توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل نقش تاریخی تابعین ۹۲ اسلاید در PowerPoint دارای ۹۲ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل نقش تاریخی تابعین ۹۲ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل نقش تاریخی تابعین ۹۲ اسلاید در PowerPoint :

پاورپوینت کامل نقش تاریخی تابعین ۹۲ اسلاید در PowerPoint

تابعین به‌معنای مصطلح ــ یعنی کلان نسلی پس از کلان نسل صحابه ــ نقش تاریخی پراهمیتی را در تاریخ فرهنگ اسلامی ‌ایفا نموده‌اند.

فهرست مندرجات

۱ – پاورپوینت کامل نقش تاریخی تابعین ۹۲ اسلاید در PowerPoint
۱.۱ – تابعین و انتقال میراث پیامبر
۱.۲ – قداست تعلیم تابعین
۲ – چالشهای فرهنگی عصر تابعین
۲.۱ – گرایش‌های مذهبی عصر تابعین
۲.۲ – عصر نضج ستیزهای اعتقادی
۲.۳ – اختلافات در حوزه فقه
۲.۴ – ارزیابی لیث‌بن‌سعد ازاختلافات فقهی
۲.۵ – پرهیز از دانش رسمی در برخی از زهاد تابعین
۳ – تابعین و انتقال سنت نبوی
۳.۱ – حفظ حدیث به صورت شفاهی
۳.۲ – مخالفتها با وضع قرارداد برای حفظ حدیث
۳.۳ – تبیین ابن سیرین از این اختلافات
۳.۴ – موج حرکت اسناد
۳.۵ – علت ارسال احادیث
۴ – تنوع معارف در عصر تابعین
۴.۱ – مهارت خاص برخی از تابعین
۴.۲ – تابعین واسطه انتقال قرائت به قراء عشره
۴.۳ – تخصصی شدن علوم اسلا‌می
۵ – تنوع مکاتب در عصر تابعین
۵.۱ – دو مکتب جدا از هم در مدینه
۵.۲ – مکتب ابن عباس در مکه
۵.۳ – تنوع مکاتب در مدینه
۵.۴ – مکتب تابعین در بصره
۵.۵ – جهت‌گیریهای متأخرین بصره
۵.۶ – حضور تابعین در مراکز مختلف ایران
۵.۷ – نفوذ مدینه در سرزمین شام
۵.۸ – مصر در عهد تابعین
۶ – پانویس
۷ – منبع

نقش تاریخـی تابعین

فـارغ از آنچه در‌بار تحولات رخ داده در کاربرد اصطلاح تابعین و فرایند شکل‌گیری مفهوم آن سخن گفته شد، تابعین به‌معنای مصطلح ــ یعنی کلان نسلی پس از کلان نسل صحابه ــ نقش تاریخی پراهمیتی را در تاریخ فرهنگ اسلامی ‌ایفا نموده‌اند.
دشوار است بتوان این دو موضوع را از یکدیگر تفکیک کرد که آیا نخست طبق تابعین تقدس یافته، و سپس فضایلی برای آنان مطرح شده است، یا از آن روی که فضایلی برای آنان مسلم بوده، هاله‌ای از قداست این طبقه را فراگرفته است.
به هر روی، این یک واقعیت تاریخی است که این‌ هاله از قداست در طی تاریخ اسلام وجود داشته، و در تأیید آن، آیات قرآنی و احادیث نبوی مورد استناد بوده است.

تابعین و انتقال میراث پیامبر

تا این‌اندازه به خوبی قابل درک است که تابعین به عنوان نسلی که صحابه را درک کرده بودند، در انتقال میراث پیامبر اسلام – صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم- به نسلهای پسین نقشی بسیار مهم ایفا کرده‌اند و طبیعی است که پس از صحابه به عنوان آگاه‌ترین نسل به سنت نبوی و تعالیم عصر آن حضرت شناخته شده باشند.

قداست تعلیم تابعین

دور تدوین علوم اسلامی، از اوایل سد ۲ق، یعنی پس از سپری شدن عصر تابعین آغاز گشته است.
بدین‌ترتیب، از آن حیث که آنان به‌عنوان واسطه‌ای میان عصر صحابه و عصر تدوین، یک مرحله از انتقال سینه به سینه را عهده‌دار گشته‌اند، شرایط آنان با نسلهای پس از ایشان کاملاً متفاوت بوده است.
همچنین تدوین‌نیافتگی علوم اسلامی و درآمیخته نشدن تعالیم دینی آنان با ساختارهای علمی، عملاً دانایی آنان بر معارف دینی نوعی دانایی انگیخته و نه برخاسته از یک سامان علمی تلقی شده، و این امر به تعالیم آنان قداستی ویژه بخشیده است.
بدین ترتیب است که در تلقی عام جهان اسلام، نسل پس از تابعیـن ــ به اصطلاح اتباع تابعین ــ در جایگاه قدسی و معنوی، کاملاً از نسل تابعین متمایز بوده است.

چالشهای فرهنگی عصر تابعین

تنها توجهی گذرا به برخی اتفاقات عصر تابعین کافی است تا استعداد این دور تاریخی را برای تحولات مهم فرهنگی معلوم کند. از نظر سیاسی، دور حاکمیت شاخ سفیانی از بنی‌امیه ، مقارن با اوایل عصر تابعین است.
در ۶۴ق، تابعین دوره‌ای از هرج‌و‌مرج در خلافت را تجربه کردند که با وجود کوتاهی در زمان، دوره‌ای بسیار اثرگذار در تاریخ فرهنگ اسلامی بود.
از ۶۵ق، حاکمیت در شاخ مروانی بنی‌امیه تثبیت شد که تا پایان عصر تابعین ادامه داشت.
بیش از ۲۰ سال خلافت عبدالملک بن مروان (۶۵-۸۶ق) و دور کوتاه خلافت عمر‌بن‌عبدالعزیز (۹۹-۱۰۱ق)، به سبب تأثیری که در تحولات گوناگون اجتماعی و فرهنگی نهاده‌اند، حائز اهمیت‌اند، اما به این ویژگیها باید نکته‌ای را نیز افزود و آن اینکه، این دو خلیفه خود در شمار تابعین جای گرفته‌اند.
قیامهای متعدد شیعی، خارجی و قیامهایی چون دیر الجماجم ، حره و توابین که نمی‌توانند در هیچ‌یک از دو گروه یاد‌شده طبقه‌بندی شوند، هم تحولات فرهنگی‌ ـ سیاسی عصر تابعین را پیچیده‌تر ساخته‌اند.

گرایش‌های مذهبی عصر تابعین

در حیط مذهب، گرایش شیعه که پس از وفات رسول اکرم – صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم- پدید آمده بود و در عصر صحابه ریشه داشت، در عصر تابعین اوج گرفت.
گرایش عثمانی که به دنبال کشته شدن وی در ۳۵ق پدید آمد، بیشترین اهمیت را در عصر تابعین داشت و در عصر اتباع تابعین، اهمیت آن روی به کاستی نهاد.
گرایش خوارج که به دنبال جریان حکمیت در جنگ صفین در ۳۷ق پدید آمده بود، به ویژه از ۶۴ق پس از افتراق بزرگ خوارج، وارد مرحل جدیدی شد و برخی گرو‌ههای تندرو خوارج، به خصوص ازارقه را به صحنه آورد.
اینکه یحیی‌بن‌سعید انصاری یادآور ‌می‌شود که تابعین دربار ابوبکر و عمر اختلاف نداشتند، اختلاف میان آنان دربار عثمان و علی روی داد،

[۱] احمد بن‌ حنبل‌، العلل‌ و معرفه الرجال‌، ج۳، ص۴۸۰، به‌ کوشش‌ وصی‌الله‌ عباس‌، بیروت‌، ۱۴۰۸ق‌/ ۱۹۸۸م‌.

با وجود اغراق‌آمیز بودن در بخش نخست، در بخش دوم بسیار گویاست.

عصر نضج ستیزهای اعتقادی

فارغ از اختلافات دربار امامت ، برخی از ستیزهای اعتقادی جهان اسلام، از عصر تابعین نضج گرفته، یا اهمیت یافته است؛ از آن میان باید به اختلاف در باب قَدَر ، ارجاء و پای‌گیری مُرجِئه نخستین، و اختلاف در باب منزلت فاسق اشاره کرد؛ اما بحث دربار مسئل خلق قرآن در عصر تابعین بسیار محدود بوده است و این‌که برخی کوشش داشته‌اند تا قول به مخلوق نبودن قرآن را به ۷۰ تن از تابعین نسبت دهند،

[۲] حسین بغوی، معالم التنزیل، ج۴، ص۷۸، به کوشش خالد عک و مروان سوار، بیروت، ۱۴۰۷ق/۱۹۸۷م.

انتسابی غلوآمیز است.

اختلافات در حوزه فقه

در حوز فقه ، مسئل «اَرَأَیتَ» یا پرسشهای فرضی در فقه و سامان‌گرایی از مسائل طرح شده، در عصر متأخران تابعین بوده است، در حالی که در نسلهای متقدم تابعین اساس مسئله طرح نشده بوده است.
شماری از تابعین چون عامر شعبی به شدت با پدید ارأیت و توسع تقدیری فقه مخالف بودند.
در حیط رأی، کاربرد قیاس از یک سو و نقد کاربرد آن از مسائلی است که در عصر تابعین آغاز شده است

[۳] عبدالرزاق صنعانی‌، المصنف‌، ج۸، ص۲۱۴، به‌ کوشش‌ حبیب‌ الرحمان‌ اعظمی‌، بیروت‌، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م‌.

[۴] عبدالله دارمی‌، السنن‌ ، ج۱، ص۷۷ ، به‌کوشش فواز احمد زمرلی‌ و خالد سبع‌علمی،بیروت، ۱۴۰۷ق .

[۵] علی ابن‌حزم‌، الاحکام‌، ج۸، ص۵۱۱، قاهره، ۱۴۰۴ق.

نه اختلاف در شنیده‌ها از صحابه ونه‌کاربرد رأی میان آنان،

[۶] محمد سرخسی‌، الاصول‌، ج۱، ص۹۰، به‌ کوشش‌ ابوالوفا افغانی‌، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۷۲ق‌.

به تنهایی امری دور از انتظار نبود و در محافل پیش و پس از تابعین همواره وجود داشت.
ویژگی عصر تابعین، در این است که از سویی دامن این اختلافات در سمع و رأی گسترش یافته، و در عین حال، حد‌فاصل سمع از رأی، مانند عصر صحابه همچنان تبیین نشده بوده است.
آنچه مخاطبان در عمل با آن مواجه بوده‌اند، فتاوایی اغلب مجرد از استدلال بود که حتی در صورت پرسش، از روشهایی قابل ارزیابی پیروی ‌نمی‌کرد.

ارزیابی لیث‌بن‌سعد ازاختلافات فقهی

لیث‌بن‌سعد با ارزیابی خود از اختلاف فقهی در عصر تابعین، به این نکته اشاره دارد که بااینکه اختلاف فقهی میان اصحاب سابقه داشته، در عصر تابعین این اختلاف به شدیدترین وجه خود آشکار شده بود؛ در حالی که همو دربار اختلاف فقهی در عصر اتباع تابعین با این قاطعیت سخن نگفته است

[۷] لیث‌ بن‌ سعد، «رساله الی‌ مالک‌ بن‌ انس‌»، ج۱، ص۴۸۹، ضمن ‌ج ۴ تاریخ یحیی بن معین، روایت دوری، به‌کوشش‌احمد محمد نور سیف، مکه، ۱۳۹۹ق/ ۱۹۷۹م.

و این امر از آن روست که به روزگار اتباع‌تابعین‌روشها سامان‌یافته‌تر، و اختلافات مهار شده‌تر بوده است.

پرهیز از دانش رسمی در برخی از زهاد تابعین

پرهیز از دانش رسمی، هرچند به دور از رأی، از جمله ویژگیهایی است که در برخی از زهاد تابعین دیده ‌می‌شد؛ به عنوان نمونه باید از کسانی چون اویس قرنی و هرم بن حیان عبدی یاد کرد که حتی حیطه‌هایی چون تفسیر قرآن و روایت حدیث را از سلوک خود دور ‌می‌دانسته، و از آن پرهیز ‌می‌کرده‌اند.

[۸] محمد حاکم‌ نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین فی الحدیث‌، ج۳، ص۴۵۹، به کوشش مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت، ۱۴۱۱ق/۱۹۹۰م.

[۹] احمد ابونعیم‌ اصفهانی‌، حلیه الاولیاء، ج۲، ص۸۵، قاهره‌، ۱۳۵۱ق‌/۱۹۳۲م‌.

بر‌اساس برخی قراین، باید گفت: جماعتی از تابعین که چنین رویکردی نسبت به علوم اسلا‌می‌داشته‌اند، پرشمار بوده است، اما همین نقش‌باختگی آنان در حیط علوم است که نام‌آنان را ــ جز معدودی نخبگان ــ به دست فراموشی سپرده است.
اینان باید همان گروه قُرّاء باشند که در دانایی، به قرائت قرآن و زیست زاهدانه بسنده ‌می‌کردند

[۱۰] احمد ابونعیم‌ اصفهانی‌، حلیه الاولیاء، ج۲، ص۸۵، قاهره‌، ۱۳۵۱ق‌/۱۹۳۲م‌.

و بخش مهمی‌ از کسانی هستند که با عنوان عمو‌می‌ «قراء» در برخی از جریانهای سیاسی سد نخست، از صفین گرفته،

[۱۱] نصر بن‌ مزاحم‌، وقعه صفین‌، ج۱، ص۱۸۸، به‌ کوشش‌ عبدالسلام‌ محمدهارون‌، قاهره‌، ۱۳۸۲ق‌.

[۱۲] نصر بن‌ مزاحم‌، وقعه صفین‌، ج۱، ص۱۹۰، به‌ کوشش‌ عبدالسلام‌ محمدهارون‌، قاهره‌، ۱۳۸۲ق‌.

[۱۳] نصر بن‌ مزاحم‌، وقعه صفین‌، ج۱، ص۱۹۶، به‌ کوشش‌ عبدالسلام‌ محمدهارون‌، قاهره‌، ۱۳۸۲ق‌.

[۱۴] طبری، تاریخ‌، ج۳، ص۷۷، بیروت، ۱۴۰۷ق.

تا قیام ابن اشعث شخصیتی جمعی یافته‌اند.

[۱۵] نصر بن‌ مزاحم‌، وقعه صفین‌، ج۱، ص۱۸۸، به‌ کوشش‌ عبدالسلام‌ محمدهارون‌، قاهره‌، ۱۳۸۲ق‌.

[۱۶] نصر بن‌ مزاحم‌، وقعه صفین‌، ج۱، ص۱۹۰، به‌ کوشش‌ عبدالسلام‌ محمدهارون‌، قاهره‌، ۱۳۸۲ق‌.

[۱۷] نصر بن‌ مزاحم‌، وقعه صفین‌، ج۱، ص۱۹۶، به‌ کوشش‌ عبدالسلام‌ محمدهارون‌، قاهره‌، ۱۳۸۲ق‌.

[۱۸] خلیفه بن خیاط، التاریخ، ج۱، ص۲۲۱، به کوشش مصطفی نجیب فواز و حکمت کشلی فواز، بیروت، ۱۴۱۵ق.

[۱۹] الامامه و السیاسه، منسوب‌ به‌ ابن قتیبه‌، ج۱، ص۱۴۸، به کوشش علی شیری، بیروت، ۱۹۹۰م.

[۲۰] طبری، تاریخ‌، ج۳، ص۶۳۱، بیروت، ۱۴۰۷ق.

[۲۱] طبری، تاریخ‌، ج۳، ص۶۳۵، بیروت، ۱۴۰۷ق.

تابعین و انتقال سنت نبوی

ناگفته پیداست که تابعین به عنوان طبق واسطه میان صحابه و طبق اتباع خود، چه نقش پراهمیتی در انتقال سنت نبوی ایفا کرده‌اند.
اِشراف برخی از تابعین به حدیث نبوی به‌اندازه‌ای بود که گاه کهتران صحابه را وادار ‌می‌ساخت تا برخی از احادیث پیامبر- صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم- را که از شخص آن حضرت یا صحاب او نشنیده بودند، از تابعین بشنوند.
این پدیده‌ای است نادر که در مواردی رخ داده است؛ از همین رو، در کتب علم الحدیث وقوع آن گوشزد ‌می‌شده است

[۲۲] سیوطی، تدریب‌ الراوی، ج۲، ص۲۴۵، به‌ کوشش‌ عبدالوهاب‌ عبداللطیف‌، قاهره‌، ۱۳۸۵ق‌/۱۹۶۶م‌.

و گاه کسانی چون خطیب بغدادی دربار موارد آن تک‌نگاریهایی را پدید آورده‌اند.

[۲۳] محمد رودانی‌، صله الخلف‌، ج۱، ص۲۴۹، به‌ کوشش‌ محمد حجی‌، بیروت‌، ۱۴۰۸ق‌/ ۱۹۸۸م‌.

حفظ حدیث به صورت شفاهی

روایت سنتی حکایت از آن دارد که حدیث تا روزگار عمر ابن عبدالعزیز (۹۹-۱۰۱ق) به صورت شفاهی حفظ ‌می‌شد و پژوهشهای اخیر نیز با وجود انتقادی که بر اطلاق این روایت سنتی دارد، محدود بودن کاربرد نوشته در حفظ حدیث را پیشاپیش پذیرفته است.
همچنین این نکته نیز مورد توافق است که در عصر تابعین، در کنار عالمانی که کتابت حدیث را تشویق ‌می‌کرده‌اند، گروهی به شدت با آن مخالفت داشته‌اند.

[۲۴] عبدالله دارمی‌، السنن‌، ج۱، ص۱۳۰، به‌کوشش فواز احمد زمرلی‌ و خالد سبع‌علمی، بیروت، ۱۴۰۷ق.

مخالفتها با وضع قرارداد برای حفظ حدیث

اما جواز یا منع کتابت حدیث تنها مناقش حوز حفظ حدیث در عصر تابعین نبود، بلکه گسترش وضع و تحریف در حدیث، تابعین را در این باره نگران کرده، و برخی از آنان را وادار به نهادن قراردادهایی برای صیانت حدیث ساخته بود.
این قراردادها که به جنبه‌های مختلفی از تدقیق در سند روایت و متن حدیث باز‌می‌گشت، اگرچه برای عالمان دوره‌های بعد در شمار مسلمات تلقی ‌می‌شد، در عصر تابعین مخالفانی داشت و موضوعی برای کشمکش میان محافظه‌کاریِ خطرپذیر و نگاهبانی نوآورانه از حدیث بود؛ کشمکشی که به‌سختی می‌توان گفت که کدام سوی آن گراینده به پاسداری از سنت و کدام سو گراینده به نوآوری بود.

تبیین ابن سیرین از این اختلافات

ابن سیرین (د ۱۱۰ق/ ۷۲۹م) که خود از رهبران جریان هوادار اِسناد بود، مسئله اسناد در عصر تابعین را چنین تبیین کرده است: در گذشته کسی دربار اسناد پرسش نمی‌کرد، تا آن‌که فتنه واقع شد و پس از وقوع فتنه بود که به افراد گفته ‌می‌شد نام رجال (واسطه) خود را یاد کنید.

[۲۵] احمد بن‌ حنبل‌، العلل‌ و معرفه الرجال‌، ج۲، ص۵۵۹، به‌ کوشش‌ وصی‌الله‌ عباس‌، بیروت‌، ۱۴۰۸ق‌/ ۱۹۸۸م‌.

[۲۶] مسلم بن حجاج، الصحیح، ج۱، ص۱۵، به کوشش محمد فؤاد عبدالباقی، قاهره، ۱۹۵۵م.

[۲۷] احمد ابونعیم‌ اصفهانی‌، حلیه الاولیاء، ج۲، ص۲۷۸، قاهره‌، ۱۳۵۱ق‌/۱۹۳۲م‌.

موج حرکت اسناد

هم‌زمان با ابن‌سیرین که حرکت اسناد را در بصره آغاز کرد، موجی موازی در دیگر سرزمینها نیز وجود داشت که از آن جمله باید به جریان مدینه به رهبری ابن شهاب زهری اشاره کرد.

[۲۸] عبدالله حمیدی، المسند، ج۲، ص۵۰۲، به‌کوشش حبیب‌ الرحمان‌ اعظمی، بیروت/قاهره، ۱۴۰۹ق/ ۱۹۸۸م.

[۲۹] یوسف ابن‌ عبـدالبر، التمهید، ج۶، ص۱۸۳، به کوشش مصطفی‌ بن‌ احمد علوی‌ و محمد عبدالکبیر بکری‌، رباط، ۱۳۸۷ق.

گزارش سفیان ثوری به روشنی نشان ‌می‌دهد که در برخی جاها، مانند مکه چگونه اسنادگرایانی چون عمرو بن دینار با افرادی با حساسیت کم در این باره مانند عبدالکریم بن ابی المُخارِق ، مقابله داشته‌اند

[۳۰] احمد بن‌ حنبل‌، العلل‌ و معرفه الرجال‌، ج۳، ص۴۶۹، به‌ کوشش‌ وصی‌الله‌ عباس‌، بیروت‌، ۱۴۰۸ق‌/ ۱۹۸۸م‌.

[۳۱] احمد طحاوی ، شرح معانی الآثار ، ج۱، ص۲۲۶ ، به کوشش محمد زهری نجار، بیروت، ۱۳۹۹ق

[۳۲] علی آمدی‌، الاحکام‌، ج۲، ص۱۳۷، به‌ کوشش‌ سید جمیلی‌، بیروت‌، ۱۴۰۴ق‌/۱۹۸۴م‌.