توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل نظریه یادگیری ثرندایک ۱۰۹ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۰۹ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل نظریه یادگیری ثرندایک ۱۰۹ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل نظریه یادگیری ثرندایک ۱۰۹ اسلاید در PowerPoint :

نظریه یادگیری ثورندایک

نظریه یادگیری ثورندایک، یکی از مباحث مطرح در روان‌شناسی یادگیری بوده که به بررسی جنبه‌های گوناگون این نظریه در بحث یادگیری می‌پردازد. در این مقاله بعد از بررسی تاریخی نظریه و شخص ثورندایک به مبانی روان‌شناختی و نظری این نظریه اشاره می‌کنیم و در نهایت بعد از بیان قوانین اصلی و فرعی نظریه به ارزیابی آن می‌پردازیم.

فهرست مندرجات

۱ – مقدمه
۲ – متخصص یادگیری
۳ – اسامی نظریه
۴ – مبانی روش‌شناختی
۴.۱ – تاثیر بر روان‌شناسی
۴.۲ – استفاده از حیوانات
۵ – مبنای نظری
۶ – تشریح
۶.۱ – یادگیری بر اساس حل مسایل
۶.۲ – پیشرفت منظم یادگیری
۶.۳ – نتایج آزمایش با گربه
۷ – قوانین اصلی ثورندایک
۷.۱ – قانون‌ گیرایی
۷.۲ – قانون تمرین
۷.۳ – قانون آمادگی
۸ – قوانین فرعی ثورندایک
۸.۱ – قانون چندپاسخی
۸.۲ – قانون آمادگی روانی
۸.۳ – قانون فعالیت جزئی
۸.۴ – قانون همگونگی یا قیاس
۸.۵ – قانون انتقال تداعی
۹ – ارزیابی
۹.۱ – حل مساله
۹.۲ – نتایج آزمایش با حیوان
۹.۳ – نقاط ضعف نظریه
۹.۳.۱ – تجدید نظر در قانون اثر
۹.۳.۲ – نقش پاداش در نظریه
۹.۳.۳ – پایان نظریه
۹.۴ – تاثیر بر سایر نظریات
۹.۵ – کاربردهای عملی در تدریس
۹.۵.۱ – کاربردهای نظریه در تدریس
۹.۵.۱.۱ – مخالفت با روش سخنرانی
۹.۵.۱.۲ – آموزش موفق
۹.۵.۱.۳ – کلاس دارای نظم
۹.۵.۱.۴ – نزدیک به زندگی واقعی
۹.۵.۱.۵ – کنترل مثبت در کلاس
۹.۵.۲ – کاربردهای قوانین در تدریس
۹.۵.۲.۱ – قانون ‌گیرایی ثورندایک
۹.۵.۲.۲ – قانون تمرین ثورندایک
۹.۵.۲.۳ – قانون آمادگی ثورندایک
۱۰ – پانویس
۱۱ – منبع

مقدمه

یادگیری، اساس رفتار آدمی بوده و اکثر رفتارهای آدمی حاصل یادگیری می‌باشد. انسان از طریق یادگیری روی محیط خود تاثیر گذاشته و از آن تاثیر می‌پذیرد.

[۱] قلی‌پور، فرض‌الله، کلیات روان‌شناسی، ج۲، ص۶۹، تهران، برگزیده، ۱۳۷۶.

فرآیند یادگیری از آغاز تولد انسان شروع شده و تا پایان عمر او ادامه دارد و ساحت‌های فراوانی از یادگرفتن، سخن گفتن تا رفتار اجتماعی و پرورش، عقلانی، عاطفی، روحی، اخلاقی و… را شامل می‌شود. روان‌شناسان، همواره تلاش داشته‌اند که فرایند یادگیری را تبیین کرده و در قالب نظریاتی به توضیح نظری این فرآیند بپردازند. البته این تلاش‌ها نیز چون هر تولید علمی دیگری که در چرخه دانش‌زایی به وجود می‌آید، معمولا تحت تاثیر خاستگاه نظری و پارادایم‌های مورد تعلق خاطر نظریه‌پردازان است.

یکی از نظریه‌پردازان یادگیری، که از مؤثرترین روان‌شناسان در توسعه‌ روان‌شناسی حیوانی است،

[۲] شکرکن، حسین و دیگران، مکتب‌های روان‌شناسی و نقد آن، ج۲، ص۲۰، تهران، پژوهشکده حوزه و دانشگاه، ۱۳۸۴، چاپ چهارم.

ادوراد. لی ثورندایک (Edward Lee Thorndike) (1949-1874) می‌باشد. وی نخستین کسی بود که به تحقیق آزمایشی واقعی با حیوانات دست زد. پیشروان وی، به‌ویژه “رومانس” و “مورگان”، جنبه‌های خاصی از پژوهش آزمایشی را به‌کار بردند، ‌لکن مشاهدات آنان بیشتر به‌طور طبیعی انجام می‌گرفت تا در وضعیت کاملا مهارشده‌ آزمایشگاه روان‌شاختی.

[۳] شکرکن، حسین و دیگران، مکتب‌های روان‌شناسی و نقد آن، ج۲، ص۲۰، تهران، پژوهشکده حوزه و دانشگاه، ۱۳۸۴، چاپ چهارم.

[۴] شکرکن، حسین و دیگران، مکتب‌های روان‌شناسی و نقد آن، ج۲، ص۲۱، تهران، پژوهشکده حوزه و دانشگاه، ۱۳۸۴، چاپ چهارم.

متخصص یادگیری

روان‌شناسان، ثورندایک را بیشتر به عنوان یک متخصص یادگیری می‌شناسند. از کارهای عمده‌ او علاوه بر کتاب‌های “عناصر روان‌شناسی” و سه جلد کتاب تحت عنوان “روان‌شناسی تربیتی”، می‌توان از “روان‌شناسی یادگیری” و “اساس یادگیری” نام برد که هر یک در زمان خود از معروف‌ترین و محبوب‌ترین کتاب‌های روان‌شناسی بوده‌اند.

[۵] کریمی، یوسف، تاریخچه و مکاتب روان‌شناسی، ص۱۷۳، تهران، دانشگاه پیام ‌نور، ۱۳۸۵، چاپ هفتم.

[۶] کریمی، یوسف، تاریخچه و مکاتب روان‌شناسی، ص۱۷۴، تهران، دانشگاه پیام ‌نور، ۱۳۸۵، چاپ هفتم.

نتایج اولیه تحقیقات ثورندایک در زمینه یادگیری در رساله‌ دکترای او که به دانشگاه کلمبیا تقدیم شده بود، در سال ۱۸۹۸ به صورت جزوه‌ای به چاپ رسید.

[۷] کریمی، یوسف، تاریخچه و مکاتب روان‌شناسی، ص۱۷۳، تهران، دانشگاه پیام ‌نور، ۱۳۸۵، چاپ هفتم.

[۸] کریمی، یوسف، تاریخچه و مکاتب روان‌شناسی، ص۱۷۴، تهران، دانشگاه پیام ‌نور، ۱۳۸۵، چاپ هفتم.

وی، در آغاز نظریه‌ خود را آزمایش و خطا (trial and error) نامید.

[۹] پارسا، محمد، روان‌شناسی یادگیری بر بنیاد نظریه‌ها، ص۷۴، تهران، بعثت، ۱۳۷۲، چاپ دوم.

اسامی نظریه

این نظریه، با نام‌های زیر هم مورد بحث قرار گرفته است:
· کوشش و موفقیت اتفاقی

[۱۰] شکرکن، حسین و دیگران، مکتب‌های روان‌شناسی و نقد آن، ج۲، ص۲۴، تهران، پژوهشکده حوزه و دانشگاه، ۱۳۸۴، چاپ چهارم.

· یادگیری پیوندی

[۱۱] پارسا، محمد، روان‌شناسی یادگیری بر بنیاد نظریه‌ها، ص۲۰۷، تهران، بعثت، ۱۳۷۲، چاپ دوم.

· نظریه‌ محرک – پاسخ

[۱۲] پارسا، محمد، روان‌شناسی یادگیری بر بنیاد نظریه‌ها، ص۲۰۷، تهران، بعثت، ۱۳۷۲، چاپ دوم.

· یادگیری رفتاری

[۱۳] پارسا، محمد، روان‌شناسی یادگیری بر بنیاد نظریه‌ها، ص۲۰۷، تهران، بعثت، ۱۳۷۲، چاپ دوم.

· یادگیری کوشش و خطا.

[۱۴] شکرکن، حسین و دیگران، مکتب‌های روان‌شناسی و نقد آن، ج۲، ص۲۴، تهران، پژوهشکده حوزه و دانشگاه، ۱۳۸۴، چاپ چهارم.

مبانی روش‌شناختی

ثورندایک برای یادگیری، سنجش‌های عینی و کمی به‌کار می‌برد. یکی از روش‌های وی این بود که شمار رفتارهای “نادرست”، یعنی رفتارهایی را که منجر به فرار از جعبه نمی‌شد، پس از مقدرای کوشش، کاهش می‌داد.

فن دیگر وی این بود که زمان سپری شدن را، از لحظه‌ای که گربه در جعبه قرار می‌گرفت تا هنگامی که موفق به بیرون آمدن می‌شد، یادداشت می‌کرد. به تدریج که یادگیری صورت می‌گرفت، از این دوره‌ زمانی کاسته می‌شد.

[۱۵] شکرکن، حسین و دیگران، مکتب‌های روان‌شناسی و نقد آن، ج۲، ص۲۴، تهران، پژوهشکده حوزه و دانشگاه، ۱۳۸۴، چاپ چهارم.

تاثیر بر روان‌شناسی

روش تحقیق و نظریات ثورندایک، اثراتی بسیار عمیق بر روان‌شناسی آمریکا و به‌ویژه بر روان‌شناسی یادگیری گذارده است که هنوز نیز ادامه دارد و به جرات می‌توان نظریه‌های مربوط به تقویت و پاداش را که به وسیله‌ اسکینر،‌ هال و اسپنس عنوان شده است، عمیقا از کارهای ثورندایک متاثر دانست. در حقیقت آنچه که این روان‌شناسان در سال‌های اخیر عنوان کرده‌اند، شکل پیچیده‌ و مفصل‌تر قانون تاثیر ثورندایک می‌باشد. علاوه بر این، تاثیر او بر رفتارگرایی به خاطر عنوان کردن پیوندهای بین محرک – پاسخ به حدی زیاد است که می‌توان او را به همان‌اندازه که کنش‌گراست، رفتارگرا نیز دانست.

[۱۶] کریمی، یوسف، تاریخچه و مکاتب روان‌شناسی، ص۱۷۳، تهران، دانشگاه پیام ‌نور، ۱۳۸۵، چاپ هفتم.

[۱۷] کریمی، یوسف، تاریخچه و مکاتب روان‌شناسی، ص۱۷۴، تهران، دانشگاه پیام ‌نور، ۱۳۸۵، چاپ هفتم.

استفاده از حیوانات

اصرار ثورندایک در استفاده از حیوانات به عنوان آزمودنی، از ابتکارات او در زمان خود بوده است. در آن زمان دانشمندان دانشگاه‌ هاروارد میل نداشتند که حیوانات را در دانشگاه‌ جا بدهند و ثورندایک مجبور شد که برای انجام آزمایشات خود از زیرزمینی که ویلیام جیمز در خانه‌اش در اختیار او گذاشته بود، استفاده کند.

[۱۸] کریمی، یوسف، تاریخچه و مکاتب روان‌شناسی، ص۱۷۳، تهران، دانشگاه پیام ‌نور، ۱۳۸۵، چاپ هفتم.

[۱۹] کریمی، یوسف، تاریخچه و مکاتب روان‌شناسی، ص۱۷۴، تهران، دانشگاه پیام ‌نور، ۱۳۸۵، چاپ هفتم.

مبنای نظری

ثورندایک، نظریه‌ای عینی و ماشین‌گرایانه درباره‌ یادگیری ارائه کرد. این نظریه تنها بر رفتار آشکار، متمرکز بود. وی اعتقاد راسخ داشت که روان‌شناسی فقط باید به مطالعه‌ رفتار بپردازد نه به مطالعه‌ عناصر ذهنی یا تجربه‌ آگاهانه. بدین‌گونه، وی روند رو به رشد عینیت بیشتر را، که کنش‌گرایان برای روان‌شناسی به ارمغان آورده بودند، تقویت کرد و یادگیری را نه بر حسب‌اندیشه‌های بسیار شخصی، بلکه بر حسب پیوندهای عینی میان محرک‌ها و پاسخ‌ها تفسیر کرد.

[۲۰] شکرکن، حسین و دیگران، مکتب‌های روان‌شناسی و نقد آن، ج۲، ص۲۰، تهران، پژوهشکده حوزه و دانشگاه، ۱۳۸۴، چاپ چهارم.

[۲۱] شکرکن، حسین و دیگران، مکتب‌های روان‌شناسی و نقد آن، ج۲، ص۲۱، تهران، پژوهشکده حوزه و دانشگاه، ۱۳۸۴، چاپ چهارم.

ثورندایک را متعلق به مکتب کنش‌گرایی دانسته‌اند. این مکتب، بیشتر به مکانیسم‌های سازگاری توجه داشت، به این معنی که طرفداران این مکتب از خود می‌پرسیدند که هدف از فعالیت‌های ذهنی و فکری بشر چیست؟ این مکتب که در آمریکا رواج یافته بود، دو مرکز اساسی در آن کشور داشت: مرکز دانشگاه شیکاگو که در آن شخصیت‌هایی چون انجل (J. R. Angell)، کار (H. Carr)، دیویی (J. Dewery) و مید (G. H. Mead) به تدریس اشتغال داشتند و مرکز دانشگاه کلمبیا که در آن افرادی چون کتل (J. M. Catell)، ثورندایک (E. L. Thorndike) و وودورت (R. S. Woodworth) بود.

[۲۲] کریمی، یوسف، تاریخچه و مکاتب روان‌شناسی، ص۱۶۲، تهران، دانشگاه پیام ‌نور، ۱۳۸۵، چاپ هفتم.

تشریح

ثورندایک در رساله دکترای خود که ذکر شد، فرآیند یادگیری را چنین توصیف می‌کند: یادگیری، جریانی است که شامل حذف تدریجی پاسخ‌های غلط در ضمن تکرار است. به نظر وی رفتار در یک موقعیت تازه در آغاز تصادفی است. این رفتار تصادفی و نتایج آن بدین‌جا منجر می‌شود که بر اثر تکرار پیوندهایی بین محرک‌ها و پاسخ‌ها ایجاد می‌شود. به عبارت دیگر، یادگیری بر اثر آزمایش و خطای کورکورانه صورت می‌گیرد. این نتیجه‌گیری بحث‌انگیز وی را به وضع کردن “قانون تاثیر” راهنمایی نمود. بر طبق این قانون، در یک موقعیت یادگیری هر عملی که رضایت ارگانیسم را به دنبال داشته باشند، ثبات و دوام بیشتری می‌یابد و هر عملی که منجر به ناراحتی یا عدم رضایت ارگانیسم گردد، کنار رفته و تضعیف می‌شود. به عبارت دیگر، پاداش، پیوند محرک – پاسخ را محکم‌تر و تنبیه آن را ضعیف‌تر می‌کند.

[۲۳] کریمی، یوسف، تاریخچه و مکاتب روان‌شناسی، ص۱۷۳، تهران، دانشگاه پیام ‌نور، ۱۳۸۵، چاپ هفتم.

[۲۴] کریمی، یوسف، تاریخچه و مکاتب روان‌شناسی، ص۱۷۴، تهران، دانشگاه پیام ‌نور، ۱۳۸۵، چاپ هفتم.

یادگیری بر اساس حل مسایل

به نظر ثورندایک، یادگیری بر اساس حل مسایل استوار است و برای این که نظر خود را ثابت کند، جعبه‌ قفس‌مانندی (منظور همان جعبه معماPuzzel box

[۲۵] کریمی، یوسف، تاریخچه و مکاتب روان‌شناسی، ص۱۷۱، تهران، دانشگاه پیام ‌نور، ۱۳۸۵، چاپ هفتم.

است) آماده ساخت و گربه‌ گرسنه‌ای را در درون آن جای داد. یک در خروجی برای باز و بسته کردن جعبه فراهم نمود که بر اثر فشار آوردن به میله‌ یک اهرم باز می‌شد.
برای انجام آزمایش، مقداری غذا بیرون جعبه در میدان دید حیوان قرار داد. به این ترتیب مساله‌ای برای گربه ایجاد می‌کند تا ببیند حیوان چگونه می‌تواند مشکل را حل کند، یعنی در را باز کند و خود را به غذا برساند. ثورندایک مشاهده کرد که وقتی گربه را در جعبه می‌گذارد، حیوان با ناراحتی می‌کوشد خود را از این زندان خارج کند و برای این منظور به هر طرف حمله می‌کند و چنگ و دندان به‌کار می‌برد و می‌خواهد از لای میله‌ها راهی به خارج پیدا کند. پس از تلاش فراوان، ناگهان دست حیوان به اهرم برمی‌خورد و در به‌طور اتفاقی باز می‌گردد و از جعبه خارج می‌شود.

پیشرفت منظم یادگیری

ثورندایک در ادامه‌ آزمایش خود گربه را در همان وضعیت پیشین قرار می‌دهد و ملاحظه می‌کند که حیوان باز هم با تمام وجود برای خارج شدن به تکاپو می‌افتد تا این که سرانجام پس از چندین بار آزمایش موفق می‌شود از راه تماس با اهرم و تلاش و زمان کمتری در جعبه را باز کند و از قفس بیرون بپرد. ثورندایک این آزمایش را چندین بار تکرار می‌کند و زمانی را که حیوان برای خارج شدن از جعبه تلاش می‌کند، به دقت یادداشت می‌نماید و از مجموع آزمایش‌های خود نتیجه می‌گیرد که موفقیت حیوان در باز کردن در جعبه حالت نوسانی دارد.

یعنی هر بار که در درون جعبه قرار می‌گیرد دفعات تلاش و زمان لازم برای خروج از آن به‌طور منظم کاهش نمی‌یابد، بلکه سرانجام پس از یک رشته کوشش‌های پیاپی از طول زمان برای خروج از جعبه کاسته می‌شود. ثورندایک زمان‌هایی را که از آزمایش‌های خود به ثانیه به دست می‌آورد، از چپ به راست، به ترتیب زیر می‌باشند:
۱۶۰، ۳۰، ۹۰، ۶۰، ۱۵، ۲۸، ۲۰، ۳۰، ۲۲، ۱۱، ۱۵، ۲۰، ۱۲، ۱۰، ۱۴، ۱۰، ۸، ۸، ۵، ۱۰، ۸، ۶، ۶، ۷
به‌طوری که دیده می‌شود، یادگیری حیوان به‌طور منظم پیشرفت کرده است. اگر زمان‌ها و شمار آزمایش‌های انجام‌ شده را به صورت نموداری رسم کنیم منحنی زیر به دست می‌آید:

نتایج آزمایش با گربه

ثورندایک از آزمایش‌های خود با گربه چنین نتیجه می‌گیرد که حیوان:
· کورکورانه و بی‌هدف رفتار می‌کند.
· پیشرفت او در یادگیری به روش آزمایش و خطا انجام می‌شود.
· به‌طور اتفاقی پاسخ درست را به دست می‌آورد.
· یادگیری او بر اثر دریافت پاداش صورت می‌گیرد.

[۲۶] پارسا، محمد، روان‌شناسی یادگیری بر بنیاد نظریه‌ها، ص۷۰، تهران، بعثت، ۱۳۷۲، چاپ دوم.

[۲۷] پارسا، محمد، روان‌شناسی یادگیری بر بنیاد نظریه‌ها، ص۷۱، تهران، بعثت، ۱۳۷۲، چاپ دوم.

قوانین اصلی ثورندایک

نظریه یادگیری ثورندایک شامل سه قانون اصلی و پنج قانون فرعی است که درک درست این قوانین در فهم نظریه او و دستاوردهای آن و همچنین نقاط مورد انتقاد نظریه ایشان توسط متاخرین دارای اهمیت است. قوانین اصلی نظریه وی که بازتابی از پیوندهای میان محرک و پاسخ به شمار می‌آیند

[۲۸] پارسا، محمد، روان‌شناسی یادگیری بر بنیاد نظریه‌ها، ص۷۲، تهران، بعثت، ۱۳۷۲، چاپ دوم.

به این شرح می‌باشند:

قانون‌ گیرایی

این قانون را که غالبا اصل خوشایندی و ناخوشایندی (pleasure pain principle) یا “اصل لذت و الم” نیز نامیده‌اند، نمایان‌گر این واقعیت است که اگر پاسخ محرکی، خوشایند و رضایت‌بخش باشد رابطه‌ محرک و پاسخ تقویت می‌شود، اما اگر پاسخ ناخوشایند باشد، رابطه‌ آن‌ها سست و بی‌اثر می‌شود که آن را خاموشی (extinction) نامیده‌اند. به نظر ثورندایک مهم‌ترین قانون یادگیری، همین قانون‌ گیرایی است.

[۲۹] پارسا، محمد، روان‌شناسی یادگیری بر بنیاد نظریه‌ها، ص۷۲، تهران، بعثت، ۱۳۷۲، چاپ دوم.

ثورندایک از آزمایشات خود نتیجه گرفت که همه گرایش‌های پاسخ‌دهی ناموفق (آن‌هایی که در بیرون بردن گربه تاثیر ندارند)، پس از چندی کوشش تضعیف می‌شوند. از سوی دیگر، آن تمایلات رفتاری که منجر به موفقیت می‌گردند، پس از چند کوشش تحکیم می‌یابند.

[۳۰] شکرکن، حسین و دیگران، مکتب‌های روان‌شناسی و نقد آن، ج۲، ص۲۴، تهران، پژوهشکده حوزه و دانشگاه، ۱۳۸۴، چاپ چهارم.

گفتنی است برخی منابع فارسی، این تحکیم یا تضعیف یک گرایش پاسخ‌دهی را به قانون اثر ثورندایک

[۳۱] شکرکن، حسین و دیگران، مکتب‌های روان‌شناسی و نقد آن، ج۲، ص۲۴، تهران، پژوهشکده حوزه و دانشگاه، ۱۳۸۴، چاپ چهارم.

و برخی به قانون نتیجه عمل

[۳۲] پارسا، محمد، روان‌شناسی یادگیری بر بنیاد نظریه‌ها، ص۷۲، تهران، بعثت، ۱۳۷۲، چاپ دوم.

نیز ترجمه کرده‌اند.

قانون تمرین

براساس این قانون، هر قدر محرکی که پاسخ رضایت‌بخشی به دنبال دارد بیشتر تکرار شود، رابطه‌ محرک و پاسخ استوارتر و پایدارتر می‌شود. اما اگر تمرین در کار نباشد، این رابطه سست می‌شود و کم‌کم از بین می‌رود.

[۳۳] پارسا، محمد، روان‌شناسی یادگیری بر بنیاد نظریه‌ها، ص۷۲، تهران، بعثت، ۱۳۷۲، چاپ دوم.

قانون آمادگی

این قانون شامل آمادگی بدنی یا روانی فرد برای آغاز هرگونه فعالیتی است. ثورندایک وضع و حالتی را که به برقراری رابطه بین محرک و پاسخ کمک می‌کند، واحد هدایتی (conduction unit) یا انتقالی می‌نامد. برای ایجاد چنین وضعی نورون‌ها و سیناپس‌ها دخالت دارند و به سبب ساختمان خاص دستگاه برخی از واحدهای هدایتی برای فعالیت آمادگی بیشتری از خود نشان می‌دهند.

[۳۴] پارسا، محمد، روان‌شناسی یادگیری بر بنیاد نظریه‌ها، ص۷۲، تهران، بعثت، ۱۳۷۲، چاپ دوم.

[۳۵] پارسا، محمد، روان‌شناسی یادگیری بر بنیاد نظریه‌ها، ص۷۳، تهران، بعثت، ۱۳۷۲، چاپ دوم.

قوانین فرعی ثورندایک

همان‌گونه که پیش از این بیان شد، ثورندایک به منظور تکمیل قانون‌های اصلی یادگیری، پنج قانون فرعی نیز پیشنهاد کرده است، این قوانین عبارتند از:

قانون چندپاسخی

این قانون را یادگیری از راه آزمایش و خطا نیز می‌نامند و هنگامی به‌کار برده می‌شود که به یک محرک چند پاسخ داده شود تا پاسخ رضات‌بخش به دست آید. چون هر عامل یا محرکی همواره پاسخ یکسانی به دنبال ندارد، به این جهت شایسته است معلم در کلاس درس خود پاسخ‌های مختلف را