توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل وحدت وجود از منظر امام خمینی ۹۴ اسلاید در PowerPoint دارای ۹۴ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل وحدت وجود از منظر امام خمینی ۹۴ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل وحدت وجود از منظر امام خمینی ۹۴ اسلاید در PowerPoint :

پاورپوینت کامل وحدت وجود از منظر امام خمینی ۹۴ اسلاید در PowerPoint

وحدت وجود به عنوان یکی از مهم‌ترین مباحث مشترک عرفان و فلسفه و اساس فلسفه صدرایی، در برخی از آثار عرفانی امام خمینی مطرح شده است و چنین برمی‌آید که وی معتقد به وحدت شخصی وجود است.

فهرست مندرجات

۱ – مقام ابن عربی از منظر امام
۲ – وحدت وجود ابن عربی
۳ – معانی وحدت وجود
۳.۱ – وحدت شخصیه وجود
۳.۱.۱ – نقد ملاصدرا بر صوفیه
۳.۱.۲ – مفاسد قول اخیر
۳.۱.۳ – تفاوت وحدت شهود و وحدت وجود
۳.۱.۴ – تجربه عرفانی و مسئله وحدت
۳.۲ – وحدت سنخیه وجود
۳.۳ – وحدت تجلی
۳.۴ – وحدت سعی وجود
۳.۵ – وحدت وجود و کثرت موجود
۴ – تقریر وحدت وجود از دیدگاه امام
۵ – ماجرای وجود در عرفان نظری
۶ – مسئله وجود نزد امام خمینی
۷ – ویژگی‌های غیب‌الغیوب از نظر امام
۸ – مرتبه احدیت
۸.۱ – دیدگاه امام درباره احدیت
۹ – کیفیت ظهور حق از نظر امام
۱۰ – اولین تعین از نظر امام
۱۱ – فهرست منابع
۱۲ – پانویس
۱۳ – منبع

مقام ابن عربی از منظر امام

در میان ابعاد مختلف شخصیتی امام خمینی، بی‌گمان بعد عرفانی وی مورد غفلت واقع شده است. وی پیش از آن‌که پای در عرصه سیاست گذارد، سال‌ها پیش از آن، از مکتب عرفانی صوفی بزرگی چون ابن عربی آموخته بود و آرای وی را گرامی می‌داشت. ابن عربی ای که به خاطر طرح منظم و منسجم وحدت وجود، مورد رد و تکفیر فقها و متکلمین قرار گرفته بود. نه تنها فقها و متکلمین، که صوفی بزرگی چون علاءالدوله سمنانی، به رد وی پرداخته و وی را به هذیان‌گویی و اباحه‌گری متهم کرده و تبری جستن از وی را واجب شمرده بود.
با چنین احوالی امام حتی در سال‌های پایانی عمر علاقه و علقه خویش را به ابن عربی منکر نشد و در نامه‌ای رسمی به رهبر شوروی، از او به نیکی و بزرگی یاد کرد. در واقع رای امام در مورد مسئله وحدت وجود و انسان کامل برگرفته از ابن عربی و پیروان مکتب وی است. امام بی محابا اصطلاحاتی چون فیض اقدس و مقدس را که از ابتکارات شیخ اکبر است به کار می‌گیرد و نظامی را به تصویر می‌کشد که یکسره مبتنی بر وحدت است. البته این امر در بادی امر چندان مهم به نظر نمی‌رسد؛ چرا که کسان دیگری هم بوده‌اند که به تایید ابن عربی و آرای وی پرداخته اند. نکته این جاست که امام به عنوان یک فقیه و مرجع بزرگ و زمامدار حکومت اسلامی، در حالی که بسیاری از فقها و مجتهدین شیعه روی خوش به تعالیم صوفیه به خصوص ابن عربی نشان نمِی‌دهند و سهل است که گاه حکم به ارتداد و کفر آنان می‌دهند و قایل به وحدت وجود را نجس و ناپاک می‌شمارند، از بیان آراء وی ابایی ندارد و توحید حقیقی و درست را همین عقیده می‌داند.

وحدت وجود ابن عربی

ابن عربی وجود را منحصر به خداوند، و کثرات را جلوه‌ها و ظهورات آن وجود حقیقی می‌داند. این معنا البته در میان عرفا و صوفیه پیش از ابن عربی نیز رواج داشته و کسانی چون جنید بغدادی، حلاج و معروف کرخی نیز به آن اشاره داشته اند. عین‌القضاه همدانی در کتاب تمهیداتش جمله ” لیس فی الوجود الا الله ” را منسوب به معروف کرخی می‌داند.
اما مراد از وحدت وجود چیست و چه معنایی از آن به ذهن متبادر می‌گردد؟

معانی وحدت وجود

استاد آیت‌الله حسن‌زاده آملی، در کتاب یازده رساله فارسی خود، معانی چندگانه از وحدت وجود را که در میان عارفان مورد بحث و نظر بوده بیان نمود ه اند.

[۱] حسن زاده آملی، حسن، یازده رساله فارسی، ص۴۰-۳۷.

اولین معنای وحدت وجود، وحدت شخصی وجود است.

وحدت شخصیه وجود

در این معنا، حقیقت وجود، شخص واحد و منحصر به فرد است و کثرات موجودات از قبیل آسمان، زمین، دریا، کوه‌ها و … سراب و خیالی بیش نیستند. در واقع هستی غیر از واجب تعالی مصداقی ندارد. برای تبیین این معنا از وحدت وجود، از مثال آب دریا و موج‌های آن استفاده می‌ کنند. در واقع آب دریا و موج‌های آن یک حقیقت بیش نیستند؛ در حالی که انسان می‌ پندارد که آب چیزی و موج‌ها چیزی دیگری است. بسیاری از اشعار صوفیان متضمن و بیانگر چنین معنایی است.
دنیا و کثرات یکسره سراب‌اند و بهره ای از حقیقت و وجود ندارند. این سخن مشهور ابن عربی در فتوحات مکیه که ” سبحان من اظهر الاشیاء و هو عینها ”

[۲] ابن عربی، محی الدین، الفتوحات المکیه، بیروت دار صادر ج، ج۲، ص۴۵۹.

می‌تواند بیان‌کننده این معنا از وحدت وجود باشد.
علاءالدوله سمنانی این سخن را ناپسند می‌شمارد و می‌گوید “… جماعتی که به وجود مطلق قائلند و وجود مطلق را ذات اعتقاد دارند و می‌گویند که آن وجود مطلق بی افراد در خارج وجود ندارد همین قوم مباحی‌اند و از ایشان تبری‌کردن واجب…. دهری و طبیعی را می‌توان به راه آوردن اما این طایفه قابل ارشاد نیستند.”

[۳] علاءالدوله سمنانی، احمد بن محمد، العروه تاهل الخلوه و الجلوه-تصحیح و توضیح نجیب مایل هروی مولی، ص۲۷۷.

ابن عربی در جائی دیگر می‌گوید : ” لا موجود الا الله “

نقد ملاصدرا بر صوفیه

این معنا از وحدت وجود البته مخالفان و منتقدان فراوانی داشته است. به غیر از فقها، که از این معنا، بوی کفر و الحاد استشمام می‌کنند؛ ملاصدرا نیز در اسفار به نقد این نظر می‌ پردازد و آن را متعلق به جهله صوفیه می‌داند: ” بعضی از جهله صوفیه گمان برده‌ اند که ذات احدیت، که در زبان عرفان به احدیت و غیب هویت و غیب الغیوب موسوم است، تحقق بالفعلی جدای از مظاهر و جلوه ‌ها ندارد و پنداشته ‌اند آنچه واقعیت دارد همان صورت و قوای روحانی و حسی آن است و خداوند چیزی جز مجموعه صور و قوا نیست… و این کفری واضح و الحادی محض است که هر کس بهره اندکی هم از علم داشته باشد بدان تفوه نمی‌ کند…”

[۴] صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، الحکمه المتعالیه فی الاسفار الاربعه العقلیه، مصطفوی، ج۲، ص۳۴۵.

چرا که با این تعبیر از وحدت وجود، حقیقت وجود به منزله کلی طبیعی‌ای می‌ شود که مقام و مرتبه‌ ای غیر از وجود ممکنات ندارد.

[۵] آشتیانی، سیدجلال الدین، شرح مقدمه قیصری بر فصوص الحکم، حوزه علمیه قم، چاپ چهارم بهار، ۱۳۷۵، ص۱۱۳.

همچنین، این تلقی از وحدت را ناسازگار با حقایق عالم دانسته اند. در واقع فیلسوفانی چون ملاصدرا و پیروان وی، که نمی‌توانستند چشم بر روی کثرات ببندند هرگز نمی‌توانند با این معنا کنار بیایند.

مفاسد قول اخیر

از نظر آنان مفاسد شرعی و فلسفی این قول فراوان است. به عنوان مثال التزام به چنین وحدتی نافی قانون علیت است و در آن احتیاج ممکنات به واجب دیگر معنا نخواهد داشت؛ چرا که وجود ممکنات از اساس نفی خواهد شد. دیگر این‌که این قول بیانگر وحدت عددی وجود است و البته وحدت عددی برای حق قابل تصور نیست.
اما چرا نمی‌توان قائل به وحدت شخصی عددی حق گردید؟ به این دلیل که عدد یکی از اقسام کم است که در حوزه عرض مادی ظهور دارد و مجردات بنا به اعتقاد حکما، متصف به کمیات، چه از سنخ متصل و چه از سنخ منفصل نخواهند شد. بنابر این، حق که فوق تجردات است، متصف به کمیت نمی‌شود. لذا وحدت حق هرگز از سنخ وحدت عددی نخواهد بود.
بنابراین، از نظر این اندیشمندان هرگز نباید به ظاهر سخن عارفان نگریست و گمان داشت که آنان چنین معنائی از وحدت وجود را مد نظر داشتند. به زعم آنان، در وحدت شخصی وجود هرگونه کثرتی نفی نمی‌شود؛ اگر چه کثرت وجود نفی می‌شود اما کثرت مظاهر وجود، که نمود آن وجود اند، هیچ گاه نادیده گرفته نمی‌شود.

تفاوت وحدت شهود و وحدت وجود

نیکلسون چنین معنایی از وحدت وجود را می‌فهمید و به همین دلیل میان وحدت وجود و وحدت شهود تفاوت قائل بود. وی معتقد بود که مذهب وحدت وجود، توسط ابن عربی پایه‌گذاری شده است و از آن چه که قبل از وی در میان صوفیان جریان داشت به وحدت شهود تعبیر می‌کرد. به اعتقاد وی، در وحدت شهود نوعی تنزیه ذات الهی وجود دارد که در وحدت وجود نیست. معتقد به وحدت وجود، کل را همان خدا می‌ داند اما وحدت شهودی «معتقد است که همه چیز در خداست که فراتر از همه چیز است»

[۶] نیکلسون، رینولد، تصوف و رابطه انسان و خدا، ترجمه محمدرضا شفیعی کدکنی، ص۵۸-۵۷، توس، اردیبهشت ۱۳۵۸.

تلقی‌ای که نیکلسون از وحدت وجود داشت همان است که از آن به Pantheism یاد می‌ شود و عبارت است از این که “خدا همه چیز است”.
در میان پیروان معاصر ملاصدرا مرحوم مهدی حائری یزدی در کتاب هرم‌هستی خود، معتقد است که ابن عربی چنین معنائی از وحدت را مد نظر داشته و از نظر وی همه کثرات عالم خواب و خیالند و واقعیت ندارند. از نظر حائری یزدی این نوع وحدت وجود محاذیر فلسفی و منطقی فراوانی دارد و بر هیچ‌گونه تعقل فلسفی استوار نیست. لذا وی این نوع تلقی از وحدت را خام (native unicity) می‌داند به این معنا که در آن تجزیه و تحلیل انجام نشده است.
برخی از محققین نشان داده اند که وحدت وجود ابن عربی از سنخ پانن تئیسم Panentheism)) است. به این معنی که وجود خدا شامل همه موجودات است و در همه جهان سریان دارد اما برخلاف Pantheism، معتقد است که وجود خدا بیش‌تر از جهان است و جهان کاملاَ او را در برنمی‌گیرد.

[۷] کاکایی، قاسم، وحدت وجود به روایت ابن عربی و مایستر اکهارت، ص۶۳۱

[۸] کاکایی، قاسم، وحدت وجود به روایت ابن عربی و مایستر اکهارت، ص۵۸۶.

[۹] کاکایی، قاسم، وحدت وجود به روایت ابن عربی و مایستر اکهارت، ص۸۱.

تجربه عرفانی و مسئله وحدت

به هرحال با وجود کثرت فراوان این معنا از وحدت وجود در میان بزرگان صوفیه، به راحتی نمی‌توان آن را منسوب به جهله صوفیه دانست. امروز در پرتو تحقِیقات ارزشمندی که درباره تجارب عرفانی صورت گرفته، می‌توانیم به راحتی به توجیه و تفسیر این معنا از وحدت وجود بپردازیم. در واقع یکی از ویژگی‌های مهمی که برای تجارب عرفانی برشمرده‌اند تجربه وحدت است. سالک در تجربه‌اش به جایی می‌رسد که هیچ‌گونه دوبیتی میان خود و امر مطلق حس نمی‌کند و یکسره او می‌شود. او همه کثرات عالم را یکی می‌بیند. البته این تجربه توصیف‌ناپذیر است و زمانی که عارف سعی در تعبیر و تفسیر آن تجربه دارد دچار مشکل می‌گردد. بنابر این می‌توان گفت هرگاه این معنا از وحدت وجود میان صوفیه دیده می‌شود، ناظر به مقام تجربه است. در مقام تفسیر این تجربه است که عارف به تنزیه ذات الهی اشعار دارد.

وحدت سنخیه وجود

دومین معنا از وحدت وجود را وحدت سنخی وجود نامیده‌اند. در این معنا، همه موجودات در سنخ وجود از یک جنس‌اند و آن چه که باعث تفاوت موجودات می‌ شود، شدت و ضعف و نقص و کمالی است که این موجودات از وجود دارند. در واقع، حقیقت وجود مقول به تشکیک است و واحدی است که دارای مراتب متعدد است. به تعبیر قائلان به این قول ” ما به الامتیاز عین ما به الاشتراک است. حکیم سبزواری این قول را به حکمای پهلوی ایران باستان نسبت می‌دهد:
الفهلویون الوجود عندهم حقیقه ذات تشکک تعم
مراتبا غنی و فقرا تختلف کالنور حیثما تقوی و ضعف
قهرمان این قول البته ملاصدرا ست.

وحدت تجلی

این معنا از وحدت وجود، دارای تفاوتی اساسی با معنای اول از وحدت وجود است. در این معنا، اگرچه که حقیقت وجود واحد و منحصر به فرد است اما کثرات باطل، خیالی و موهوم محسوب نمی‌ گردند بلکه این کثرات عبارتند از ظهورات و تعینات حقیقت وجود. برای تبیین این مفهوم از تمثیل آینه و شخص ناظر در آن استفاده می‌ کنند. شخص ناظر، ضمن آن‌که در آینه ظهور پیدا کرده است، وجود وی گرفتار تغییر و یا نقصانی نگردیده است. خداوند نیز، بدون آن‌که در آن حقیقت وجود تغییری روی داده باشد، در عالم تجلّی نموده است. از این نوع وحدت به وحدت تجلّی تعبیر شده است.

وحدت سعی وجود

در این معنا نیز، ضمن تأکید بر وحدت شخصیه، کثرات یکسره باطل شمرده نمی‌شوند و حقیقت وجود به دلیل وسعت و احاطت خود کثرات را نیز در برمی‌گیرد. تمثیل نفس و قوای آن بیانگر این نوع وحدت است. در واقع، وحدت در عین کثرت و کثرت در عین وحدت می‌ باشد. نفس ناطقه انسان خود واحدِ شخصی است اما در عین این وحدت، با سایر قوای نفس از ظاهره و باطنه مشاعر و قوای طبیعیه متحد و یکی است. به نظر می‌ رسد که این تعبیر از وحدت وجود، تفاوت چندانی با معنای قبل نداشته باشد و بتوانند قابل جمع باشند. آن چه که در این دو معنا از وحدت وجود مهم است این است که حقیقت وجود، برخلاف معنای اول، دیگر به منزله کلی طبیعی نیست و خود دارای دو مرتبه است: مرتبه ذات و مرتبه مجالی و ممکنات. در واقع هر دو مرتبه یاد شده واجب هستند‌؛ با این تفاوت که مرتبه مجالی و ممکنات محتاج و نیازمند به مرتبه ذات است.

وحدت وجود و کثرت موجود

این معنا قول محقق دوانی است. در این معنا از وحدت وجود، ضمن آن‌که حقیقت وجود دارای وحدت است، کثرت ماهیات و ممکنات نیز واقعی است. در واقع، این نظر نیز قائل به دو مرتبه برای وجود است: مرتبه ذات و مرتبه مجالی و ممکنات. اما در این نظر، وجود واجب، تنها اختصاص به مرتبه ذات دارد و مرتبه مجالی، واجب نیست و تنها با مرتبه ذات نسبت برقرار می‌ نماید. در واقع، واجب الوجود دارای ذاتی و ماهیت‌ها دارای ذاتی غیر از واجب الوجوداند. این قول را امثال محقق دوانی، «ذوق تاله» می‌نامند.

[۱۰] مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج۹، ص۲۰۱، ج ۹، صدرا، چاپ ششم، تهران ۱۳۸۱.

شهید مطهری این نظر را باطل می‌داند و آن را نوعی شرک می‌شمارد چرا که «قائل شده‌ایم به اصالت وجود در خدا و به اصالت ماهیت در اشیاء» (همان) اما مرحوم آملی از این نظر، به عنوان توحید خاص الخاص تعبیر می‌ نماید و کسانی از قبیل محقق دوانی و محقق داماد را از قائلان به این قول می‌ داند.

[۱۱] آملی، محمدتقی، الفوائد و هو تعلیقه علی شرح المنظومه سبزواری، ج۱، ص۸۸ به بعد، دارالتفسیر، قم ۱۳۷۴، ۱۴۱۶ ق،.

تقریر وحدت وجود از دیدگاه امام

از آثار و مکتوبات امام خمینی (رحمه‌الله‌علیه) چنین برمی‌آید که وی معتقد به وحدت شخصی وجود (وحدت تجلّی و وحدت سعی) ‌ است. به اعتقاد وی حقیقت وجود الف) سرچشمه همه کمالات و خیرات است و جز وجود او وجود دیگری قابل تصور نیست.

[۱۲] امام خمینی، سیدروح‌الله، شرح دعای سحر، ج۱، ص۶۰۷، ترجمه سید احمد فهری، فیض کاشانی، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۶.

ب) بسیط من جمیع الجهات است و ترکیب در آن به هیچ وجه راه ندارد.

[۱۳] امام خمینی، سیدروح‌الله، شرح دعای سحر، ج۱، ص۶۰۷، ترجمه سید احمد فهری، فیض کاشانی، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۶.

ج) کامل من جمیع الجهات و دارای همه اسماء و صفات است.

[۱۴] امام خمینی، سیدروح‌الله، شرح دعای سحر، ج۱، ص۶۰۸، ترجمه سید احمد فهری، فیض کاشانی، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۶.

د) صرف وجود است و غیر وجود در او