توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل تشیع در نیجریه ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل تشیع در نیجریه ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل تشیع در نیجریه ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint :

شیعیان نیجریه

شیعیان نیجریه، بزرگترین اقلیت مذهبی در قاره افریقا هستند. جمهوری فدرال نیجریه با نزدیک به ۱۷۰ میلیون جمعیت در غرب آفریقا، پرجمعیت ترین کشور این قاره و یکی از کشورهای پرجمعیت جهان به‌شمار می‌رود. این کشور بزرگترین تولیدکننده نفت قاره خود نیز هست و دارای جمعیتی مشتمل بر مسلمانان در شمال و مسیحیان در جنوب است. مسلمانان این کشور عموما سنی مذهب و مالکی هستند.
این در حالی است که جمعیت شعیان در این کشور طی سال‌های اندکی چند برابر شده است. زاریا به عنوان مرکز ایالت کادونا در شمال این کشور، محل تجمع و تمرکز شیعیان به حساب می آید. شهرهای لاگوس و کانو نیز از شهرهای مهم شیعیان به شمار می روند. بخش قابل توجه این افزایش جمعیت نه به خاطر فرزندآوری شیعیان این کشور، بلکه شامل کسانی می‌شود که پیش از این مذهب و دین دیگری داشته‌اند و سپس به تشیع گرویده‌اند و به «مستبصرین» شهره هستند. تا قبل از سال ۲۰۰۰ میلادی، جمعیت شیعیان این کشور به سختی به چند هزار نفر می‌رسید و این در حالی است که در سال‌های اخیر جمعیت شیعیان این کشور در حدود ۱۲ تا ۱۴ میلیون نفر برآورد می‌شود.
رهبری شیعیان این کشور بر عهده شیخ ابراهیم الزکزاکی است. وی با همکاری جمع قلیلی از جوانان مسلمان‌ در مراکز علمی با پیگیری اخبار و جریانات مربوط به انقلاب اسلامی و تحت تاثیر پیروزی انقلاب اسلامی اقدام به تاسیس یک طیف انقلابی کرد. این رویکرد، درگیری‌هایی میان آنان و دستگاه‌های امنیتی در پی داشت که در اثر آن بارها رهبران این جریان زندانی شدند. در تمام طول این سال‌ها شیعیان نیجریه از سوی دو‌ طیف‌ به چالش کشیده شدند: گروه مسیحیان و مسلمانان تندرو و ارتش و سازمان‌های امنیتی نیجریه.

فهرست مندرجات

۱ – مقدمه
۲ – عناصر زمینه‌ساز رشد تشیع
۳ – وضعیت شیعیان
۴ – رهبری شیخ ابراهیم زکزاکی
۵ – نقش مذهب
۵.۱ – قومیت‌ها‌ و نژادهای‌ مختلف
۵.۲ – عنصر هویت بخش
۵.۳ – تقویت مناسبات درونی
۶ – شکل‌گیری تشکیلات شیعی
۷ – حاکم بودن فرهنگ دینی
۸ – تهدیدهای فراروی شیعیان نیجریه
۸.۱ – شکاف مذهبی‌
۸.۲ – دولت
۸.۲.۱ – القای الگوی سکولاری
۸.۲.۲ – به حاشیه‌ راندن‌ شیعیان‌
۸.۲.۳ – ارتباط دولت با اسرائیل
۸.۳ – بوکوحرام
۸.۳.۱ – خط مشی
۸.۳.۲ – پیوند با گروه‌های تکفیری
۸.۳.۳ – اصول مشترک
۸.۳.۴ – ویژگی‌های اصلی
۸.۳.۵ – تهدیدات جامعه شیعی
۸.۴ – ضعف هویتی
۸.۴.۱ – دگرگونی هویت در آفریقا
۸.۴.۲ – تهدیدهای‌ فرهنگی درون‌زا‌ و برون‌زا
۸.۴.۳ – تقابل خرده فرهنگ‌ها
۸.۴.۴ – تقابل‌ هویت سیاسی و فرهنگی
۹ – نتیجه‌گیری
۱۰ – فهرست منابع
۱۱ – پانویس
۱۲ – منبع

مقدمه

سیمای عمومی جامعه‌ی نیجریه‌ در‌ چند‌ دهه‌ی اخیر بیانگر آن است که این کشور صحنه‌ی جنگ‌های مذهبی میان صوفیان، شیعیان، سنیان و مسیحیان بوده است. در سده‌ی بیستم‌، در‌ برابر‌ تاثیرات بیداری اسلامی در احیای اسلام، کشورهای غربی‌ وارد‌ عمل شده و آفریقایی کردن مسیحیت و بومی‌سازی آن را مورد اهتمام قرار دادند. پیش از آن و در دوران ورود اسلام‌ به‌ قاره‌ آفریقا و پیش‌روی آن تا مرزهای نیجریه و نیز از هنگامی که‌ استعمارگران قاره آفریقا را کشف کردند، نیجریه همواره محل تقابل اسلام و مسیحیت در آفریقا بوده است. مسیحیت همواره‌ با‌ ارائه‌ی‌ خدمات گوناگون درصدد جلب نظر مسلمانان کشورهای قاره آفریقا، از جمله‌ نیجریه‌ بر آمده است. تقریباً در هیچ دوره‌ی زمانی میان مسلمانان و مسیحیان در نیجریه سازگاری و پایداری وجود‌ نداشته‌ است‌ و همواره درگیری‌های زیادی میان مسیحیان و مسلمانان درباره‌ی مسائل و موضوعات متعدد، از جمله‌ اجرای‌ قانون‌ شریعت اسلامی طی سالیان اخیر رخ داده است که منجر به وقوع مجموعه‌ای از‌ تشنج‌ها‌ شده‌ است. درگیری خونین در شمال نیجریه از خبرسازترین اخبار آفریقا از دهه ۱۹۹۰ به‌ بعد‌ بوده است.
در این میان شیعیان نیجریه که سابقه و پایگاه تاریخی جدی در‌ این‌ کشور‌ ندارند از دو جبهه در چالش هستند؛ جبهه اول گروه‌های مسیحی که رویکرد دین‌مدارانه‌ی‌ شیعیان‌ را برنمی‌تابند و جبهه دوم گروه‌های سلفی و تکفیری فعال در جامعه نیجریه، که شیعیان‌ را‌ دشمن‌ درجه یک خود می‌پندارند و رشد سریع شیعه در سه دهه‌ی اخیر را خطری جدی برای‌ مواضع‌ خود می‌دانند.

[۱] مصاحبه با حجت‌الاسلام‌والمسلمین فلاح زرومی، نماینده المصطفی در‌ نیجریه‌.

عموم‌ جمعیت مسلمانان نیجریه را مسلمانانِ سنی مذهب مالکی تشکیل می‌دهند، اما باید توجه داشت که‌ شیعیان‌ در‌ نیجریه بزرگ‌ترین جامعه‌ی شیعی در آفریقا هستند و ۹۵ درصد شیعیان نیجریه را‌ «مستبصرین‌» تشکیل می‌دهند. شهر کادونا مهم‌ترین شهر شیعه‌نشین نیجریه است. در این شهر می‌توان آثار و بناهای قدیمی‌ مربوط‌ به قرن ۱۹ میلادی یعنی زمان ورود اسلام به نیجریه را مشاهده‌ کرد‌. این شهر مورد توجه بسیاری از رسانه‌ها‌ قرار‌ دارد‌ زیرا بسیاری از دفاتر اسلامی جنبش اسلامی‌ شیعه‌ی‌ نیجریه در این شهر هستند. در گذشته این جنبش کوچک و محدود بود اما‌ هم‌ اکنون گسترش یافته و افراد زیادی‌ عضو‌ آن شده‌اند‌ و به‌ جنبش‌ بزرگی تبدیل شده است.
شیعیان نیجریه شرایط‌ اقتصادی، سیاسی و اجتماعی مساعدی ندارند. اگر چه رهبری این جریان از نوعی‌ نفوذ‌ و کاریزما برخوردار است، اما نداشتن پایگاهی‌ در ساختار قدرت این‌ کشور‌ مشکلات و موانعی را بر سر‌ راه‌ فعالیت‌های شیعی به وجود آورده است. از سوی دیگر صرف شدن بخش اعظمی‌ از‌ انرژی و وقت شیعیان به درگیری‌ها‌ و اختلافات‌ اعتقادی‌ با مسیحیان و گروه‌های‌ تندروی‌ اهل سنت، عرصه را‌ بیش‌ از پیش بر آنان تنگ کرده است.

عناصر زمینه‌ساز رشد تشیع

بنابر آمارهای رسمی، طی سال‌های ۱۹۵۵ تا ۱۹۷۵ میلادی، شیعه‌ای در نیجریه زندگی‌ نمی‌کرد‌، اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران‌، مکتب‌ اهل‌ بیت‌ به‌ شکل عجیبی در نیجریه معرفی شد و پیروان زیادی پیدا کرد. هم اکنون افراد زیادی هستند که قبلاً سنی بودند و بعداً به مکتب اهل بیت گرایش پیدا کرده‌اند‌.

[۲] مؤذن، ابراهیم، پاورپوینت کامل تشیع در نیجریه ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint.

جوانان نیجریه‌ای از این ظرفیت برخوردار بودند تا از آبشخور انقلاب اسلامی و تفکر ضداستکباری آن سیراب شوند و هم‌چنین جمهوری اسلامی ایران این آمادگی را داشت تا‌ با‌ انتقال آموزه‌های انقلابی به این جوانان، در راستای صدور انقلاب گام بردارد. چنین شرایطی از یک‌سو نزدیکی دوطرف را در پی داشت و از سوی دیگر مخالفان جهانی و رقیبان منطقه‌ای‌ ایران‌ را به تکاپو‌انداخت تا با راه‌اندازی جنگ روانی، مانع از اثرگذاری انقلاب اسلامی در نقاط مختلف دنیا از جمله نیجریه شوند.
به‌طور‌ کلی‌ عناصر زمینه‌ساز مذهب اهل‌البیت در‌ نیجریه‌ را می‌توان در چند بند خلاصه کرد که عبارتند از:- سابقه‌ی توجه مردم به موضوع مهدویت در شمال و غرب آفریقا؛
– پیروزی قیام عثمان دان‌ فودیو‌ و استمرار آن؛
– پیروزی انقلاب‌ اسلامی‌ ایران؛
– رشد آگاهی مردم مسلمان نیجریه؛
– فعالیت‌های سازمان یافته در نشر مذهب اهل بیت از سوی علاقمندان به این مکتب؛
– بازگشت دانشجویان علوم اسلامی از کشورهای اسلامی، به‌ویژه ایران.

[۳] شکیبا، محمدرضا، سرزمین و مردم نیجریه، ص۳۰۹.

فعالیت‌های تبلیغاتی شدیدی که با فاصله‌ی کمی پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران توسط آمریکا علیه انقلاب و رهبری آن ساماندهی می‌شد، تنها منحصر و محدود به ساحت ایران‌ و رهبری‌ آن باقی‌ نماند؛ بلکه گریبان‌گیر همه‌ی مؤیدان این جمهوری جدید اسلامی نیز شد. این جوانانِ طرفدار انقلاب اسلامی به‌ زودی در معرض جنگ تبلیغاتی فریب‌کارانه‌ای قرار گرفتند. وهابیت، این طرفداران‌ انقلاب‌ اسلامی‌ را شیعه نامید. وهابی‌ها از آن زمان تا به امروز این وظیفه را برای خود تعریف کرده‌اند ‌که‌ شیعیان را در میان دیگر مسلمانان، هم‌چون مذهبی از مذاهب یهود معرفی کنند‌ که‌ هیچ‌ ارتباطی با اسلام ندارد. آن‌ها در این اقدام خود، از سوی بعضی از دولت‌های عرب‌ و سازمان‌های سلفی تندروی موجود در این کشورها حمایت می‌شدند. نتیجه‌ی این روند آن‌ بود که جنگ تبلیغاتی‌ و فریب‌کاری‌ علیه تشیع و هر آن‌چه که با آن ارتباط می‌یافت، در زمانی پیش از این‌که اصولاً شیعیان اعتقادی و مذهبی در نیجریه وجود داشته باشند، فعالیت خود را در صحنه‌ی سیاسی آغاز کرده‌ بود.

واقعیت آن است که طرفداران انقلاب اسلامی در این زمان و تا اواخر دهه‌۹۰ میلادی هنوز در زمره‌ی مسلمانان اهل سنت بودند. در واقع آنان پیش از آن‌که جذب مذهب‌ تشیع‌ شوند، بیشتر شیفته‌ی رهبری و آموزه‌های انقلاب اسلامی ایران درباره‌ی مبارزه با استکبار، طاغوت، استعمار و ظلم و ستم بودند و بیش از آن‌که تحت تاثیر وجه مذهبی انقلاب اسلامی باشند، از مبانی فکری‌ و انقلابی‌ آن‌چه در ایران رخ داد تاثیر پذیرفتند. به‌ویژه آن‌که ایده‌ی صدور انقلاب اسلامی از سوی رهبران انقلاب، این فرصت را به جوانان انقلابی نیجریایی می‌داد تا ‌از حمایت معنوی‌ و فکری‌ انقلاب اسلامی بهره‌مند شوند.

[۴] شکیبا، محمدرضا، سرزمین و مردم نیجریه، ص۷۴-۷۳.

شایان ذکر است که پس از جنگ داخلی در لبنان، شماری از شیعیان این کشور به‌تدریج وارد منطقه‌ی غرب آفریقا به‌ویژه سیرالئون‌ و نیجریه شده‌ و بخشی از آنان در شمال‌ این‌ کشور‌ و در شهر کانو مستقر شدند که پس از مدتی اقلیت قابل توجهی را در حدود ۱۰ هزار نفر تشکیل دادند.

[۵] شکیبا، محمدرضا، سرزمین و مردم نیجریه، ص۳۰۸‌.

از‌ بین ۵۵ درصد مسلمان، حدود ۷ میلیون نفر شیعه‌ امامی‌ هستند.

[۶] مؤذن، ابراهیم، پاورپوینت کامل تشیع در نیجریه ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint.

هم‌چنین براساس آمار دیگر حدود ۵% از جمعیت نیجریه که بین ۸ تا ۱۰ میلیون نفر را‌ شامل‌ می‌شود‌، پیرو مذهب شیعه هستند و بزرگ‌ترین گروه شیعی در آفریقا محسوب‌ می‌شوند. حدود ۹۵% از جمعیت شیعه‌ی این کشور را مستبصرین تشکیل می‌دهند.
تبلیغات شیخ ابراهیم زاکزاکی، رهبر‌ برجسته‌ی‌ شیعیان‌ در غرب و مرکز آفریقا به خوبی شناخته شده است و از محبوبیت‌ نسبی‌ در جامعه‌ی اسلامی این منطقه برخوردار است. ابراهیم زاکزاکی در سال‌های نخست انقلاب اسلامی، بعد از‌ سفری‌ که‌ به ایران داشت به تشیع گروید.
به جز بومی‌ها، شماری مهاجر لبنانی‌ شیعه‌ نیز‌ در نیجریه زندگی می‌کنند.

[۷] گزارش معاون ارتباطات و بین‌الملل از کشور نیجریه، ص۲۱.

و حدود‌ ۱۰‌ هزار‌ نفر از شیعیان لبنانی مهاجر، در شمال نیجریه حضور دارند.

[۸] نیم نگاه، جستاری در معرفی‌ کشور آفریقایی نیجریه، ص۱۰.

وضعیت شیعیان

شیعیان نیجریه از نظر اقتصادی و فرهنگی‌ در وضعیت‌ مطلوبی نیستند؛

[۹] جعفریان، رسول، اطلس‌ شیعه‌، ص۵۶۴.

این موضوع ریشه در مشکلات ساختاری کشور نیجریه و هم‌چنین‌ متصل‌ نبودن جمعیت شیعه به نهادها و ساخت‌های اقتصادی و دولتی دارد.
پیروان اهل بیت، در کشورهایی‌ که‌ شیعه در آن‌ها اقلیت محسوب می‌شود با رقبا و معاندان از یک سو و ضعف‌ها و ناکارآمدی‌های درونی‌ از‌ سوی دیگر تهدید می‌شوند. در بررسی فرصت‌ها و تهدیدهای فراروی شیعیان، چند نکته‌ به‌ عنوان‌ مفروض مدنظر است؛نکته‌ی اول: براساس مطالعات میدانی، بررسی اسناد، مصاحبه‌ها و کتب متعدد این است‌ که‌ شیعیان‌ در همه‌ی کشورهای غرب آفریقا و به خصوص نیجریه در اقلیت هستند. اقلیت‌هایی‌ که‌ جمع کثیری از آنان را مستبصران تشکیل می‌دهند.
نکته‌ی دوم: درخصوص شیعیان این است که به‌جز‌ جمعیت‌ شیعی غیربومی مانند لبنانی‌ها، بیشتر پیروان مکتب اهل‌بیت در غرب آفریقا و مشخصاً‌ نیجریه‌ در شرایط سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بغرنجی‌ به‌ سر‌ می‌برند و اساساً از سوی دو جریان مورد‌ فشار‌ و تهدید هستند؛ جریان نخست دولت‌های سکولار حاکم و پیروان مسیحی آن است و جریان دیگر‌ سایر‌ مسلمانان و در واقع اهل‌سنت که‌ اکثریت‌ جامعه‌ی مسلمان‌ این‌ کشورها‌ را در برمی‌گیرد.
نکته‌ی سوم: فعالیت گسترده‌ی وهابیت و دستگاه تبلیغی آل‌سعود در منطقه‌ است‌ که به پشتوانه سرمایه عظیم مالی‌، در تلاش است جمعیت‌های‌ غیرمسلمان‌ سنی و حتی شیعه را به‌ سمت‌ خود گرایش دهد. این فضای تبلیغاتی وهابیت بیش از پیش عرصه را بر‌ شیعیان‌ تنگ کرده است.
چنین شرایطی‌ در‌ درجه‌ نخست تقابل مسلمانان‌ را‌ در برداشته است. درگیری‌ عمده‌ بین دو حرکت شیعی و وهابیت است. این دو جریان، مدعی احیا و اصلاح دینی در‌ غرب‌ آفریقا هستند. شیوه‌ی اصلاحی این دو‌ تضاد‌ عمیقی دارد‌. وهابیون‌ بسیار‌ خشک و انعطاف‌ناپذیر هستند و در‌ مقابلِ آداب و سنت‌های آفریقایی، که عمیقاً رنگ توسل و تضرّع به عوامل واسطه دارد، مقاومت نشان‌ می‌دهند‌؛ در مقابل، جوهره‌ی مذهبی شیعه آمیخته‌ با‌ توسل‌ و توسط‌ است‌ و این جوهره، هماهنگی‌ ژرفی‌ با شیوه‌ی زندگی مردم بومی دارد. وهابیت به‌طور جدی در‌اندیشه‌ی کشاندن تبلیغات شیعه به موضع‌گیری‌ علیه‌ وهابیت‌ است تا از این رهگذر فرصت‌های خوب‌ را‌ از‌ شیعیان‌ بگیرد‌. نتیجه‌ی‌ خطرناک این درگیری‌ها دادن فرصت به مسیحیان است.
باید اعتراف کرد در فضایی چون غرب آفریقا، که عربستان سعودی تمام تلاش خود را در به راه‌انداختن‌ درگیری مذهبی به‌کار می‌گیرد، دور نگه‌داشتن شیعه از غلتیدن در چنبره‌ی درگیری مشکل است ولی نباید فراموش کرد که توفیق شیعه در غرب آفریقا در گرو پرهیز و دور ماندن از‌ درگیری‌ فرقه‌ای و ارائه شیعه در قالب آفریقاست.
در مرتبه‌ی بعد وجود گروه‌های تکفیری است که با نگاه افراطی و مرتجع خود، شیعیان را به‌سان مشرکانی می‌بینند که از دین خارج شده‌اند‌ و امیدی‌ به اصلاح‌شان نیست. ناگفته پیداست که این گروه اخیر بیش از هر چیز جان و موجودیت شیعیان را در این منطقه مورد هدف قرار‌ داده‌اند‌. گروه تکفیری و سلفی «بوکوحرام» نمونه‌ی‌ آشکار‌ چنین جریان‌هایی است که بارها با تعدّی به شیعیان نیجریه، سبب آزار و اذیت و ناامنی آنان شده است.
در نقطه‌ی مقابل وجود مستبصرانِ قابل توجه‌، فراهم‌ بودن شرایط تبلیغ آیین‌ تشیع‌، وجود شیخ زکزاکی به عنوان رهبری کاریزما و اثرپذیری شیعیان از انقلاب اسلامی از نکات قابل توجه درباره‌ی جامعه شیعی نیجریه است.

رهبری شیخ ابراهیم زکزاکی

حضور شخصیت‌های شیعی همچون ابراهیم‌ زاکزاکی‌ در غرب آفریقا نقش مستقیم و اثرگذاری در گسترش گفتمان شیعی در نیجریه و رشد خیره‌کننده‌ی تعداد شیعیان در این کشور و حتی در فضای گسترده‌تر یعنی غرب آفریقا‌ ایفا‌ کرده است‌. شیخ «ابراهیم‌ بن‌ یعقوب‌ بن‌ علی‌ بن‌ تاج‌الدین‌ بن‌ حسین الزکزکی»، در ابتدای انقلاب اسلامی، با هدف تحقیق درباره‌ی حکومت اسلامی به ایران سفر می‌کند‌ و در همین سفر به تشیع در می‌آید و پس از بازگشت به‌ نیجریه‌، تبلیغ‌ تشیع میان بومیان نیجریه را آغاز می‌کند.
وی برای گسترش مذهب پاورپوینت کامل تشیع در نیجریه ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint جنبش اسلامی شیعیان ‌را‌ راه‌اندازی کرد. شیخ برنامه‌های تبلیغی گسترده‌ای را تدارک دید و حالا پس از‌ گذشت‌ سه‌ دهه از فعالیت‌های وی، برنامه‌هایی در مقیاس میلیونی با حضور شیعیان در نیجریه برپا می‌شود‌. مراسم ایام شهادت امام حسین (علیه‌السّلام) به ویژه در تاسوعا و عاشورا، اربعین حسینی و راهپیمایی‌ روزجهانی قدس از جمله‌ آیین‌هایی‌ است که در نتیجه فعالیت‌های شیخ زکزاکی در نیجریه اجرا می‌شود.
محبوبیت، جذبه و نفوذ رهبر شیعیان نیجریه از دلایل مخالفان برای سرکوبی پیروان مکتب اهل بیت (علیهم‌السّلام) و تعرض به وی‌ و خانواده‌اش بوده است. وی رهبر حرکت اسلامی شمال نیجریه (جنبش اسلامی شیعیان نیجریه) است. متولد ۱۹۵۳، فارغ‌التحصیل اقتصاد دانشگاه احمدبگو در زاریا و دارای تحصیلات مذهبی، با سابقه‌ی برگزاری تظاهرات و گردهمایی‌های گاه‌ میلیونی‌ که چند بار به زندان افتاده است و معتقد به ضرورت تغییر در وضع کنونی و تاسیس حکومت اسلامی است. او خود را از پیروان عثمان بن فودیو و حضرت امام خمینی (رحمه‌الله‌علیه) می‌داند‌.

در تاریخ ۲۱ آذر ۱۳۹۴، نظامیان نیجریه در حمله به منزل سیدابراهیم زکزاکی رهبر جنبش شیعیان نیجریه، پسر وی و شماری از اعضای این جنبش را به شهادت رساندند‌ و وی‌ را پس از این‌که در این یورش به شدت مجروح شده بود بازداشت کردند.
بنا به ادعای ارتش نیجریه، حمله‌ی نیروهای دولتی به شیعیان از آنجایی شروع شده که‌ برخی‌ از‌ اعضای آن، کاروان نظامی همراهی‌ کننده‌ی‌ رئیس‌ کل ارتش سرهنگ توکور بوراتای را متوقف کرده‌اند. شاهدان عینی می‌گویند اعضای جنبش اسلامی شیعیان نیجریه در حالی که می‌خواستند پرچم‌ مراسم‌ عزاداری‌ را به خاطر حلول ماه ربیع تعویض کنند‌ مورد‌ حمله نظامیان قرار گرفتند. نیروهای ارتش هم‌چنین به جمعی از شیعیان مسلمان که در حسینیه بقیه‌الله در شهر زاریا‌ برای‌ تشییع‌ جنازه‌ی یکی از قربانیان اقدامات تروریستی بوکوحرام تجمع کرده‌ بودند، حمله کردند.
شیخ زکزاکی مدتی پیش به علت فساد سیاسی موجود در دولت نیجریه، مناسبات امنیتی با‌ رژیم‌ صهیونیستی‌ و تبادل اطلاعات بین سرویس‌های جاسوسی دو طرف، حضور عناصر بوکوحرام در‌ نیجریه‌ و مناسبات این گروه تروریستی با برخی فرماندهان ارتش نیجریه و موضوعات دیگر انتقادات شدیدی را بر ضد‌ دولت‌ مطرح‌ کرده بود.
زکزاکی علاوه بر دیدگاه‌های ضدغربی بسیار تند، در مورد حکومت‌ نیجریه‌ هم‌چنان‌ انتقاد دارد که هرگونه مشارکت سیاسی را در آن کشور بی‌فایده می‌داند و همواره اساس‌ حکومت‌ نیجریه‌ را زیر سوال برده است. با ‌ ‌این حال او هیچ‌گاه دست به سلاح نبرده‌ است‌. مدل مبارزاتی وی تاکنون «نافرمانی مدنی» بوده و دستگیری‌های پیشین وی نیز به اتهام‌ تلاش‌ برای‌ براندازی حکومت از طریق «نافرمانی مدنی» بوده است. انتقادات شدید وی از حکومت این‌ کشور‌ به دلیل فساد سیاسی و رابطه با رژیم صهیونیستی و مبادله اطلاعات بین دستگاه‌های دو‌ طرف‌ و رابطه‌ بوکوحرام با برخی از فرماندهان رده بالای ارتش نیجریه از جمله انتقادات شیخ زکزاکی به‌ دستگاه‌ دولتی نیجریه است.

اقدام اخیر ارتش نیجریه در دستگیری شیخ ابراهیم یعقوب‌ زکزاکی‌ رهبر‌ شیعیان نیجریه از این جهت اهمیت دارد که این روحانی علاقمند به جمهوری اسلامی ایران‌ طی‌ سال‌ها‌ فعالیت خود در نیجریه هیچ‌گاه فعالیت خشونت آمیز نداشته است. ارتش نیجریه‌ در‌ دوره‌های مختلف جنبش اسلامی نیجریه را که رهبری آن برعهده شیخ زکزاکی است، به براندازی حاکمیت‌ نیجریه‌ متهم کرده است. گسترش روز افزون طرفداران شیخ زکزاکی در غرب آفریقا منجر به‌ نارضایتی‌ و خشم‌ نظام سلطه به‌ویژه مقامات رژیم‌ صهیونیستی‌ و آل‌سعود‌ شده است، زیرا با وجود سرمایه‌گذاری وسیع اقتصادی و فکری کاخ سفید، تل آویو و ریاض در آفریقا، اقبال شهروندان نیجریه‌ای و دیگر کشورهای‌ آفریقایی‌ به‌ شیخ زکزاکی روز به روز بیشتر شده است‌. ترس‌ و واهمه‌ی رژیم اشغال‌گر قدس و آل سعود از تثبیت و گسترش پایگاه ترویج اسلام ناب در آفریقا، ریشه در اقدامات وقیحانه‌ی‌ تل‌ آویو‌ و ریاض در تاراج منابع آفریقا، و ترس آنان از آگاهی یافتن‌ مردم دارد. لذا برنامه‌ریزی‌های بلندمدت فرهنگی و اقتصادی رژیم سعودی و صهیونیست‌ها برای سیطره بر منابع آفریقا و سرمایه‌گذاری در قاره‌ سیاه‌ سبب‌ شده است تا آن‌ها از هیچ‌گونه اقدام وقیحانه‌ای در خصوص ممانعت‌ از‌ رشد جریان‌های آگاهی بخش در این منطقه دریغ نکنند.

نقش مذهب

آن‌چه در این‌جا‌ منظور‌ بحث است، ویژگی‌های جامعه‌شناختی غرب آفریقا است که در میان شیعیان هم تاثیرگذار‌ است‌ و البته‌ جوامع شیعی در این کشورها و به‌ویژه نیجریه، به سمت هویتی واحد درحرکتند.

قومیت‌ها‌ و نژادهای‌ مختلف

یکی از‌ ویژگی‌های‌ جوامع آفریقایی و به شکل خاص غرب آفریقا و به شیوه خاص‌تر نیجریه، وجود قبایل‌، قومیت‌ها‌ و نژادهای‌ متفاوت در داخل مرزهای سرزمینی در هر یک از این کشورهاست. در واقع در شرایطی‌ که‌ فرایند ملت‌سازی و شکل‌گیری دولت – ملت در این جوامع به شکل ناقص اتفاق‌ افتاده‌ است‌، قبایل عنصر هویت‌بخش به اجتماعات انسانی در این کشورها هستند.
شاید نگاهی به وضعیت قومی‌ و نژادی‌ کشور‌ نیجریه بتواند مقدمه‌ی خوبی برای بررسی موضوع مورد بحث باشد. درباره تعداد‌ قبایل‌ موجود در نیجریه، نظرات مختلفی وجود دارد. برخی تعداد قبایل را ۲۵۰ و برخی آن را ۳۷۴‌ و دیگر‌ آمارها این قبایل را ۵۵۰ قبیله عنوان نموده‌اند و حداکثر آمار اعلام شده‌ ۶۱۹‌ قبیله بوده است.
نیجریه یکی از نادرترین‌ کشورهای‌ جهان‌ از لحاظ تنوع قومی و نژادی است و این‌ عدم‌ تجانس قومی و نژادی از مهم‌ترین مشکلات این کشور شمرده شده است. جمعیت قبایل‌ نیجریه‌ ‌ ‌را از ۱۰۰ نفر تا‌ جمعیتی‌ حدود ۱۰‌ میلیون‌ نفر‌ تخمین زده‌اند. برخی از مهم‌ترین قبایل‌ این‌ کشور عبارتند از:‌هائوسا و فولانی، یوروبا، ایبو (ایگبو)، تیف، ایگالا، ایگبارا، نوپی‌، ایجاو‌، ایفه و کانوری.
سه گروه قومی عمده‌ و مهم نیجریه که در‌ تحولات‌ سیاسی و اجتماعی این کشور نقش‌ اساسی‌ دارند، عبارتند از:الف.‌ هائوسا فولانی: قبیله‌ هائوسا بزرگ‌ترین قبیله‌ی نیجریه است که‌ در‌ شمال این کشور سکنی گزیده‌ و به‌ همین‌ زبان تکلم می‌کنند‌.
ب. یوروبا‌: یوروباها عمدتا در ایالت‌های‌ جنوب‌ غربی شامل لاگوس، کوارا، اویو، اوشون، اوگون، اوندو و ایکیتی زندگی می‌کنند و آمار جمعیت این‌ قبیله‌ از ۴۰ تا ۴۵ میلیون نفر‌ ذکر‌ شده است‌.
ج. ایبو‌ یا‌ ایگبو: مردم این قبیله‌ به علت این‌که در هیچ زمانی متمرکز و متحد نبوده‌اند، گذشته‌ی مبهمی دارند و شامل ۲۰۰ گروه‌ متفاوت‌ و جدای از یکدیگر می‌باشند که اغلب‌ موارد‌ با‌ یکدیگر‌ در‌ نزاع و ستیز هستند‌.

[۱۰] جمهوری فدرال نیجریه، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امورخارجه، ص۹۵.

منبعی دیگر می‌گوید: «در این کشور بیش از ۲۵۰ گروه قومی وجود دارد‌

[۱۱] شکیبا، محمدرضا، سرزمین و مردم نیجریه، ص۳۲.

که بزرگ‌ترین آنها جمعیتی حدود ۴۰‌ میلیون‌ و کوچک‌ترین‌ آنها‌ جمعیتی‌ حدود‌ ۱۰۰ نفر دارند. تیره هوسا، فولانی، یوروبا، کانوری، تیو، اردو، نوپ، ایبو و ایجاو تقریباً ۸۰ درصد از کل جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند. قوم هوسا، ۲۱‌ درصد و قوم فولانی ۹ درصد (در شمال)، قوم یوروبا ۲۰ درصد (در جنوب غربی) و قوم ایبو (در جنوب شرقی) که ۱۷ درصد از کل جمعیت کشور را تشکیل می‌دهد. یک سوم‌ باقیمانده‌ی‌ جمعیت را گروه‌های کوچک‌تر تشکیل می‌دهند.»

[۱۲] شکیبا، محمدرضا، سرزمین و مردم نیجریه، ص۲۵.

ذکر این نکته تکمیل کننده‌ی این مقدمه است که تنش‌های قومی در این کشور، چه در دوره‌ی استیلای استعمار و چه در دوره‌ی‌ پس از استقلال، همواره منشا حوادث و درگیری‌های خشونت‌بار بوده است. نیجریه در کنار عواملی چون استعمار و دخالت‌ها و تحرکات خارجی همواره آمادگی و زمینه لازم‌ برای‌ ایجاد تنش‌های قومی را داراست‌.

عنصر هویت بخش

چنین‌ دورنمایی از وضعیت قومی و نژادی این کشور نشان می‌دهد که عنصر قبیله و قومیت نقش پررنگی در روابط اجتماعی این کشور ایفا می‌کند، اما این‌ تمام‌ ماجرا نیست، نکته‌ی مهم‌تر‌ نقش‌ هویت‌بخش عنصر مذهب است که البته اثر یکسانی بر همه‌ی بدنه‌ی اجتماعی این کشور نداشته است ولی در بین شیعیان به عنوان کلیدواژه‌ای مطرح شده است که توانسته مقدم بر‌ عنصر‌ قومیت، هویت‌بخش جماعت شیعه در این کشور باشد. در واقع شیعیان در بسیاری از مواقع به‌خاطر اشتراکات مذهبی، ویژگی‌های قومی و قبیله‌ای را به کناری نهاده‌اند و بر پایه‌ی هویت شیعی تلاش‌ کرده‌اند‌ به سمت‌ یک هم‌گونی بر پایه‌ی مذهب مشترک حرکت کنند.

تقویت مناسبات درونی

ناگفته پیداست که هر چه جامعه‌ی شیعیان این کشور‌ بتواند نقش این اشتراکات را در مناسبات درونی خود تقویت کند‌، شاهد‌ برکات‌ و ثمرات بیشتر آن در بین پیروان مکتب اهل‌بیت (علیهم‌السّلام) خواهیم بود. مضاف بر این‌که شیعیان این ‌کشور‌ عموماً بومی و مستبصر هستند و به خاطر تجربه‌ی مشترک در گرایش به سمت تشیع‌، توجه‌ دوچندانی‌ به مذهب به عنوان عنصر اصلی هویت‌بخشی دارند. در مجموع می‌توان مدعی شد که شیعیان‌ نیجریه در ذیل رهبری واحد به سمتی حرکت می‌کنند که مذهب مقدم بر‌ قومیت به آنان هویت‌بخش‌ باشد‌.

شکل‌گیری تشکیلات شیعی

آن‌چه در واقع به‌نحوی سبب گسترش مذهب شیعه و شناساندن و شنیده شدن آموزه‌های این مکتب در نیجریه شد، فعالیت رهبران شیعی به‌طور سازمان‌دهی شده و در واقع‌ انجام کار تشکیلاتی بوده است. جنبش اسلامی نیجریه، مؤسسه‌ی شیعی الحیدر، گروه حزب ا… لاگوس، بنیاد احسان، مدرسه‌ی اهل بیت و جماعت امام کاظم و… از نمونه تشکل‌های شیعی در نیجریه هستند که زمینه‌ی‌ کار‌ تشکیلاتی را در این کشور فراهم آورده‌اند. به این تشکل‌ها، حسینیه بقیه‌الله در زاریا را هم باید افزود که به‌نوعی کانون تجمعات و کار سازمانی در بین شیعیان نیجریه است.
ذکر‌ این‌ نکته ضروری است که اساساً گسترش پاورپوینت کامل تشیع در نیجریه ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint، نتیجه‌ی تشکیل جنبش اسلامی نیجریه به رهبری شیخ زکزاکی و با حمایت‌های معنوی جمهوری اسلامی از این جنبش بوده است. این‌ جنبش‌ به‌نوعی آغاز حرکات تبلیغی شیعی در این کشور به شمار می‌رود و جایگاه مهمی در جامعه‌ی شیعیان دارد.
این تشکل‌ها ظرفیت عظیمی در فراروی شیعیان برای برنامه‌ریزی و فعالیت‌های تبلیغی و مذهبی‌ سازمان‌دهی‌ شده‌ قرار می‌دهد و در سایه‌ی آنان‌ می‌توان‌ برای‌ حل مشکلات جمعیت شیعی اقدام کرد. ضمن این‌که وجود چنین نهادهایی با هویت شیعی در جایگاه‌بخشی به شیعیان به‌عنوان اقلیتی در میان‌ مسلمانان‌ و جامعه‌ی نیجریه نقش مهمی دارد. ضمن این‌که در ادامه‌ می‌تواند صدای رسای مذهب تشیع را به گوش افراد زیادی در این کشور برساند و در گسترش این مذهب و جذب‌ افراد‌ بیشتر‌ نقش‌آفرین باشد.

حاکم بودن فرهنگ دینی

تمرکز جمعیتی مسلمانان در شمال نیجریه، فرهنگ دینی را در این منطقه گسترش داده است و به نوعی‌ جمعیت‌ ساکن‌ در این قسمت را با آموزه‌های دینی آشنا ساخته است. اگر‌ چه‌ هماهنگی مذهبی در شمال نیجریه و در بین مسلمانان دیده نمی‌شود اما به واسطه‌ی وجود گرایش‌های صوفی‌ مثل‌ دو‌ فرقه‌ی مهم تیجانیه و قادریه و هم‌چنین گرایش بسیاری از اهل سنت به مذهب‌ مالکی‌ -که‌ اختلاف کمتری با دیگر مسلمانان دارند- شیعیان شرایط چندان نامساعدی ندارند.
حضور اکثریت مالکی‌، به‌علاوه‌ی‌ فرق‌ صوفی در کنار اقلیت چند میلیونی شیعه در شمال نیجریه، زمینه‌ی مساعدی را برای‌ حرکت‌ به سمت فرهنگ دینی مبتنی بر تساهل و مدار را فراهم کرده است و در چنین‌ فضایی‌ شیعیان –البته فارغ از تهدیدهای بالقوه و بالفعل از سوی دولت و جریان‌های به‌اصطلاح جهادی – شرایط‌ خوبی‌ برای فعالیت و اجرای آموزه‌های مکتب اهل بیت دارند. البته ناگفته نماند که همین‌ فضای‌ فرهنگ‌ دینی حاکم بر شمال، اصطکاک و برخوردهایی را هم در بین پیروان فرق اسلامی ایجاد کرده‌ است‌.
نکته‌ی دیگر این‌که انزجار از فعالیت‌های تندروهای مذهبی و سلفی در میان عامه‌ مسلمانان‌ و هم‌چنین‌ آشنایی با اصول اعتقادی اشعری در نیجریه مثل قضا و قدر

[۱۳] مقیمی‌فر، محمود، نیجریه، ص۳۷.

زمینه‌ی مساعدی‌ برای‌ بهر‌ه‌گیری‌ شیعیان از حاکمیت فرهنگ دینی فراهم آورده است.
ضمن این‌که حاکم بودن‌ ماهیت‌ تصوف‌گرایانه‌ی اسلام در شمال نیجریه نکته دیگری است که به نوعی شیعیان این کشور می‌توانند از‌ آن‌ بهره‌گیری کنند. در واقع تشیع در این کشور ماهیتاً با ویژگی‌های تصوف‌ و دسته‌های‌ صوفی ارتباط نزدیکی دارد و پیروان مکتب اهل‌ بیت‌ (علهیم‌السلام) از این منظر هم می‌توانند در فضایی‌ آرام‌تر به فعالیت بپردازند.

[۱۴] حسینی، سیده‌ مطهره‌، شیعیان‌ و فرصت‌ها و چالش‌های حضور آنان در آفریقا، ص۵۴.

تهدیدهای فراروی شیعیان نیجریه

جامعه شیعیان نیجریه، اگرچه در چند سال اخیر از جهت جمعیتی روند رو به رشدی داشته است اما این روند همواره در معرض خطرات و آسیب‌های جدی قرار دارد. عواملی مانند اختلاف و شکاف مذهبی‌، ضعف هویتی، برخورد دولت و نیروهای نظامی، تاثیر جریان‌های سیاسی هم‌پیمان با دولت نیجریه مانند رژیم صهیونیستی و گروه‌های تروریستی مانند بوکوحرام بخشی از تهدیدات فراروی جامعه شیعی در نیجریه است.

شکاف مذهبی‌

چنان‌که‌ پیش‌تر گفته شد، در شمال‌ نیجریه‌ مسلمانان و در‌ جنوب‌ این‌ کشور مسیحیان ساکن هستند، پراکندگی جغرافیایی‌ زمینه‌ساز‌ نزاع مذهبی در نیجریه در سال‌های پس از استعمار شده است و چندین‌ سال‌ است که این شکاف مذهبی به‌ نزاع سیاسی در ساخت‌ قدرت‌ کشیده است.
از زمان استقلال‌ نیجریه‌ در سال ۱۹۶۳ مسلمانان و مسیحیان در کنار هم زندگی کردند و مشکل خاصی نداشتند‌ اما‌ دیری نپائید که شکنندگی روابط‌ بر‌ هر‌ دو جناح دینی‌ کشور‌ غلبه یافت. دلایل مختلف‌ سیاسی‌، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی را برای درگیری‌های طرفداران دو دین الهی ذکر کرده‌اند اما ازمیان‌ آن‌ها‌ می‌توان به چند مورد بارز اشاره‌ نمود‌:۱. تناقضات فرهنگی‌، دینی‌ و نژادی‌ (حادثه ی کشته شدن ۱۰۰‌ نفر در درگیری کفنچان در می‌۲۰۰۰)؛
۲. اختلاف برسر حاکمیت قانون شریعت اسلامی وگنجانده شدن‌ آن‌ در قانون اساسی؛
۳. اختلاف برسر نحوه‌ی‌ عضویت‌ نیجریه‌ در‌ سازمان‌ کنفرانس اسلامی؛نیجریه‌ یکی‌ از بزرگ‌ترین کشورهای دنیا از لحاظ جمعیت مسلمان تحت قانون شریعت اسلامی است چراکه بیش از‌ هفتاد‌ میلیون‌ ‌مسلمان این کشور، در ۱۳ ایالت از‌ ۳۶‌ ایالت‌، موظف‌ به‌ اطاعت‌ از قوانین شریعت اسلامی هستند. دردوران ۶۰ سال حاکمیت غیرمستقیم استعمار بریتانیا بر این کشور، نوعی آزادی و خودمختاری قابل ملاحظه‌ای به نهادهای اسلامی در ایالت‌های شمالی کشور‌ داده شده بود. پس از کسب استقلال سیاسی در۱۹۶۰، ازآن‌جا که مسلمانان جایگاه و موقعیت خود را درحکومت فدرال نیجریه در سطح بالایی احساس کرده بودند، اهمیت شریعت در شمال‌ کشور‌ رو به کاهش نهاد. کودتای نظامی ژانویه ۱۹۶۶، که منجربه کشته شدن نخست وزیر مسلمان از شمال نیجریه شد، شوک بزرگی برای کشور محسوب شد. متعاقب آن مسلمانان شمال تصمیم‌ به‌ اقدام انتقام جویانه‌ای گرفتند و لذا نبرد سه روزه‌ای درسال ۱۹۶۷ درگرفت. درواقع جنگ شهری فوق بین مسلمانان و مسیحیان مناسب نبود و دراین میان جدایی‌طلبانِ‌ شرق‌ نیجریه سود بردند.

باتوجه به‌ گسترش‌ نقش حکومت فدرال، تقویت سیاسی مسلمانان ادامه یافت درحالی که نفوذ فرهنگی و وجاهت قانونی مسلمانان کاهش پیدا کرد. مؤسسات حکومتی فدرال تا سال ۱۹۷۰‌ بر‌ نظام‌های ایالتی کهنه‌ی قدرت‌مدار‌ و دادگاه‌های‌ حقوقی سایه‌انداختند و نقش اسلام در حیطه‌ی قضاوت کاهش یافت. دردهه‌ی ۱۹۹۰، مسلمانان ایالات شمال کشور به کاهش جایگاه و موقعیت سیاسی و اسلامی منطقه‌ی شمال واکنش نشان دادند. بلافاصله همزمان با‌ درک‌ مسلمانان از کاهش قدرت ملی خود نوعی احساس بی‌هویتی فرهنگی به آن‌ها دست داد و لذا برای اعاده‌ی هویت فرهنگی و دینی مسلمانان، داد شریعت‌خواهی شعار اصلی حرکت اسلامی معاصر شد و یک‌ به‌ یک همه‌ی‌ استان‌های شمالی کشور را دربرگرفت و هدف حرکت اسلامی فعلی، احیای نقش حقوقی اسلام در سطح ایالتی در‌ کشور شد. در نتیجه طی چندسال گذشته ایالت‌های شمال کشور به‌ تدریج‌ ندای‌ استقرار رسمی و قانونی شریعت اسلامی را درمناطق خود از حکومت سر دادند. اما در مرحله‌ی کاربردی ساختن ‌شریعت‌، چه در بعد نظری ویا عملی ایالات کشور شرایط متفاوتی را داشتند. در‌ بسیاری‌ موارد‌ اتفاق می‌افتاد که قوانین شریعت به درستی اجرا نمی‌شد و در این میان عدم جدی‌نگری و نیز‌ عدم رعایت کامل حق، معضل اساسی شناخته می‌شد.
رقابت‌های مبارزاتی قبل از انتخابات‌ ریاست جمهوری آوریل۲۰۱۱‌ نیجریه‌، تنش‌های سیاسی و سیاسی-نژادی را در کشور افزایش داد. البته همان‌طورکه انتخابات گذشته نشان داده بود، الگوهای انتخاباتی اختلافات موجود بین مسلمانان و مسیحیان را افزایش می‌دهد و احساسات طرفداران دو دین را‌ جریحه‌دار کرده و به درگیری می‌انجامد.

دولت

دولت نیجریه نهاد مسلط در این کشور است که از کانال ساماندهی و ایجاد تشکیل