توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل هنر حجاری ۷۵ اسلاید در PowerPoint دارای ۷۵ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل هنر حجاری ۷۵ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل هنر حجاری ۷۵ اسلاید در PowerPoint :

پاورپوینت کامل هنر حجاری ۷۵ اسلاید در PowerPoint

حجّاری، هنر کندن نقش بر سنگ و صنعت بریدن آن برای کاربرد در معماری و نیز هنر و صنعت ساختن اشیای سنگی می باشد.

فهرست مندرجات

۱ – معنا در لغت و اصطلاح
۲ – قدیم‌ترین مواد در دسترس بشر
۳ – ابزارسازی، نخستین تجربه بشر
۴ – ظروف سنگی
۵ – مراکز مهم حجاری
۶ – نحوه ساخت اشیا
۷ – نقش‌اندازی و مراحل آن
۸ – آثار معروف سنگی پیش از اسلام
۹ – آثار سنگی پس از اسلام
۹.۱ – نخستین نمونه‌های حجاری دوره اسلامی
۹.۲ – دوره فاطمی
۹.۳ – عصر ممالیک
۹.۴ – آسیای مرکزی
۹.۵ – معماری صخره‌ای در ایران
۹.۶ – معماری سنگی در ایران
۹.۶.۱ – دوره صفوی
۹.۶.۲ – دوره قاجار
۹.۶.۳ – دوره پهلوی
۹.۷ – آسیای صغیر، دوره سلجوقیان و عثمانی
۹.۸ – معماری هند دوره اسلامی
۱۰ – روشها و ابزارهای حجاری
۱۰.۱ – ابزار استخراج سنگ
۱۰.۲ – ابزار سنگ‌تراشی
۱۱ – فهرست منابع
۱۲ – پانویس
۱۳ – منبع

معنا در لغت و اصطلاح

حَجَر در عربی به معنای سنگ است.

[۱] ذیل «حجر»، ابن‌منظور، لسان العرب.

در فارسی، واژه سنگ‌تراشی مترادف حجاری به‌کار رفته

[۲] ذیل واژه، فرهنگ بزرگ سخن، به سرپرستی حسن انوری.

و در اصطلاح هر نوع کار با سنگ را دربرمی‌گیرد. این مقاله تنها به‌کاربرد سنگ در معماری و ساختن ظروف سنگی می‌پردازد. در مورد ساختن مجسمه‌های سنگی، کندن خطوط و اشکال ظریف بر سنگهای گران‌بها، کندن نقش بر سنگ در ابعاد بزرگ‌تر برای تزیین بنا و تهیه سنگ قبر، منبت‌کاری سنگی و سنگاب ذیل مدخلهای خاصشان بحث خواهد شد و در اینجا، به اجمال به برخی نکات در این حوزه‌ها اشاره خواهد شد.

قدیم‌ترین مواد در دسترس بشر

سنگ از قدیم‌ترین مواد در دسترس بشر است که از دوره پارینه سنگی برای ساختن ابزارها و اسلحه و در بنّایی و معماری مورد استفاده قرار گرفت. نوع سنگ و مکانی که سنگ از آن به‌دست می‌آید، هنرمند یا کارگاهی که حجاری را برعهده دارد و روند کار در ارزش‌گذاری حاصل کار مهم است.

[۳] فرهنگ بزرگ سخن، به سرپرستی حسن انوری، ج۲۹، ص۶۹۷- ۷۱۱.

[۴] حسین زمرشیدی، معماری ایران، ج۱، ص۹۴- ۹۷.

ابزارسازی، نخستین تجربه بشر

نخستین تجربه بشر در حجاری و سنگ‌تراشی در ابزارسازی بوده است. به این ترتیب که با ایجاد تراشهایی در سنگ خشن‌ترین ابزاری را ساخت که به ساطور ابزار و قلوه ابزار معروف است.

[۵] عنایت‌اللّه امیرلو، نگاهی به فرهنگهای کهن سنگی ایران، ج۱، ص۱۴.

ملازمت حجاری با زندگی روزمره انسان در این دوران به حدی بود که در تداول عامه، این نخستین دوره‌های تمدن انسان ابزارساز را، به‌سبب همین به‌کارگیری سنگ به عنوان مادّه اولیه تهیه دست‌افزار، « عصر حجر » نامیده‌اند.

[۶] محمدرضا حسن بیگی، مروری برصنایع‌دستی ایران، ج۱، ص۹۷.

[۷] ایرانشهر، تهران: کمیسیون ملی یونسکو در ایران، ج۲، ص۱۸۶۱.

[۸] بهمن فیروزمندی، باستان‌شناسی و هنر آسیای صغیر، ج۱، ص۹۹- ۱۰۴.

ظروف سنگی

ساختن ظروف سنگی در ایران از صنایع کهن این سرزمین است. در حدود هزاره سوم قبل از میلاد در بلوچستان ، ظروفی سنگی ساخته می‌شد که به سومر و دره سند صادر می‌گردید

[۹] وولف، ص۱۳۰.

با کاوشهای ۱۳۵۰ش در تپه یحیی کرمان و سپس شهداد ، معلوم گردید سنگ سبزی که این اشیا از آن ساخته شده بود، از این نواحی به دست آمده است.

[۱۰] جی گلاک و کارل نپتون، «سنگتراشی»، ج۱، ص۲۹، در سیری در صنایع‌دستی ایران.

امروزه نیز از این سنگ برای ساخت اشیای کوچک و گران‌بها استفاده می‌شود.

[۱۱] محمدرضا حسن بیگی، مروری برصنایع‌دستی ایران، ج۱، ص۱۰۲.

[۱۲] جی گلاک و کارل نپتون، «سنگتراشی»، ج۱، ص۳۱، در سیری در صنایع‌دستی ایران.

مراکز مهم حجاری

هم‌اکنون مشهد و قم مراکز مهم حجاری هستند.

[۱۳] محمدرضا حسن بیگی، مروری برصنایع‌دستی ایران، ج۱، ص۹۷.

سنگ مورد استفاده هنرمندان قم مرمر است که شاید ادامه سنّت ساخت ظروف مرمری در بین‌النهرین باشد.

[۱۴] جی گلاک و کارل نپتون، «سنگتراشی»، در سیری در صنایع‌دستی ایران.

سنگ به‌کار رفته در ظروف سنگی مشهد نوعی سنگ سیاه (ترکیبی از تالک و میکا) و به سنگ هرکاره نیز مشهور است.

[۱۵] محمدرضا حسن بیگی، مروری برصنایع‌دستی ایران، ج۱، ص۹۷.

[۱۶] احد قربانی، سنگ سیاه مشهد، ج۱، ص۱۲- ۱۳.

معادن عمده این سنگ در حومه شهر مشهد، در منطقه زکریا، حوالی کوه‌سنگی و منطقه خلج قرار دارند.

[۱۷] احد قربانی، سنگ سیاه مشهد، ج۱، ص۱۱.

[۱۸] احد قربانی، سنگ سیاه مشهد، ج۱، ص۱۴.

[۱۹] احد قربانی، سنگ سیاه مشهد، ج۱، ص۳۲- ۳۳.

درباره پیدایش و رونق سنگ‌تراشی در مشهد باوری وجود دارد که براساس آن، ساختن ظروف سنگی به توصیه امام رضا علیه‌السلام برای درمان و پیشگیری از بیماری تراخم اهالی صورت پذیرفته است.

[۲۰] لیلا غلامی، سنگتراشی در مشهد، ج۱، ص۴۹.

محصول عمده این حجاران دیگهای بزرگ و کوچک، سرقلیان، هاون، حوضچه‌های سنگی، شمعدان، سرمه‌دان، تبرزین، کاسه و بشقاب و قدح، گلدان، قلمدان و زیرسیگاری است

[۲۱] محمدرضا حسن بیگی، مروری برصنایع‌دستی ایران، ج۱، ص۱۰۳.

[۲۲] ابوالفضل عشقی و علیرضا عطاران، طرح جامع کاربردی نمودن تولیدات صنایع‌دستی خراسان، ج۱، ص۲۳۵.

[۲۳] لیلا غلامی، سنگتراشی در مشهد، ج۱، ص۴۹.

[۲۴] وولف، ص۱۳۰- ۱۳۳.

در آناطولی نیز ساخت دیگهای سنگی معمول است

[۲۵] وولف، ص ۱۳۰.

نحوه ساخت اشیا

برای ساخت این اشیا ابتدا تخته‌سنگهای به دست آمده از معادن را به سه تا چهار قسمت، بسته به تقاضای کارگاه، می‌بُرند؛ سپس سنگها را که در این مرحله « اَنْگاره » نامیده می‌شوند، با کلنگ تقریبآ به شکل ظرف موردنظر درمی‌آورند. در این مرحله، سنگ را « چالور »، «کلنگی» و «قلوه» می‌نامند. مراحل بعدی با دست یا روی چرخ مخصوص انجام می‌شود. در کار با دست، چالور را با میخ و میله درشتی تهی می‌کنند و برای پرداخت سطح بیرونی آن، نخست روی آن سوهان می‌کشند و سپس با سمباده پارچه‌ای آن را صیقل می‌دهند

[۲۶] وولف، ص ۱۳۱.

[۲۷] ابوالفضل عشقی و علیرضا عطاران، طرح جامع کاربردی نمودن تولیدات صنایع‌دستی خراسان، ج۱، ص۲۳۴.

[۲۸] لیلا غلامی، سنگتراشی در مشهد، ج۱، ص۴۷.

در کار با دستگاه سنگ‌تراشی، کمانه آن را که زهش به دور محوری چوبی قرار دارد و با قیر به سنگی متصل است، به حرکت درمی‌آورند. سنگ‌تراش با یک دست کمانه را جلو و عقب می‌برد و با دست دیگر با افزار مخصوصی که قلابی در انتها دارد، سنگ را می‌برد. این دستگاه در اساس مانند مته آتشی ابتدایی و بسیار شبیه دستگاه خراطی اما نیرومندتر است. در سالهای اخیر، دستگاههای موتوری به‌ویژه در قم جای دستگاه سنگ‌تراشی سنّتی را گرفته است.

[۲۹] جی گلاک و کارل نپتون، «سنگتراشی»، ج۱، ص۳۳، در سیری در صنایع‌دستی ایران.

[۳۰] ابوالفضل عشقی و علیرضا عطاران، طرح جامع کاربردی نمودن تولیدات صنایع‌دستی خراسان، ج۱، ص۲۳۴.

نقش‌اندازی و مراحل آن

در مشهد ظرفها را روغن مالی و تقریباً سیاه می‌کنند. آنگاه با کنده‌کاری با قلمهای حکاکی ( اسگرافیت ) نقوشی مانند گل و بوته، خطوط هندسی، چهره، صحنه شکار و ابیات شاعران معروف را بر آن می‌کنند.

[۳۱] جی گلاک و کارل نپتون، «سنگتراشی»، ج۱، ص۳۳، در سیری در صنایع‌دستی ایران.

[۳۲] ابوالفضل عشقی و علیرضا عطاران، طرح جامع کاربردی نمودن تولیدات صنایع‌دستی خراسان، ج۱، ص۲۳۴.

[۳۳] احد قربانی، سنگ سیاه مشهد، ج۱، ص۲۳.

این نقش‌اندازی خود مراحل گوناگونی دارد که عبارت‌اند از طرح‌اندازی، زمینه‌برداری و سایه‌زدن.

[۳۴] لیلا غلامی، سنگتراشی در مشهد، ج۱، ص۴۷.

یک نمونه نفیس دیگهای خوراک‌پزی سنگی، ظرفی سه‌جداره است که در موزه مردم‌شناسی کاخ گلستان نگاهداری می‌شود. در آناطولی نیز ساخت دیگهای سنگی معمول است

[۳۵] وولف، ص۱۳۰.

آثار معروف سنگی پیش از اسلام

حجاری از روشهای متداول برش سنگ و به کارگیری آن در مصالح بنا بوده است. اهرام ثلاثه مصر یکی از کهن‌ترین آثار باستانی جهان از سنگ می‌باشد که از نیمه دوم هزاره سوم قبل از میلاد برجای مانده است. بناهای سنگی دیگری نظیر ستونهای کاخ رامسس دوم، از آثار حدود ۱۲۶۰ قبل از میلاد و نیز تخت‌جمشید و کعبه زردشت در ایران از آثار معروف سنگی پیش از اسلام هستند که از سنگهای سخت طبیعی ساخته شده‌اند.

آثار سنگی پس از اسلام

در دوره اسلامی، در اسکلت‌سازی برخی بناها نیز از سنگ استفاده فراوان شده است. در بناهای مساجد، مدارس، کاخها و قلعه‌ها از سنگ برای پی‌سازی و ازاره‌سازی به صورت اتصالات منظم و ریشه‌ای تا ارتفاعی چشمگیر، استفاده شده و نیز در برخی بناها فضای داخلی و خارجی با سنگهای مقاوم مفروش شده‌اند.

[۳۶] حسین زمرشیدی، معماری ایران، ج۱، ص۹۰.

در تزیینات معماری نیز، نقوش حجاری یا نقوش کنده شده بر سنگ به جای پیکره‌های اندام‌وار به نقش‌مایه‌های اسلیمی و گیاهی و نقوش تجریدی گرایش یافت

[۳۷] محمدحسن رضوانیان، شاهکارهای معماری و سنگتراشی پیامهایی از عظمت گذشته، ج۱، ص۴.

و با به کارگرفتن انواع خطوط غنی‌تر شد.

نخستین نمونه‌های حجاری دوره اسلامی

از نخستین نمونه‌های حجاری در دوره اسلامی می‌توان به تزیینات کاخ المشَتّی یا کاخ زمستانی در اردن از سده اول هجری اشاره کرد که یادآور روشهای گوناگون برخاسته از سنّتهای پیشین است. کتیبه عریض‌نمای بنا نقوشی ملهم از هنر رومی و بین‌النهرینی دارد

[۳۸] جنسون، ص ۱۹۲، تصویر ۲۹۳.

[۳۹] تصویر۶۹، درک هیل و آلک گرابار، ج۱، ص۱۲۰- ۱۳۰، معماری و تزئینات اسلامی.

قصر اُخَیضِر در همین دوره نیز نمونه دیگری از کاربرد پاورپوینت کامل هنر حجاری ۷۵ اسلاید در PowerPoint در معماری اولیه اسلامی است.

[۴۰] ارنست کونل، هنر اسلامی، ج۱، ص۳۴.

محراب مسجدجامع قرطبه ، از سده سوم، نیز از درخشان‌ترین نمونه‌های معماری اسلامی است

[۴۱] درک هیل و آلک گرابار، معماری و تزئینات اسلامی.

[۴۲] ارنست کونل، هنر اسلامی، ج۱، ص۲۴.

[۴۳] هنر اسلامی در حوزه مدیترانه، ص ۲۲.

در دوره عباسی نیز کنده‌کاری و حجاری روی مرمر رواج داشت،

[۴۴] ارنست کونل، هنر اسلامی، ج۱، ص۳۸.

دوره فاطمی

همچنین در مصر دوره فاطمی به‌ویژه کاربرد سنگ و تزیینات داخلی در مساجد و به خصوص مرمر در محراب چشمگیر است.

[۴۵] ارنست کونل، هنر اسلامی، ج۱، ص۱۳۲- ۱۳۴.

در سنگهایی که برای نمای خارجی مساجد استفاده می‌شد نیز، حجاری متأثر از نمونه‌های مغربی دیده می‌شود که یکی از زیباترین آن‌ها سردر مسجد اَقْمَر در قاهره از دوره فاطمیان است.

[۴۶] ارنست کونل، هنر اسلامی، ج۱، ص۴۷- ۴۸.

[۴۷] تصویرb 19، ارنست کونل، ج۱، ص۹۹، هنر اسلامی.

نقوش حجاری پرکار این بنا عبارت‌اند از نواری از کتیبه در بالا و زیرسطح بام، مقرنس‌کاری و قوسی با ردیفهای افقی با حجاری خاص.

[۴۸] تصویر ۳۷، فرهنگ بزرگ سخن، ج۱۶، ص۱۷۴، به سرپرستی حسن انوری.

در همین دوره، استفاده از سنگ در ساخت بناهای نظامی مانند استحکامات بدرالجمالی و بناهای مذهبی در تونس و مغرب معمول بود.

عصر ممالیک

کاربرد و علاقه به حجاری در عصر ممالیک (از اواسط سده هفتم تا اوایل سده دهم) نیز همچنان معمول بود، از جمله کنده‌کاری شیر بر سنگ مرمر در مسجدی از دوره بیبرس اول، حجاریهای دیوارهای شهر قدیمی اسکندریه

[۴۹] عبدالعزیز و تورکی، ص۱۹۰- ۱۹۴.

[۵۰] ۱۳۰، ۱۳۱، ارنست کونل، ج۱، ص۴۵، هنر اسلامی.

نمای مسجدجامع تیروزی (سده هشتم) در دمشق که با سنگهای رنگارنگ ساخته شده

[۵۱] عفیف بهنسی، الفن‌الاسلامی، ج۱، ص۱۹۲.

متعلّق به این دوره‌اند. استفاده از لاشه ـ سنگ در معماری شمال افریقا و کاربرد سنگ تراشیده ــکه ادامه سنّت معماری رومی و بیزانسی در سوریه بودــ تا سده‌های بعد ادامه داشت. برای نمونه ورودی مسجد مهدی در تونس

[۵۲]