توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل نوار التنزیل و أسرار التأویل (کتاب) ۹۸ اسلاید در PowerPoint دارای ۹۸ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل نوار التنزیل و أسرار التأویل (کتاب) ۹۸ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل نوار التنزیل و أسرار التأویل (کتاب) ۹۸ اسلاید در PowerPoint :

تفسیر بیضاوی (کتاب)

‌
تفسیر بیضاوی، از تفاسیر مختصر و بسیار مشهور، تألیف ناصرالدین عبدالله بن عمر بیضاوی قاضی، فقیه شافعی، مفسر و متکلم اشعری در سده‌های ۷ و ۸ ق/۱۳ و ۱۴م است.
نام اصلی این اثر چنان‌که در مقدمه مؤلف آمده، انوار التنزیل و اسرار التأویل است. این تفسیر به اتفاق آراء اهل‌نظر در میان تفاسیر کم‌حجم قرآن کریم از محققانه‌ترین تفسیرها، و سالیان دراز یکی از کتاب‌های درسی مجامع دینی بوده است. این تفسیر، دارای سبکی لطیف، عباراتی ظریف و قدرت بیانی شگفت است و به همین‌علت بسیاری از مفسران بر آن تکیه کرده‌اند. این تفسیر علاوه بر تأثیر بر مفسران و دانشمندان متأخر از بیضاوی، در میان معاصران او نیز نسبتاً پراهمیت و نفوذ بوده است.

فهرست مندرجات

۱ – معرفی اجمالی مؤلف
۲ – معرفی اجمالی کتاب
۳ – انگیزه نگارش
۴ – مکتب تفسیری
۵ – ویژگی‌های کتاب
۶ – روش تفسیری
۷ – ترتیب مطالب
۸ – دقایق زبانی و ادبی
۹ – مباحث کلامی
۱۰ – کاربرد حدیث
۱۱ – شروح و حواشی و تلخیص
۱۲ – ارزش ادبی و تفسیری
۱۳ – اثر جهانی در شناخت اسلام
۱۴ – چاپ
۱۵ – فهرست منابع
۱۶ – پانویس
۱۷ – منبع

معرفی اجمالی مؤلف

تفسیر بیضاوی اثر قاضی ناصر‌الدین ابوالخیر، عبدالله بن عمر بن محمدعلی بیضاوی شافعی است؛ منسوب به بیضاء که شهر معروفی در فارس بود و تا شیراز هشت فرسخ فاصله داشت. وی سمت قضاوت شیراز را برعهده گرفت و در سمت خود برجسته، دقیق و خیر بود و بر طبق گفته سبکی در سال ۶۸۵ درگذشت.
وی تالیفات ارزشمندی دارد که مهمترین آنها، همین تفسیر است که آن را بر اساس تفسیر کشاف زمخشری نوشته است.

معرفی اجمالی کتاب

نام اصلی این اثر چنان‌که در مقدمه مؤلف آمده، انوارالتنزیل و اسرارالتأویل است. این تفسیر که به اتفاق آراء اهل نظر در میان تفاسیر کم‌حجم قرآن کریم از محققانه‌ترین تفسیرهاست و سالیان دراز یکی از کتاب‌های درسی مجامع دینی بوده است. گزیده‌گویی، اجتناب از بحث‌های استطرادی و دقت فراوان در تبیین مباحث، از ویژگی‌های این تفسیر است. در طبقه‌بندی تفاسیر اهل‌سنت، تفسیر بیضاوی از جمله تفاسیر به رأی ممدوح به‌شمار می‌آید. این کتاب در حقیقت، در برابر کشاف زمخشری به نگارش درآمده، و گرایش به فکر اشعری از نکات بارز این تفسیر است. مطالب تفسیر بیش‌تر برگرفته از کشاف زمخشری و تفسیر کبیر فخرالدین رازی است. تفسیر بیضاوی همواره در حوزه‌ها و مدارس علمیه اهل سنت ایران، مصر، هند، افغانستان، عثمانی و مغرب مورد توجه بوده

[۱] ابن عاشور، محمدفاضل، التفسیر و رجاله، ج۱، ص۱۰۵ـ۱۰۶، تونس ۱۹۶۶.

و هم‌اکنون نیز در بسیاری از مدارس متن درسی است. این تفسیر علاوه بر تأثیر بر مفسران و دانشمندان متأخر از بیضاوی، در میان معاصران او نیز نسبتاً پراهمیت و نفوذ بوده است. یکی از این نمونه ها، تأثیر آن بر مدارک التنزیل و حقائق التأویل نسفی (وفات ۷۰۱) است.

[۲] نسفی، ابوالبرکات، تفسیر نسفی، ذیل آیات سوره نجم.

[۳] بیضاوی، عبدالله، تفسیر، ذیل آیات سوره نجم، بیروت، ۱۴۱۰ق/۱۹۹۰م.

[۴] نجم /سوره۵۳، آیه۱.

این تفسیر، دارای سبکی لطیف، عباراتی ظریف و قدرت بیانی شگفت است و به همین‌علت بسیاری از مفسران از جمله فیض کاشانی (در تفسیر صافی) بر آن تکیه کرده‌اند. بیضاوی در مسائل و نکات معضل و مشکل مربوط به آیات، نظریات دقیقی دارد؛ مثلا در تفسیر «اهدنا الصراط المستقیم؛

[۵] حمد/سوره۱، آیه۶.

» هدایت را به چهار مرحله تقسیم کند که هر مرحله به دنبال مرحله دیگری است و بندگان در هنگام خواندن این آیه، از خداوند می‌خواهند که آنان را به مراتب اعلای هدایت، رهنمون سازد، و این، تفسیر لطیف و جالبی است از مساله هدایت که شاید پیش از او دیگری بدان توجه ننموده است.
ذهبی در تفسیر و مفسران می‌گوید: تفسیر بیضاوی به نام انوار التنزیل و اسرار التاویل از نظر حجم تفسیری متوسط است که مفسر در آن بین تفسیر و تاویل جمع نموده و آنرا بر مبنای اصول و قواعد مذهب اهل سنت بنا نهاده است.

[۶] ذهبی، محمدحسین، التفسیر والمفسرون، ج۱، ص۲۱۱.

انگیزه نگارش

درباره انگیزه نگارش تفسیر بیضاوی باید گفت که مؤلف در مقدمه کوتاهی دیدگاه خود را نسبت به علم تفسیر، دانش‌های مورد نیاز برای مفسران و انگیزه نگارش اثر خویش اظهار می‌دارد. او که گرانمایه‌ترین و شریف‌ترین علوم را علم تفسیر می‌شمارد، بر آن است که رأس و رئیس همه علوم دینی و اساس و مبنای قواعد شرع، تفسیر است و تأکید می‌ورزد که سزاوار نیست کسی به آن دست یازد و به بحث در این مقام بپردازد، مگر آن‌که در اصول و فروع معارف دینی، چیره‌دست، و در علوم مربوط به زبان عربی و فنون و صناعات ادبی سرآمد باشد. بر پایه یادکرد مؤلف در مقدمه، وی کوشش داشته است تا چکیده زلال اندیشه بزرگان صحابه و تابعین را در کنار نکات ارزنده و لطایف تفسیری از خود و فاضلان متأخر و محققان بزرگ گرد هم آورد.

[۷] بیضاوی، عبدالله، تفسیر، ج۱، ص۳-۴، بیروت، ۱۴۱۰ق/۱۹۹۰م.

مکتب تفسیری

می‌گویند: پیرو مذهب اشعری بوده و به همین جهت با آنکه از تفسیر کشاف اقتباسات فراوانی کرده، آن قسمت از کشاف را که مربوط به مذهب اعتزال است در تفسیر خود نیاورده است؛ ولی این گفتار صحیح نیست؛ زیرا او در تفسیر خود پیرو اهل عدل و تنزیه است و به همین علت می‌بینیم بسیاری از آیاتی را که ظاهرشان مخالف دلیل عقل است تاویل می‌کند؛ به‌عنوان نمونه، در تفسیر آیه «الذین یاکلون الربا لا یقومون الا کما یقوم الذی یتخبطه الشیطان من المس؛

[۸] بقره/سوره۲، آیه۲۷۵.

کسانی را که ربا می‌خورند (از گور) برنمی‌خیزند مگر مانند برخاستن کسی که شیطان بر اثر تماس، آسیمه سرش کرده است.» می‌گوید: الا قیاما کقیام المصروع؛ مانند حرکت ناهنجار افراد مبتلا به امراض عصبی و این معنا نوعی رد بر کسانی است که گمان می‌کنند شیطان با دخالت مستقیم حالت انسان را دگرگون می‌کند. سپس کلمه مس را به جنون تفسیر می‌کند و می‌گوید: این معنا بر اساس گمان کسانی است که می‌پندارند جن به شخصی برمی‌خورد و بدن او را لمس می‌نماید و عقلش را زایل می‌کند.

[۹] بیضاوی، عبدالله بن عمر، تفسیر بیضاوی، ج۱، ص۵۷۴.

معتزله نظری دارند که زمخشری نیز بر آن رفته است؛ بدین معنا که جن بر انسان، تسلطی جز اغوا و ایجاد وسوسه ندارد؛ چرا که خداوند زبان‌حال ابلیس را در قیامت این‌گونه بیان می‌کند: «و ما کان لی علیکم من سلطان الا ان دعوتکم فاستجبتم لی؛

[۱۰] ابراهیم/سوره۱۴، آیه۲۲.

هرگز من بر شما سلطه نداشته‌ام؛ جز آنکه شما را فراخواندم و شما دعوت مرا اجابت کردید.» و همچنین می‌فرماید: «و ما کان له علیهم من سلطان؛

[۱۱] سبا/سوره۳۴، آیه۲۱.

هرگز شیطان بر آنان (انسان‌ها) سلطه‌ای نداشته است.» مقصود: نفی سلطه ظاهری است.

ویژگی‌های کتاب

این تفسیر اساسا مختصر و خلاصه تفسیر کشاف زمخشری است؛ ولی از تفسیر کبیر امام فخر رازی و همچنین از تفسیر راغب اصفهانی نیز بهره گرفته و پاره‌ای اقوال و آراء صحابه و تابعان را نیز در آن آورده است. البته در تفسیر آنان از خرد و‌ اندیشه هم استمداد جسته و نکات جالب و زیبا و استنباطات دقیقی را در ضمن آنها بیان کرده است و همه اینها با اسلوبی جالب و موجز و مختصر و عباراتی آمده است که گاهی چنان دقیق می‌شود که جز اهل بصیرت و ذکاوت بدان پی نمی‌برند. وی گاهی به ذکر قرائت‌های مختلف هم توجه نشان می‌دهد و موارد شاذ را هم می‌آورد و بدون تفصیل و با اختصار به مسائل نحوی نیز می‌پردازد. همچنین در تفسیر آیات الاحکام، بعضی از مسائل فقهی را نیز بیان می‌کند؛ بدون آنکه سخن به درازا بکشد.
امتیاز برجسته تفسیر بیضاوی این است که اخبار و روایات اسرائیلی را (جز‌ اندکی) نیاورده است و گاهی هم که روایتی می‌آورد، در آغاز روایت می‌گوید: گفته‌اند یا روایت کرده‌اند؛ به این دلیل که می‌خواهد ضعف روایت را بر خواننده روشن سازد.
هنگامی که به تفسیر و توضیح آیات مربوط به مسائل طبیعی و هستی نیز می‌پردازد، بدون شرح و توضیح از آنها نمی‌گذرد. شاید این روش، از طریق تفسیر کبیر امام فخر رازی به تفسیر وی راه یافته باشد.

روش تفسیری

اینک عین عباراتی را که او خود درباره روش تفسیرش و منابعی که بر آنها اعتماد کرده است، می‌آوریم. وی در مقدمه این تفسیر می‌گوید: دیر زمانی است که با خود می‌گفتم کتابی در این فن (تفسیر) تالیف کنم که در بردارنده خلاصه و برگزیده اقوال و آرای بزرگان صحابه و علمای تابعان و دانشمندان و مفسران بعدی و شامل نکات مهم و لطایفی باشد که دست‌آورد خودم و علمای بزرگ و محققان پیشین است؛ همچنین وجوه مختلف قرائت‌های مشهور را که از قاریان معروف نقل شده و نکات شاذی را که از قاریان معتبر روایت گشته، روشن کند.
در پایان تفسیر می‌گوید: نگارش این کتاب که شامل نوادر اقوال خردمندان و برگزیده سخنان بزرگان و چکیده نظریات علمای امت در تفسیر قرآن و فهم معانی آن و کشف و توضیح واژه‌های مشکل آن است، با اختصار و به دور از اخلال و خالی از اِضلال به پایان رسید.
مولف کتاب کشف الظنون درباره تفسیر بیضاوی می‌گوید: تفسیر او کتابی ارزشمند و بی‌نیاز از توضیح و بیان است و در آن، خلاصه کشاف در اعراب و معانی و بیان، برگزیده تفسیر کبیر در حکمت و کلام، و غوامض و لطایف تفسیر راغب در اشتقاق و لغت، آمده است. وی همچنین برداشت‌ها و استنباط‌های عقلانی خود را ضمیمه آن کرده است؛ پس شک و تردید را از نوشته‌ها می‌زداید و مطلب را توسعه و گسترش می‌دهد.

[۱۲] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۱۸۶.

قابل تذکر است که بیضاوی مانند زمخشری (در کشاف) و دیگر مفسران، مرتکب اشتباهی شده؛ بدین ترتیب: در پایان هر سوره روایاتی را، در مورد فضیلت آن و فضیلت قاری آن آورده، که پیش از این، آنها را ارزیابی کردیم و مشخص شد که محدثان متفقا آنها را جعلی و ساختگی می‌دانند، و ما نمی‌دانیم که اشخاصی چون بیضاوی چگونه فریب خورده و آنها را نقل کرده‌اند و زمخشری و همانندانش هم، به رغم منزلت علمی و عقل و درایتی که داشته‌اند مرتکب این اشتباه شده‌اند.
صاحب کشف الظنون در این‌باره چنین عذرخواهی می‌کند: بیشتر احادیثی که در اواخر سوره‌ها آورده به این علت بوده است که آیینه قلبش در برابر نفحات پروردگار، جلا و صفا پیدا کرده و در این زمینه از منتقدان اعراض نموده و بیشتر در وادی تشویق و ترغیب و تاویل راه پیموده است؛ ضمن اینکه می‌دانسته کسانی که احادیثی را بر زبان رانده‌اند، دروغ و بی‌اساس گفته‌اند؛

[۱۳] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۱۸۶.

ولی این‌گونه عذرخواهی پذیرفتنی نیست.
به هر حال این کتاب مورد استقبال و پذیرش همگان قرار گرفت و بسیاری همه یا بخشی از آن را برای تدریس در نظر گرفتند و یا بر آن حاشیه نوشتند.

ترتیب مطالب

در باب چگونگی ترتیب مطالب در تفسیر بیضاوی باید گفت که روش مؤلف در پرداختن به آیات و سوره‌ها چنین است که در آغاز هر سوره ابتدا نام سوره و سپس مکی یا مدنی بودن آن و نیز شمار آیات هر سوره را ذکر می‌کند. وی گاه به بیان اختلاف مکی یا مدنی بودن آیاتی از یک سوره،

[۱۴] بیضاوی، عبدالله، تفسیر، ج۵، ص۲۷۲، بیروت، ۱۴۱۰ق/۱۹۹۰م.

[۱۵] بیضاوی، عبدالله، تفسیر، ج۵، ص۲۹۵، بیروت، ۱۴۱۰ق/۱۹۹۰م.

[۱۶] بیضاوی، عبدالله، تفسیر، ج۵، ص۳۰۷، بیروت، ۱۴۱۰ق/۱۹۹۰م.

[۱۷] بیضاوی، عبدالله، تفسیر، ج۵، ص۳۳۲، بیروت، ۱۴۱۰ق/۱۹۹۰م.

[۱۸] بیضاوی، عبدالله، تفسیر، ج۵، ص۱۸۸، بیروت، ۱۴۱۰ق/۱۹۹۰م.

یا بیان اختلاف در شمارش آیات یک سوره می‌پردازد.

[۱۹] بیضاوی، عبدالله، تفسیر، ج۱، ص۱۷، بیروت، ۱۴۱۰ق/۱۹۹۰م.

[۲۰] بیضاوی عبدالله، تفسیر، ج۳، ص۱۲۶، بیروت، ۱۴۱۰ق/۱۹۹۰م.

[۲۱] بیضاوی، عبدالله، تفسیر، ج۵، ص۳۹۲، بیروت، ۱۴۱۰ق/۱۹۹۰م.

بیضاوی تنها در ۵ مورد به ذکر نام‌های دیگر سوره‌ها می‌پردازد. آن ۵ مورد عبارت است از سوره‌های فاتحهالکتاب،

[۲۲] بیضاوی، عبدالله، تفسیر، ج۱، ص۱۳، بیروت، ۱۴۱۰ق/۱۹۹۰م.

توبه،

[۲۳] بیضاوی، عبدالله، تفسیر، ج۳، ص۱۲۶، بیروت، ۱۴۱۰ق/۱۹۹۰م.

یس،

[۲۴] بیضاوی، عبدالله، تفسیر، ج۴، ص۴۲۵، بیروت، ۱۴۱۰ق/۱۹۹۰م.

محمد (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم)

[۲۵] بیضاوی، عبدالله، تفسیر، ج۵، ص۱۸۸، بیروت، ۱۴۱۰ق/۱۹۹۰م.

و ملک.

[۲۶] بیضاوی، عبدالله، تفسیر، ج۵، ص۳۶۰، بیروت، ۱۴۱۰ق/۱۹۹۰م.

دقایق زبانی و ادبی

در باب دقایق زبانی و ادبی در تفسیر بیضاوی، چنان‌که حاجی خلیفه

[۲۷] حاجی‌خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون ج۱، ص۱۸۶.

می‌نویسد، وی در آنچه مربوط به اعراب و معانی و بیان است، بر کشاف زمخشری تکیه دارد.

[۲۸] بیضاوی، عبدالله، تفسیر، ج۱، ص۳۲۷، ذیل آیه ۵۸ سوره بقره، بیروت، ۱۴۱۰ق/۱۹۹۰م.

[۲۹] زمخشری، محمود، الکشاف، ج۱، ص۱۴۳، بیروت، ۱۴۱۵ق/۱۹۹۵م.

[۳۰] بیضاوی، عبدالله، تفسیر، ج۱، ص۳۶۹، ذیل آیه ۹۹ سوره بقره، بیروت، ۱۴۱۰ق/۱۹۹۰م.

[۳۱] زمخشری، محمود، الکشاف، ج۱، ص۱۷۱، بیروت، ۱۴۱۵ق/۱۹۹۵م.

[۳۲] بیضاوی، عبدالله، تفسیر، ج۱، ص۵۰۱، ذیل آیه ۲۱۷ سوره بقره، بیروت، ۱۴۱۰ق/۱۹۹۰م.

[۳۳] زمخشری، محمود، الکشاف، ج۱، ص۲۵۸، بیروت، ۱۴۱۵ق/۱۹۹۵م.

میزان اثرپذیری بیضاوی از کشاف زمخشری به‌حدی است که برخی هنگام معرفی آثار بیضاوی به جای عنوان تفسیر بیضاوی یا انوارالتنزیل از مختصر الکشاف یاد می‌کنند.

[۳۴] داوودی، محمد، طبقات المفسرین، ج۱، ص۲۴۸، بیروت، دارالکتب العلمیه،.

[۳۵] سبکی، عبدالوهاب بن علی، طبقات الشافعیه الکبری، ج۸، ص۱۵۷، چاپ محمود محمدطناحی و عبدالفتاح محمد حلو، قاهره ۱۹۶۴ ۱۹۷۶.

[۳۶] سیوطی، عبدالرحمان بن ابی‌بکر، بغیه الوعاه فی طبقات اللغویین والنحاه، ج۲، ص۵۰، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره ۱۳۸۴.

رابسون ذیل مدخل بیضاوی در «دائرهالمعارف اسلام»، انوارالتنزیل را در حقیقت تهذیب و ویرایشی‌ از کشاف زمخشری دانسته است.

[۳۷] .EI2

یکی دیگر از منابع مورد استفاده بیضاوی به‌ویژه در لغت و اشتقاق و بیان دقایق زبانی و ادبی قرآن کریم، تفسیر راغب اصفهانی است.

[۳۸] حاجی‌خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۱۸۶.

صاحب کشف الظنون همچنین ذیل مدخل تفسیرالراغب از آن به عنوان یکی از مآخذ انوارالتنزیل بیضاوی یاد می‌کند.

[۳۹] حاجی‌خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۴۴۷.

در باب قرائت، تفسیر بیضاوی افزون بر توجه به قرائات عشر

[۴۰] بیضاوی عبدالله، تفسیر، ج۱، ص۱۱، بیروت، ۱۴۱۰ق/۱۹۹۰م.

[۴۱] بیضاوی عبدالله، تفسیر، ج۳، ص۹۳، بیروت، ۱۴۱۰ق/۱۹۹۰م.

[۴۲] EI2.

به قرائت‌های شاذّ و نادر منسوب به قرّاء متقدم نیز گاه توجه داشته است.

[۴۳] بیضاوی عبدالله، تفسیر، ج۱، ص۷، بیروت، ۱۴۱۰ق/۱۹۹۰م.

مباحث کلامی

در خصوص مباحث کلامی از آن‌جا که بیضاوی را دیدگاهی اشعری اعتدالی است، در این حوزه متأثر از تفسیر کبیر (مفاتیح الغیب) فخرالدین رازی است، زیرا هر دو شافعی و اشعری‌اند. اما بهره‌گیری بیضاوی از تفسیرکبیر فخررازی غالباً چکیده و ماحصلِ گفته‌های رازی است (جملات پایانی در تفسیر آیه ۱۶۴ بقره

[۴۴] رازی، فخرالدین، التفسیرالکبیر، ج۲، ص۲۵۹

[۴۵] بقره/سوره۲، آیه۱۶۴.

[۴۶] عبدالحمید، محسن، الرازی مفسّراً، ج۱، ص۱۸۸ـ ۱۸۹، بغداد ۱۳۹۴/۱۹۷۴.

[۴۷] حاجی‌خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۱۸۶.

برای نمونه بیضاوی آیه «… قال ربّ ارنی انظر الیک قال لن ترانی…»

[۴۸] اعراف/سوره۷، آیه۱۴۳.

ر