توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل ابوعثمان جاحظ ۷۵ اسلاید در PowerPoint دارای ۷۵ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل ابوعثمان جاحظ ۷۵ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل ابوعثمان جاحظ ۷۵ اسلاید در PowerPoint :

ابوعثمان عمرو بن بحر جاحظ بصرى معتزلى

جاحظ، ابوعثمان عمرو بن بحر، متکلم و ادیب معتزلی و مؤلف کثیرالتألیف قرن سوم، از اهالی بصره که فرقه جاحظیه بدو منسوب است.

فهرست مندرجات

۱ – شرح حال جاحظ
۱.۱ – کنیه
۱.۲ – جد جاحظ
۱.۳ – تاریخ ولادت
۱.۴ – مشخصات ظاهری
۱.۵ – اساتید
۱.۶ – خلفای معاصر با جاحظ
۱.۷ – گرایش
۱.۸ – روش ارتزاق ایشان
۱.۹ – عجز جاحظ در تدبیر امور
۱.۱۰ – مجالست جاحظ با متوکل
۱.۱۱ – اقامتگاه وی در جوانی
۱.۱۲ – درگذشت
۲ – علاقه جاحظ به علم‌آموزی
۳ – سرآمد بودن در علوم مختلف
۴ – سهل انگاری وی در مطالب علمی
۵ – شیوه نگارش جاحظ
۶ – آثار جاحظ
۶.۱ – البیان و التبیین
۶.۲ – الحیوان
۶.۳ – البخلاء
۶.۴ – اقسام آثار جاحظ
۶.۴.۱ – تألیفات دینی و دینی سیاسی
۶.۴.۲ – تألیفات تاریخی
۶.۴.۳ – تألیفات در نژادها و گونه های انسانی
۶.۴.۴ – تألیفات در باب علم اخلاق
۶.۴.۵ – تألیف در باب پیشه‌ها و اصناف
۶.۴.۶ – تألیفات در باب حیوانات
۶.۴.۷ – تألیفات در باب لغت
۶.۴.۸ – تألیفات در باب جغرافیا
۶.۴.۹ – تألیفات برگزیده (مختارات)
۶.۴.۱۰ – تألیفات در باب جدل
۶.۴.۱۱ – تألیفات در باب بازیها
۶.۴.۱۲ – تألیفات در باب گیاهان و مواد
۶.۴.۱۳ – تألیفات در باب تاریخ ادبیات
۶.۴.۱۴ – تألیفات در باب قصه و داستان
۶.۵ – آثار نسبت داده شده به جاحظ
۷ – فهرست منابع
۸ – پانویس
۹ – منبع

شرح حال جاحظ

کنیه

ابوالفداء

[۱] اسماعیل بن علی ابوالفداء، المختصر فی اخبار البشر: تاریخ ابی الفداء، ج۲، ص۴۷، بیروت: دارالمعرفه.

کنیه وی را ابوعمران آورده است.

جد جاحظ

جدّش زنگی و شتربان و از موالی بنی کِنانه بود.

[۲] ابن ندیم، ج۱، ص۲۰۸.

[۳] خطیب بغدادی، ج۱۴، ص۱۲۴.

[۴] یاقوت حموی، معجم الادباء، ج۱۶، ص۷۴، بیروت ۱۴۰۰/ ۱۹۸۰.

تاریخ ولادت

در باره تاریخ ولادت جاحظ اختلاف نظر هست؛ عده ای، به نقل خود وی، او را هم سن ابونواس (۱۴۶ـ ۱۹۸) و حتی بزرگ تر از او و عده ای او را متولد ۱۵۰ و برخی متولد حدود سال ۱۶۰ دانسته اند.

[۵] ابن ندیم، ج۱، ص۲۰۸.

[۶] یاقوت حموی، معجم الادباء، ج۱۶، ص۷۴، بیروت ۱۴۰۰/ ۱۹۸۰.

[۷] یوسف الیان سرکیس، معجم المطبوعات العربیه و المعربه، ج ۱، ستون ۶۶۶، قاهره ۱۳۴۶/۱۹۲۸، چاپ افست قم ۱۴۱۰.

[۸] احمد امین، ضحی الاسلام، ج۱، ص۳۸۷، بیروت: دارالکتاب العربی.

[۹] کارل بروکلمان، تاریخ الادب العربی، ج۳، ص۱۰۶، نقله الی العربیه عبدالحلیم نجار، قاهره (۱۹۷۴).

مشخصات ظاهری

او چهره ای زشت با چشمانی برآمده داشت و به همین مناسبت، جاحظ (چشم برآمده) و حَدَقی لقب گرفت.

[۱۰] مسعودی، مروج (بیروت)، ج۵، ص۱۷.

[۱۱] ابن خلکان، ج۳، ص۴۷۱.

[۱۲] اسماعیل بن علی ابوالفداء، المختصر فی اخبار البشر: تاریخ ابی الفداء، ج۲، ص۴۷، بیروت: دارالمعرفه.

[۱۳] ابن کثیر، البدایه و النهایه فی التاریخ، ج۱۱، ص۱۹، ج ۱۱، بیروت: دارالفکر العربی.

وی در بصره با فروش نان و ماهی ، امرار معاش می‌کرد. در آن زمان مُوَیْس بن عِمران، یکی از تاجران بصره، از وی حمایت می‌کرد.

[۱۴] یاقوت حموی، معجم الادباء، ج۱۶، ص۷۴، بیروت ۱۴۰۰/ ۱۹۸۰.

[۱۵] ابن مرتضی، کتاب المنیه والامل فی شرح الملل و النحل، ج۱، ص۱۶۳، چاپ محمد جواد مشکور، ۱۹۸۸.

اساتید

ابوعُبَیده (متوفی ۲۰۹)، اَصْمَعی (متوفی ۲۱۶) و ابوزید انصاری (متوفی ۲۱۵) در لغت و ادبیات از استادان او بودند. وی نحو را از دوستش اَخْفَش (متوفی ۲۱۵)، کلام را از نَظّام (متوفی ۲۳۱) و فصاحت را شفاهاً از بادیه نشینان عرب، در بازار مِرْبَد آموخت.

[۱۶] مسعودی، مروج (بیروت)، ج۵، ص۱۰۵.

[۱۷] خطیب بغدادی، ج۱۴، ص۱۲۴.

[۱۸] یاقوت حموی، معجم الادباء، ج۱۶، ص۷۴ـ ۷۵، بیروت ۱۴۰۰/ ۱۹۸۰.

[۱۹] احمد امین، ضحی الاسلام، ج۱، ص۳۸۷، بیروت: دارالکتاب العربی.

وی از طریق علمای کلام و هم نشینی با حُنین بن اسحاق (متوفی ۲۶۰) و سَلْمُویه (متوفی ۲۲۵)، با فرهنگ یونانی آشنا شد و با مطالعه کتابهای ابن مُقَفَّع (متوفی ۱۴۲) و حضور در محضر ابوعبیده ، در فرهنگ و ادب فارسی مهارت یافت.

[۲۰] یوسف الیان سرکیس، معجم المطبوعات العربیه و المعربه، ج ۱، ستون ۶۶۶، قاهره ۱۳۴۶/۱۹۲۸، چاپ افست قم ۱۴۱۰.

[۲۱] احمد امین، ضحی الاسلام، ج۱، ص۳۸۷، بیروت: دارالکتاب العربی.

خلفای معاصر با جاحظ

جاحظ، خلفای عباسی را از مهدی (حک: ۱۵۸ـ۱۶۹) تا مُعْتَز (حک: ۲۵۱ـ۲۵۵) یا مُهْتَدی (حک: ۲۵۵ـ۲۵۶) درک کرد و مورد تکریم و احترام آنان بود.

[۲۲] ابن ندیم، ج۱، ص۲۰۸.

[۲۳] یاقوت حموی، معجم الادباء، ج۱۶، ص۷۵، بیروت ۱۴۰۰/ ۱۹۸۰.

[۲۴] یاقوت حموی، معجم الادباء، ج۱۶، ص۷۹، بیروت ۱۴۰۰/ ۱۹۸۰.

[۲۵] اسماعیل بن علی ابوالفداء، المختصر فی اخبار البشر: تاریخ ابی الفداء، ج۲، ص۴۷، بیروت: دارالمعرفه.

[۲۶] ابن مرتضی، کتاب المنیه والامل فی شرح الملل و النحل، ج۱، ص۱۶۴، چاپ محمد جواد مشکور، ۱۹۸۸.

[۲۷] احمد امین، ضحی الاسلام، ج۱، ص۳۸۷، بیروت: دارالکتاب العربی.

گرایش

جاحظ گرایشهای سیاسی مشخص نداشت و غالباً تابع جریانهای حاکم بود.

[۲۸] خطیب بغدادی، ج۱۴، ص۱۲۷ـ ۱۲۸.

[۲۹] ابن حجر عسقلانی، لسان المیزان، ج۴، ص۳۵۶، حیدرآباد دکن ۱۳۲۹ـ۱۳۳۱، چاپ افست بیروت ۱۳۹۰/۱۹۷۱.

روش ارتزاق ایشان

جاحظ کتابهای خود را به درباریان تقدیم می‌کرد و صله می‌گرفت و تا پایان عمر به این روش ارتزاق کرد.

[۳۰] ابن ندیم، ج۱، ص۲۱۰.

[۳۱] احمد امین، ضحی الاسلام، ج۱، ص۳۸۷ـ ۳۸۸، بیروت: دارالکتاب العربی.

تعدادی از کتابهایش، با موضوع امامت، مورد توجه مأمون (حک: ۱۹۸ـ ۲۱۸) قرار گرفت.

[۳۲] ابن ندیم، ج۱، ص۲۰۹.

[۳۳] ابن حجر عسقلانی، لسان المیزان، ج۴، ص۳۵۵، حیدرآباد دکن ۱۳۲۹ـ۱۳۳۱، چاپ افست بیروت ۱۳۹۰/۱۹۷۱.

عجز جاحظ در تدبیر امور

جاحظ با وجود علم و کثرت تألیف، از تدبیر امور عاجز بود و زمانی که به جانشینی ابراهیم بن عباس صولی (متوفی ۲۴۳) به ریاست دیوان رسائل برگزیده شد، پس از سه روز استعفا کرد.

[۳۴] ابن ندیم، ج۱، ص۲۰۸.

[۳۵] یاقوت حموی، معجم الادباء، ج۱۶، ص۷۸ـ۷۹، بیروت ۱۴۰۰/ ۱۹۸۰.

[۳۶] کارل بروکلمان، تاریخ الادب العربی، ج۳، ص۱۰۶ـ۱۰۷، نقله الی العربیه عبدالحلیم نجار، قاهره (۱۹۷۴).

او ملازم خاص محمد بن عبدالملک زَیّات (متوفی ۲۳۳)، وزیر واثق (حک: ۲۲۷ـ۲۳۲)، شد و با دستگیر شدن ابن زیّات، او نیز گریخت و پس از آن‌که ابن زیّات به دستور متوکل (حک: ۲۳۲ـ۲۴۷) کشته شد، جاحظ خود را تسلیم کرد.

[۳۷] ابراهیم بن علی حصری، زهر الا´داب و ثمر الالباب، ج۲، ص۵۳۸، چاپ محمد محیی الدین عبدالحمید، بیروت: دارالجیل.

[۳۸] یاقوت حموی، معجم الادباء، ج۱۶، ص۷۶، بیروت ۱۴۰۰/ ۱۹۸۰.

[۳۹] یاقوت حموی، معجم الادباء، ج۱۶، ص۷۹ـ۸۰، بیروت ۱۴۰۰/ ۱۹۸۰.

[۴۰] اسماعیل بن علی ابوالفداء، المختصر فی اخبار البشر: تاریخ ابی الفداء، ج۲، ص۴۷، بیروت: دارالمعرفه.

[۴۱] ابن مرتضی، کتاب المنیه والامل فی شرح الملل و النحل، ج۱، ص۱۶۳، چاپ محمد جواد مشکور، ۱۹۸۸.

[۴۲] کارل بروکلمان، تاریخ الادب العربی، ج۳، ص۱۰۶، نقله الی العربیه عبدالحلیم نجار، قاهره (۱۹۷۴).

مجالست جاحظ با متوکل

زمانی که جاحظ به علم و ادب مشهور شده بود، متوکل برای تعلیم فرزندش، او را دعوت کرد اما وقتی چهره اش را دید، با اعطای هزار درهم عذرش را خواست،

[۴۳] مسعودی، مروج (بیروت)، ج۵، ص۱۷.

[۴۴] ابن خلکان، ج۳، ص۴۷۱.

[۴۵] اسماعیل بن علی ابوالفداء، المختصر فی اخبار البشر: تاریخ ابی الفداء، ج۲، ص۴۷، بیروت: دارالمعرفه.

[۴۶] کارل بروکلمان، تاریخ الادب العربی، ج۳، ص۱۰۶، نقله الی العربیه عبدالحلیم نجار، قاهره (۱۹۷۴).

در عین حال، جاحظ با متوکل مجالست و مؤانست داشت.

[۴۷] یاقوت حموی، معجم الادباء، ج۱۶، ص۷۵، بیروت ۱۴۰۰/ ۱۹۸۰.

اقامتگاه وی در جوانی

جاحظ در جوانی در بغداد و مدتی نیز در سامرا اقامت کرد و سپس به بصره بازگشت. به دمشق و انطاکیه نیز سفر کرد.

[۴۸] خطیب بغدادی، ج۱۴، ص۱۲۴ـ ۱۲۵.

[۴۹] یوسف الیان سرکیس، معجم المطبوعات العربیه و المعربه، ج ۱، ستون ۶۶۶، قاهره ۱۳۴۶/۱۹۲۸، چاپ افست قم ۱۴۱۰.

[۵۰] احمد امین، ضحی الاسلام، ج۱، ص۳۸۸، بیروت: دارالکتاب العربی.

درگذشت

او در محرّم ۲۵۵ یا ۲۵۶، بر اثر بیماری فلج و نقرس ، در بصره درگذشت.

[۵۱] مسعودی، مروج (بیروت)، ج۵، ص۱۰۴ـ ۱۰۵.

[۵۲] ابن ندیم، ج۱، ص۲۰۸ـ ۲۰۹.

[۵۳] خطیب بغدادی، ج۱۴، ص۱۳۱.

علاقه جاحظ به علم‌آموزی

جاحظ دارای هوش بسیار و حافظه قوی بود.

[۵۴] یاقوت حموی، معجم الادباء، ج۱۶، ص۷۴، بیروت ۱۴۰۰/ ۱۹۸۰.

[۵۵] ابن کثیر، البدایه و النهایه فی التاریخ، ج۱۱، ص۲۰، ج ۱۱، بیروت: دارالفکر العربی.

به گفته مُبَرِّد (متوفی ۲۸۶)، وی شیفته مطالعه بود و وقتی کتابی به دست می‌آورد، تا تمام آن را نمی‌خواند آن را کنار نمی‌گذاشت.

[۵۶] ابن ندیم، ج۱، ص۲۰۸.

[۵۷] کارل بروکلمان، تاریخ الادب العربی، ج۳، ص۱۰۷، نقله الی العربیه عبدالحلیم نجار، قاهره (۱۹۷۴).

علاقه شدید وی به کتاب و علم آموزی به اندازه ای بود که از برخی وَرّاقان (کتاب فروشان) دکان اجاره می‌کرد و شب تا صبح در آن‌جا به مطالعه می‌پرداخت.

[۵۸] یاقوت حموی، معجم الادباء، ج۱۶، ص۷۵، بیروت ۱۴۰۰/ ۱۹۸۰.

سرآمد بودن در علوم مختلف

او در کلام، ادبیات عرب، حدیث، تفسیر، تاریخ و حتی علوم طبیعی سرآمد و در فنون گوناگون صاحب تألیف بود

[۵۹] ابن خلکان، ج۳، ص۴۷۱.

[۶۰] اسماعیل بن علی ابوالفداء، المختصر فی اخبار البشر: تاریخ ابی الفداء، ج۲، ص۴۷، بیروت: دارالمعرفه.

[۶۱] ابن کثیر، البدایه و النهایه فی التاریخ، ج۱۱، ص۱۹، ج ۱۱، بیروت: دارالفکر العربی.

[۶۲] ابن مرتضی، کتاب المنیه والامل فی شرح الملل و النحل، ج۱، ص۱۶۲، چاپ محمد جواد مشکور، ۱۹۸۸.

[۶۳] کارل بروکلمان، تاریخ الادب العربی، ج۳، ص۱۰۷، نقله الی العربیه عبدالحلیم نجار، قاهره (۱۹۷۴).

[۶۴] شوقی ضیف، الفنّ و مذاهبه فی النثرالعربی، ج۱، ص۶۱ـ۶۲، قاهره ۱۳۶۵/ ۱۹۴۶.

اما مسعودی

[۶۵] مسعودی، مروج (بیروت)، ج۱، ص۱۱۳.

[۶۶] مسعودی، مروج (بیروت)، ج۱، ص۲۰۵.

[۶۷] مسعودی، مروج (بیروت)، ج۲، ص۱۱۱.

[۶۸] مسعودی، مروج (بیروت)، ج۲، ص۱۲۱.

گفته است که مباحث او در باب طبیعیات و جغرافیا چندان اعتبار ندارد زیرا او اهل سفر و دریانوردی نبوده و نقلیاتش به کتابها منحصر می‌شده و گاه در این باره به ضد و نقیض و اغراق نیز رسیده است.
وی با زیرکی و با ارائه دلایل، می توانست مطلبی را به اثبات برساند و با همان قوّت آن را رد کند.

[۶۹] ابن قتیبه، تأویل مختلف الحدیث، ج۱، ص۵۹، چاپ محمد زهری نجار، بیروت ۱۴۱۱/۱۹۹۱.

[۷۰] محمد بن احمد ازهری، تهذیب اللغه، ج۱، ص۳۰، ج ۱، چاپ عبدالسلام محمد هارون، مصر ۱۳۸۴/۱۹۶۴.

سهل انگاری وی در مطالب علمی

جاحظ به شوخ طبعی و سهل انگاری در مطالب علمی نیز معروف بود، لغت شناسانی چون ثعلب (متوفی ۲۹۱) او را رد کرده و به نقل او اعتماد نداشته اند. او همچنین به دروغ پردازی شهرت داشت و احادیث را به سخره می‌گرفت. خواهرزاده اش، یَمُوت بن مُزَرَّع (متوفی ۳۰۴)، او را بی دین خوانده است.

[۷۱] ابن قتیبه، تأویل مختلف الحدیث، ج۱، ص۶۰، چاپ محمد زهری نجار، بیروت ۱۴۱۱/۱۹۹۱.

[۷۲] مسعودی، مروج (بیروت)، ج۵، ص۱۰۵.

[۷۳] محمد بن احمد ازهری، تهذیب اللغه، ج۱، ص۳۰، ج ۱، چاپ عبدالسلام محمد هارون، مصر ۱۳۸۴/۱۹۶۴.

[۷۴] ابن حزم، الفصل فی الملل و الاهواء و النحل، ج۳، ص۷۳ـ۷۴، چاپ محمدابراهیم نصر و عبدالرحمان عمیره، بیروت ۱۴۰۵/۱۹۸۵.

[۷۵] خطیب بغدادی، ج۱۴، ص۱۳۰ـ۱۳۱.

[۷۶] ابن کثیر، البدایه و النهایه فی التاریخ، ج۱۱، ص۱۹، ج ۱۱، بیروت: دارالفک