توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل نظرات در تفسیر علمی ۱۱۶ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۱۶ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل نظرات در تفسیر علمی ۱۱۶ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل نظرات در تفسیر علمی ۱۱۶ اسلاید در PowerPoint :

پاورپوینت کامل نظرات در تفسیر علمی ۱۱۶ اسلاید در PowerPoint

تفسیر قرآن کریم با بهره گیری از یافته های علم تجربی را تفسیر علمی گویند.

فهرست مندرجات

۱ – مراد از علم
۲ – طرفداری و مخالفت با تفسیرهای علمی
۲.۱ – منظرهای گوناگون در تأیید یا ردّ
۲.۱.۱ – از منظر معرفت شناختی
۲.۱.۲ – با توجه به هدف قرآن
۲.۱.۳ – با توجه به مخاطب
۲.۱.۴ – با توجه به پیامد
۲.۱.۵ – به لحاظ رعایت قواعد تفسیری
۳ – مقبولیت تفسیر علمی
۴ – فهرست منابع
۵ – پانویس
۶ – منبع

مراد از علم

مراد از علم در «تفسیر علمی» معنای خاص آن یعنی علم تجربی (Science) است و علمی نامیدن این رویکرد نه به جهت روش آن در تفسیر، بلکه به لحاظ پرداختن مفسر به موضوعات مرتبط با این دانش در قرآن است.

طرفداری و مخالفت با تفسیرهای علمی

به رغم اقبال گسترده‌ای که در قرون اخیر از تفسیر علمی صورت گرفت، این رویکرد تقریباً از همان ابتدا از سوی گروه های مختلف و از منظرهای گوناگون با مخالفت روبه رو شد، شاید بتوان امین خولی را در شمار اولین‌اندیشهوران مسلمانی دانست که به رغم تجددطلبی، به مخالفت با این گونه تفسیر پرداخت، برخی نواندیشان دینی نیز که بیش‌تر از منظر یک متن ادبی در قرآن نگریسته‌اند به پیروی از امین خولی به نقد این جریان پرداخته‌اند، چنان که گروهی از عالمان سنتی و بعضاً سَلَفی نیز که رویکرد عقلانی علمی جدید را به کلی نادرست می‌دانند، این رویکرد را نقد کرده‌اند.
از خولی، رشیدرضا، مراغی، عقاد، شلتوت، دروزه، خطیب، زرقانی، سیدقطب در کنار شاطبی ـ از قدما ـ به عنوان مخالف، و از عبده، طنطاوی، کواکبی، ابن بادیس، دراز، غمراوی، شعراوی، ابن عاشور، فرید وجدی، نورسی در کنار غزالی ،فخررازی، سیوطی، مرسی، زرکشی به عنوان موافق یاد شده است

[۱] الاشارات العلمیه فی القرآن الکریم، غنیم کارم، ج۱، ص۱۱۳ – ۱۲۵، قاهره، دارالفکر العربی، ۱۴۱۵ ق.

[۲] الاشارات العلمیه فی القرآن الکریم، غنیم کارم، ج۱، ص۱۲۸ – ۱۴۸، قاهره، دارالفکر العربی، ۱۴۱۵ ق.

[۳] التفسیر العلمی للقرآن فی المیزان، احمد عمر ابوحجر، ج۱، ص۲۹۷ – ۳۵۵، بیروت، دارقتیبه، ۱۴۱۱ ق.

[۴] التفسیر والمفسرون، محمد حسین الذهبی، ج ۲، ص ۵۱۹ – ۵۳۲، قاهره، دارالکتب الحدیثه، ۱۳۹۶ ق.

در کنار این موارد، برخی اسامی افرادی را به این صف بندی افزوده‌اند که قطعاً به این بحث نظر نداشته‌اند؛ مانند آن‌که در شمار موافقان تفسیر علمی از ابن مسعود، علامه مجلسی و نیز ابن سینا، ملاصدرا و ملاهادی سبزواری یاد کرده‌اند،

[۵] درآمدی بر تفسیر علمی قرآن، محمد علی رضائی اصفهانی، ج۱، ص۲۹۲ – ۳۰۶، قم، اسوه، ۱۳۷۵ ش.

اینان توجه نداشته‌اند که فیلسوفان از افراد یاد شده ازاین‌رو به مباحث طبیعی پرداخته‌اند که در شمار فلسفه قدیم بوده است؛ و در واقع از رویکردی فلسفی برخوردارند؛ افزون بر این‌که این ادعا در مورد برخی دیگر نیز با یک نمونه ثابت نمی‌شود.
در میان قرآن پژوهان ایرانی، به نظر می‌رسد با اصل تفسیر علمی مخالفت نشده و از عالمی نام برده نشده است، این گونه طبقه بندی قرآن پژوهان به عنوان موافق و مخالف از جهاتی درخور تأمل است؛ نخست آن‌که برخی از اینان صرفاً از جهتی خاص به نقد تفسیر علمی پرداخته‌اند؛ اما با اصل آن مخالفتی نداشته‌اند؛ از جمله رشیدرضا و مراغی

[۶] التفسیر والمفسرون، محمد حسین الذهبی، ج۲، ص۵۱۹، قاهره، دارالکتب الحدیثه، ۱۳۹۶ ق.

سید قطب را نیز باید در کنار همین افراد یاد کرد که گرچه نقدی کلی بر تفسیر علمی وارد می‌کند؛ اما برخی صورت های آن را می‌پذیرد،

[۷] فی ظلال القرآن، سید قطب (م ۱۳۸۶ ق)، ج۱، ص۱۸۳، القاهره، دارالشروق، ۱۴۰۰ ق.

به همین دلیل برخی تقسیم سه ‌گانه‌ای را ارائه داده و در گروه سوم قائلان به تفصیل را آورده‌اند

[۸] درآمدی بر تفسیر علمی قرآن، محمد علی رضائی اصفهانی، ج۱، ص۳۲۷ – ۳۴۶، قم، اسوه، ۱۳۷۵ ش.

دوم آنکه، برخی از کسانی که از موافقان شمرده شده‌اند، لزوماً «طرفدار» یا «مدافع» نیستند، بلکه «موافق» اند، زیرا آن‌ها اگرچه تفسیر علمی را جایز شمرده، بعضاً از آن بهره گرفته‌اند؛ اما جانبداری یا تشویق و ترغیب چندانی نیز در سخنان آن‌ها یافت نمی‌شود، در حالی که برخی دیگر مانند سر سید احمد خان، اگرچه عملاً به تفسیر علمی نپرداخته‌اند؛ اما مکرر از آن طرفداری کرده‌اند.

[۹] دانشنامه جهان اسلام، زیر نظر حداد عادل و دیگران، ج۷، ص۶۹۱، تهران، بنیاد دائره المعارف اسلامی، ۱۳۷۸ ش.

منظرهای گوناگون در تأیید یا ردّ

با توجه به دقیق نبودن دسته بندی متفکران اسلامی، آنچه را در کلام افراد مختلف به عنوان اشکال یا حُسن، مطرح شده، بدون آن‌که لزوماً گوینده آن را‌ به‌طور کلی موافق یا مخالف بدانیم، می‌توان در چند محور طبقه بندی کرد:
۱. از منظر معرفت شناختی. ۲. با توجه به هدف قرآن. ۳. با توجه به مخاطب. ۴. با توجه به پیامد؛ ۵. به لحاظ رعایت قواعد تفسیری.

از منظر معرفت شناختی

موافقان و مخالفان تفسیر علمی، آن را از منظر معرفت شناختی بررسی کرده‌اند، موافقان به آیات ۳۸ سوره انعام و ۸۹ سوره نحل، در کنار روایاتی که قرآن را مشتمل بر علم اولین و آخرین می‌داند استناد کرده‌اند، طبق این رویکرد به لحاظ معرفت شناسی، قرآن اصول همه علوم از جمله علوم طبیعی را دربرمی‌گیرد

[۱۰] القرآن والعلم الحدیث، عبدالرزاق نوفل، ج۱، ص۲۳، بیروت، دارالکتاب العربی، ۱۴۰۴ ق.

[۱۱] التفسیر العلمی للآیات الکونیه فی القرآن، حنفی احمد، ج۱، ص۵ – ۶، مصر، دارالمعارف، ۱۹۶۰ م.

[۱۲] اتجاهات التفسیر فی القرن الرابع عشر، فهد بن عبدالرحمن الرومی، ج۲، ص۵۷۵، السطوریه، ۱۴۰۷ ق.

برخی این دیدگاه را توسعه داده، مدعی شده‌اند که قرآن نه تنها دربردارنده همه علوم است، بلکه با تأمل در آیات مربوط به آفرینش و بهره گیری درست از آن می‌توان به کشفیات جدید علمی رسیده، از قافله کنونی علم نیز پیش تر رفت،

[۱۳] جواهر القرآن، الغزالی (م ۵۰۵ ق)، ج۳، ص۱۹، بیروت، دارالآفاق الجدیده، ۱۹۷۸ م.

[۱۴] جواهر القرآن، الغزالی (م ۵۰۵ ق)، ج۵، ص۵۵، بیروت، دارالآفاق الجدیده، ۱۹۷۸ م.

[۱۵] التفسیر العلمی للآیات الکونیه فی القرآن، حنفی احمد، ج۱، ص۲۸، مصر، دارالمعارف، ۱۹۶۰ م.

[۱۶] شریعت در آینه معرفت، عبدالله جوادی آملی، ج۱، ص۱۸۲، تهران، مرکز فرهنگی رجاء، ۱۳۷۲ ش.

البته شاید بتوان این دیدگاه را بدین گونه تعدیل کرد که با دقت در آیات قرآنی و الهام گیری از آن می‌توان به نظریه‌پردازی در حوزه های علوم تجربی پرداخت، برخی نویسندگان، این رویکرد را درباره احادیث و در حوزه روان شناسی مطرح کرده‌اند که البته شاید با توجه به جزئی پردازی روایات، در حوزه احادیث عملی تر باشد

[۱۷] علوم الحدیث (مجله)، ش ۲۹، س ۸۲، ص ۲۵؛ «بهره گیری از حدیث در روانشناسی»، تهران، مرکز علوم الحدیث.

چنان که برخی از نویسندگان درحوزه تفسیر علمی، عملاً به این کار مبادرت ورزیده، به نظریه پردازی پرداخته‌اند

[۱۸] زمین و آسمان و ستارگان از نظر قرآن، محمد صادقی، ج۱، ص۳۸ – ۳۹، تهران، مصطفوی، ۱۳۵۶ ش.

و برخی دیگر با ملاک قرار دادن قرآن، بین نظریه های علمی، گزینش کرده‌اند

[۱۹] اولین دانشگاه و آخرین پیامبر، سید رضا پاک نژاد (م ۱۳۶۰ ش)، ج۱، ص۲۷۱ – ۲۷۲، تهران، کتابفروشی اسلامیه، ۱۳۴۹ ش.

بسیاری از کسانی که از علم در تفسیر آیات بهره گرفته‌اند، لزوماً به این دو اعتقاد (در برگیری همه علوم و رسیدن به کشفیات جدید) باور نداشته‌اند، مهم ‌ترین اشکالی که به دلالت آیات مذکور وارد شده، آن است که چون هدف قرآن هدایت بشر است، همه آنچه که بیان کرده و از ذکرش فروگذار نکرده، چیزهایی است که برای «هدایت» لازم است نه همه علوم

[۲۰] تفسیر القرآن الکریم، محمود الشلتوت، ص ۱۱، تهران، التقریب بین المذاهب الاسلامیه، ۱۳۷۹ ش.

[۲۱] التفسیر العلمی للقرآن فی المیزان، احمد عمر ابوحجر، ج۱۲، ص۳۲۴ – ۳۲۵، بیروت، دارقتیبه، ۱۴۱۱ ق.

[۲۲] العلوم الطبیعیه فی القرآن، یوسف المروه، ج۱، ص۳۸، بیروت، دار مکتبه الهلال، ۱۳۷۸ ق.

در موضوع دوم نیز بسیاری از موافقان تفسیر علمی هم این دیدگاه را باور نداشته‌اند و به رغم طرفداری جدی از تفسیر علمی، رسیدن به کشفیات جدید را جز از طریق فراهم آمدن مقدمات علمی آن میسر ندانسته‌اند

[۲۳] الاشارات العلمیه فی القرآن الکریم، غنیم کارم، ج۱، ص۶۱ – ۶۲، قاهره، دارالفکر العربی، ۱۴۱۵ ق.

مخالفان تفسیر علمی، به لحاظ معرفت شناسی، اما از منظری دیگر، این رویکرد را نقد کرده‌اند؛ چه حقایق و چه تئوری ها، غیرقطعی و محدود به تجربه و ابزار و شرایط بشری می‌خواند و ایجاد هرگونه ارتباط بین این دوسطح مختلف معرفتی را اشتباه می‌داند،

[۲۴] تفسیر القرآن الکریم، محمود الشلتوت، تهران، التقریب بین المذاهب الاسلامیه، ۱۳۷۹ ش.

[۲۵] فی ظلال القرآن، سید قطب (م ۱۳۸۶ ق)، ج۱، ص۱۸۲، القاهره، دارالشروق، ۱۴۰۰ ق.

در عین حال او بهره گیری از علم را در «تعمیق و توسعه» مدلول آیه جایز و بلکه مطلوب می‌شمارد؛ اما توضیح نمی‌دهد که انواع «ارتباط» باطل بین مطالب علمی و قرآن چیست و چرا این مورد اشکال ندارد، همچنان که مراد او از توسعه و تعمیق نیز کاملاً روشن نبوده، با شیوه تفسیری وی سازگار نیست

[۲۶] عقلگرایی در تفاسیر قرن چهاردهم، شادی نفیسی، ج۱، ص۱۷۷ – ۱۸۱، قم، دفتر تبلیغات، ۱۳۷۹ ش.

با توجه به هدف قرآن

گروهی از قرآن پژوهان با توجه به هدف قرآن، به نقد تفسیر علمی پرداخته‌اند، ایشان قرآن را کتاب هدایت دانسته‌اند که در بحث از آفرینش تنها با این هدف سخن می‌گوید که مخاطبان خود را متوجه نظم و تدبیر عالم سازد که بر مدبر و صانعی حکیم دلالت می‌کند،

[۲۷] التفسیر والمفسرون، محمد حسین الذهبی، ج ۲، ص ۴۸۵ – ۴۹۴، قاهره، دارالکتب الحدیثه، ۱۳۹۶ ق.

[۲۸] اتجاهات التفسیر فی القرن الرابع عشر، فهد بن عبدالرحمن الرومی، ج۲، ص۵۸۱، السطوریه، ۱۴۰۷ ق.

[۲۹] سوره الرحمن و سور قصار، الشوقی ضیف، ج۱، ص۱۰، قاهره، دارالمعارف.

با در نظر گرفتن این هدف قرآن، صرف توجه کلی به نظم و تدبیر در عالم کافی است و نیازی به پرداختن به جزئیات مطالب نیست و حتی ممکن است پرداختن به جزئیات، مخاطب را از توجه به آن اهداف کلی باز دارد

[۳۰] التفسیر والمفسرون، محمد حسین الذهبی، ج ۲، ص ۴۸۵ – ۴۹۴، قاهره، دارالکتب الحدیثه، ۱۳۹۶ ق.

[۳۱] سوره الرحمن و سور قصار، الشوقی ضیف، ج۱، ص۱۰، قاهره، دارالمعارف.

[۳۲] التفسیر الحدیث، محمد عزّه دروزه (م ۱۴۰۴ ق)، ج ۲، ص ۱۹۰ – ۱۹۱، بیروت، دارالغرب الاسلامی، ۱۴۲۱ ق.

چنان که بر تفسیر علمی از آن رو اشکال کرده‌اند که با پرداختن به جزئیات این موضوع، قرآن را نه کتاب هدایت بلکه کتاب طب و هندسه و… قرار داده است

[۳۳] التفسیر والمفسرون، محمد حسین الذهبی، ج ۲، ص ۴۸۵ – ۴۹۴، قاهره، دارالکتب الحدیثه، ۱۳۹۶ ق.

[۳۴] مناهج تجدید فی النحو والبلاغه، امین الخولی، ج۱، ص۲۹۴، دارالمعرفه، ۱۹۶۱ م.

[۳۵] تفسیر القرآن الکریم، محمود الشلتوت، ص ۱۳، تهران، التقریب بین المذاهب الاسلامیه، ۱۳۷۹ ش.

اگرچه مخالفان تفسیر علمی از این منظر موافقان را نکوهیده‌اند، عموم طرفداران نیز بر همین امر تأکید داشته‌اند، عبده که در قرآن به عنوان کتاب دین و هدایت می‌نگرد، تأکید می‌کند که هدفش تأمین سعادت انسان در دنیا و آخرت است و به هر موضوعی غیر آن پرداخته باشد، صرفاً وسیله‌ای برای تحقق آن اهداف برتر است

[۳۶] تفسیر المنار، رشید رضا (م ۱۳۵۴ ق)، ج۱، ص۱۷، قاهره، دارالمنار، ۱۳۷۳ ق.

مؤلفان کتاب های خاص در تفسیر علمی نیز بر همین حقیقت پای فشرده‌اند

[۳۷] تفسیر المنار، رشید رضا (م ۱۳۵۴ ق)، ج۱، ص۲۵، قاهره، دارالمنار، ۱۳۷۳ ق.

[۳۸] اتجاهات التفسیر فی القرن الرابع عشر، فهد بن عبدالرحمن الرومی، ج۲، ص۵۷۱، السطوریه، ۱۴۰۷ ق.

[۳۹] مع الطب فی القرآن، محمد محمود عبد الله، ج۱، ص۲۴، بیروت، مؤسسه الایمان، ۱۴۱۷ ق.

با این همه برخی از طرفداران تفسیر علمی، عنایت قرآن را به علم، فراتر از یک مقدمه برای اثبات صانع و… دانسته و اهتمام قرآن را به علم، مشوقی برای پرداختن به آن معرفی کرده‌اند، عبدالرزاق نوفل در عین آن‌که قرآن را کتاب تشریع و معاملات، تأمل و عبادات، توحید و ایمان، بلاغت و ادب می‌داند، آن را کتاب علم هم می‌خواند

[۴۰] باد و باران در قرآن، مهدی بازرگان، ج۱، ص۱۳ ـ ۱۵، به کوشش جعفری.

طنطاوی نیز بر آن است که قرآن اهتمام ویژه‌ای به علم دارد و در بیش از ۷۵۰ آیه به صراحت، تنها درباره جهان طبیعت سخن گفته است.

[۴۱] القرآن والعلم الحدیث، عبدالرزاق نوفل، ص ۲۳، بیروت، دارالکتاب العربی، ۱۴۰۴ ق.

[۴۲] جواهر القرآن، الغزالی (م ۵۰۵ ق)، ج۱، ص۳، بیروت، دارالآفاق الجدیده، ۱۹۷۸ م.

با توجه به مخاطب

توجه به فهم مخاطبان اولیه، از مهم ‌ترین مبانی نقد تفسیر علمی است که در اصل شاطبی آن را مطرح کرده است، او فهم مخاطبان اولیه را که عالم ‌ترین و آگاه ‌ترین به قرآن می‌داند، فهم نهایی از قرآن تلقی می‌کند

[۴۳] جواهر القرآن، الغزالی (م ۵۰۵ ق)، ج۱، ص۵۵، بیروت، دارالآفاق الجدیده، ۱۹۷۸ م.

و نپرداختن ایشان را به تفسیر علمی، ملاک نادرستی این شیوه تفسیری می‌داند

[۴۴] الموافقات فی اصول الشریعه، ابراهیم بن موسی الشاطبی، ج۲، ص۳۸۹، بیروت، دارالمعرفه، ۱۴۱۵ ق.

در دوره معاصر، امین خولی این دیدگاه را با پردازشی نو، در قالب اصولی برای درک متن‌ به‌طور کلی و درک قرآن‌ به‌طور خاص، ضابطه مند ساخت، از نظر او قرآن در ظرف زمانی و مکانی خاص نازل شده است، این ظرف تاریخی در تعیین معنا و مراد آن جایگاهی ممتاز دارد و همان گونه که در فهم معنای واژگان عربی قرآن باید آن را از ورای ۱۵ قرن تحول و دگرگونی، به معنای عصر نزول فهمید و تفسیر کرد، باید توجه داشت که قرآن که در اوج بلاغت قرار دارد، نه از فراز تاریخ بلکه در خطاب با مردمان عصر نزول نازل شده است و نمی‌تواند بلیغانه آن‌ها را مخاطب قرار دهد، در حالی که از سخنش هیچ درنمی یابند، اگر آن را فهمیده‌اند باید در کلامشان نمود یابد و اگر نفهمیده‌اند، قرآن را چگونه می‌توان بلیغ شمرد؟ بر این اساس خولی دو قاعده را برای درک قرآن، پایه می‌گذارد:
أ. باید واژگان قرآنی را در معنای عصر نزول آن به کار برد. ب. فهم ما از قرآن باید در سطح فهم مخاطبان اولین (عصر نزول) از آن باشد.

[۴۵] الموافقات فی اصول الشریعه، ابراهیم بن موسی الشاطبی، ج۳، ص۳۴۰، بیروت، دارالمعرفه، ۱۴۱۵ ق.

سخن خولی در کلام بسیاری از مخالفان تفسیر علمی، بازتاب می‌یابد و بعضاً ارزش گذاری های ایمانی نیز بدان افزوده می‌گردد، محمدکامل حسین با تکرار همین ادعا، تفسیر علمی را حکایتگر ضعف ایمان قائلان بدان می‌داند

[۴۶] مناهج تجدید فی النحو والبلاغه، امین الخولی، ج۱، ص۲۹۳ – ۲۹۴، دارالمعرفه، ۱۹۶۱ م.

و برخی

[۴۷] اتجاهات التفسیر فی القرن الرابع عشر، فهد بن عبدالرحمن الرومی، ج۲، ص۵۸۸، السطوریه، ۱۴۰۷ ق.

از جمله عزت دروزه آن را مخالفت با پیامبراکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) تلقی می‌کنند که مفسر تفسیر علمی در واقع بر آن است که نبی اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) به همه آنچه در قرآن آمده، آگاه نبوده است

[۴۸] اتجاهات التفسیر فی العصر الحدیث، عبدالمجید المحتسب، ج۱، ص۳۱۷، بیروت، دارالفکر، ۱۳۹۳ ق.

در واقع او بر آن است که باید همه فهم پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) از قرآن گرچه مخاطبان آن دوره آمادگی فهم و پذیرش را نداشته باشند، بیان و به ما منتقل می‌شده است که البته تنها به حذف تفسیر علمی بلکه به انکار هرگونه تفسیری فراتر از روایات، می‌انجامد.

[۴۹] اتجاهات التفسیر فی القرن الرابع عشر، فهد بن عبدالرحمن الرومی، ج۲، ص۵۸۴، السطوریه، ۱۴۰۷ ق.

این دیدگاه را برخی دیگر نقد کرده‌اند؛ از نظر ایشان صرف این‌که مخاطبان نخستین، مفهوم اصلی را دریابند، در تحقق بلاغت قرآن و لحاظ کردن مخاطب کافی است و آگاهی از بیش از آن لازم نیست

[۵۰] «تفسیر علمی بایدها و نبایدها»، آیینه پژوهش (مجله)، ج۱، ص۱۳، قم، دفتر تبلیغات اسلامی.

در عین حال که برخی دیگر این ادعا را زیر سؤال برده‌اند که بر چه اساس می‌توان ادعا کرد که عرب همه مفاهیم قرآنی را دریافته‌اند؛ همچنان که چرا باید از نص قرآنی که در مقابل فهم معانی مختلف از آن انعطاف دارد، به اعتبار فهم محدوده بشری یک دوره خاص، دست کشید

[۵۱] تفسیر التحریر والتنویر، ابن عاشور (م ۱۳۹۳ ق)، ج۱، ص۱۲۶ – ۱۲۷، تونس، الدار التونسیه، ۱۹۹۷ م.

موافقان تفسیر علمی نیز در اثبات حقانیت روش تفسیری خود از جهتی دیگر مخاطبان را لحاظ کرده‌اند.

با توجه به پیامد

تفسیر علمی با توجه به پیامد آن مورد تأیید و تکذیب قرار گرفته است، مخالفان با تأمل در تاریخ پر فراز و نشیب علم و عمر کوتاه تئوری‌ها و یافته‌ها که با کشفی دیگر زیر سؤال می‌روند (عمری که با شتاب یافتن کشفیات در عصر انفجار اطلاعات کوتاه و کوتاه تر می‌گردد) با تفسیر علمی مخالفت ورزیده‌اند، چرا که در تفسیر علمی با ایجاد پیوند بین قرآن و علم، سرنوشت این دو به نوعی به هم گره می‌خورد و با سقوط هر تئوری، اعتبار قرآن نیز به چالش کشیده می‌شود

[۵۲] اتجاهات التجدید فی تفسیر القرآن الکریم فی مصر، محمد ابراهیم الشریف، ج۱، ص۶۷۹، قاهره، دارالتراث، ۱۴۰۲ ق.

این نگرانی به روشنی با تأمل در سرنوشت تفسیر الجواهر تأیید می‌شود که در آغاز بسیار با استقبال روبه رو شد ولی پس از مدت کوتاهی از رونق افتاد

[۵۳] تفسیر القرآن الکریم، محمود الشلتوت، ص ۱۳، تهران، التقریب بین المذاهب الاسلامیه، ۱۳۷۹ ش.

[۵۴] اتجاهات التجدید فی تفسیر القرآن الکریم فی مصر، محمد ابراهیم الشریف، ج۱، ص۷۰۳، قاهره، دارالتراث، ۱۴۰۲ ق.

در مقابل، موافقان تفسیرعلمی، با توجه به پیامد آن‌که بعضاً به اثبات « اعجاز علمی » قرآن می‌انجامد از آن دفاع کرده‌اند.
مهم ‌ترین ثمره تفسیر علمی و نقطه قوت آن را باید اثبات اعجاز علمی برای قرآن دانست، در تعریف اعجاز علمی، وجه اعجاز و صحت استعمال این تعبیر بین قرآن پژوهان نظر واحدی نیست؛

[۵۵] اتجاهات التجدید فی تفسیر القرآن الکریم فی مصر، محمد ابراهیم الشریف، ج۱، ص۷۱۰، قاهره، دارالتراث، ۱۴۰۲ ق.

ک