسیار که در هواست!!
آیا گران قیمت ترین چیز را درحیات جانداران، اینگونه رایگان تحت اختیار آن گذاردن، نشانه قدرت نامتناهى و رحمت نامتناهى و حکمتنامتناهى سازنده جهان نمى باشد؟
هوائى که کره زمین را احاطه کرده است، موجودى است متحرک، و بیشتر وقتها در جریان است و از این سو به آن سوى مى رود.
شگفتى اینجاست که چنین موجودى که بیشتر عمرش در حرکت مى باشد، و از این جا به آنجا مى رود، چرا از زمین سفر نمى کند، لااقل برود و برگردد!
چه کسى آنرا به زمین دوخته است. چه قلعه اى به گرد آن کشیده اند که در فضا پخش نمى شود، کى این قلعه را کشیده است و قلعه را از چه ساخته است؟ و بنیادش را روى چه قرار داده است.
با چه نیروئى این هواى متحرک را بتمام نقاط زمین دوخته اند؟ و یا به آن چسبانیده اند؟ آیا ماده مى تواند هواى متحرک را در حال حرکت ثابت قرار دهد؟
ولى قدرت نامتناهى و علم نامتناهى و حکمت نامتناهى او، هواى متحرک را بر زمین ثابت قرار داده است.(۱۱۰)
معجزه علمى حضرت صادق علیه السلام در رابطه با هوا و باد
حضرت صادق علیه السلام در رابطه با مسئله هوا و باد در گفتگوئى با مفضل بن عمر کوفى مى فرماید:
اى مفضل ترا بر باد و آنچه در آنست آگاه کنم:آیا نبینى چون بایستد، چگونه اندوهى جان ستان آرد، و تندرست ها را پریشان کند، و بیماران را بکاهد، و میوه ها را تباه سازد و سبزیها را بگنداند، و جسم ها را وبائى سازد و غلات را دچار آفت کند.
با توجه به اینهمه مسائل روشن است که وزش باد تدبیر حکمت دارد و مصلحت جوى خلق است، و از هوا خاصیت دیگرى هم به تو گوشزد کنم، آواز اثرى است که از برخورد اجسام در هوا نقش بندد، و هوا آن را بگوش رساند، مردم روز و شب در کارها و حوائج خود سخن گویند، و اگر اثرش در هوا بجا ماند، چنانچه نوشته در کاغذ، جهان از آن پر شود و آنها را گرفتار سازد، و نیازشان به تازه کردن و عوض کردنش بیش از نیاز به تازه کردن کاغذ است زیرا گفته بیش از نوشته است.
و آفریننده حکیم جل قدسه این هوا را کاغذى سبک ساخته تا سخن را تا هر جا برساند و باز پس رود تا صفحه تازه و پاکى بجاى آن آید، و پیوسته ترا همین نسیم بنام”هوا”بس که از مصالحش عبرت گیرى و خدا را بشناسى، زیرا که آن زندگى تن است، و با ن فس آن را به درون کشد و از برون نسیم روح بخش آن را فرا گیرد، و مرکب آواز باشد تا آن را از دور بگوش رساند و بوها را از جائى بجائى برساند، ننگرى که بوى از آن سوى آیدت که باد وزد و هم آواز، و هم او پذیراى گرما و سرماى پى در هم است که وسیله خوبى و فرح و بهى جهانند، و این باد وزنده از اوست.
باد از اجسام تراود و ابر را از اینجا به آنجا براند تا سودش همگانى باشد، ابر را درهم کند تا ببارد، و از هم بگسلد تا سبک شود و نازک گردد، و درخت را آبستن کند و کشتى را به راه برد، و خوراک ها را نرم سازد، و آب را خنک کند و آتش را برافروزد، و هرچه تر است خشک کند و خلاصه هر چه در زمین است زنده کند، اگر باد نبود گیاه پراکنده مى شد، جاندار مى مرد، هر چیزى داغ مى شد و تباه مى گردید!(۱۱۱)
از آثار هوا و باد مسائل زیر که باید گفت از معجزات علم امام معصوم است استفاده مى شود:
۱ نوزیدن باد علّت غم و اندوه، تبدیل سلامتى به بیمارى، باعث تشدید مرض، گندیدن گیاهان، از بین رفتن میوه جات، باعث پخش میکروب وبا، و به آفت خوردن غلّات است.
۲ هوا علت رساندن صوت به گوش، و پخش صدا در تمام کره زمین است.
۳ هوا باعث حیات موجودات زنده است.
۴ هوا علت رساندن بو به حس شامه است.
۵ هوا مؤثر در گرما و سرما و تعدیل آن دو در تمام کره زمین است.
۶ هوا، جابجا کننده ابرها، و بهم رساننده آنها جهت تولیدباران و از هم شکافنده ابر براى صافى فضاست.
۷ تلقیح کننده نباتات براى بوجود آمدن میوه هاست.
۸ حرکت دهنده کشتى ها دردریاهاست.
۹ خنک کننده آبهاى روى زمین است.
۱۰ علت برافروخته شدن آتش است.
براى هر یک از موارد دهگانه بالا مى توان مقالات جالب و مفصلى نوشت، که فکر مى کنم از حوصله این دفتر خارج است، در این زمینه مى توانید به کتابهاى مفصل و مهم علمى مراجعه کنید تا بیش از پیش ارزش و قیمت علم معصوم براى شما روشن شود.
کیست که بتواند آثار نعمت هاى حضرت حق را به شماره آورده و به اداى شکر نعمتى از نعمت هاى آفریننده جهان هستى اقدام کند؟!
الهى غرق جهلیم، درنادانى و نفهمى دست و پا مى زنیم، از هستى و عناصر آن بى خبریم، عمریست دچار مفت خورى و معصیت و گناهیم، از خط هدایت و صراط مستقیم دوریم، از لطف و عنایت و رحمت خاصت مهجوریم، در هر صورت به عجز و ذلت و بى خبرى و ضعف و ذبونى خود و این که جز گناه و معصیت کار دیگرى از ما صادر نشده معترفیم، ما را به نور هدایت منور فرما، و از بند هواى نفس آزاد کن، وتوفیق شکر نعمت هایت را همراه با بصیرت و روشندلى بما مرحمت کن.
الهى از دعاى اهل حالى *** زآه سنیه صاحب کمالى
رسان بر جاه از زندان و چاهم *** از این زندان برآور بانگاهم
الهى قادرى بر هر چه خواهى *** تعالى الله از این پادشاهى
به رفعت بین که در زندان ذلّت *** گرفتار است در قید خجالت
نه یک جو فکر فرداى قیامت *** نه از غفلت کند یکروز غفلت
نه از بهر سفر زادى مهیا *** نهزین غم یک دل شادى مهیا
چه گویم اى عزیزان رفتم از دست *** پرمرغ هوایم بال بشکست
نه دردى تا سوى درمان نهم رو *** نه عشقى تا سوى جانان نهم رو
نه راه چاره و نى چاره جویم *** نه دل تا دست از هستى بشویم
شوم از قید هستى پاک آزاد *** کنم کوه محبت را چو فرهاد
از این مستى که هشیارى ندارد *** از این خوابى که بیدارى ندارد
شوم هشیار و بینم چاره ام چیست *** ببینم در جهان غمخواره ام کیست
الهى با تمام روسیاهى *** نمى دانم بجز ذاتت پناهى
بتوحید تواى داناى ستار *** نماید هر سر موى من اقرار
تو خود خواهى بسوزم یا بسازم *** مکن مکشوف پیش خلق رازم
منم شرمنده از این بى نوائى *** عنایت کن ز لطف خود نوائى
تا اینجا به این نکات توجه کردید، که خورشید باعث حرارت، و حرارت باعث تبخیر آب، و بخار بعلت سردى هوا تبدیل شونده به ابر، وباد باعث تلقیح ابرها و در نتیجه باریدن باران بر سطح زمین و خلاصه ظهور آب براى ادامه حیات موجودات روى زمین است.
اکنون نظر قرآن مجید، و توضیح علم و دانش را در مسئله آب دقت نمائید.
«وَ اَنْزَلْنا مِنَ السَّماء ماءً بِقَدَر فَاَسْکنّاهُ فِى الْارْضِ»:(۱۱۲)
و از آسمان آبى به اندازه فرو فروستادیم و آن را در زمین مسکن دادیم.
«اَوَلَمْ یرَوْا اَنّا نَسُوقُ الْماءَ اِلَى الْارَضِ الْجُرُز فَنُخْرِجُ بِهِ زَرْعاً تَأْکلُ مِنْهُ اَنْعامُهُمْ وَاَنْفُسُهُمْ اَفَلا یبْصِرُونَ»:(۱۱۳)
آیا ندیدند که ما آب را به سوى زمین خشک روانه مى سازیم، و با آن حاصلى مى رویانیم که غذاى دام ها و خود آنهاست؟آیا چشم نمى گشایند؟
«وَ هُوَ الَّذى خَلَقَ مِنَ الْماءِ بَشَراً»(۱۱۴)
و اوست خدائى که از آب بشر را آفرید.
بیش از هر چیز آب درساختمان بدن انسان بکار رفته است، چه بنابر تحقیقات فهلینگ:
در ۵/۲ ماهگى ۹۴%و در ۴ و ۵ ماهگى ۹۰% و در هفت ماهگى ۸۰% و در موقع زایمان ۶۹% وزن جنین انسان از آب تشکیل شده است، و از نظر زیست شناسان، انسان به اسفنجى مى ماند که از هر طرف آب آن را فرا گرفته است.
«اَفَرَأیتُمُ الْماءَ الَّذى تَشْرَبُونَ، ءَاَنْتُمْ اَنْزَلْتُمُوهُ مِنَ الْمُزْنِ اَمْ نَحْنُ الْمُنْزِلُونَ، لَوْ نَشاءُ جَعَلْناهُ اُجاجاً فَلَوْلا تَشْکرونَ»:(۱۱۵)
به آب خوشگوارى که هر روز مى نوشید توجه دارید؟آیا شما آن را از ابر فرو فرستاید یا ما. اگر مى خواستیم آن را به همان صورت اولیه که در تاریخ بود تلخ و شور مى گذاشتیم، پس چرا شکر نمى گزارید؟
«وَ هُوَ الَّذى اَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماء فَاَخْرَجْنا بِهِ نَباتَ کلِّ شَىْ»:(۱۱۶)
و هم اوست که از آسمان آب فرو بارید تا بوسیله آن هر روئیدنى را برویانیم.
باران درون خاک را خیس و مرطوب مى کند، و درختان از راه ریشه و گلها بوسیله ریشه یا ساقه آب را بسوى بالا جذب مى کنند، و شاخه هاى گل از آب غذا مى گیرند:
«وَ اَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَاَخْرَجَ بِهِ مِنَ الثَّمَراتِ رِزْقاً لَکمْ»:(۱۱۷)
و از آسمان آب فرو فرستاد و با آن میوه ها براى استفاده شما از زمین خارج ساخت.
«وَ اَنْزَلَ لَکمْ مِنَ السَّماءِ ماءً فَاَنْبَتْنا بِهِ حَدائِقَ ذاتَ بَهْجَه ما کانَ لَکمْ اَنْ تُنْبِتُوا شَجَرَها»:(۱۱۸)
و از آسمان براى شما باران فرستاد، که با آن باغهاى زیبا و سرورانگیز رویاندیم و شما قدرت نداشتید درختان آن را برویانید.
«اَلَمْ تَرَ اَنَّ اللّه اَنْزِلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَاَخْرَجْنا بِهِ ثَمَرات مُخْتَلِفاً اَلْوانُها»:(۱۱۹)
آیا ندیدى که خداوند باران را از آسمان فرود آورد و به آن انواع میوه هاى گوناگون و رنگارنگ پدید آوردیم؟
هزاران عامل، با برنامه هائى منظم در عالم طبیعت به اراده حکیمانه حضرت حق دست بدست مى دهند، تا انواع روئیدنى هاى رنگارنگ و میوه هاى گوناگون و جالب پدید آید. شرح این داستان عجیب انگیز، و واقعه حیرت آور از عهده احدى ساخته نیست.
خواص میوه ها:
قرآن مجید در آیات مربوط به آب به مسئله میوه جات تحت عنوان ثمرات، اشارات فراوانى دارد، که در سطور گذشته به قسمتى از آن آیات توجه کردید.
من دریغ دارم که در این بخش از دعاى حضرت سجاد در رابطه با آب باران که با تحقق ثمرات و میوه جات رابطه مستقیم دارد آخرین تحقیقات دانشمندان بزرگ را درباره خواص میوه ها بازگو نکنم.
دکتر محمد صادق رجحان استاد بزرگوار دانشگاه تهران، که از چهره هاى علمى کشور و در ایمان و تقوا و تعهد و سلامت اخلاق از سرمایه هاى مملکت جمهورى اسلامى ایران است و با نویسنده لطف مخصوصى دارد در دوره کتاب شفاى خود رد بخش میوه درمانى، در رابطه با خواص میوه ها که از آثار صنع حق و آیات حضرت ربّ العزه است مى نویسد:
از نظر باغبانى به اندامى که از تغییرات و نمو بخشى از گل بدست مى آید میوه گفته مى شود.
میوه ممکن است خوراکى بوده و یا مصرف داروئى داشته باشد. میوه غالباً پس از عمل لقاح از نمو قسمت هائى از گل بوجود مى آید، ولى در بعضى موارد نیز بدون آنکه عمل لقاح رخ دهد میوه تولید مى شود، که این کیفیت را پارتنوکارپى مى نامند.
در این حالت گاهى میوه بى دانه حاصل مى شود مانند نارنگى بى دانه، بعضى اوقات بدون عمل لقاح باز هم میوه دانه دار بوجود مى آید که در این مورد مسلماً پارتنوکار پى همراه با کره زائى “پارتنوژنز” است.
بشره میوه حاصل موجودات ذره بینى نظیر مخمرها، قارچ هاى مختلف، میکرب ها، عوامل تخمیر و فاسد کننده مى باشد، و گاهى براى خوشرنگ کردن میوه موادى از قبیل، اتیلن و استیلن بکار مى برند، بنابراین لازم است بشره میوه را بخوبى شسته و سپس مصرف نمایند.
از طرف دیگر هنگام چیدن بعضى از میوه ها مانند انجیر و خربزه درختى، شیرابه اى خارج مى شود که حاوى آنزیم پروتئاز مى باشد و براى پوست دست مضر است، لذا براى چیدن این قبیل میوه ها از دستکش استفاده شود.
نقش طبى میوه ها:
میوه ها از نظر پزشکى در بدن انسان اعمال مهمى را انجام مى دهند به شرح زیر:
۱ میوه ها قسمت اعظم آب بدن را بویژه در فصل تابستان تأمین مى کند.
۲ میوه ها اشتها را تحریک مى نمایند.
۳ میوه ها انواع مختلف ویتامین را به بدن مى رسانند.
۴ میوه ها مدر هستند، یعنى به علت دارا بودن آب زیاد و املاح معدنى، مخصوصاً نمک هاى پتاسیم تا حدى دفع ادرار را مى افزایند و از این طریق مقدارى از سموم بدن خارج شده، احساس فرح و نشاط در شخص بوجود مى آید.
۵ میوه ها به علت دارا بودن اسیدهاى مختلف ومخصوصاً ترکیبات پکتیکى و سلولز معمولا، ملین هستند، و بعضى دیگر بعلت دارا بودن مقدارى “تانن”قابض مى باشند.
۶ میوه ها مواد معدنى مورد نیاز بدن را تامین مى کنند، یعنى بتوسط میوه ها مقدار قابل توجهى، کلسیم فسفرـ سیدمـ پتاسیمـمنیزیمـ آهن یدـ و غیره که همگى براى انسان لازمند وارد بدن مى شود.
۷ میوه ها حالت اسیدى که از تغذیه گوشت زیاد، و دیگر مواد پروتئینى حاصل مى گردد کم نموده و محیط داخلى بدن را متعادل مى کنند.
۸ بعضى از میوه ها بخاطر ترکیبات شیمیائى ویژه خود براى شفاى عده اى از امراض مفید بوده و گاهى اعجاز مى کنند.
نقش غذائى میوه ها:
انسان با خوردن میوه مقدارى از کمبود غذائى خود را تأمین مى کند، زیرا ترکیبات غذائى که براى بدن لازمند کم یا بیش در ساختمان میوه ها بکار رفته اند، این مواد عبارتند از:
۱ آب
۲ مواد معدنى
۳ قندها و مواد مشابه آنها مانند ترکیبات پکتیکى
۴ چربى ها
۵ پروتئین ها
۶ اسیدهاى آمینه
۷ ویتامین ها
۸ تانن
۹ اسیدهاى آلى
۱۰ رنگ دانه میوه
۱۱ ترکیبات معطر”اسانسها”
اکنون پس از آب، املاح معدنى را مفصلا و مطالب دیگر را مختصراً شرح خواهیم داد.
آب یکى از مهمترین موادى است که حیات انسان را تأمین مى کند. و قسمت اعظم وزن بدن را تشکیل مى دهد، بطورى که اگر وزن شخصى صد کیلوگرم باشد، حدود۶۵ کیلو گرم از وزن بدنش آب است.
براى تأمین این مقدار آب، یک انسان باید در شرایط معمولى روزانه حدود ۱۲ لیوان”تقریباً هر یک ساعت یک لیوان”آب تناول نماید.
اما چون آب سالم مایعى بى رنگ، بى بو، بى مزه مى باشد معلوم است که نوشیدن این مقدار آب به تنهائى لذت بخش نیست، بلکه شکنجه است، بنابراین خوشبختانه در ترکیب تمام مواد غذائى حتى آنها که به ظاهر خشکند مقدارى آب بکار رفته، تا در تأمین آب بدن سهیم باشند.
آفرینش میوه هاى گوناگون با مزه بسیار مطبوع و رنگ و طعم هاى متنوع که براى روزى بشر تعبیه شده احتمالا بدان جهت است که این ماده حیاتى یعنى آب بمقدار ۱۲ لیوان، همراه باموادمفید دیگر نه با زحمت، بلکه با کمال لذت و رغبت وارد بدن شده، سلامتى انسان را تأمین نماید، بنابراین مخصوصاً در فصل تابستان و یا در هنگام ورزش و کار زیاد که با عمل تعریق مقدارى از آب بدن دفع شده و کمبود آن بصورت عطش جلوه گر مى شود باید علاوه بر آب، از میوه ها استفاده شود، زیرا همراه باعرق مقدارى هم ویتامین و مواد معدنى از بدن خارج مى شود که براى جبران آنها بهتر از هر چیز میوه مناسب است.
اهمیت آب براى بدن ما:
آب اعمال مهم زیرا را در بدن ما انجام مى دهد:
۱ تمام اعمال حیاتى بدن انسان بر روى زمینه آب امکان پذیر مى شود.
۲ آب موجود در غذا از یک طرف، و آب موجود در بزاق از طرف دیگر مهم ترین عاملى هستند که عمل بلغ غذا را ممکن مى سازند، زیرا در غیر این صورت بهیچ وجه بلعیدن غذا مقدور نخواهد بود.
۳ آب موجود در معده و روده از یک طرف غذا را بصورت مایع رقیقى در مى آورد تاآماده هضم شود و از طرف دیگر آب، شیره هاضمه را با خود به معده مى آورد تا غذا را هضم و قابل جذب کند.
۴ آب در ساختمان سلولهاى بدن انسان بکار مى رود و مهم ترین عامل ساختمان سلول است، تقریباً ۴۵ درصد از آب بدن در عظلات و ۲۰ درصد آن در پوست مجتمع مى شود.
۵ آب،خون را بصورت مایعى روان و جارى مى کند تا مواد غذائى به تمام نقاط بدن برسد.
۶ آب در فضاى بین سلولها واسطه ایست که غذا و فضولات سلولى را حمل و نقل مى کند.
۷ آب درجه حرارت بدن را حدود ۳۷ درجه سانتى گراد ثابت نگه مى دارد، و مانند آب رادیاتور اتومبیل از گرم شدن یا سرد شدن ماشین بدن جلوگیرى مى کند.
۸ آب با جریان ملایم خود دائماً سلول ها را شستشو داده، مقدارى از سموم بدن را گرفته از طریق ادرار، عرق و مدفوع بخارج منتقل مى کند.
۹ آب در تمام فعل انفعالات فیزیکوشیمیائى بدن شرکت مى نماید، بعبارت دیگر همانطور که یک خانم خانه دار، براى تهیه نوع غذا بالاخره به نحوى از آب استفاده مى کند، سلول هاى بدن ما نیز درتماماعمال خودبنحوى آب بکار مى برند.
مواد معدنى یا املاح معدنى:
«وَ اللّهُ خَلَقَکمْ مِنْ تُراب»:(۱۲۰)
خداوند شما را از خاک آفرید.
تمام عناصرى که در ساختمان بدن انسان بکار رفته منشأش خاک است.
مواد معدنى یا املاح معدنى دسته اى از مواد غذائى هستند که به مقدار کم وجودشان براى بدن انسان بسیار لازم است.
ترکیبات معدنى اگر چه از طریق همه نوع ماده غذائى به بدن انسان مى رسند، ولى میوه ها نیز یکى از منابع مهم آنها مى باشند.
بطور متوسط ۵ درصد از وزن بدن هر شخصى را ترکیبات معدنى تشکیل مى دهد، ۶۵ درصد وزن بدن آبست، و ۳۰ درصد بقیه از مواد آلى”پروتئین ها قندها و چربیها”ترکیب یافته است.
آنچه از ترکیبات معدنى که در اینجا مورد بحث قرار مى گیرد عبارت است از کلسیم، فسفر، منیزیم، کلر، سدیم، پتاسیم، آهن که مقدارشان نسبتاً دربدن فراوانمى باشد، و آنچه به نام عناصر کمیاب فعلا درساختمانبدن انسان تشخیص داده شده است شامل ید، مس، روى، منگنز، کبالت، گوگرد، فلوئور، سلنیوم، کرومیوم، مولیبدنوم، کادمیوم و غیره مى باشد.
این مواد همگى در خاک قرار داشته از راه گیاهان به بدن حیوانات منتقل مى شوند، و سپس انسان باخوردن گیاهان و حیوانات، از مواد معدنى آنها استفاده مى کند.
«هُوَ الَّذى خَلَقَکمْ مِنْ تُراب»:(۱۲۱)
اوست خدائى که شما رااز خاک آفرید.
لازم بتذکر است که امروزه درباره ترکیبات معدنى درعلم شیمى مفصلا بحث مى شود، و عده اى از بى خبران تصور مى کنند که این علم از افتخارات ملل غربى و اروپائى مى باشد، در حالى که تاریخچه علم شیمى آمده است:
مهد شیمى در اسکندریه بود که از راه سوریه بخاک عرب منتقل گردید، و بوسیله اعراب از طریق اسپانیا در اروپا رسوخ یافت.
جابر بن حیان شیمى دان معروف اسلامى که خود شاگرد حضرت امام جعفر صادق پیشواى شیعیان بود از مشاهیر این علم است.
همچنین محمد زکریاى رازى پزشک و شیمى دان بزرگ ایرانى(۲۵۱ تا ۳۱۳ هجرى قمرى) که موفق به کشف الکل و مواد دیگرى در علم شیم گردید یکى از ستارگان معروف علم شیمى بشمار مى رود.
ابن سینا فیلسوف ایرانى رساله معروفى دارد که ضمن آن مواد معدنى را به چهار دسته:سنگ ها وخاک ها، ترکیبات سوختنى و گوگرد، املاح و فلزات طبقه بندى نموده است.
دانشمند دیگر ایرانى به نام ابوریحان بیرونى مجموعه اى به زبان عرب روى فلزات قیمتى نوشته است که در آنا ز معلومات معدن شناسى عصر خود ذکر مى نماید.
مسلماً کتب شیمى عرب که در قرن نهم نوشته شده است، در تاریخ شیمى نقش بزرگى بعهده دارد. زیرا براى اولین بار اولین روش هاى جستجوى شیمیائى رابیان مى دارد.
نقش مواد معدنى دربدن انسان
ترکیبات معدنى که معمولا بنام املاح از آنها یاد مى شود، تماماً از خاک گرفته شده، توسط مواد غذائى گیاهى و حیوانى واد بدن مى شوند، این مواد در بدن انسان وظائف مهم زیرا را بعهده دارند:
۱ حالت اسیدى و قلیائى مایعات بدن بوسیله بعضى عناصر معدنى تنظیم و متعادل مى شود.
۲ عناصر معدنى براى مایعات بدن ایجاد فشار ویژه اى مى کنند که بنام فشار اسمزى معروف مى باشد، فشار اسمزى خاصیتى است که باعث مى شود مایعات از جدار سلولها عبور نموده مواد غذائى و عناصر معدنى را جابجا کنند.
۳ بعضى عناصر معدنى مانند کلسیم و فسفر باعث استحکام استخوآنهاو دندآنهامى شوند.
۴ برخى عناصر معدنى فعالیت حیاتى مخصوص بخود دارند، مثلا آهن براى تهیه رنگدانه گلبول قرمز خون لازم است.
۵ بسیارى از آنزیم هاى بدن انسان فقط در مجاورت فلزاتى از قبیل منیزیم، منگنز، پتاسیم و روى فعالیت دارند.
۶ عناصر معدنى”بصورت کاتیون و آنیون”درتعادل الکترولیت هاى بدن سلول ها را یارى مى دهند که اعمال حیاتى خودرا انجام دهند.
اکنون در زیر ابتدا کاتیون، آنیون، و الکترولیت ها را شرح داده و سپس درباره موادمعدنى جداگانه بحث خواهیم کرد.
باید دانست که رویهم رفته در بدن یک شخص به وزن ۷۰ کیلو گیرم تقریباً ۵/۳ کیلوگرم مواد معدنى وجود دارد، از این مقدار ۹۰ درصد آن در ساختمان اسکلت و دندآنهابکار رفته و ۱۰ درصد بقیه در بافت هاى نرم و مایعات بدن شرکت نموده و بنام الکترولیت ها خوانده مى شوند، زیرابصورت یون به داخل و خارج سلولها مبادله گشته و عمل انتقال مایعات را انجام مى دهند.
مواد معدنى در خون غالباً به حالت یون هستند،یعنى بار الکتریکى مثبت یا منفى دارند.
یونهائى که بار الکتریکى مثبت دارند کاتیوننامیده مى شوند مانند سدیم، پتاسیم، کلسیم، منیزیم و یونهائى که بار الکتریکى منفى دارند آنیون خوانده مى شوند مانند کلر، فسفاتها، سولفاتها، بیکربناتها، پروتئین ها و اسیدهاى آلى.
کلسیم:
شیر، پنیر، عدس، لوبیا، شاهى، گل کلم، میوه زیتون، فندق خشک، بادام خشک، انجیر خشک سرشار از کلسیم هستند، ولى انگور، زردآلو، گیلاس، سیب، موز و پرتقال نیز حاوى کلسیم مى باشند.
وجود کلسیم در بدن انسان براى اعمال زیر لازم است.
۱ کلسیم در ساختمان استخوآنهاو دندآنهاشرکت نموده براى تأمین استحکام و رشد آنها ضرورى مى باشد.
۲ کلسیم عامل مهم انعقاد خون است.
۳ عنصر کلسیم براى انقباض عضلات لازم خواهد بود و کمبود آن باعث تشنج مى شود.
۴ کلسیم انقباضات عضله قلب را تقویت مى کند.
۵ کلسیم براى عمل طبیعى اعصاب لازم است، یعنى انتقال پیامهاى عصبى و هدایت امواج عصبى را تسهیل مى کند.
۶ کلسیم قابلیت نفوذ جدار سلول ها را کم مى کند و از تحریک پذیرى سلول ها مى کاهد.
۷ کلسیم قابلیت نفوذ مویرگ ها را کم مى کند، و مانع مى شود از اینکه پلاسما و یا خون از جدار رگها خارج شود، لذا ازبروز ورم وخون ریزى جلوگیرى مى کند.
۸ کلسیم عامل فعال کننده بعضى آنزیم ها مى باشد.
۹ کلسیم قدرت دفاعى و تحرک گلبول هاى سفید خون را در عمل بیگانه خوارى مى افزاید، این گلبول ها سربازان مسلّح هستند که بر علیه میکربها دفاع مى کنند.
۱۰ کلسیم واکنش هاى هیستامینى را نقصان مى دهد، لذا در تسکین و معالجه خارش ها کلسیم بکار مى رود.
۱۱ کلسیم در هنگام تقسیم سلولها دخالت مى نماید.
۱۲ کلسیم در تولید مقدار شیر دخالت دارد، زیرا به تجربه ثابت شده است، چنانچه کلسیم جیره غذائى دامها شیرده را کم کنیم میزان تولید شیر آنها کاسته مى شود.
فسفر:
شیر، پنیر،گوشت، گردو، فندق، بادام، انجیر خشک، عدس و نخود، سرشار از فسفر هستند، ولى تمشک، گیلاس، هلو، شاه بلوط، نیز حاوى فسفر مى باشند.
فسفر یکى از مهم ترین مواد معدنى است که وجودش در بدن انسان براى اعمال زیر لازم خواهد بود.
۱ فسفر همراه با کلسیم همه جا براى شرکت در ساختمان استخوآنهاو دندآنهاو رشد آنها دخالت مى نماید.
۲ ترکیبات فسفر دار، در بدن انسان”مانند یک دستگاه آداپتور” بمنزله مرکز تغییر شکل انرژى عمل مى کند و در این تغییر شکل مقدار قابل توجى کالرى آزاد مى کند.
۳ فسفر عمل ذخیره انرژى را در بدن بعهده دارد، طرز عمل فسفر همانند یک باطرى است که متناوباً انرژى حاصل از سوخت و ساز مواد غذائى را ذخیره نموده، در هنگام نیاز سلول ها در اختیار آنها قرار مى دهد.
۴ ترکیبات فسفردار بصورت فسفولپید در ساختمان غشاء سلول ها و هم چنین در ساختمانهاى بافت عصبى شرکت مى نمایند.
۵ فسفر در ساختمان اسید نوکلئیک شرکت مى کند، همین اسید نوکلئیک ها هستند که اعمال حیاتى سلول را زیر نظر داشته در مرحله تقسیم و تکثیر سلول ها و انتقال توارث دخالت مى نمایند.
۶ فسفر درساختمان کوآنزیم ها شرکت مى کند.
۷ فسفر در ساختمان فسفوپروتئین ها”از جمله کازئین شیر”و فسفولپیدها”از جمله لیستین زرده تخم مرغ” شرکت مى کند، این قبیل ترکیبات را فسفر آلى مى نامند.
منزیم:
دانه جو، ذرت، لوبیا خشک، نخود خشک، شکلات، کردو خشک، فندق خشک و بادام خشک سرشار از منیزیم هستند.
۱ منیزیم بمنزله جرقه ایست که باعث شروع بعضى واکنش هاى شیمیائى در بدن مى شود.
۲ منیزیم یکى از عناصریست که همراه با مواد دیگر براى رشد و ترمیم بافت هاى بدن بکار مى رود.
۳ منیزیم در بسیار از اعمال آنزیمى بدن و غیره و غیره دخالت مى کند.
۴ منیزیم براى متحرک شدن کلسیم از استخوان لازم است.
۵ منیزیمبراى انجام عمل طبیعى کلسیمو پتاسیم ضرورى مى باشد.
۶ منیزیم در عمل انتقال امواج عصبى از عصب به عضله دخالت دارد.
۷ منیزیم درعمل اتصال پیام بر به ریبوزم مؤثر است.
۸ منیزیم در تنظیم درجه حرارت بدن و تعادل انقباض عضلات دخالت دارد.
۹ منیزیم در مصرف چربى هاى بدن رل مؤثرى دارد ولى فعلا نحوه عمل آن بر ما معلوم نیست.
۱۰ کمبود منیزیم در بدن انسان باعث عصبانیت شدید و عکس العمل بسیارتند درمقابل ناراحتى هاى جزئى مى شود.
۱۱ رابطه اى بین مقدار منیزیم خون و هورمون کورتیزون وجود دارد.
کلر:
کلر مهم ترین آنیون خارج سلولى است، کلر غالباً بصورت ترکیب با سدیم بنام نمک طعام توسط موادغذائى واردبدن مى شود.
کلر گاهى در داخل سلول ها وجوددارد، مثلا در گلبول هاى قرمز بصورت کلرور پتاسیم و در سلول هاى غدد معده به شکل اسید کلروئیدریک فراوان است، ولى در سلول هاى غدد جنسى و پوست بمقدار کم وجود دارد.
مقدار کلر پلاسما تقریباً به اندازه سدیم مى باشد، با خوردن نمک طعام موجود در غذا کلر نیز وارد بدن مى شود و توسط ادرار دفع مى گردد بنابراین تعادل کلر خون تا حدى بستگى بمقدار مصرف نمک طعام دارد.
سدیم:
سدیم عنصرى است که بصورت ترکیب با کلر بنام نمک طعام وارد بدن مى شود.
۱ سدیم مهم ترین کاتیون خارج سلولى است، سدیم و”پتاسیم”آب را در فضاى بین سلول ها متعادل نگاه مى دارند، به این معنى که افزایش سدیم در مایع بین سلولى باعث مى شود که مقدارى آب به مایع بین سلولى منتقل شود و در نتیجه خیز”ورم”بوجودمى آید.
۲ سدیم و”پتاسیم”در حفظ تعادل اسیدى و قلیائى خون مؤثرند.
۳ سدیم و”پتاسیم”در انقباض عصبى بویژه انقباضات عضله قلب دخالت دارند.
۴ سدیم و “پتاسیم” براى این که اعصاب عمل طبیعى خود را انجام دهند لازم است، زیرا به انتقال امواج جنسى از عصب به عضله کمک مى کنند.
۵ افرادى که در گرماى شدید کار نموده عرق زیادى از بدنشان دفع مى شود چون مقدار زیادى نمک توسط عرق از دست مى دهند ممکن است عضلات دست و پایشان دچار گرفتگى و انقباض دردناکى شود که معالجه آن خوردن مقدارى آب نمک است.
در کتب علم طب قدیم مندرج است که نمک معدنى و نمک دریائى اشتها آور، هضم کننده غذا و نیکو کننده رنگ رخسار مى باشد.
پتاسیم:
شیر، گوجه فرنگى، گوشت، ماهى، عدس، لوبیا، گندم، جو، ذرت، شلغم، اسفناج، فندق، بادام، انجیرخشک، گوجه برغانى، میوه زیتون، سیب، پرتقال، لیموترش و گیلاس پتاسیم زیاددارند.
پتاسیم مهم ترین کاتیون مایع داخل سلولى است که به مقدار ۱۷۵ تا ۲۵۰ گرم در بدن شخص بالغ طبیعى وجود دارد.
از این مقدار ۹۰ درصد آن داخل سلولهاست، هر شخص بالغ بر حسب عادات غذائى شبانه روزى ۸/۲ تا ۴ گرم پتاسیم با غذا مى خورد، املاح پتاسیم به آسانى از لوله هاضمه جذب شده وارد خون گشته از راه ادرار دفع مى شود و اثر مدرى دارد.
۱ پتاسیم اثر مدر، ملین و مسهل دارد.
۲ پتاسیم اثر خلط آور دارد.
۳ پتاسیم براى نمو بدن لازم است.
۴ پتاسیم فعال کننده بعضى آنزیم هاست.
۵ یون پتاسیم انتقال موج عصبى رادر سیناپس ها تقویت مى کند.
آهن:
در فندق، گردو، توت فرنگى،سیب قرمز،میوه زیتون، خرما، انجیر، زرده تخم مرغ، جگر، دل، و قلوه، اسفناج ومیوه هاى دیگر آهن فراوان است.
آهن درتمام مواد غذائى حتى در آب آشامیدنى وجود دارد، بطورى که بعضى از آبها به مقدار ۵ میلى گرم در لیتر حاوى آهن مى باشد.
آهن براى ادامه حیات انسان لازم و ضرورى است، زیرا آهن یک هسته مرکزى تشکیل مى دهد بنام”هیمى”که اکسیژن را دربدن حمل و نقل مى کند و رنگ قرمز گلبولهاى خون انسان بخاطر وجود همین ماده است.
عناصرى که شرح آنها بطور تلگرافى گذشت بمقدار فراوان در بدن انسان وجود دارند، ولى علاوه بر آنها عناصر کمیاب دیگرى هستند که اگر چه مقدارشان در بدن بسیار کم است، ولى اهمیت بسزائى دارند مانند ید، اما دسته دیگر از این عناصر کمیاب اهمیتشان هنوز بر ما مجهول است.
ید:
ید شبه فلزى است که بصورت یدور با غذا و آب آشامیدنى و بعضى میوه ها واردبدن شده و از راه خون به غده تیروئید رفته و در آنجا تبدیل به هورمون تیروئید مى گردد.
غده تیروئید که در جلو گردن قرار دارد بر اثر کمبود ید بزرگ مى شود، این بیمارى در طب جدید گواتر ساده نام دارد.
یدعنصرى است که در غده تیروئید به مصرف تهیه هورمون تیروئید مى رسد، لذا براى پى بردن به اهمیت ید لازم است اعمالى که هورمون تیروئید در بدن انجام مى دهد در زیر مختصراً بیان کنیم.
۱ هورمون تیروئید رشد و نمو بدن را تنظیم مى کند، لذا بر اثر کمبود این هورمون علائم کم کارى تیروئید بوجود مى آید.
کم کارى تیروئید در کودکان موجب کند ذهنى، کوتاهى قد، بزرگى سر نسبت به تنه، چین خوردگى پوست صورت، بزرگى دهان و زبان مى شود.
۲ هورمون تیروئید تنظیم اعمال دستگاه هاضمه را بعهده دارد.
۳ تنظیم دستگاه اعصاب.
۴ تنظیم دستگاه قلبى و عروقى.
۵ تنظیم حرارت بدن و فعالیت عضلات.
۶ تنظیم ویتامینهاى مورد لزوم انسان.
۷ تنظیم عمل خون سازى.
۸ تنظیم تولید مثل.
این اعمال مهم همگى بعهده هورمن تیروئید است که در بعضى موارد از ارگانهاى دیگر نیز کمک دریافت مى دارد.
۹ آزمایشات انجام شده بر روى انسان و موش صحرائى نشان داده است، کمبود ید ممن است موجب افزایش سرطان غده تیروئید گردد.
مس:
خرما، انجیرخشک، سیب قرمز، توت فرنگى، فندق، گردو،زرده تخم مرغ، جگر، دل و قلوه مس فراوان دارد، یکى از عناصر م
- همچنین لینک دانلود به ایمیل شما ارسال خواهد شد به همین دلیل ایمیل خود را به دقت وارد نمایید.
- ممکن است ایمیل ارسالی به پوشه اسپم یا Bulk ایمیل شما ارسال شده باشد.
- در صورتی که به هر دلیلی موفق به دانلود فایل مورد نظر نشدید با ما تماس بگیرید.
