توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل وجوه و نظایر در قرآن ۸۴ اسلاید در PowerPoint دارای ۸۴ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل وجوه و نظایر در قرآن ۸۴ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل وجوه و نظایر در قرآن ۸۴ اسلاید در PowerPoint :

پاورپوینت کامل وجوه و نظایر در قرآن ۸۴ اسلاید در PowerPoint

یکی از مباحث علوم قرآنی، «وجوه و نظایر قرآن» است که مفسر قرآن کریم باید از آن اطلاع داشته باشد.
«وجوه» لفظ مشترکی است که در معانی گوناگون کاربرد دارد؛ و در هر مورد به کمک قرینه، به معنایی خاص انصراف پیدا می‌کند؛ خواه آن معنا حقیقی یا مجازی یا استعاری یا کنایی باشد.
«نظایر» نیز به الفاظی گفته می‌شود که متواطی و در دلالت بر مصادیق، یکسان باشند.

فهرست مندرجات

۱ – پاورپوینت کامل وجوه و نظایر در قرآن ۸۴ اسلاید در PowerPoint
۲ – نویسندگان در این زمینه
۲.۱ – ابوالحسن مقاتل بن سلیمان بلخی‌
۲.۲ – دیگران
۳ – معرفی کتاب
۳.۱ – بخشی از سخنان مؤلف
۴ – تعریف وجوه و نظایر
۴.۱ – دیدگاه سیوطی درباره وجوه
۴.۲ – دیدگاه سیوطی درباره نظایر
۵ – وجوه محتمله در قرآن
۵.۱ – روایتی از امام علی
۵.۲ – روایتی از ابوالدرداء
۵.۳ – روایتی از پیامبر
۶ – اقسام وجوه و نظایر
۷ – وجوه در کلمات افرادی
۷.۱ – امت
۷.۲ – برهان
۷.۳ – پرسش
۷.۳.۱ – وجه اول
۷.۳.۲ – وجه دوم
۷.۳.۳ – وجه سوم
۷.۳.۴ – وجه چهارم
۷.۳.۵ – وجه پنجم
۷.۳.۶ – وجه ششم
۷.۳.۷ – وجه هفتم
۸ – وجوه درباره جمله‌های کلامی
۸.۱ – توضیح
۸.۲ – دیدگاه اشاعره
۸.۳ – گفته‌های اهل تحقیق
۸.۳.۱ – سخن اول
۸.۳.۲ – سخن دوم
۸.۳.۳ – سخن سوم
۸.۳.۴ – سخن چهارم
۸.۳.۵ – سخن پنجم
۸.۳.۶ – سخن ششم
۹ – نظایر در کلمات افرادی
۹.۱ – قلب و فؤاد
۹.۲ – قلب، عقل و لب
۹.۳ – علم و عقل و رأی و ابصر و…
۱۰ – نظایر در جمله‌های ترکیبی
۱۰.۱ – طبع
۱۰.۲ – ختم
۱۰.۳ – غلف
۱۰.۴ – صرف
۱۰.۵ – غطاء
۱۰.۶ – غشاء
۱۰.۷ – زیغ
۱۰.۸ – مرض
۱۱ – پانویس
۱۲ – منبع

پاورپوینت کامل وجوه و نظایر در قرآن ۸۴ اسلاید در PowerPoint

یکی از مسائل قرآنی، مسئله‌ «وجوه و نظایر» است، که راه احتمال را در فهم‌ معانی قرآن باز نموده و گاهی موجب اشتباه برخی و گاه موجب دست‌آویزی برای‌ فتنه‌جویان شده است. فهم معانی قرآن نیاز به ورزیدگی و اندیشه عمیق دارد تا امکان سد احتمالات میسر گردد؛ لذا شناخت وجوه و احتمالات و نیز اشباه و نظایر یک ضرورت تفسیری به شمار می‌رود. در این زمینه کتاب‌ها و رساله‌های فراوانی‌ نوشته شده و نیز تألیفاتی با عنوان‌ «غریب القرآن‌» یا «تأویل مشکل القرآن‌» ارائه‌ شده است. پیشینیان در این زمینه کوشش فراوانی نموده و برای حل مشکلات‌ قرآنی آثار نفیسی از خود به یادگار گذارده‌اند.

نویسندگان در این زمینه

برخی نویسندگان در این زمینه، عبارت‌اند از:

ابوالحسن مقاتل بن سلیمان بلخی‌

اولین کسی که در این وادی قدم نهاد، ابوالحسن مقاتل بن سلیمان بلخی‌ خراسانی (متوفای ۱۵۰) است. وی از تابعین به نام شمرده می‌شود.
((از معاصرین وی و کمی پس از وی که در این زمینه نوشته‌اند، می‌توان افراد زیر را نام برد:

۱. ابان بن تغلب بن‌رباح (متوفای ۱۴۱)، تابعی بزرگ و صحابی برومند سه امام: علی بن الحسین السجاد و محمد بن علی الباقر و جعفر بن محمد الصادق، که دارای منزلتی شامخ می‌باشد؛
۲. محمد بن السائب کلبی (متوفای ۱۴۶) صاحب‌ تاریخ و تفسیر معروف؛
۳. مورج بن عمرو سدوسی (متوفای ۱۷۴)؛
۴. علی بن حمزه کسایی (متوفای ۱۸۲) از قراء سبعه و نحوی معروف؛
۵. نظر بن شمیل (متوفای ۲۰۳)؛
۶. قطرب محمد بن المستنیر (متوفای ۲۰۶)،
۷. فراء یحیی بن زیاد (متوفای ۲۰۷)،نحوی و ادیب بزرگ معروف؛
۸. ابوعبیده معمر بن مثنی (متوفای ۲۱۰) لغوی مشهور؛
۹. اخفش اوسط سعید بن مسعده (متوفای ۲۱۶)؛
۱۰. ابوعبید قاسم بن سلام (متوفای ۲۲۳)؛
۱۱. ابو العباس ثعلب احمد بن یحیی بن یسار (متوفای ۲۹۱)؛
۱۲. احمد بن محمد بن یزداد بن‌ رستم (متوفای حدود سال ۳۰۰)؛
۱۳. ابراهیم بن محمد نفطویه (متوفای (۳۲۳)؛
۱۴. احمد بن کامل بن شجره (متوفای ۳۵۰)؛
۱۵. ابوعبدالله محمد بن یوسف کفرطایی (متوفای ۴۵۳).

[۱] تفلیسی، حبیش، «وجوه القرآن‌»، مقدمه کتاب‌، تحقیق دکتر مهدی محقق، ص۲۲ ـ ۲۱.

))
کتاب وی اکنون در دسترس است و با ضمیمه تحقیق دکتر عبدالله محمود شحاته به سال ‌۱۹۷۵ م به چاپ رسیده است.

دیگران

پس از وی افراد دیگری نیز در این مسیر گام نهاده‌اند. به گفته جلال‌الدین‌ سیوطی، ابوالفرج (متوفای ۵۹۷)، واعظ و محدث و مفسر معروف و ابن دامغانی و ابوالحسین محمد بن عبدالصمد مصری و ابن فارس و دیگران، در این زمینه‌ کتاب‌هایی نوشته‌اند، که کتاب ابن فارس در اختیار جلال‌الدین سیوطی بوده و در کتاب‌ «اتقان‌» از آن نقل کرده است.

معرفی کتاب

عمده‌ترین کتابِ در دست در این زمینه، کتاب‌ «وجوه و نظایر» نوشته ابوالفضل‌ حبیش بن ابراهیم تفلیسی (متوفای حدود سال ۶۰۰) است. این کتاب به فارسی‌ نگاشته شده و دکتر مهدی محقق آن را تحقیق نموده، در اختیار خوانندگان قرار داده‌ است. این کتاب در واقع، تکمیل شده کتاب مقاتل بن سلیمان است. مؤلف ابتدا به‌ عربی بر آن افزوده، سپس با اضافاتی آن را به فارسی درآورده است. خود چنین گوید:

بخشی از سخنان مؤلف

«چون از تصنیف کتاب‌ «بیان التصریف‌» بپرداختم، نگاه کردم به کتاب‌ «وجوه‌ القرآن‌» که مقاتل بن سلیمان رحمه الله به تازی ساخته بود. بسیار کلمت را از اسماء و افعال و حروف که او شرح آن، دو وجه یا سه وجه بیان کرده بود، در کتاب تفسیر ابو الحسین ثعلبی (رحمه‌الله) هر کلمتی را چهار و پنج وجه موجود یافتم و بسیار کلمت را که‌ او سه و چهار وجه گفته بود، در تفسیر ثعلبی هر یک را شش و هفت وجه معنی‌ یافتم.؛ و بسیار کلمت را وجوه فرو گذاشته بود؛ و نیز ترتیب کتاب نه بر طریقی نهاده‌ بود که استخراج آن‌چه طلب کنند، به وقت‌ حاجت‌ شرح وجوه آن کلمت را به‌زودی‌ بیابند. پس چون احوال کتاب وی بدین صفت دیدم خواستم که در وجوه قرآن‌ کتابی سازم کامل و مفید که آن‌چه در کتاب ثعلبی و تفسیر سور آبادی و تفسیر نقاش‌ و تفسیر شاپور و تفسیر واضح و در کتاب مشکل (ابن) قتیبه و کتاب غریب القرآن‌ عزیری در وجوه قرآن بیان کرده است، بر طریق اختصار آن جمله در کتابم موجود باشد… و بر وسع طاقت‌ شرح وجوه هر کلمتی را به پارسی واضح بیان کردم و هر وجهی چند آیت از قرآن به دلیل آوردم…».

[۲] تفلیسی، حبیش، «وجوه القرآن‌»، مقدمه مؤلف بر کتاب‌، تحقیق دکتر مهدی محقق، ص۲ ـ ۱.

تعریف وجوه و نظایر

وجوه، درباره محتملات معانی به کار می‌رود و نظایر، درباره الفاظ و تعابیر.
اگر در لفظ یا عبارتی چند معنا احتمال رود، این معانی را «وجوه‌» گویند. بدین معنا که‌ عبارت مذکور را بتوان بر چند وجه تعبیر کرد و هر وجهی را تفسیری شمرد.
نظایر در الفاظ یا تعابیر مترادفه به کار می‌رود و آن هنگامی است که چند لفظ (کلمه یا جمله) یک معنای تقریبی واحد را افاده کنند. این بیش‌تر در الفاظی یافت می‌شود که دارای‌ معانی متقارب و مترادف باشند و جدا ساختن آن‌ها گاه دشوار می‌نماید. در قرآن از هر دو نوع فراوان یافت می‌شود؛ لذا شناخت پاورپوینت کامل وجوه و نظایر در قرآن ۸۴ اسلاید در PowerPoint یک ضرورت‌ تفسیری به شمار می‌رود.

دیدگاه سیوطی درباره وجوه

جلال‌الدین سیوطی در تعریف وجوه چنین گوید: «فالوجوه للفظ المشترک الذی‌ یستعمل فی عده معان، کلفظ الامه… ؛

[۳] سیوطی، جلال‌الدین، الاتقان، ج۱، ص۴۱۰.

وجوه لفظ مشترکی را گویند که در چند معنا به کار می‌رود؛ مانند لفظ‌ «امت‌» که به سه معنا آمده: ملت، طریقت و مدت‌».

امت‌ به معنای ملت در آیه «وَکَذَلِکَ جَعَلْنَاکُمْ أُمَّهً وَسَطًا»؛

[۴] بقره/سوره۲، آیه۱۴۳.

این چنین است که ما شمار را ملتی‌ میانه قرار دادیم‌.
امت‌ به معنای طریقت نظیر آیه «إِنَّا وَجَدْنَا آبَاءَنَا عَلَی أُمَّهٍ وَإِنَّا عَلَی آثَارِهِمْ مُقْتَدُونَ»؛

[۵] زخرف/سوره۴۳، آیه۲۳.

ما پدرانمان را بر طریقتی (روشی) یافتیم و ما همان را دنبال‌ می‌کنیم‌.
امت‌ به معنای مدت نظیر آیه: «وَقَالَ الَّذِی نَجَا مِنْهُمَا وَادَّکَرَ بَعْدَ أُمَّهٍ…»؛

[۶] یوسف/سوره۱۲، آیه۴۵.

و آن‌کس از آن دو (زندانی) که نجات یافته و پس از مدتی (یوسف را) به خاطر آورده بود، گفت…

دیدگاه سیوطی درباره نظایر

در تعریف نظایر گوید: «و النظائر، کالالفاظ المتواطئه…؛ نظایر الفاظی را گویند که‌ با یک‌دیگر هم‌آهنگ و همتا باشند»؛ مانند الفاظ مترادفه که معانی آن‌ها یکسان یا نزدیک به هم باشند.

وجوه محتمله در قرآن

وجوه محتمله در الفاظ و عبارات قرآن، به ویژه در جمله‌های ترکیبی – چنان‌چه‌ اشارت رفت – فراوان است و تا کسی این وجوه محتمله را نداند، درست را از نادرست تشخیص نخواهد داد و بر حقیقت تفسیر آیه آگاه نخواهند شد. چه پی بردن‌ به حقیقت، به میزان تشخیص و توانایی جدایی صحیح از مستقیم بستگی دارد. به‌ هر تقدیر در قرآن این ویژگی وجود دارد که در بسیاری از تعابیر آن راه احتمالات باز است. برای روشن شدن معنا باید راه احتمالات سد شود.

روایتی از امام علی

مولا امیرمؤمنان (علیه‌السلام) فرموده: «القرآن حمال ذو وجوه؛ قرآن محتملات گوناگونی‌ را پذیراست‌». هر یک از آیات کشش معانی مختلفی را دارد؛ لذا باید اندیشید تا راه‌ درست را برای رسیدن به معانی صحیح یافت. این سخن را (علیه‌السلام) هنگامی به ابن‌عباس فرمود که خواست او را به احتجاج با خوارج روانه کند. آن‌گاه دستور فرمود:
«لا تخاصمهم بالقرآن، فان القرآن حمال ذو وجوه تقول و یقولون…و لکن حاججهم‌ بالسنه، فانهم لن یجدوا عنها محیصا؛

[۷] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۸، ص۷۱، شماره نامه ۷۷.

با قرآن با آنان درگیر نشو؛ زیرا قرآن معانی‌ گوناگونی را پذیراست، می‌گویی و می‌گویند…؛ ولی با سنت‌ با آنان از در گفت‌وگو در آی؛ زیرا راه چاره‌ای جز پذیرفتن و تسلیم شدن نخواهند داشت‌». ابن عباس با انجام دستور امیرمؤمنان بر خصم پیروز گردید.
از‌این‌رو از قتاده بن سلیمان نقل است که گفت: «لا یکون الرجل فقیها کل الفقه‌ حتی یری للقرآن وجوها کثیره، فقیه توانا کسی است که برای قرآن وجوه محتمله‌ فراوان بداند».

روایتی از ابوالدرداء

از ابوالدرداء نیز روایت‌ شده: «انک لن تفقه کل الفقه حتی تری للقرآن‌ وجوها»؛

[۸] سیوطی، جلال‌الدین، الاتقان، ج۱، ص۴۱۰.

پس درک صحیح قرآن در آن است که یک مفسر دانا تمام وجوه محتمله‌ آیات را بداند و بتواند صحیح آن را از سقیم جدا سازد؛

روایتی از پیامبر

لذا پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرموده‌ است: «القرآن ذلول ذو وجوه، فاحملوه علی احسن الوجوه؛

[۹] کاشانی، فیض، تفسیر صافی. ج۱، ص۳۶، مقدمه۵.

قرآن همچون شتر رام‌ به هر طرف می‌توان او را برد، ولی آن را بر بهترین وجه راه برید».

اقسام وجوه و نظایر

هر یک از وجوه و نظایر، گاه در کلمات افرادی هستند و گاه در جمله‌بندی‌های کلامی، که برای هر یک از چهار دسته، شواهد بسیاری در قرآن یافت می‌شود. برای هر یک به ترتیب نمونه‌هایی می‌توان آورد:

وجوه در کلمات افرادی

وجوه محتملات معانی در کلمات افرادی:

امت

مانند: امت که در قرآن به سه معنا آمده؛ چنان‌چه یادآور شدیم.

برهان

در آیه: «وَلَقَدْ هَمَّتْ بِهِ وَهَمَّ بِهَا لَوْلا أَنْ رَأَی بُرْهَانَ رَبِّهِ».

[۱۰] یوسف/سوره۱۲، آیه۲۴.

پرسش

این برهان خدایی کدام است که یوسف را از قصد فحشا بازداشت؟
در پاسخ این سؤال، هفت وجه گفته‌اند:

وجه اول

حکم قطعی الهی در تحریم زنا، که عقوبت دنیوی و اخروی دارد.

وجه دوم

آن‌چه را که خداوند به انبیا داده، از مکارم اخلاق و صفات عالیه، که از هرگونه آلودگی بپرهیزند.

وجه سوم

مقام نبوت که مانع ارتکاب فحشا و منکر است که از مقام حکمت انبیا سرچشمه گرفته.

وجه چهارم

زلیخا در آن هنگام پارچه‌ای بر چهره بتی که در کنار اتاق بود افکند تا جلوی او مرتکب فحشا نگردد و این عمل هشداری بود برای یوسف تا خود را از دید خداوند دور نبیند.

وجه پنجم

در سقف خانه نوشته‌ای پدیدار گشت و زشتی و پلیدی عمل زنا را برای یوسف روشن‌تر ساخت.

وجه ششم

حضرت یعقوب را در گوشه اتاق، مجسم دید که انگشت به دندان گرفته به یوسف یادآور می‌شود تا دامن نبوت را لکه‌دار نکند.

وجه هفتم

ایمان راسخ و مقام عصمت حضرت یوسف از پیش مانع هرگونه دست یازیدن به آلودگی‌ها بوده است.

[۱۱] رازی، فخرالدین، تفسیر فخر رازی، ج۱۸، ص۱۲۰ ۱۱۹.

[۱۲] طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۵، ص۲۲۵.

در این وجوه محتمله تنها وجه اخیر با مقام شامخ عصمت سازگار است و برخی از این وجوه با مقام منیع نبوت سازش ندارد.

وجوه درباره جمله‌های کلامی

وجوه محتمله در رابطه با جمله‌های کلامی:

مانند آیه: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اسْتَجِیبُوا لِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاکُمْ لِمَا یُحْیِیکُمْ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ یَحُولُ بَیْنَ الْمَرْءِ وَقَلْبِهِ وَأَنَّهُ إِلَیْهِ تُحْشَرُونَ».

[۱۳] انفال/سوره۸، آیه۲۴.

توضیح

این آیه مؤمنین را برآن می‌دارد تا دعوت خدا و رسول را با جان و دل بپذیرند؛ زیرا در این پذیرفتن، سعادت حیات و ارزش زندگی را درمی‌یابند. آن‌گاه تهدید کرده که در صورت نپذیرفتن، دچار فاجعه‌ای بس بزرگ و خطرناک می‌شوند که آن حایل شدن خدا بین آنان و قلب‌هایشان است و سرانجام بازگشت همه به سوی خداست.

جمله «وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ یَحُولُ بَیْنَ الْمَرْءِ وَقَلْبِهِ» از جمله عبارت‌هایی است که مورد گفت‌وگو قرار گرفته، درباره آن سخن بسیار گفته‌اند؛ وجوه محتمله در تفسیر و تأویل آن تا شش گفتار