توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل نوادگان وبازماندگان امام زاده سید محمد (محروق ) ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل نوادگان وبازماندگان امام زاده سید محمد (محروق ) ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل نوادگان وبازماندگان امام زاده سید محمد (محروق ) ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint :

بازماندگان امامزاده محمد محروق

جناب محمد فرزند محمد فرزند زید فرزند امام زین‌العابدین (علیه‌السلام) پیشوای چهارم شیعیان مانند سایر بنی‌هاشم و علویین در زمان خلافت مامون عباسی، در سال ۱۹۹ هجری قمری در راس نهضتی در کوفه علیه خلافت عباسی قیام کرد و در نهایت پس از سرکوبی قیام و کشته شدن رهبر نظامی آن محمد بن محمد محروق (رهبر فکری و سیاسی شورش) برای اخذ تصمیم به مرو که مرکز خلافت بود فرستاده شد. اما در سال ۲۰۰ هجری قمری به دستور حاکم نیشابور به شهادت رسید.
از نسل و ذریه امام‌زاده سیدمحمد محروق علما و شخصیت‌های بزرگی همچون میرزا سیداحمد مجتهد ساوجی، علامه عسکری و … هستند که خدماتی به جهان اسلام و تشیع انجام داده‌اند و برخی دیگر از این بزرگان هنوز هم در حال خدمت به اسلام و مسلمین هستند. فرزندان و نوادگان امامزاده سیدمحمد محروق در شهرهای مختلف ایران همچون ساوه، نیشابور، قم و … زندگی‌ می‌کنند.

فهرست مندرجات

۱ – زیارت محمدمحروق توسط امام‌رضا
۲ – معرفی اجمالی امام‌زاده محمد محروق
۲.۱ – محمدمحروق و قیام ابوالسرایا
۲.۲ – محل شهادت و مرقد
۲.۲.۱ – نقد و بررسی
۲.۳ – چگونگی شهادت
۲.۴ – تاریخ شهادت
۲.۵ – اندیشه مذهبی محمدمحروق
۲.۶ – عقاید رهبران علوی قیام ابوالسرایا
۲.۷ – نسب
۲.۸ – فرزندان
۳ – اشخاص مهم خاندان
۳.۱ – سیدمیرزا احمد حسینی ساوجی
۳.۱.۱ – فرزندان میرزا احمد
۳.۲ – میرزا عبدالله رضوانی
۳.۳ – سیدمحمد بن اسماعیل شیخ‌الاسلام ساوجی
۳.۴ – علامه عسکری
۳.۵ – شیخ اسداللّه مجتهدی ساوه‌ای
۳.۶ – سیدمحمدصالح بن علی تهجدی ساوه‌ای
۴ – پانویس
۵ – منبع

زیارت محمدمحروق توسط امام‌رضا

از حاکم که به عنوان یکی از دو محدث و فقیه بزرگ قرن چهارم در کل جهان تسنن شناخته شده است منقول است که حضرت رضا (علیه‌السلام‌) درسال ۲۰۰ هجری قمری پس از تدقف در نیشابور تربت امام‌زاده محروق (علیه‌السلام‌) را زیارت نموده و در این مکان نماز خواندند.
از مفاخر دیگر نیشابور آن است که حضرت سلطان (صلوات‌الله‌وسلامه‌علی‌رسول‌الله‌وعلی‌آله‌الائمه‌المعصومین‌و‌سلّم) روزی عبارتی فرمودند. اجمال حکایت آن است که مخدوم ما این‌جا مدفون است، به زیارت ایشان رویم و به روضه سلطان محمد محروق در تلاجرد تشریف آوردند و آن روضه مقدسه را زیارت فرمودند و حال آن‌که سلطان محمد محروق در مرتبه نسب با والد حضرت سلطان (صلوات‌الله‌وسلامه‌علی‌رسول‌الله‌وعلی‌آله‌الائمه‌المعصومین‌و‌سلّم) مساوات دارند و بیان هر دو نسب چنین ثابت و محقق است: الامام موسی بن الامام جعفر بن الامام محمد ابن الامام زین العابدین علی بن الامام امیرالمؤمنین ابی عبدالله الحسین بن امیرالمؤمنین کرّم الله وجههم و نسب دوم الامام محمد بن الامام محمد بن الامام زید بن الامام زین العابدین علی بن الامام امیرالمؤمنین ابی عبدالله الحسین بن امیرالمؤمنین کرم الله وجههم.

[۱] حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، تاریخ نیشابور، ص۱۳۴، تلخیص محمد بن حسن بن احمد (خلیفه نیشابوری)، به کوشش بهمن کریمی.

ظاهراً منظور خلیفه از تساوی رتبه نسبِ والد امام رضا (علیه‌السّلام) با نسب امام‌زاده محروق این است که هر دو از سادات حسینی هستند نه این‌که هر دو فرزند یک پدر باشند، زیرا چنان‌که ملاحظه گردید نسب امام کاظم (علیه‌السّلام) و امام‌زاده محمد محروق به دو شاخه از فرزندان امام سجّاد (علیه‌السّلام) مربوط می‌شود؛ امام کاظم (علیه‌السّلام) از نوادگان امام محمد بن علی‌باقر (علیهما‌السّلام) و امام‌زاده محروق از نوادگان زید بن علی (علیه‌السّلام) است.

به هر حال، این اقدام امام رضا (علیه‌السّلام) در نیشابور ضمن این که احترام به امام زاده محروق و تایید شخصیت و اشاره به مقام معنوی او بوده، پایه گذار سنّت حسنه‌ای در باب توجه به قبور سادات و ذریه ائمه (علیهم‌السّلام) که نوعاً الهام بخش مسیر اهل‌بیت عصمت (علیهم‌السّلام) بوده‌اند نیز می‌باشد. بدون تردید، مردم نیشابور نیز از این حرکت امام رضا (علیه‌السّلام) تبعیّت کرده‌اند، چنان‌که خلیفه در بخش مربوط به مقابری که زیارت‌گاه مردم نیشابور است، از جمله مرقد امام‌زاده محروق را ذکر نموده و با عبارت‌های زیر آن را توصیف کرده است:

مسجد سلطان علوی شهید مقبول، ولی الله المقتول، فلذه (پاره) کبد الرسول صلوات الله و سلامه علیه و علی آله المعصومین اجمعین نام و نسب مبارک ایشان بر لوحی مسطور بر سر روضه ایشان به این ترتیب است: هذا قبر الامام محمد بن محمد بن زید بن علی بن الحسین بن علی بن ابی طالب (علیه‌السّلام) و رضی الله عنهم اجمعین.

[۲] حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، تاریخ نیشابور، ص۱۴۴، تلخیص محمد بن حسن بن احمد (خلیفه نیشابوری)، به کوشش بهمن کریمی.

هم‌اینک نیز بارگاه و مرقد امام‌زاده محمد محروق در مجاورت مقبره عمر خیام، از باشکوه‌ترین اماکن مقدس نیشابور محسوب می‌شود. چنان‌که ملاحظه گردید، خلیفه به شهادت و قتل امام‌زاده محمد محروق تصریح دارد. مشهور این است که جسد این امام زاده بزرگوار توسط حکّام وقت نیشابور با آتش سوزانده شده و لذا به «محروق» ملقّب گردیده است. این موضوع نیز گویای گوشه‌ای از مبارزات و مجاهدات طاقت فرسای سادات و پیروان ائمه (علیهم‌السّلام) در برابر حکّام جور و یادآور قیام یحیی بن زید و شهادت او و به دار‌آویختن وی توسط حکّام اموی در جوزجان خراسان است. بی‌شک، این مجاهدت‌ها از سویی و قساوت خصم از سوی دیگر، در بیداری مردم و هدایت ایشان به صراط مستقیم تاثیری عمیق و ماندگار داشته است.

معرفی اجمالی امام‌زاده محمد محروق

جناب محمد فرزند محمد فرزند زید فرزند امام زین‌العابدین (علیه‌السلام) پیشوای چهارم شیعیان مانند سایر بنی‌هاشم و علویین در زمان خلافت مامون عباسی، در سال ۱۹۹ هجری قمری در راس نهضتی در کوفه علیه خلافت عباسی قیام کرد و در نهایت پس از سرکوبی قیام و کشته شدن رهبر نظامی آن محمد بن محمد محروق (رهبر فکری و سیاسی شورش) برای اخذ تصمیم به مرو که مرکز خلافت بود فرستاده شد. اما در سال ۲۰۰ هجری قمری به دستور حاکم نیشابور به شهادت رسید.

محمدمحروق و قیام ابوالسرایا

در مورد شخصیّت امام‌زاده محمد محروق، در کتاب‌های رجالی شیعه هیچ مطلبی نیامده است. اما براساس گزارش‌های مندرج در منابع نسب‌شناسی و تاریخی، محمد بن محمد بن زید بن علی بن حسین (علیه‌السّلام) (امام زاده محروق) جزء علویانی بود که در قیام ابوالسّرایا، سرّی بن منصور ذهلی شیبانی

[۳] ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، مقاتل الطالبیین، ص۳۴۶، تحقیق محمد و مصطفی عبدالقادر عطا، چاپ اول:بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۲ق/ ۱۹۹۲م.

[۴] ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۶، ص۳۰۵.

[۵] ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۶، ص۳۴۰.

ـ دهم جمادی الثانی سال ۱۹۹ ق

[۶] ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، مقاتل الطالبیین، ص۳۴۸.

[۷] ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۶، ص۳۰۲.

ـ شرکت داشت.
فرماندهی نظامی قیام با ابوالسرایا بود و لذا این قیام بیشتر به نام قیام ابوالسریا معروف شده است،

[۸] ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، مقاتل الطالبیین، ص۳۴۴.

[۹] ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۶، ص۳۰۲.

ولی رهبری سیاسی و فکری قیام برعهده ابن طباطبا، یعنی ابوعبدالله محمد بن طباطبا ابراهیم بن اسماعیل بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب (علیهما‌السّلام)

[۱۰] ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، مقاتل الطالبیین، ص۳۴۴-۳۵۴.

[۱۱] ابن طقطقی، محمد بن علی، الاصیلی، ص۱۱۳.

[۱۲] ابن طقطقی، محمد بن علی، الاصیلی، ص۱۱۵- ۱۱۶.

[۱۳] ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۶، ص۳۰۲.

بود که طی برهه‌ای، رهبری زیدیه و علویان را عهده‌دار شد.

[۱۴] ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، مقاتل الطالبیین، ص۳۴۷.

ابن طباطبا (محمد بن ابراهیم حسنی) در اثنای قیام بر اثر بیماری وفات یافت.

[۱۵] ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، مقاتل الطالبیین، ص۳۵۳-۳۵۴.

در پی درگذشت ابن طباطبا، محمد محروق در حالی که کمتر از بیست سال عمر داشت،

[۱۶] ابن عِنَبَه، جمال‌الدین بن احمد، عمده الطالب فی انساب آل ابی طالب، ص۳۰۰.

[۱۷] ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، مقاتل الطالبیین، ص۳۵۴.

رهبری قیام و در واقع، امامت زیدیّه را در اواخر سال ۱۹۹ق برعهده گرفت.

[۱۸] مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب، ج۳، ص۴۳۹.

[۱۹] ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، مقاتل الطالبیین، ص۳۵۴.

[۲۰] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۳، ص۲۶۶.

ظاهراً به همین دلیل است که حاکم نیشابوری از محمد محروق با عنوان «الامام محمد» و «سلطان محمد محروق» یاد کرده است،

[۲۱] حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، تاریخ نیشابور، ص۱۳۴، تلخیص محمد بن حسن بن احمد (خلیفه نیشابوری)، به کوشش بهمن کریمی.

هم‌چنان که یکی از منابع نیز او را «احد الائمه الزیدیه؛ یکی از پیشوایان زیدیه» شمرده است.

[۲۲] حسینی مروزی، اسماعیل بن حسین، الفخری فی انساب الطالبیین، ص۵۱.

قیام ابوالسرایا پس از پیشرفت‌های بسیار در کوفه و شهرهای جنوبی عراق و در حالی که سران قیام، سلطه سیاسی خود را از یک سو تا مدائن و واسط و بصره و اهواز و از سوی دیگر تا یمن گسترش داده بودند،

[۲۳] ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، مقاتل الطالبیین، ص۳۵۵-۳۵۷.

[۲۴] ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۶، ص۳۰۵.

توسط هرثمه بن اعین که اینک تحت فرمان حسن بن سهل، والی عراق و بغداد بود

[۲۵] ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، مقاتل الطالبیین، ص۳۵۵-۳۳۷.

و البته به وسیله حیله‌ای تبلیغاتی نظیر حیله عمرو عاص در صفین،

[۲۶] ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، مقاتل الطالبیین، ص۳۶۳.

در آغاز سال ۲۰۰ق (شانزدهم محرم) به شکست کشیده شد.

[۲۷] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۳، ص۲۶۷.

[۲۸] ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، مقاتل الطالبیین، ص۳۵۵-۳۵۶.

[۲۹] ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، مقاتل الطالبیین، ص۳۶۴.

[۳۰] ابن جوزی، عبدالرحمن، المنتظم، ج۱۰، ص۸۲-۸۳.

ابوالسرایا توسط حسن بن سهل در مدائن یا در نهروان، در روز دهم ربیع الاول سال ۲۰۰ق گردن زده شد و محمد محروق به دستور حسن بن سهل نزد مامون که در خراسان (مرو) به سر می‌برد اعزام گردید.

[۳۱] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۳، ص۲۶۸.

[۳۲] ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، مقاتل الطالبیین، ص۳۶۶.

[۳۳] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، ج۸، ص۵۳۴.

[۳۴] ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۶، ص۳۰۹.

[۳۵] ذهبی، شمس‌الدین محمد، العبر فی خبر من غبر، ج۱، ص۲۵۹.

[۳۶] ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم، المعارف، ص۳۸۸.

[۳۷] ابن کثیر دمشقی، اسماعیل بن عمر، البدایه و النهایه، ج۱۰، ص۲۴۵.

محل شهادت و مرقد

گزارش منابع تا این‌جا یک دست است؛ یعنی تقریباً همه منابعی که به قیام ابوالسرایا پرداخته‌اند این موضوع را گزارش کرده‌اند که محمد بن زید به خراسان نزد مامون اعزام شد، اما درباره فرجام محمد که چگونه و در کدام یک از شهرهای خراسان رقم خورده است، برخی منابع، سکوت کرده،

[۳۸] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، ج۸، ص۵۳۵.

[۳۹] ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۶، ص۳۰۹.

[۴۰] ابن کثیر دمشقی، اسماعیل بن عمر، البدایه و النهایه، ج۱۰، ص۲۴۵.

[۴۱] ابن جوزی، عبدالرحمن، المنتظم، ج۱۰، ص۸۳.

[۴۲] ذهبی، شمس‌الدین محمد، العبر فی خبر من غبر، ج۱، ص۲۵۹.

[۴۳] خلیفه بن خیاط، تاریخ خلیفه بن خیاط، ص۴۷۰.

[۴۴] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۳، ص۲۶۸.

برخی درگذشت محمد را در مرو دانسته،

[۴۵] ابن عِنَبَه، جمال‌الدین بن احمد، عمده الطالب فی انساب آل ابی طالب، ص۳۰۰.

[۴۶] حسینی مروزی، اسماعیل بن حسین، الفخری فی انساب الطالبیین، ص۵۱.

[۴۷] ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، مقاتل الطالبیین، ص۳۶۶.

[۴۸] ابن طقطقی، محمد بن علی، الاصیلی، ص۲۳۸.

[۴۹] بخاری، سهل بن عبدالله، سر السلسله العلویه، ص۶۷.

و در این میان تنها منبعی که درگذشت محمد را در نیشابور ثبت کرده، حاکم نیشابوری است

[۵۰] حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، تاریخ نیشابور، ص۲۱۹-۲۲۰.

که چنان‌که گذشت افزون بر ذکر مدفن وی در نیشابور و ذکر نسب او از روی سنگ قبرش، زیارت مرقد وی را توسط امام رضا (علیه‌السّلام) نیز گزارش کرده است. بنابراین، تضاد و تعارض تنها میان گزارش حاکم از یک سو و گزارش منابعی که محل شهادت و مرقد محمد محروق را در مرو دانسته‌اند از سوی دیگر برقرار است.

نقد و بررسی

برای بررسی این دو گزارش متعارض، از میان گزارش‌های مدعی شهادت محمد محروق در مرو و وجود مرقد وی در این شهر قوی‌ترین گزارش را برمی‌گزینیم و تکلیف آن را در برابر گزارش حاکم که مرقد محمد محروق را در نیشابور دانسته روشن می‌کنیم. یکی از این دو گزارش، از حاکم نیشابوری مؤلف کتاب تاریخ نیشابور و صاحب المستدرک علی الصحیحین (متوفای ۴۰۵ق) است و دیگری متعلق به سید ابی‌طالب عزّالدین حسینی مروزی نسب‌شناس بزرگ و مؤلف شانزده عنوان کتاب در علم انساب و رجال و بعضاً مشتمل بر شصت مجلد،

[۵۱] حسینی مروزی، اسماعیل بن حسین، الفخری فی انساب الطالبیین، ص۱۱-۱۲ (مقدمه آیه الله مرعشی نجفی).

(متوفای پس از سال ۶۱۴ق) می‌باشد.

گزارش حاکم درباره قبر امام‌زاده محمد محروق در نیشابور که به دو مناسبت ایراد شده بود، پیش از این ملاحظه شد. کیفیت گزارش حاکم بسیار گویا و صریح است و جایی برای توجیه و تاویل و احتمال خطا برجای نمی‌گذارد. حاکم، خود اهل نیشابور بوده و مستند وی لوح روی قبر امام زاده محروق است.

گزارش سیدابوطالب مروزی درباره وجود قبر امام‌زاده محمد در شهر مرو نیز در صراحت و اتقان همانند گزارش حاکم نیشابوری است. سیدابوطالب که در نسب‌شناسی «سادات» زبردست، و خود ساکن مرو بوده و در این شهر منصب قضاوت داشته

[۵۲] حسینی مروزی، اسماعیل بن حسین، الفخری فی انساب الطالبیین، ص۱۶.

و کتاب الفخری فی انساب الطالبیین را به تقاضای فخر رازی مفسر بزرگ قرآن کریم نگاشته است،

[۵۳] حسینی مروزی، اسماعیل بن حسین، الفخری فی انساب الطالبیین، ص۱۸.

درباره محمد بن محمد بن زید می‌نویسد:

بازماندگان محمد بن زید الشهید تنها از طریق یکی از دو فرزند وی به نام جعفر ملقب به رئیس و شاعر می‌باشد، و اما فرزند دیگر محمد بن زید، به نام محمد بن محمد، ملقب به «المؤید بالله» که یکی از ائمه زیدیه بود، بازمانده‌ای ندارد. هم جعفر بن محمد بن زید و هم محمد بن محمد زید، هر دو در مرو به قتل رسیدند و قبر آن دو در این شهر است. قبر محمد در محله «شلکیانه» و قبر جعفر در پشت کوچه «ساسان» و در کنار نهر «سفرنرم» واقع است.

[۵۴] حسینی مروزی، اسماعیل بن حسین، الفخری فی انساب الطالبیین، ص۵۱.

با همه این اوصاف، گزارش حاکم محفوف به قراینی است که آن را بر گزارش سیدابوطالب مروزی قوت می‌بخشد. نخست، آن که مستند گزارش حاکم، لوح موجود بر روی قبر آن بزرگوار بوده است، در حالی که مستند گزارش مروزی معلوم نیست و احتمالا متکی به شهرت بوده است، و چه‌بسیار شهرت‌هایی که با واقعیّت انطباق ندارد. دوم، آن که گزارش حاکم، دست‌کم دویست سال پیش از گزارش مروزی ثبت شده و طبعاً از اصالت بیشتری برخوردار است. سوم، این‌که، باوجود تبحّر مروزی در نسب‌شناسی سادات، کار او در مورد عموم سادات در سراسر جهان اسلام است و حال آن‌که تاریخ حاکم، تاریخ محلّی است و معمولا تاریخ‌های محلّی از اتقان بیشتری برخوردار است. چهارم، آن‌که براساس گزارش حاکم، امام رضا (علیه‌السّلام) که معاصر محمد بن محمد بن زید بوده، مرقد وی را در نیشابور زیارت کرده و ضمن تایید سیادت وی، در این میان هیچ سخنی از ناحیه حضرت که گویای خدشه در نسب وی باشد، ثبت نشده است. با توجه به حساسیّت و اهتمام مردم نیشابور به سخنان حضرت، چنان‌چه ایشان درباره امام‌زاده مزبور دیدگاه و سخنی برخلاف تصور مردم داشت، مطمئناً در تاریخ می‌ماند. پنجم، این‌که مرقد و بارگاه این امام‌زاده پیش و پس از حمله مغول یک‌سره در این شهر با همین نام و نسب برقرار بوده و هیچ‌کس در آن خدشه نکرده است. بنابراین، گزارش حاکم در باب محل قبر امام‌زاده محروق اطمینان بخش‌تر از گزارش سیدابوطالب مروزی به‌نظر می‌رسد.

از سوی دیگر کتاب اطلس تاریخی ایران – خراسان بزرگ، قول به دفن محمد بن محمد بن زید را در مرو تقویت می‌کند و می‌نویسد:
«با توجه به اینکه اصل کتاب تاریخ نیشابور وجود ندارد، نمی‌توان دریافت که آیا نویسنده اصلی، دفن محمد بن محمد را در آن مکان گزارش داده و یا اینکه در هنگام ترجمه و استنساخ، چنین نسبی ضبط شده است؛ به ویژه که از ترجمه این کتاب نیز به جز مقدار اندکی باقی نمانده است.
از سوی دیگر، ابن فندق بیهی (د. ۵۶۵ق) که از تاریخ نیشابور بسیار بهره برده است، مدفون در تلاگرد را محمد بن محمد بن حسین ذی‌المدمعه بن زید الشهید می‌داند که بدون فرزند از دنیا رفته است.

[۵۵] بیهقی، ابن فندق، لباب الانساب، ج۲، ص ۴۴۲.

بنابراین، محمد بن محمد بن زید الشهید در مرو کشته و مدفون شده است.»

[۵۶] رضائی برجکی، اسماعیل، اطلس تاریخی سادات ایران – خراسان بزرگ، ص ۸۰.

براین اساس، اگرچه دفن محمد بن محمد بن زید در نیشابور (که مشهور است) دارای قرائن و شواهد زیادی است، اما ادله دفن ایشان در مرو نیز خالی از قوت نیست؛ لذا نتیجه‌گیری نهایی در این مسأله را مشکل می‌سازد و ما از ارائه نظر نهایی حذر می‌کنیم.

چگونگی شهادت

در باب چگونگی شهادت امام‌زاده محروق در میان گزارش‌های موجود، هیچ‌جا سخن از سوزانده شدن جنازه او در میان نیست. آن‌چه در گزارش‌های موجود بدان تصریح شده، «مقتول» بودن وی می‌باشد که در این میان در برخی منابع به قتل وی به وسیله سمّ که منجر به تکه تکه شدن ریه او و خروج آن از حلقوم مبارکش گردیده، تصریح شده است.

[۵۷] حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، تاریخ نیشابور، ص۱۴۴.

[۵۸] ابن عِنَبَه، جمال‌الدین بن احمد، عمده الطالب فی انساب آل ابی طالب، ص۳۰۰.

[۵۹] حسینی مروزی، اسماعیل بن حسین، الفخری فی انساب الطالبیین، ص۵۱.

[۶۰] ابن طقطقی، محمد بن علی، الاصیلی، ص۲۳۸.

[۶۱] ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، مقاتل الطالبیین، ص۳۶۶.

تنها در تاریخ حاکم، بی‌هیچ توضیحی، از او با عنوان «سلطان محمد محروق» یاد شده است.

[۶۲] حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، تاریخ نیشابور، ص۱۳۴.

بنابراین، آن‌چه در علت توصیف امام‌زاده محمد به (محروق) گفته می‌شود صرفاً روایت شفاهی است، (گفتنی است که آقای نظریان از متولیان آستانه مقدسه امام زاده محمد محروق که ظاهراً دستی در تاریخ نیز دارد، اذعان داشت که در علت توصیف این امام زاده به (محروق)، جز روایات شفاهی منبعی وجود ندارد.) لذا این احتمال وجود دارد که در این میان، تصحیف و تبدیلی صورت گرفته باشد؛ به این ترتیب که عنوان «مهروق» (کسی که خونش ریخته شده) به «محروق» تبدیل شده است. تبدیل «هاء» به «حاء» در گویش نیشابوری بی سابقه نیست، چنان که در این گویش به «هوله»، «حوله» و به «هال»، «حال» گفته می‌شود. بدین ترتیب، عنوان «محروق» (مهروق) با گزارش منابع تاریخی هماهنگ می‌شود.

تاریخ شهادت

نکته دیگر درباره با امام‌زاده محمد محروق (مهروق)، سال شهادت وی است. براساس منابع، قیام ابوالسرایا و ابن طباطبا و محمد بن محمد بن زید در آغاز سال ۲۰۰ق یعنی در یازدهم یا شانزدهم ماه محرم شکست خورده است،

[۶۳] ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، مقاتل الطالبیین، ص۳۶۴.

[۶۴] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، ج۸، ص۵۳۴.

[۶۵] ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۶، ص۳۰۹.

ابوالسرایا در دهم ماه ربیع الاول (ماه دوم سال ۲۰۰ق) به قتل رسیده و در همین تاریخ، محمد همراه سر ابوالسرایا از عراق به خراسان اعزام شده است.

[۶۶] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، ج۸، ص۵۳۴-۵۳۵.

بنابه گزارش ابوالفرج، محمد چهل روز پس از رسیدن نزد مامون در خراسان، به شهادت رسیده است.

[۶۷] ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، مقاتل الطالبیین، ص۳۶۶.

بنابراین، با محاسبه زمان لازم جهت پیمودن مسیر عراق تا خراسان، می‌توان حدس زد که وی در ماه پنجم یا ششم سال ۲۰۰ ق شهید شده است. طبعاً گزارش برخی منابع که شهادت او را در سال ۲۰۲ ق و در سن بیست سالگی دانسته است،

[۶۸] ابن عِنَ