توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل وصیت در فقه ۱۰۲ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۰۲ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل وصیت در فقه ۱۰۲ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل وصیت در فقه ۱۰۲ اسلاید در PowerPoint :

وصیت (فقه)

وصیت در لغت به‌معنی وصل و پیوند بین دو شیء است. بسیاری از فقیهان در تعریف آن نوشته‌اند وصیّت آنست‌که موصی، عین ملک خود یا منفعت آن‌ را به فرد یا افرادی بعد از وفات خویش تملیک نماید و یا به تصّرف در آن، مسلّط نماید.
در اینکه آیا موصی می‌تواند کودک غیربالغ را وصیّ خود قرار دهد یا خیر بین علما اخلاف‌نظر وجود دارد. دیدگاه مشهور در میان فقیهان این است که کودک به‌تنهایی نمی‌تواند وصیّ قرار گیرد. همچنین گفته شده که کودک بالغ به‌صورت مجتمع وصیّ قرار می‌گیرد. این حکم نیز که جایز است کودک با انضمام به فردی بالغ، وصیّ قرار داده شود، مورد توافق فقها است.

فهرست مندرجات

۱ – معنای لغوی
۲ – تعریف فقهی
۳ – وصیت در قرآن
۳.۱ – سفارش و موعظه خدا
۳.۲ – توصیه به والدین
۳.۳ – توصیه در سیره پیامبران
۴ – امور مربوط به وصیت
۴.۱ – انجام وصیت
۴.۲ – توجه به وصیت
۴.۳ – حضور شاهد در ثبت وصیت
۴.۴ – تغییر دادن وصیت
۵ – شرط بلوغ در وصی
۵.۱ – عدم وصایت کودک
۵.۲ – امکان وصایت کودک
۵.۲.۱ – ادله فقهی امکان وصایت کودک
۶ – تعلیق انجام امور وصیّت بر بلوغ
۶.۱ – صحت وصایت
۶.۲ – عدم جواز وصایت
۷ – جواز تصرّف کودک با اذن ولیّ
۸ – زمان لزوم بلوغ وصیّ
۹ – جواز تصرّفات کبیر قبل از بلوغ کودک
۱۰ – پانویس
۱۱ – منبع

معنای لغوی

وصیت در لغت، مشتق از «وصی یصی» به معنی وصل و پیوند بین دو شیء است. به اعتبار این‌که موصی، تصرّف در اموال و دخالت در امور زمان خود را به بعد از موت متّصل می‌نماید، آن را وصیّت نامیده‌اند.

[۱] طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ج۴، ص۵۱۱.

[۲] ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج۶، ص۴۵۱.

و گفته شده وصیّت از فعل رباعی «اوصی یوصی یا وصّی» گرفته شده و به معنی عهد به‌کار می‌رود.

[۳] جوهری، اسماعیل بن حماد، صحاح اللغه، ج۶، ص۲۵۲۵.

در این صورت وصیّت نامیدن عقد مزبور به‌اعتبار تعهّدی است که موصی آن را می‌پذیرد. و اسم آن وصایت (باکسر و یا فتح واو) به معنی تعیین وصیّ برای صغار و مجنون می‌باشد.

[۴] انصاری، مسعود و محمدعلی طاهری، دانشنامه حقوق خصوصی، ج۳، ص۲۱۷۲.

وصیِت از ریشه «وَصِیَ» است که در لغت به معنای گیاهان به‌هم وصل شده و بافته شده آمده و «أرض واصیه» یعنی زمینی که سراسر پوشیده از گیاه به‌هم متصل.

[۵] ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج۶، ص۴۵۱.

تعریف فقهی

«وصیت» در اصطلاح علم اخلاق با پند و موعظه سفارش کردن بر دیگری، جهت فرمان بردن و عمل نمودن است

[۶] راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات، ج۱، ص۵۲۵.

و در اصطلاح فقه این است که انسان، تملیک و واگذاری عین مال یا منفعت آن را بعد از وفات خودش به شخص دیگر یا عموم مردم سفارش کند؛ به‌طوری‌ که تصرف در اموال وی بعد از مرگش برای دیگران مباح باشد.

[۷] طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ج۴، ص۵۱۲.

«وصیت» عبارت است از برنامه‌های عهد و إیصال(رساندن)، و آن همان چیزی است که به آن وصیت می‌شود؛ و «وصیّ» کسی است که متّصف به تعهّد و إیصال باشد؛ این معنی بر «موصی (وصیت کننده)» که تعهد می‌کند، نیز صدق کرده، و همچنین بر «موصی الیه» نیز صدق می‌کند، که قبول إجراء تعهد نموده و تحقّق رساندن وصیت به‌دست ایشان است.

[۸] حسن، مصطفوی، ‌التحقیق فی کلمات القرآن الکریم‌، تهران، ‌بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ‌۱۳۶۰ش، ج‌۱۳، ص۱۲۸.

امّا در اصطلاح، بسیاری از فقیهان در تعریف آن نوشته‌اند: «هِیَ تَمْلِیکُ عَیْنٍ اَوْ مَنْفَعَهٍ اَوْ تَسْلِیطٍ عَلَی تَصَرُّفٍ بَعْدَ الْوَفَاه».

[۹] محقق حلّی، جعفر بن حسن، شرائع الاسلام، ج۲، ص۱۸۹.

[۱۰] محقق حلّی، جعفر بن حسن، مختصر النافع، ص۱۶۳.

[۱۱] شهید ثانی، زین‌الدین بن علی، الروضه البهیه، ج۵، ص۱۱.

[۱۲] فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله، التنقیح الرائع، ج۲، ص۳۵۸.

وصیّت آنست‌که موصی، عین ملک خود یا منفعت آن‌را به فرد یا افرادی بعد از وفات خویش تملیک نماید و یا به تصّرف در آن، مسلّط نماید.
شهید ثانی در این‌باره می‌نویسد:
«در عین مندرج می‌شود، آن‌چه بالفعل و در زمان حیات موصی موجود باشد، مانند درختان و آن‌چه در آینده موجود می‌گردد، مانند ثمره درختان. هم‌چنین مندرج می‌گردد در منفعت، منفعت دائمی و منفعت موقّت».

[۱۳] شهید ثانی، زین‌الدین بن علی، مسالک الافهام، ج۶، ص۱۱۵.

پس موصی حق دارد به همه این امور وصیّت نماید.
بعضی دیگر از فقیهان در تعریف آن نوشته‌اند: «وصیّت، پذیرش تعهّد در حیات شخص نسبت به بعد از وفات او است و دلیل این تعریف، ملاحظه وصل امور قبل از وفات به بعد از آن نیست، بلکه پیروی از قرآن مجید است، چرا که این تعهّد را، وصیّت نامیده، و می‌فرماید: «کُتِبَ عَلَیْکُمْ اِذَا حَضَرَ اَحَدَکُمُ الْمَوْتُ اِنْ تَرَکَ خَیْرًا الْوَصِیَّهُ لِلْوَالِدَیْنِ وَ اْلاَقْرَبیِنَ بِالْمَعْرُوفِ؛

[۱۴] بقره/سوره۲، آیه۱۸۰.

دستور داده شده که چون یکی از شما را مرگ فرا رسد، اگر متاع دنیا را مالک است، وصیّت کند برای پدر و مادر و خویشان، به قدر متعارف.»
در این آیه شریفه، وصیّت در تعهد خاص به‌کار رفته و معنی اصطلاحی آن از این آیه برداشت می‌شود.

[۱۵] طباطبایی حکیم، سیدمحسن، مستمسک العروه الوثقی، ج۱۴، ص۵۳۴.

[۱۶] خوئی، سیدابوالقاسم، موسوعه الامام الخویی، ج۳۳، ص۲۹۴.

مقصود از وصایت در اصطلاح فقها وصیّت به ولایت بر اخراج حقّ، یا استیفا حق و یا ولایت بر طفل یا مجنون است و موصی ولایت بر این امور را به‌اصالت داراست (مانند پدر و جدّ پدری) یا به‌طور عرضی (مانند وصیّ آنان) در صورتی‌که در وصیّت نمودن به این امور ماذون باشد.

[۱۷] شهید اول، محمد بن جمال‌الدین، الدروس الشرعیه، ج۲، ص۳۲۱.

[۱۸] بحرانی، یوسف بن احمد، الحدائق الناضره، ج۲۲، ص۵۵۸.

[۱۹] بحرالعلوم، سیدمحمد، العبلغه الفقیه، ج۴، ص۱۵۱.

بنابراین وصیّت به ولایت بر اولاد صغار و مجانین، توسط پدر و جدّ پدری، برای حفظ و نگهداری و تصرّف در اموال آنان، به‌گونه‌ای که سود و مصلحت آن‌ها رعایت گردد، وصایت نامیده می‌شود.

[۲۰] نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۲۸، ص۳۸۹.

وصیت در قرآن

واژه «وصیت» در قرآن کریم در دو معنا به کار رفته: اخلاقی که به معنی موعظه و نصیحت باشد، و فقهی که سفارش فردی به وصیّ خودش، برای رسیدگی به اموال و کارهای باقی مانده بعد از مرگ او، مطرح شده است.

[۲۱] طیب، سیدعبدالحسین، ‌اطیب البیان فی تفسیر القرآن،‌ تهران، اسلام، ۱۳۷۸ش، ‌چاپ دوم، ج‌۲، ص۳۱۹.

سفارش و موعظه خدا

پروردگار متعال در قرآن کریم برای تکامل روحی و معنوی انسان، او را به انجام اموری سفارش نموده که قدم گذاشتن در راه حق اهم آن است:
«وَ أَنَّ هذا صِراطی‌ مُسْتَقیماً فَاتَّبِعُوهُ وَ لاتَتَّبِعُوا السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِکمْ عَنْ سَبیلِهِ ذلِکمْ وَصَّاکمْ بِهِ لَعَلَّکمْ تَتَّقُونَ؛

[۲۲] انعام/سوره۶، آیه۱۵۳.

این راه مستقیم من است، از آن پیروی کنید! و از راه‌های پراکنده (و انحرافی) پیروی نکنید، که شما را از طریق حق، دور می‌سازد! این چیزی است که خداوند شما را به آن سفارش می‌کند، شاید پرهیزگاری پیشه کنید!»

توصیه به والدین

همچنین نیکی به والدین از دستورات موکد خدای تبارک به انسان‌هاست:
«وَ وَصَّینَا الْانسَانَ بِوَالِدَیهِ حُسْنًا وَ إِن جَاهَدَاک لِتُشْرِک بیِ مَا لَیسَ لَک بِهِ عِلْمٌ فَلَاتُطِعْهُمَا…‌؛

[۲۳] عنکبوت/سوره۲۹، آیه۸.

ما به انسان توصیه کردیم که به پدر و مادرش نیکی کند، و اگر آن دو (مشرک باشند و) تلاش کنند که برای من همتایی قائل شوی که به آن علم نداری، از آنها پیروی مکن!..‌.»
عدم تصرف در مال یتیم، دقت در حلال و حرام و صبر در برابر مشکلاتی که در راه خدا به سراغ انسان می‌آید، نیز از جمله توصیه‌های خداوند در قرآن مجید است.

[۲۴] انعام/سوره۶، آیه۱۴۴.

[۲۵] انعام/سوره۶، آیات ۱۵۱ و ۱۵۲.

[۲۶] عصر/سوره۱۰۳، آیه۳.

[۲۷] انعام/سوره۱۹، آیه۳۱.

توصیه در سیره پیامبران

پیامبران الهی از جمله حضرت ابراهیم و حضرت یعقوب (علیهماالسلام) رمز موفقیت و سعادت انسان را در تسلیم در برابر حق خلاصه کرده و به فرزندان خود سفارش نموده‌اند. قرآن با بیان این وصیت به انسان‌ها متذکر می‌شود، همان‌گونه که در این دنیا مسئول و نگران معیشت فرزندان خود هستند، از زندگی معنوی آنها نیز نباید غافل باشند.

[۲۸] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱، ص۴۶۲.

«وَ وَصَّی بِها إِبْراهیمُ بَنیهِ وَ یعْقُوبُ یابَنِیَّ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفی‌ لَکمُ الدِّینَ فَلاتَمُوتُنَّ إِلاَّ وَ أَنْتُمْ مُسْلِمُونَ؛

[۲۹] بقره/سوره۲، آیه۱۳۲.

و ابراهیم و یعقوب (در واپسین لحظات عمر) فرزندان خود را به این آیین، وصیت کردند (و هر کدام به فرزندان خویش گفتند:) فرزندان من! خداوند این آیین پاک را برای شما برگزیده است و شما، جز به آیین اسلام تسلیم در برابر فرمان خدا از دنیا نروید.»

امور مربوط به وصیت

چنان‌که در معنا شناختی بیان شد، «وصیت» در اصطلاح فقهی این است که انسان بعد از وفات خود، شخص دیگری را مالک مال خود یا منفعت آن نموده و یا دیگری را برای انجام اموری و تصرف چیزی مأمور نماید.

[۳۰] دادمرزی، سیدمهدی، فقه استدلالی (ترجمه تحریرالروضه فی شرح اللمعه)، قم، مؤسسه فرهنگی طه، چاپ چهارم، ۱۳۸۰ش، ص۴۲۸.

از جمله امور مربوط به وصیت از نگاه فقهی در قرآن مجید به قرار ذیل است:

انجام وصیت

خداوند در قرآن کریم به عنوان امر مستحب و مؤکد به پرهیزکاران امر می‌کند که قبل از این‌که مرگ آنها فرا برسد و اموال آنان به عنوان ارث، میان وارثان تقسیم شود، به‌طور عادلانه و به دلخواه خود، برای نزدیکان خود وصیت کنند

[۳۱] مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، زبده البیان فی أحکام القرآن، تهران‌، کتابفروشی مرتضوی، چاپ اول، بی‌تا، ص۴۶۸.

: «کتِبَ عَلَیکمْ إِذا حَضَرَ أَحَدَکمُ الْمَوْتُ إِنْ تَرَک خَیراً الْوَصِیهُ لِلْوالِدَینِ وَالأقْرَبِینَ بِالْمَعْرُوفِ حَقّاً عَلَی المُتّقینَ؛

[۳۲] بقره/سوره۲، آیه۱۸۰.

بر شما نوشته شده: هنگامی که یکی از شما را مرگ فرا رسد، اگر چیز خوبی (مالی‌) از خود به جای گذارده، برای پدر و مادر و نزدیکان، بطور شایسته وصیت کند! این حقّی است بر پرهیزکاران!»
همچنین در آیه‌ای دیگر با تأکید در رعایت حقوق همسر بعد از وفات شوهر، بیان گردیده است:
«وَ الَّذِینَ یتَوَفَّوْنَ مِنکمْ وَ یذَرُونَ أَزْوَاجًا وَصِیهً لّأَِزْوَاجِهِم مَّتَاعًا إِلیَ الْحَوْلِ غَیرَْ إِخْرَاجٍ فَإِنْ خَرَجْنَ فَلَاجُنَاحَ عَلَیکمْ فیِ مَا فَعَلْنَ فیِ أَنفُسِهِنَّ مِن مَّعْرُوفٍ…؛

[۳۳] بقره/سوره۲، آیه۲۴۰.

و کسانی که از شما در آستانه مرگ قرار می‌گیرند و همسرانی از خود به‌جا می‌گذارند، باید برای همسران خود وصیت کنند که تا یک سال، آنها را (با پرداختن هزینه زندگی) بهره‌مند سازند، به‌شرط این‌که آن‌ها (از خانه شوهر) بیرون نروند (و اقدام به ازدواج مجدد نکنند)؛ و اگر بیرون روند، (حقی در هزینه ندارند ولی) گناهی بر شما نیست، نسبت به آن‌چه درباره خود، به‌طور شایسته انجام می‌دهند …»

توجه به وصیت

پروردگار متعال در قرآن مجید، برای هر یک از وراث سهم‌الارثی تعیین نموده و در همان آیات ارث بعد از بیان سهم اولاد، والدین و … توجه به وصیت میت را قبل از انجام وصیت تأکید نموده است:
«یوصیکمُ اللَّهُ فی‌ أَوْلادِکمْ لِلذَّکرِ مِثْلُ حَظِّ الْأُنْثَیینِ… مِنْ بَعْدِ وَصِیهٍ یوصی‌ بِها أَوْ دَینٍ…؛

[۳۴] نساء/سوره۴، آیه۱۱.

خداوند درباره فرزندانتان به شما سفارش می‌کند که سهم (میراث) پسر، به اندازه سهم دو دختر باشد… (همه این‌ها) بعد از انجام وصیتی است که او کرده، و بعد از ادای دین است…»
عمل به وصیت آن‌قدر مهم است که قبل از پرداخت سهم وارثان، اگر میت وصیت و دیونی داشته باشد، ابتدا باید وصیت وی اجرا شده و دِینش پرداخت شود؛ سپس باقیمانده اموال میان وراث تقسیم گردد.

[۳۵] حسینی جرجانی، سیدامیر ابوالفتوح‌، آیات الأحکام (جرجانی)، تهران، نوید، ۱۴۰۴ق، چاپ اول، ج‌۲، ص۲۰۲.

البته در آیات بعد که سهم همسران را مشخص نموده، وصیت میت با قید «غیرمُضارّ» محدود کرده است:
«وَ لَکمْ نِصْفُ ما تَرَک أَزْواجُکمْ إِنْ لَمْ‌ یکنْ لَهُنَّ وَلَدٌ… مِنْ بَعْدِ وَصِیهٍ یوصی‌ بِها أَوْ دَینٍ غَیرَ مُضَارٍّ وَصِیهً مِنَ اللَّهِ…؛

[۳۶] نساء/سوره۴، آیه۱۲.

و برای شما، نصف میراث زنانتان است، اگر آنها فرزندی نداشته باشند… پس از انجام وصیتی که شده، و ادای دِین، به شرط آن‌که (از طریق وصیت و اقرار به دِین،) به آن‌ها ضرر نزند. این سفارش خداست…».

حضور شاهد در ثبت وصیت

دستور قرآن به مومنان این است که آنان جهت صحت عمل به وصیت آن‌ها و عدم کاستی در انجام وصیت، باید در هنگام وصیت کردن، دو نفر عادل که عدالتشان برای او ثابت شده، به عنوان شاهد و ناظر در نزد خود حاضر کند:
«یا أَیهَُّا الَّذِینَ ءَامَنُواْ شهََادَهُ بَینِکمْ إِذَا حَضَرَ أَحَدَکمُ الْمَوْتُ حِینَ الْوَصِیهِ اثْنَانِ ذَوَاعَدْلٍ مِّنکمْ أَوْ ءَاخَرَانِ مِنْ غَیرِْکمْ إِنْ أَنتُمْ ضَرَبْتُمْ فیِ الْأَرْضِ…؛

[۳۷] مائده/سوره۵، آیات ۱۰۶ تا ۱۰۸.

«ای کسانی که ایمان آورده‌اید! هنگامی که مرگ یکی از شما فرا رسد، در موقع وصیت باید از میان شما، دو نفر عادل را به شهادت بطلبد یا اگر مسافرت کردید، و مصیبت مرگ شما فرا رسید، (و در آن‌جا مسلمانی نیافتید) دو نفر از غیر خودتان را به گواهی بطلبید…»
اهمیت این مسئله به قدری زیاد است که حتی اگر دسترسی به انسان مسلمان برای او مقدور نبود، می‌تواند از دو نفر کافر ذمی عادل استفاده کند؛ در این صورت اگر وارثان از صداقت شاهدان و عمل کنندگان به وصیت، مطمئن نبوده و در صحت وصیت شک داشته باشند، به آن دو شاهد مراجعه کرده و با قسم دادن آن‌ها در حضور دیگران، حقیقت برایشان آشکار می‌شود.

[۳۸] مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، زبده البیان فی أحکام القرآن، تهران‌، کتابفروشی مرتضوی، چاپ اول، بی‌تا، ص۴۷۴.

[۳۹] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر جوامع الجامع، ج‌۱، ص۳۵۸.

تغییر دادن وصیت

وصیت، از جمله سفارشات مؤکد خداوندی است که تغییر دادن آن توسط دیگران، گناهی بزرگ و نابخشودنی است:
«فَمَن بَدَّلَهُ بَعْدَ مَا سمَِعَهُ فَإِنَّمَا إِثْمُهُ عَلیَ الَّذِینَ یبَدِّلُونَهُ…؛

[۴۰] بقره/سوره۲، آیه۱۸۱.

پس کسانی که بعد از شنیدنش آن را تغییر دهند، گناه آن، تنها بر کسانی است که آن (وصیت) را تغییر می‌دهند…»

از آن‌جا که در دین مبین اسلام انجام دادن گناه، حرام و دارای عقوبت است، تغییر دادن وصیتی که در آن امر به گناه شده، کاری خداپسندانه است:
«فَمَنْ خَافَ مِن مُّوصٍ جَنَفًا أَوْ إِثْمًا فَأَصْلَحَ بَینهَُمْ فَلَاإِثْمَ عَلَیهِ…؛

[۴۱] بقره/سوره۲، آیه۱۸۲.

و کسی که از انحرافِ وصیت کننده (و تمایل یک جانبه او به بعض ورثه)، یا از گناه او (که مبادا وصیت به‌کار خلافی کند) بترسد، و میان آن‌ها را اصلاح دهد، گناهی بر او نیست (و مشمولِ حکم تبدیلِ وصیت نمی‌باشد.)…»

شرط بلوغ در وصی

این پرسش مطرح است که آیا موصی می‌تواند کودک غیربالغ را وصیّ خود قرار دهد؟ در این‌باره بین فقیهان بحث و گفتگو است و دیدگاه‌هایی مطرح می‌باشد:

عدم وصایت کودک

کودک نمی‌تواند به صورت منفرد وصیّ شود.
دیدگاه مشهور در میان فقیهان این است که کودک به‌تنهایی نمی‌تواند وصیّ قرار گیرد. شیخ طوسی در مبسوط می‌نویسد: «صحیح نیست وصیّت نمودن مگر به کسی که دارای شرایط، بلوغ، عقل، اسلام، عدالت و حریّت باشد و اگر این شرایط در او جمع نباشد، وصیّت باطل است».

[۴۲] شیخ طوسی، محمد بن حسن، المبسوط، ج۵، ص۵۱.

هم‌چنین مرحوم علامه حلی در این خصوص نگاشته است: «وصیّ باید دارای شرایط شش‌گانه باشد، از جمله بلوغ. بنابراین وصیّ قرار دادن کودک، منفرداً صحیح نیست خواه ممیز باشد و یا نباشد».

[۴۳] علامه حلی، حسن بن یوسف، قواعد الاحکام، ج۲، ص۵۶۴.