توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل هنر تذهیب ۱۱۲ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۱۲ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل هنر تذهیب ۱۱۲ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل هنر تذهیب ۱۱۲ اسلاید در PowerPoint :

تذهیب

تَذْهیب، هنری از شاخ نگارگری با نقش‌مایه‌های گیاهی و هندسیِ بسیار نازک و ظریفِ شیوه یافته با رنگ‌های غالب طلا و لاجورد و یکی از ارکان بنیادی کتاب‌آرایی می‌باشد.

فهرست مندرجات

۱ – واژه تذهیب
۲ – پیشینه تاریخی
۳ – رابطه بین ایزد مهر و فلز زر
۴ – طلاکاری قرآن و مساجد
۵ – رواج تذهیب هنری
۵.۱ – قرآن عثمان بن حسین وراق
۶ – نسخه‌های خطی سده ششم
۷ – برخی آثار سده هفتم
۸ – گسترش تذهیب در روزگار ایلخانیان
۸.۱ – نمونه‌های چشمگیر
۹ – تذهیب در دوران تیموریان
۹.۱ – مذَهِب‌های دوران تیموریان
۹.۲ – دو مذهب نامدار
۱۰ – تذهیب در دوره صفویان
۱۰.۱ – مذهبان نامدار دوران صفویه
۱۱ – تذهیب در سده‌های ۱۳ تا ۲۰
۱۲ – فهرست منابع
۱۳ – پانویس
۱۴ – منبع

واژه تذهیب

واژ تذهیب (برگرفته از ذهب به معنی طلا) از روزگار گذشته تا کم و بیش هم‌اکنون به معنی فراگیر زراندود ساختن یا زرنگار کردن اشیاء و آثار به‌کار رفته است. این معنی را نباید با پاورپوینت کامل هنر تذهیب ۱۱۲ اسلاید در PowerPoint یکی دانست، هرچند که اثر زرنگار از جایگاه هنری نیز برخوردار باشد.

پیشینه تاریخی

تذهیب هنری است ظریف و زیبا که ایرانیان از پیشگامان ایجاد، رواج‌دهندگان و برترین پدیدآورندگان آن‌اند.

[۱] حسن، زکی محمد، الفنون الایرانیه فی‌العصر الاسلامی، ج۱، ص۷۰، بیروت، ۱۴۰۱ق.

فلز طلا و رنگ زرین که از دیرباز نزد انسان دارای احترام بوده، و در پیوند با آسمان و خورشید شمرده مـی‌شده، در کتاب‌ـ آراییِ کتاب‌های دینی و آسمانی به‌کار می‌رفته است. در متون کهن ایرانی به نسخه‌ای از اوستا اشاره شده که «بر پوست‌های گاو آراسته و به آب زر نوشته»، و در استخر فارس «به گنجین نوشته‌ها» نگاه‌داری می‌شده است. در اوستا و دیگر متون رابطه‌ای بین ایزد مهر و فلز زر دیده می‌شود. این ایزد آراسته به زیورهای زرین مجسم گردیده،

[۲] یشتها، کرد ۴، ترجم ابراهیم پورداود، تهران، ۱۳۴۷ش.

و همچنین آمده است که ترازوی رشن (فرشت دادگستری) که برای سنجش کردار نیک و بد انسان‌ها در روز پسین به کار می‌رود، از زر ساخته شده است.
در متون سده‌های نخستین دور اسلامی نیز از اوستای به زر نوشته شده، یاد کرده‌اند. طبری از اوستایی گزارش می‌دهد که بر ۱۲ هزار پوست گاو نقر کرده، و بر آن طلا نشانده بودند.

[۳] طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، ج۱، ص۵۶۱.

مسعودی در مروج الذهب

[۴] مسعودی، علی، مروج الذهب، ج۱، ص۲۴۱، به کوشش سعید محمد لحام، بیروت، ۱۹۹۷م.

شمار پوستها را ۱۸ هزار، و در التنبیه والاشراف

[۵] مسعودی، علی، التنبیه و الاشراف، ص۸۰، به کوشش عبدالله اسماعیل صاوی، بغداد، ۱۹۳۸م.

ــ چون طبری ــ ۱۲ هزار ثبت کرده است. ثعلبی می‌نویسد: این اوستا را اسکندر پس از ویران کردن شهرهای ایران و کشتن دارا، برای به دست آوردن طلایی که با قلمهای زرین به زر بر آن‌ها حک شده بود، سوزاند.

[۶] ثعلبی، احمد، قصص الانبیاء (عرائس المجالس)، ج۱، ص۳۲۴، بیروت، ۱۴۰۱ق/۱۹۸۱م.

[۷] ثعالبی، حسین، غرر اخبار ملوک الفرس و سیرهم، ج۱، ص۲۵۷، به کوشش زُتنبرگ، پاریس، ۱۹۰۰م.

[۸] بیرونی، ابوریحان، الآثار الباقیه، ج۱، ص۲۴۸، به کوشش پرویز اذکایی، تهران، ۱۳۸۰ش.

رابطه بین ایزد مهر و فلز زر

رابط بین ایزد مهر و فلز زر در متون دور اسلامی به صورت احترام ویژه نسبت به طلا و تأثیر آفتاب در پیدایش آن دیده می‌شود.
در نزهت‌نام علائی آمده است که «زر از قسمت آفتاب است» و فلزی فاسد ناشدنی با خاصیت‌های بسیار.

[۹] ابن ابی‌الخیر، شهمردان، نزهت‌نام علائی، ج۱، ص۲۴۸-۲۴۹، به کوشش فرهنگ جهانپور، تهران، ۱۳۶۲ش.

جوهری نیشابوری افزون بر برشمردن منفعت‌های زر می‌نویسد: «حق جل و علا آن را عزیز گردانیدست و قاضی‌الحاجات خلق در امور معیشت دنیاوی ساخته…».

[۱۰] جوهری نیشابوری، محمد، جواهرنام نظامی، ج۱، ص۳۰۴، به کوشش ایرج افشار، تهران، ۱۳۸۳ش.

زکریا قزوینی زر را شریف‌ترین نعمت باری‌تعالی خوانده است.

[۱۱] قزوینی، زکریا، عجائب المخلوقات، ج۱، ص۱۲۳، قاهره، ۱۹۵۶م.

ابوالقاسم کاشانی با برشمردن منافع زر آن را «ناموس اصغر» می‌نامد.

[۱۲] ابوالقاسم کاشانی، عبدالله، عرایس الجواهر و نفایس الاطایب، ج۱، ص۲۱۵، به کوشش ایرج افشار، تهران، ۱۳۴۵ش.

[۱۳] بیرونی، ابوریحان، الجماهر فی الجواهر، ج۱، ص۳۸۲-۳۸۳، به کوشش یوسف هادی، تهران، ۱۳۷۴ش.

[۱۴] نصیرالدین طوسی، محمد، تنسوخ‌نام ایلخانی، ج۱، ص۲۰۹-۲۱۱، به کوشش محمدتقی مدرس رضوی، تهران، ۱۳۶۲ش.

کاربرد طلا در کتاب‌های دور ساسانیان امری شناخته شده است. طبری دربار محاکم افشین به روزگار خلافت معتصم در ۲۲۵ق/۸۴۰م و داستان کتابی که نزد او پیدا شده بود، می‌نویسد: محمد عبدالملک زیّات از افشین پرسید: آن کتاب چیست که آن را با طلا و گوهر و دیبا آراسته‌ای؟ و او پاسخ داد که این کتابی است که از پدران من به ارث رسیده است… کتاب را آراسته یافتم و زیور از آن بر نداشتم.

[۱۵] طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، ج۹، ص۱۰۷-۱۰۸.

با گسترش اسلام در سرزمین‌های دیگر و ضرورت کتابت و تکثیر قرآن آراستن آن به طلا نیز برپای پیشین این امر رواج یافت. نخستین گزارش از نوشتن قرآن با طلا از ابن ندیم در دست است. او می‌نویسد: خالد بن ابوهیاج کاتبِ خوش‌نویسی بود که از سور «وَالشَّمْسِ وَ ضُحیها» تا پایان قرآن را در سمت قبل مسجد پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) به طلا نوشت. عمر بن عبدالعزیز (حک‌ ۹۹-۱۰۱ق/ ۷۱۸- ۷۱۹م) از او خواست تا قرآنی به همان‌گونه برایش بنویسد. خالد قرآنی به همان‌گونه برای وی نوشت و در کتابت آن هنرنمایی‌ها کرد. عمر آن نسخه را بسیار پسندید، اما چون دست‌مزد او را گران دید، قرآن را به وی بازگرداند.

[۱۶] ابن ندیم، الفهرست، ج۱، ص۳۱-۳۲، به کوشش ناهدعباس عثمان، دوحه، ۱۹۸۵م.

این گزارش نشان از بیگانگی عرب‌ها از سنت کاربرد طلا در متون دینی دارد و در همان حال، تأثیرپذیریِ آنان از آرایه‌های کتب دینی ایرانیان و مسیحیان را نشان می‌دهد. البته شماری از پرهیزگاران نامدار آغاز اسلام با کاربرد آرایه‌های زرین (تذهیب) در قرآن ــ همانند آباء مسیحی در تزیین کتاب مقدس

[۱۷] Ettinghausen، R، ج۱، ص۱۹۳۷،» Manuscript Illumination «، A Survey of Persian Art، ed A U Pope، Tehran etc، ۱۹۷۶، vol V.

ــ به مخالفت پرداختند.

طلاکاری قرآن و مساجد

ابن ابی داوود در کتاب المصاحف خود بخشی را به تذهیب در قرآن اختصاص داده، و حدیث‌هایی در درستی و نادرستی کتابت یا آراستن قرآن با طلا نقل کرده است؛ ازجمله این حدیث که «هیچ امتی کار بدی انجام نداده است، مگر این‌که قرآن‌ها و مساجد خود را تزیین کرده باشد»

[۱۸] ابن ابی‌داوود، عبدالله، المصاحف، ج۱، ص۱۵۰، به کوشش آ جفری، قاهره، ۱۹۳۶م.

و در برابر، این حدیث را نیز از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) در درستی این کار نقل کرده است: «خداوند دوست دارد کار بنده‌ای را که کار را محکم و استوار سازد».

[۱۹] ابن ابی‌داوود، عبدالله، المصاحف، ج۱، ص۱۵۱، به کوشش آ جفری، قاهره، ۱۹۳۶م.

[۲۰] عجلونی، اسماعیل، کشف الخفاء و مزیل الالباس، ج۱، ص۲۴۵، بیروت، ۱۳۵۱ق.

با این‌همه، کار نوشتن قرآن با طلا و آراستن آن با نقوش گیاهی و هندسی سیری رو به افزایش داشت. احترام به قرآن هنرمندان ملت‌های مسلمان را به کتابت قرآن با بهترین خط و زیباترین آرایه‌های کتاب‌سازی تشویق کرد. نخستین آرایه‌ها تنها با طلا انجام می‌گرفت و به همین سبب، نام تذهیب برای این آرایه‌ها ــ حتی در دوره‌ای که گوناگونی و فراوانی رنگ در آن‌ها رایج شد ــ برجا ماند.
پدید آوردنِ نسخه‌های خطی آراسته در ایران سده‌های نخستین هجری امری دور از احتمال به نظر می‌آید. در سده‌های بعد نیز آرایه‌های زرین را بیش‌تر در نسخه‌های کهن قرآن می‌یابیم. نقش‌مایه‌های این‌گونه آثار متأثر از عوامل معماری و کتاب‌آرایی پیش از اسلام است.
نشان‌های پایان آیه‌ها به صورت دایره‌های ساده در قرآن‌های ایرانی از علامت‌های نقطه‌گذاریِ پاپیروس‌هایی که متون ادبی پهلوی بر آن نوشته شده، تأثیر پذیرفته است.

[۲۱] Ettinghausen، R، ج۱، ص۱۹۴۵،» Manuscript Illumination «، A Survey of Persian Art، ed A U Pope، Tehran etc، ۱۹۷۶، vol V.

شاخه‌های نخل، نقش دوبالی که اناری را در میان گرفته و نقشِ شیوه یافت آتشدان و نوارهای در حال اهتزاز متأثر از هنر ساسانی است.
نوشتن عنوان‌ها به صورت درخشان و درشت‌تر از متن در میان نواری کشیده و تزیین شده با شاخ و برگ قابل مقایسه با یافته‌های مانوی تورفان است.

[۲۲] بهرامی، مهدی، «تدوین قرآن و مقام آن در تاریخ خط و جلد و تذهیب»، ج۱، ص۳۸، راهنمای گنجین قرآن، تهران، ۱۳۲۸ش.

تزیینات سر سوره‌ها شامل نواری باریک است که به‌تدریج به صورت مستطیلی کشیده و منظم در می‌آید و به نقشی بادبزنی شکل منتهی می‌شود و نیز شمسه‌هایی که با یک زائد کوچک، به جدول دور صفحه‌ها متصل می‌شود و با آرایه‌های هندسی و گیاهی به‌ویژه برگ نخل پرشده است.

[۲۳] Dimand، M S، ج۱، ص۶۷-۶۸، A Handbook of Muhammadan Art، New York، ۱۹۵۸.

طلا عنصر اصلی تذهیب در نخستین سده‌های دور اسلامی است. این فلز با حرمت شناخته شده‌اش در ایران برای کتابت، تذهیب و پر کردن فاصل سطرها (طلااندازی) کاربرد گسترده یافت و پس از آن، لاجورد به نشانه آبی آسمان از مقام دوم برخوردار شد. کاربرد رنگ‌هایی چون لاجورد، سبز و سرخ به‌تدریج از سد ۴ق/۱۰م متداول گردید. این رنگ‌ها به ترتیب، درجه‌های بعدی را دارند که برخی از پژوهشگران معاصر برای آن‌ها ارزش نمادین قائل شده‌اند.

[۲۴] Lings، M، ج۱، ص۷۶-۷۷، The Quranic Art of Calligraphy and Illumination، Westerham، ۱۹۷۶.

رواج تذهیب هنری

در سد ۴ق تذهیب هنری کاملاً پذیرفته شده و رایج بود و کاربرد بسیار در نسخه‌های خطی و از همه رایج‌تر در آراستن قرآن داشت. گزارش یاقوت دربار زندگانی ابن بواب، خوش‌نویس نامدار این سده نشان از جایگاه این هنر دارد. از ابن بواب نقل شده که به هنگامی که در شیراز کتابدار کتابخان بهاءالدوله، پسر عضدالدوله دیلمی بوده، ۲۹ جزو از قرآنی به خط ابن مقله را یافته، و جزو ۳۰ آن را به دستور بهاءالدوله نوشته، تذهیب، تجلید و کهنه کرده است، و در برابر آن به دریافت جایزه نائل شده است.

[۲۵] یاقوت حموی، معجم الادبا، ج۱۵، ص۱۲۲-۱۲۴.

قرآنی به خط ابن بواب با تاریخ ۳۹۱ق در موز چستربیتی دوبلین نگاهداری می‌شود که شیو تذهیب و نقش‌مایه‌های تذهیب سد ۴ق را نشان می‌دهد.

[۲۶] James، D، ج۱، ص۳۳، Qur’ans and Bindings، from the Chester Beatty Library، London، ۱۹۸۰.

[۲۷] سراج‌الدین، ابوبکر، روائع فن الخط و التذهیب القرآنی، قاهره، ۲۰۰۵م.

در این قرآن تأثیر نقش‌مایه‌های ایرانی چون برگ نخل، انار، کاربرد طلا برای نوشتن سرسوره‌ها به قلمی جلی‌تر از متن، شمسه و ترنج‌های بادبزنی شکل و… که همه تأثیر نقوش عصر ساسانی است، دیده می‌شود.
تذهیب با مفهوم هنری و تکامل یافته را می‌توان از سد ۵ق/۱۱م به بعد مشاهده و بررسی کرد. در این سده خراسان برترین و بزرگ‌ترین مرکز خوش‌نویسی و تذهیب به‌شمار می‌آمد. نمون بارز آن قرآنی بی‌مانند است، به خط ابوالقاسم بن سعید بن ابراهیم بن عالم بن ابراهیم بن صالح به تاریخ ۴۲۷ق/۱۰۳۶م که کاتب خود صفحه‌های آغازین و انجام آن را تذهیب کرده، و در پایان نسخه تصریح نموده که خوش‌نویسی و تذهیب را در دامغان و نیشابور آموخته است.

[۲۸] بهرامی، مهدی، «تدوین قرآن و مقام آن در تاریخ خط و جلد و تذهیب»، ج۱، ص۴۰، راهنمای گنجین قرآن، تهران، ۱۳۲۸ش.

[۲۹] Ettinghausen، R، ج۱، ص۱۹۵۲،» Manuscript Illumination «، A Survey of Persian Art، ed A U Pope، Tehran etc، ۱۹۷۶، vol V.

قرآن عثمان بن حسین وراق

در همین سده، یکی از زیباترین نسخه‌های کامل قرآن در ۳۰ جزو در سال‌های ۴۶۲-۴۶۶ق/۱۰۷۰-۱۰۷۴م به دست خوش‌نویس و مذهِّب نامدار ایرانـی ــ عثمان بن حسین وراق غزنوی ــ به قلم پیرآموز کتابت و تذهیب شده است. افزون بر کاربردِ تمامی هنرهای کتاب‌آرایی در این اثر بی‌مانند، از گستردگی کاربردِ تذهیب در تمامی جزوها باید یاد کرد. تذهیب هر جزو با جزو دیگر از دیدگاه طرح و نقش تفاوت دارد. هر جزو در آغاز دو صفح مذهَّب دارد و طرح داخلی ترنج‌های تذهیب شد کنار صفحه‌ها که برگرفته از نقش‌مایه‌های گچ‌بری مسجدهای جامع قزوین و اصفهان و اردستان است، همانند یکدیگر نیست.

[۳۰] بهرامی، مهدی، «تدوین قرآن و مقام آن در تاریخ خط و جلد و تذهیب»، ج۱، ص۴۰، راهنمای گنجین قرآن، تهران، ۱۳۲۸ش.

[۳۱] گلچین معانی، احمد، «شاهکارهای هنری شگفت‌انگیزی از قرن پنجم هجری و سرگذشت حیرت‌آور آن»، ج۱، ص۴۵-۶۵، هنر و مردم، تهران، ۱۳۴۵ش، شمـ ۱۵۷.

مکتب این مذهب نامدار توسط فرزند هنرمند او، محمد بن عثمان ادامه یافت. آثار این هر دو در کتابخان آستان قدس رضوی نگاهداری می‌شود.

[۳۲] گلچین معانی، احمد، «شاهکارهای هنری شگفت‌انگیزی از قرن پنجم هجری و سرگذشت حیرت‌آور آن»، ج۱، ص۴۵-۶۵، هنر و مردم، تهران، ۱۳۴۵ش، شمـ ۱۵۷.

نسخه‌های خطی سده ششم

از آغاز سد ۶ق/۱۲م بخشی از قرآنی به خط عثمان بن محمد با تاریخ کتابت ۵۰۵ق برجاست که در شهر بست سیستان کتابت شده، و علی بن عبدالرحمان آن را تذهیب کرده است. افزون بر سر سوره‌ها، نسخه دارای صفحه‌ها و حاشیه‌های مذهب پرکار است. این نسخه در کتابخان ملی فرانسه در پاریس نگاهداری می‌شود.

[۳۳] Ettinghausen، R، ج۱، ص۱۹۵۲-۱۹۵۳،» Manuscript Illumination «، A Survey of Persian Art، ed A U Pope، Tehran etc، ۱۹۷۶، vol V.

[۳۴] Richard، F، ج۱، ص۳۷، Splendeurs Persanes، Paris، ۱۹۹۷.

وجود نسخه‌های مذهبی چون قرآنِ همراه با تفسیر موز دانشگاه فیلادلفیا که کتابت و تذهیب آن را محمود بن حسین کاتب در ۵۵۹ق/۱۱۶۴م در همدان به پایان برده است و نیز قرآن کتابخان آستان قدس رضوی به خط احمد بن علی مقری یونس‌آبادی که محمد بن عبدالرحمان بن محمد فرج دامغانی در ۵۷۳ق/۱۱۷۷م تذهیب آن را بر‌عهده داشته است و نیز قرآنی که عبدالرحمان بن ابوبکر بن عبدالرحیم کتابت و تذهیب کرده است، نشان از پراکندگی و گوناگونی مکتب‌های تذهیب در جای‌جای ایران دارد.

[۳۵] Ettinghausen، R، ج۱، ص۱۹۴۷،» Manuscript Illumination «، A Survey of Persian Art، ed A U Pope، Tehran etc، ۱۹۷۶، vol V.

نوشت راوندی گویای این است که پاورپوینت کامل هنر تذهیب ۱۱۲ اسلاید در PowerPoint در این سده اهمیتی خاص داشته است و پادشاهان و شاه‌زادگان نیز به این کار می‌پرداخته‌اند. راوندی در شرح احوال خود می‌نویسد که از راه کتابت قرآن و تذهیب کسب روزی می‌کرده‌است.

[۳۶] راوندی، محمد، راحهالصدور، ج۱، ص۴۰-۴۱، به کوشش محمد اقبال لاهوری، تهران، ۱۳۶۴ش.

همو می‌نویسد: طغرل بن‌ ارسلان سلجوقی «مصحفی سی پاره مبدا کرد و می‌نوشت»، مذهبان آن را به زر حل تکحیل می‌کردند و برای هر جزو «صد دینار مغربی خرج می‌شد». او افزایشِ «تقرب و ترحیب» خود نزد پادشاه سلجوقی را به سبب «تکحیل نوشت او» می‌داند.

[۳۷] راوندی، محمد، راحهالصدور، ج۱، ص۴۴، به کوشش محمد اقبال لاهوری، تهران، ۱۳۶۴ش.

برخی آثار سده هفتم

از سد ۷ق/۱۳م آثار اندکی برجاست که داوری دربار پاورپوینت کامل هنر تذهیب ۱۱۲ اسلاید در PowerPoint را مشکل می‌سازد. شواهد موجود نشان از ادام شیو سده‌های پیش‌تر دارد. از آغاز این سده قرآنی با ترجمه و تفسیر طبری به خط اسعد بن محمد بن ابی حرث احمد بن ابی‌الخیر سهلوی یزدی به تاریخ ۶۰۶ق برجاست که به دست احمد بن ابی نصر بن ابی عمر بن عتیق در ۶۰۸ق/۱۲۱۱م تذهیب شده است.

[۳۸] بیانی، مهدی، «فهرست قرآنها و قطعاتی از قرآن مجید»، ج۱، ص۱۹-۲۰، راهنمای گنجین قرآن، تهران، ۱۳۲۸ش.

[۳۹] آتابای، بدری، فهرست کتب دینی و مذهبی خطی کتابخان سلطنتی، ج۱، ص۱۱۳، تهران، ۱۳۵۲ش.

از واپسین سال‌های این سده نیز تذهیب سرسوره‌های چند قرآن به خط یاقوت مستعصمی با تاریخ‌های ۶۶۹ و ۶۸۵ق/۱۲۷۱ و ۱۲۸۶م و نیز یک نسخه منافع‌الحیوان نوشته شده در مراغه به تاریخ ۶۹۷ یا ۶۹۹ق/ ۱۲۹۸ یا ۱۳۰۰م در کتابخان ملی پاریس، نشان از تداوم شیو تذهیب سد پیشین دارد.

[۴۰] سراج‌الدین، ابوبکر، روائع فن الخط و التذهیب القرآنی، ج۱، ص۷۰، قاهره، ۲۰۰۵م.

[۴۱] حاشی ۱، Ettinghausen، ج۱، ص۱۹۵۴، R،» Manuscript Illumination «، A Survey of Persian Art، ed A U Pope، Tehran etc، ۱۹۷۶، vol V.

گسترش تذهیب در روزگار ایلخانیان

در سد ۸ق/۱۴م به روزگار حکومت ایلخانیان مغول، با پیدایش امکانات تـازه در کتـاب‌سازی و کتاب‌آرایی ــ ازجملـه قطع بزرگِ (سلطانیِ) کتـابها ــ کـاربردِ تذهیب گسترش کمّی و کیفی بسیار یافت. اوج زیبایی تذهیب را در قرآن‌های کتابت شده به روزگار اولجایتوی اسلام پذیرفت شیعی (محمد خدابنده) می‌توان دید. تذهیب‌های این دوره از دیدگاه طرح و رنگ از شاهکارهای هنر کتاب‌آرایی به‌شمار می‌رود. رنگ در این دوره نقشی تازه می‌یابد. سبز و قرمز تند در کنار طلایی و لاجورد به‌طور گسترده به کار می‌رود و رنگ سفید، آبیِ روشن و تیره، و سرنج در کنار طلا به تذهیب ویژگی و سرشاری مینایی می‌دهد

[۴۲] Ettinghausen، R، ج۱، ص۱۹۵۹،» Manuscript Illumination «، A Survey of Persian Art، ed A U Pope، Tehran etc، ۱۹۷۶، vol V.

و آنچه پس از آن، «مذهّب مرصّع» خوانده شد، در آثار این دوره پدید می‌آید.

نمونه‌های چشمگیر

دو نمون چشم‌گیر از این گروه قرآن‌ها درخور توجه بسیار است: ۱. هفت جزو بازمانده از ۳۰ جزو قرآنی رحلی که بین سال‌های ۷۰۲-۷۰۶ق/۱۳۰۳-۱۳۰۶م به خط احمد سهروردی (همین مقاله)، خوش‌