مهسا فایل |
سایت دانلود فایل پاورپوینت کامل مفهوم آرزو ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint
در حال بارگذاری
توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد
پاورپوینت کامل مفهوم آرزو ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است
شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.
لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.
توجه : در صورت مشاهده بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل مفهوم آرزو ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد
بخشی از متن پاورپوینت کامل مفهوم آرزو ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint :
پاورپوینت کامل مفهوم آرزو ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint
آرزو: خواهش چیزی که دستیابی به آن محال یا دور از انتظار است.
فهرست مندرجات
۱ – آرزو در قرآن
۱.۱ – لیت
۱.۲ – لو
۱.۳ – هل
۱.۴ – لعل
۱.۵ – تمنی
۱.۶ – ود
۱.۷ – امل
۲ – حقیقت آرزو
۳ – آرزوهای ناروا
۴ – نقش شیطان در ایجاد آرزو
۵ – دستیابی به آرزو
۶ – آرزوهای کافران
۷ – آرزوهای اهلکتاب
۸ – آرزوهای منافقان
۹ – آرزوهای مؤمنان
۱۰ – آرزوی پیامبران
۱۱ – آرزوهای پس از مرگ
۱۲ – فهرست منابع
۱۳ – پانویس
۱۴ – منبع
آرزو در قرآن
آرمان نیز به معنای آرزو، ولی دارای کاربرد محدودتری است و گویا فقط بر آن دسته از آرزوهایکلانکه برای شخص، محترم و مقدّس و قابل دستیابی است، اطلاق میشود. آرزو در فارسی با «کاش و ای کاش» و در قرآن با واژههای گوناگونی ادا میشود که عبارتند از:
لیت
۱. لیت: این واژه که ۱۴ بار در قرآن کریم به کار رفته و از حروف مشبّهه بالفعل است،
[۱] لسانالعرب، ج۱۲، ص۳۷۳.
اصلیترین و رایجترین کاربرد را برای آرزو دارد: «قالَ یـلیتَ بَینِی و بَینکَ بُعدَ المَشرِقَینِ فَبِئسَ القَرِین = گفت: ای کاش میان من و تو دوری خاور و باختر بود!»
[۲] زخرف/سوره۴۳، آیه۳۸.
لو
۲. لو: این واژه که در اصل برای شرط، وضعشده، گاهی در معنای آرزو بهکار میرود:
[۳] الکشاف، ج۱، ص۲۱۲.
[۴] الکشاف، ج۴، ص۱۳۸.
[۵] کتاب المطول، ج۱، ص۲۲۵.
«فَلَو أَنَّ لَنا کَرَّهً فَنَکونَ مِنالمُؤمِنین = ایکاشبازگشتی برای مابود واز مؤمنان میشدیم!»
[۶] شعراء/سوره۲۶، آیه۱۰۲.
[۷] زمر/سوره۳۹، آیه۵۸.
[۸] بقره/سوره۲، آیه۱۶۷.
هل
۳. هل: این واژه نیز که اصل ساختارش برای پرسش است، در مواردی برای بیان آرزو به کار میرود:
[۹] مجمعالبیان فیتفسیر القرآن، ج۴، ص۶۵۷.
[۱۰] مجمعالبیان فیتفسیر القرآن، ج۸، ص۸۰۴.
[۱۱] کتاب المطول، ج۱، ص۲۲۵.
«فَهَل لَنا مِن شُفَعاءَ فَیشفَعوا لَنا= کاشبرایما شفیعانی باشد که برای ما شفاعت کنند!»
[۱۲] اعراف/سوره۷، آیه۵۳.
[۱۳] شوری/سوره۴۲، آیه۴۴.
[۱۴] غافر/سوره۴۰، آیه۱۱.
لعل
۴. لعل: برخی بر اساس قواعد نحوی در آیه ۳۶ غافر این واژه را که کاربرد اصلیاش برای اظهار امید است،
[۱۵] مغنیاللبیب، ج۱، ص۳۷۹.
به معنای آرزو دانستهاند
[۱۶] الکشاف، ج۴، ص۱۶۷.
[۱۷] کتاب المطول، ج۱، ص۲۲۶.
: «وقَالَ فِرعونُ یـَـهـَـمـَـنُ ابنِ لِی صَرحاً لَعلِّی أَبلغُ الأَسبـَـب = و فرعون گفت: ای هامان ! برای من برجی افراشته بساز؛ شاید به درهای آسمان برسم». دانشمندان علوم بلاغت، کاربرد این چهار واژه را متفاوت دانسته، برآنند که «هل» و «لعل» حاکی از امید آرزوکننده به تحقّق آرزو است؛ در حالی که «لو» از ناامیدی حکایت دارد و «لیت» به معنای مطلق آرزو و از هر دو ویژگی خالی است.
[۱۸] مختصرالمعانی، ج۱، ص۲۰۰؛ مختصرالمعانی، ج۱، ص۲۰۱
[۱۹] معترک الاَقران، ج۲، ص۲۹۴.
[۲۰] معترک الاَقران، ج۲، ص۲۹۹.
تمنی
۵. تمنّی: این واژه، از ریشه (مـ ن ـ ی) حالت خبری داشته، برای گزارش از آرزوی خود یا دیگری بهکار میرود. معنای اصلی آن تقدیر و اندازهگیری، وهنگامی که به باب تَفَعُّل میرود، به معنای آرزویی است که شخص آن را در ذهن خود فرض میکند و اندازه میگیرد.
[۲۱] معجم مقاییساللغه، ج۵، ص۲۷۶.
ابناثیر آن را به معنای میل داشتن به تحقّق چیزی محبوب دانسته است؛
[۲۲] النهایه، ابناثیر، ج۴، ص۳۶۷،.
ولی صاحب التحقیق بر آن است که تمنّی در اصل هر دو معنا را دارا است؛ یعنی «مُنی» در اصل به معنای میلداشتن به حصول چیزی، همراه با اندازه گرفتن آن است
[۲۳] التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۱۱، ص۱۸۵.
و راغب، تمنّی را به گونهای معنا کرده که با کذب رابطه نزدیکی دارد. اومیگوید تمنّی عبارت است از تصوّر چیزی در نفس و این گاهی از روی فکر است؛ ولی بیشتر حدسی است؛ از این رو بیشتر آرزوها تصوّر کردن امور حدسی است که حقیقت نداشته، کاذبند.
[۲۴] مفردات الفاظ القرآن، ج۱، ص۷۷۹.
لغویان، معانی دیگری نیز برای تمنّی یاد کردهاند که با معنای آرزو ارتباط دارد و از جمله، تلاوت کردن را بر آن تطبیق دادهاند. ابومنصور، وجه نامگذاری تلاوت به امنیّه را این دانسته که وقتی تلاوتکننده
[۲۵] قرآن
به آیه رحمت برمیخورد، آن را تمنّا دارد و چون به آیه عذاب میرسد، رهایی از آن را آرزو میکند.
[۲۶] لسانالعرب، ج۱۳، ص۲۰۴.
برخی مفسّران، تمنّی در آیه ۵۲ حج
[۲۷] حج/سوره۲۲، آیه۵۲.
و امانی در آیه ۷۸ بقره
[۲۸] بقره/سوره۲، آیه۷۸.
را بر همین معنا حمل کردهاند.
[۲۹] مجمعالبیان فیتفسیر القرآن، ج۱، ص۲۹۰.
[۳۰] مجمعالبیان فیتفسیر القرآن، ج۷، ص۱۴۵.
[۳۱] قرطبی، ج۲، ص۶
«اُمنیّه» از همین مادّه یکبار، وجمع آن «امانی» پنج بار در قرآن دیده میشود که نام شیء مورد آرزو است.
[۳۲] التحریروالتنویر، ج۱۷، ص۲۹۷
به عبارت دیگر، آن صورت خیالی آرزو است که نفس انسان از آن لذّتمیبرد.
[۳۳] المیزان فی تفسیر القرآن، ج۵، ص۸۶.
به نظر راغب، امنیّه صورت نفسانی آرزو است که در ذهن آرزوکننده ایجاد میشود. وی درباره ارتباط آرزو با دروغ میگوید: آرزو مبدأدروغ است؛ زیرا هیچیک از آن دو حقیقت ندارد؛ از این رو میتوان از دروغ به آرزو تعبیر کرد. راغب، تفسیر مجاهد و ابنعبّاس را
[۳۴] جامعالبیان عن تأویل آی القرآن، ج۱، ص۵۲۹.
[۳۵] جامعالبیان عن تأویل آی القرآن، ج۱، ص۵۳۰.
از واژه «امانی» به دروغ در آیه
[۳۶] بقره/سوره۲، آیه۷۸.
(و مِنهُم أُمِّیُّونَ لاَیَعلَمونَ الکِتـبَ إِلاَّ أَمَانِیَّ) شاهد برایناستنباط گرفته است؛
[۳۷] مفردات الفاظ القرآن، ج۱، ص۷۸۰.
ولی برخی دیگر از مفسّران و لغویان، دروغ را یکی از معانی تمنّی دانستهاند.
[۳۸] مجمعالبیان فیتفسیر القرآن، ج۱، ص۲۸۹.
[۳۹] لسانالعرب، ج۱۳، ص۲۰۴.
ود
۶. وَدَّ: مضارع آن «یَوَدّ» از دیگر واژههایی است که افزون بر معنای دوست داشتن، به معنای آرزو کردن نیز آمده است.
[۴۰] معجم مقاییساللغه، ج۶، ص۷۵.
راغب علّت کاربرد این واژه در معنای آرزو را این دانسته که در هر آرزویی دوست داشتن نهفته است.
[۴۱] مفردات الفاظ القرآن، ج۱، ص۸۶۰.
صاحب التحقیق در جهت پیوند این دو معنا بر آن است که معنای اصلی این واژه در اصل، میل داشتن، یعنی مرتبه ضعیفی از محبّت است
[۴۲] التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۱۳، ص۶۴.
که در آرزو نیز وجود دارد. از سوی دیگر، ابنفارس برای تمایز بین این دو معنا، به اختلاف مبدأ اشتقاق تمسّکجسته، میگوید: وَدّ به معنای دوست داشتن از مصدر «وُدّ» و به معنای آرزو کردن از مصدر «وداده» است.
[۴۳] معجم مقاییساللغه، ج۶، ص۷۵.
به طور کلی، بررسی کاربرد واژه وَدَّ نشان میدهد در همه مواردی که به معنای آرزو کردن آمده، مفعول آن، جمله، وآنجا که به معنای دوست داشتن است، مفعولش مفرد است؛
[۴۴] معجم مقاییساللغه، ج۶، ص۷۵.
چنانکه برخی مفسّران با توجّه به موارد قرآنی، به این تفاوت تصریح کردهاند.
[۴۵] روحالمعانی فی تفسیر القرآن العظیم، ج۱، ص۵۵۰.
موارد قرآنی نیز همین را تأیید میکند.
امل
۷. برخی واژه «امل» را نیز به آرزو معنا کردهاند. صاحب التحقیق مینویسد: معنای حقیقی امل، امید دور داشتن و انتظار کشیدن چیزی است که حصول آن بعید است و در فارسی به آن آرزو گفته میشود؛
[۴۶] التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۱، ص۱۴۹.
ولی از سوی هیچیک از مفسّران پیشین، این واژه بر آرزو (تمنّی) تطبیق داده نشده است. خلیل، امل را به امید
[۴۷] ترتیب کتاب العین، ج۱، ص۵۴.
و ابنفارس، به تثبّت و انتظار معنا کردهاند
[۴۸] معجم مقاییساللغه، ج۱، ص۱۴۰.
و چون در هر انتظاری، امید هم نهفته است، این واژه در معنای امید بهکار میرود. بررسی کاربرد این واژه نشان میدهد که امل، غیر از آرزو است؛ زیرا امل برخلاف آرزو به امور محال تعلّق نمیگیرد؛
[۴۹] معجم الفروق اللغویه، ج۱، ص۷۴.
همچنین آرزو در باره امور گذشته و آینده به کار میرود؛
[۵۰] معجم الفروق اللغویه، ج۱، ص۱۴۳.
[۵۱] التبیان فی تفسیر القرآن، ج۳، ص۱۸۴.
در حالیکه امل درباره گذشته به کار نمیرود؛ البتّه امل در برخی موارد، معنایی نزدیک به آرزو دارد و آنجایی است که مورد آرزو امری محال نبوده، مربوط به آینده باشد؛ بنابراین، امل، با آرمان، سازگاری و تطابق بیشتری دارد. این واژه که دو بار در قرآن آمده، یک بار امری نکوهیده معرّفی شده: «ذَرهُم یَأکُلوا و یَتَمتَّعوا و یُلهِهِمُ الأَملُ فَسوفَ یَعلَمون = بگذارشان تا بخورند و بهره گیرند و آرزوها سرگرمشان کند و به زودی خواهند دانست»
[۵۲] حجر/سوره۱۵، آیه۳.
و بار دیگر، اعمال صالح انسان، املی بهتر و صادقتر از مال و فرزندان که زینت دنیا است، دانسته شده است: «والبـقِیـتُ الصـّلِحـتُ خَیرٌ عِندَ رَبِّکَ ثَواباً و خَیرٌ أَمَلاً».
[۵۳] کهف/سوره۱۸، آیه۴۶.
این آیات نشان میدهد که «امل» میتواند در مواردی ستوده باشد.
حقیقت آرزو
در روایاتی چند از پیامبر (صلیاللهعلیهوآلهوسلم) و امامان (علیهمالسلام) مؤمنان از املِ دور و دراز، نهی شدهاند؛ چرا که موجب فراموشی قیامت میشود.
[۵۴] التفسیرالکبیر، ج۱۹، ص۱۵۵
[۵۵] کتاب الخصال، ج۱، ص۱۵.
[۵۶] الکافی، ج۲، ص۳۲۹.
در روایاتی نیز به کوتاه کردن امل سفارش شده است.
[۵۷] الامالی، طوسی، ج۱، ص۷.
[۵۸] بحارالانوار، ج۴۰، ص۹۸.
[۵۹] بحارالانوار، ج۴۲، ص۲۰۳.
[۶۰] بحارالانوار، ج۶۷، ص۶۸.
[۶۱] بحارالانوار، ج۶۷، ص۳۱۰.
مفسّران در اینباره که آرزو امری زبانی است یا قلبی، دو دستهاند: طبرسیبه بیشتر متکلّمان نسبت میدهد که آرزو را از مقوله گفتار میدانند؛ یعنی انسان برای چیزی که نبوده است، بگوید کاش میبود یا برای چیزی که هست، بگوید کاش نمیبود؛ ولی جُبّائی از متکلّمان معتزلی، آرزو را از مقوله معنا و امری قلبی دانسته است؛ با این توضیح که آرزو نه از قبیل اراده است؛ زیرا اراده، فقط به امور ممکن تعلّق میگیرد و نه از قبیل میل و خواهش؛ زیرا میل و خواهش به گذشته تعلّق نمیگیرد؛ در حالی که آرزو، هم به امور ناممکن و هم به امور گذشته تعلّق میگیرد.
[۶۲] مجمعالبیان فیتفسیر القرآن، ج۱، ص۳۱۹.
[۶۳] مجمعالبیان فیتفسیر القرآن، ج۳، ص۶۳.
فخر رازی نظر نخست را به معتزله نسبت داده و ضمن بعید دانستن آن میگوید: به نظر اشاعره، آرزو عبارت از خواستن چیزی است که به تحقّق نیافتن آن یقین یا گمان دارد؛
[۶۴] التفسیر الکبیر، ج۱۰، ص۸۰.
افزون بر این، آرزو از نوع انشا است که بسان جملههایگزارشی، به صدق یاکذب وصف نمیشود؛ ولی در آیات ۲۷ و۲۸ انعام خداوند پس از نقل آرزوی کافران هنگام مشاهده عذاب که میگویند: کاش به دنیا باز گردانده میشدیم و (دیگر) آیات پروردگارمان را تکذیب نمیکردیم و از مؤمنان میشدیم، آنها را دروغگو میشمارد: «ولَو تَری إِذ وُقِفوا عَلَی النَّارِ فَقالوا یـلَیتَنا نُرَدُّ و لاَنُکذِّبَ بِـَایـتِ رَبِّنا و نَکونَ مِنَ المُؤمِنینَ… و إِنَّهُم لَکـذِبون»
[۶۵] انعام/سوره۶، آیه۲۶.
[۶۶] انعام/سوره۶، آیه۲۷.
طبرسی ، سه پاسخ را نقل میکند: ۱. کذب در آیه، به سخن دیگرِ آنها که میگویند: ما در دنیا اعتقاد حق و درست داشتیم، نسبت داده شده، نه به آرزوی آنها؛ ۲. آرزوی آنها دربردارنده یک جمله گزارشی ضمنی با این مفاد است: هرگاه به دنیا برگردیم، ایمان میآوریم و کذب به این جمله بر میگردد؛ ۳. میتوان کذب را به معنای تحقّق نیافتن آن آرزو گرفت، نه به معنای حقیقیاش که دروغ باشد؛ بنابراین، خداوند در «وإِنَّهُم لَکـذِبون» خبر میدهد که آرزوی آنها تحقّق نیافتنی است.
[۶۷] مجمعالبیان فیتفسیر القرآن، ج۳، ص۴۴۸.
[۶۸] مجمعالبیان فیتفسیر القرآن، ج۳، ص۴۴۹.
آرزوهای ناروا
در بین مفسّران، طنطاوی آرزو را غریزهای دانسته که برای تشویق انسان به تحصیل کمال، در او به ودیعه نهاده شده؛ بنابراین هرگاه آرزو در جهت نابودی آنچه دیگران دارند یا بازداشتن شخص از تحصیل کمال باشد، ناروا خواهد بود.
[۶۹] الجواهر فی تفسیر القرآن، ج۲، ص۳۸.
آیاتی از قرآن بهطور صریح یا اشاره، مؤمنان را از برخی آرزوها بازداشته است. در آیه ۳۲ نساء مؤمنان از آرزو کردن چیزی که برخی بندگان به آن برتری یافتهاند، نهی شدهاند: «ولاَتَتمَنَّوا ما فَضَّلَاللّهُ بِه بَعضَکُم عَلی بَعض»
[۷۰] نساء/سوره۴، آیه۳۲.
در روایاتی که سبب نزول این آیه را بیان کردهاند، مواردی از آرزوهای ناروا بیان شده است. بنابه نقل مجاهد، اُمّسلمه به پیامبر (صلیاللهعلیهوآلهوسلم) گفت: ای رسولخدا! مردان به جهاد میروند؛ ولی زنان نمیروند و ما نصف مردان ارث میبریم. کاش ما نیز مرد بودیم؛ به جهاد میرفتیم و به دیگر فضایل مردان نایل میشدیم. در پی این سخنان، آیه پیشین نازل شد و مؤمنان را از چنین آرزوهایی بازداشت.
[۷۱] مجمعالبیان فیتفسیر القرآن، ج۳، ص۶۳.
[۷۲] جامعالبیان عن تأویل آی القرآن، ج۵، ص۶۷.
در نقل دیگری از قتاده و سُدّی، پس از نزول آیه میراث که برای مردان دو برابر زنان ارث قرار داد، مردان آرزو کردند که در آخرت نیز دو برابر زنان پاداش بگیرند و زنان نیز آرزو کردند که گناهانشان نصف گناه مردان محاسبه شود.
[۷۳] مجمعالبیان فیتفسیر القرآن، ج۳، ص۶۳.
[۷۴] جامعالبیان عن تأویل آی القرآن، ج۵، ص۶۷.
آلوسی با استناد به ادامه آیه (لِلرِّجالِ نَصِیبٌ مِمَّا اکتَسَبوا و لِلنِّساءِ نَصِیبٌ مِمَّا اکتَسَبنَ) میگوید: آرزوی برتریهای یکدیگر میان دو گروه از زنان و مردان بوده است.
[۷۵] روحالمعانی فی تفسیر القرآن العظیم، ج۵، ص۲۹.
در روایت دیگری از امامصادق و امام باقر (علیهماالسلام) نیز آمده است که این آیه در شأن علی (علیهالسلام) نازل شده؛
[۷۶] البرهان فی تفسیر القرآن، ج۲، ص۷۲.
به این معنا که مردم از آرزو کردن منزلت وی نهی شدهاند؛ ولی این، تطبیق آیه بر حضرت شمرده شده است.
[۷۷] المیزان فی تفسیر القرآن، ج۴، ص۳۴۸.
بر پایه روایتی از امام صادق (علیهالسلام) در تفسیر آیه، مردان از آرزوی مال، نعمت و همسر نیکویی که خداوند به دیگران عطا کرده، نهی شدهاند؛ ولی آنان میتوانند مانند اینها را برای خود آرزو کنند.
[۷۸] عیّاشی، ج۱، ص۲۳۹
مفسّرانی چون طبری و طبرسی، براساس این روایات گفتهاند: هیچکس نباید آنچه را خداوند به دیگران داده، برای خود آرزو کند؛ زیرا چنین آرزویی مایه اندوه و گناه است.
[۷۹] مجمعالبیان فیتفسیر القرآن، ج۳، ص۶۴.
[۸۰] جامعالبیان عن تأویل آی القرآن، ج۵، ص۶۷.
برخی مفسّران این آیه را در نهی از حسدورزی
[۸۱] الکشاف، ج۱، ص۵۰۴.
و برخی، حسدورزی را نتیجه آن آرزوها دانستهاند. فخررازی در این زمینه میگوید: هنگامی که انسان برخورداری دیگران از انواع فضایل را ببیند، در حالی که خود فاقد آنها است، ناراحت و مشوّش میشود و یکی از دو حالت به او دست میدهد: یا زوال آن فضایل را از شخص مزبور آرزو میکند یا حصول آن را برای خود نیز میخواهد. حالت اوّل حسد و چون اعتراض به خداوند است، به کفر منتهی و موجب فساد دین و دنیای او میشود، وحالت دوم، غبطه است که بعضی آن را روا و برخی ناروا دانستهاند
[۸۲] التفسیر الکبیر، ج۱۰، ص۸۱.
[۸۳] التفسیر الکبیر، ج۱۰، ص۸۲.
در آیات ۸۰ تا ۸۲ قصص
[۸۴] قصص/سوره۲۸، آیه۸۰.
بهگونهای روشنتر از آرزوی داشتن اموال و منزلت دیگران نهی شده است. در این آیات که نهی از زیادهخواهی ثروت و مقام است، هنگامیکه عدّهای سطحینگر، ثروت و جایگاه قارون را آرزو کردند، مؤمنان دانشمند به آنان اعتراض کردند. خداوند در ادامه خبر میدهد که پس از فرو رفتن قارون با ثروتش در زمین، همان کسانی که تا دیروز، جایگاه او را آرزو میکردند، با اظهار پشیمانی از آرزوی خود، تحقّق نیافتن آن را نعمتی بس بزرگ یاد کردند: «وأَصبَحَ الَّذینَ تَمنَّوا مَکانَهُ بِالأَمسِ یَقولونَ وَیْکَأَنَّ اللّهَ یَبسُطُ الرِّزقَ لِمَن یَشاءُ مِن عِبادِهِ و یَقدِرُ لَولاَ أَن مَنَّ اللّهُ عَلینا لَخَسَفَ بِنَا.»
زمخشری این آرزو را از نوع غبطه دانسته است؛
[۸۵] الکشاف، ج۳، ص۴۳۲.
ولی در آیه، امری نکوهیده تلقّی شده که با غبطه چندان سازگار نیست. خداوند سبحان در ادامه آیه ۳۲ نساء/۴ پس از نهی از طمعورزی به نعمتهای دیگران، دارایی آنان را نتیجه کوشش و قابلیّتشان معرّفی کرده تا زمینه آرزوهای منفی از میان برود
[۸۶] تفسیر راهنما، ج۳، ص۳۶۰.
: «لِلرِّجَالِ نَصِیبٌ مِمَّا اکتَسَبوا و لِلنِّساءِ نَصِیبٌ مِمَّا اکتَسَبنَ»؛ سپس بهترین راهِ پرهیز از آرزوهای ناروا و دستاندازی به نعمتهای دیگران، یعنی درخواست مثل آن از خداوند برای خود را پیش پای مؤمنان میگذارد: «وسـَلُوا اللَّهَ مِن فَضْلِه»
نقش شیطان در ایجاد آرزو
براساس آیه ۱۱۸ و ۱۱۹ نساء شیطان تأکید کرده است که گروهی از مردم را گمراه، ودر دل آنان آرزو ایجاد میکند: «… و قَالَلاََتَّخِذَنَّ مِن عِبادِکَ نَصِیباً مَفروضَاً و لاَُضِلَّنَّهُم و لاَُمنِّیَنَّهُم…».
[۸۷] نساء/سوره۴، آیه۱۱۸.
[۸۸] نساء/سوره۴، آیه۱۱۹.
عمدهترین کار شیطان ایجاد آرزو در دل
[۸۹] التفسیر الکبیر، ج۱۱، ص۵۰.
و مشغول کردن آنها به آرزو است. از پیامهای روشن آیه این است که انسان پس از گمراهی، زمینه بیشتری برای ابتلا به آرزوها دارد و آرزو، ابزاری شیطانی برای دورنگهداشتن انسان از خداوند و نافرمانی از او است؛ ازاینرو ابتلا به آرزوها میتواند نشانه سلطه شیطان بر انسان باشد.
[۹۰] تفسیر راهنما، ج۴، ص۵۶.
براساس آیه بعد، شیطان به عدّهای وعده میدهد و آنها را به آرزو وامیدارد. آلوسی، وعده و آرزو را قویترین وسایل شیطان برای گمراه کردن انسان دانسته است؛
[۹۱] روحالمعانی فی تفسیر القرآن العظیم، ج۵، ص۲۲۰.
همچنین در ادامه آیه ۱۱۹ نساء
[۹۲] نساء/سوره۴، آیه۱۱۹.
اقدام مشرکان به بریدن گوشهای برخی حیوانات و ایجاد نقص در آفریدگان خداوند از آثار آرزوهای شیطانی شمرده شده و خداوند برای پیشگیری از این آرزوها، به انسان آگاهی میدهد که آرزوها پیآمدی جز فریب ندارند.
[۹۳] التفسیر الکبیر، ج۱۱، ص۵۰.
دستیابی به آرزو
آرزو از غرایزی است که انسان را به تحصیل کمالات تشویق میکند؛
[۹۴] الجواهر فی تفسیر القرآن، ج۲، ص۳۸.
ولی خداوند دستیابی به چیزی را به صرف آرزو کردن نفی کرده است؛ زیرا مالک دنیا و آخرت، فقط خداوند است و تحقّق آرزوها نیز به اراده او انجام میپذیرد
[۹۵] المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۹، ص۳۹.
: «أَم لِلإِنسـنِ ما تَمنَّی فَلِلّهِ الأَخِرهُ و الأُولَی = مگر انسان به آنچه آرزو کند، دست مییازد؟ آن سرا و این سرا از آنِ خدا است.»
[۹۶] نجم/سوره۵۳، آیه۲۴.
[۹۷] نجم/سوره۵۳، آیه۲۵.
قراین موجود در آیات این سوره نشان میدهد که خداوند آرزوی کافران را درباره شفاعت بتهایشان رد کرده؛
[۹۸] کشفالاسرار و عدهالابرار، ج۹، ص۳۶۳.
[۹۹] المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۹، ص۳۹.
ولی آیه بهطور کلّی در مورد ردّ دستیابی به هر آرزویی قابل تفسیر است.
[۱۰۰] کشفالاسرار و عدهالابرار، ج۹، ص۳۶۳.
[۱۰۱] المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۹، ص۳۹.
ابنزید در نگاهی دیگر به آیه، آن را چنین تفسیر کرده است: اگر پیامبر (صلیاللهعلیهوآلهوسلم) کرامتی را آرزو کند، برایش حاصل میشود.
[۱۰۲] جامعالبیان عن تأویل آی القرآن، ج۱۳، جزء ۲۷، ص۸۲.
نظیر این مطلب در آیه ۱۲۳ نساء
[۱۰۳] نساء/سوره۴، آیه۱۲۳.
دیده میشود که میگوید: فضیلت و برتری بر دیگران و در پی آن، پاداش خداوند، نه به آرزوی شما و نه به آرزوی اهلکتاب است و هر کس بدی کند، در برابر آن کیفر میبیند: «لَیسَ بِأَمانِیِّکُم و لاَ أَمانِیِّ أَهلِالکِتـبِ مَن یَعمَل سُوءًا یُجزَ بِه». با اینکه در شأن نزول آیه، روایاتی ناظر به موارد خاص از مفسّران تابعان نقل شده، آیه دلالت دارد که دستیابی بهنعمتهای خداوند، به عمل انسان بستگی دارد، نه آرزوی او.
[۱۰۴] المیزان فی تفسیر القرآن، ج۵، ص۸۶.
در نقلی از مسروق و قتاده، سبب نزول آیه تفاخر میان گروهی از مسلمانان با اهلکتاب بیان شده که هر یک از این دو گروه، خود را از دیگری برتر میدانست.
[۱۰۵] جامعالبیان عن تأویل آی القرآن، ج۴، ج۵، ص۳۹۰.
در نقلهایی از سُدّی، ابنعبّاس، ضحّاک و ابیصالح، به جای اهلکتاب، به یهود و نصارا تعبیر شده که در تفاخر با مسلمانان هر یک از این سه گروه، دین، کتاب و پیامبر خود را برتر از گروههای دیگر میدانست.
[۱۰۶] جامعالبیان عن تأویل آی القرآن، ج۴، ج۵، ص۳۹۱.
ضحّاک، مجوس و کافران عرب را نیز در کنار آن سه گروه یاد کرده
[۱۰۷] جامعالبیان عن تأویل آی القرآن، ج۴، ج۵، ص۳۹۲.
که خداوند تفاخر آنها را آرزویی بیش ندانسته، بیان میدارد که ثواب الهی با آن، قابل دستیابی نیست. در مقابل روایات پیشین، مجاهد این تفاخر را میان مشرکان و اهلکتاب، یا قریش و کعب بن اشرف یکی از دانشمندان یهود، دانسته است.
[۱۰۸] جامعالبیان عن تأویل آی القرآن، ج۴، ج۵، ص۳۹۲.
در ظاهر نظر اخیر با سیاق آیات، مناسبت بیشتری دارد.
[۱۰۹] جامعالبیان عن تأویل آی القرآن، ج۴، ج۵، ص۳۹۲.
آرزوهای کافران
۱. سازش مؤمنان با کافران: خداوند در آیاتی چند، از آرزوهای کافران خبر میدهد که بیشتر آنها فراتر از آرزوهای شخصی، وبر ضدّ جامعه اسلامی و مسلمانان است. در سوره قلم پس از نهی پیامبر (صلیاللهعلیهوآلهوسلم) از پیروی تکذیب کنندگان، خبر میدهد که آنان آرزو دارند حضرت در مقابل عبادت بتان از خود نرمش نشان دهد تا آنان نیز در برابر اسلام نرمی کنند
[۱۱۰] جامعالبیان عن تأویل آی القرآن، ج۱۰، ص۵۰۱.
: «وَدُّوا لَو تُدهِنُ فَیُدهِنون».
[۱۱۱] قلم/سوره۶۸، آیه۹.
۲. کفرورزی مؤمنان: در آیه ۱ و ۲ ممتحنه
[۱۱۲] ممتحنه/سوره۶۰، آیه۱.
[۱۱۳] ممتحنه/سوره۶۰، آیه۲.
خداوند درون کافران را برای مؤمنان آشکار میسازد که آرزو دارند مؤمنان، همچون آنان کفر ورزند؛ از این رو مؤمنان را از دوستی با کافران نهی میکند
[۱۱۴] مجمعالبیان فیتفسیر القرآن، ج۹، ص۴۰۵.
: «یـأَیُّها الَّذینَ ءَامَنوا لاَتَتَّخِذوا عَدُوِّی و عَدُوَّکُم أَولِیاءَ تُلقونَ إِلَیهم بِالمَوَدَّهِ و قَد کَفروا بِما جاءَکُم مِنَ الحَقِّ… و وَدُّوا لَو تَکفُرون».
۳. رنج مؤمنان: خداوند در سوره آلعمران، ضمن نهی مؤمنان از اینکه مشرکان را همراز خود قرار داده، اسرار خود را برای آنان بازگویند، راز آن را چنین بیان داشته است
[۱۱۵] مجمعالبیان فیتفسیر القرآن، ج۲، ص۸۲۰.
: «ودّوا ما عَنِتُّم = آرزو دارند که در رنج بیفتید».
[۱۱۶] آلعمران/سوره۳، آیه۱۱۸.
سُدّی در تفسیرآیه گفته است: آنهاآرزو دارندکهمؤمنان، از دین خدا گمراه شوند.
[۱۱۷] مجمعالبیان فیتفسیر القرآن، ج۲، ص۸۲۰.
۴. غفلت مؤمنان در میدان جنگ: از دیگر آرزوهای کافران این بوده که مؤمنان، هنگامجنگ، اسلحه و وسایل جنگی را از خوددورکنند تایکباره برآنها هجوم برند؛ از اینرو خداوند به آنان دستور میدهد که در میدان جنگ در حال نماز نیز سلاح برگیرند.
[۱۱۸] نساء/سوره۴، آیه۱۰۲.
۵. شرک نورزیدن: در سوره کهف، مناظره مردی کافر که دارای دو تاکستان بود، با مؤمنی آمده است. در این مناظره، مرد کافر به فراوانی ثروت و نیرومندی کسانش تفاخر میکرد و میگفت: گمان نمیکنم این باغ هرگز از میان برود. خداوند خبر میدهد که میوه و درختان آن باغ با عذاب الهی نابود شد و آن کافر با تأسف از هزینهای که صرف کرده بود و اکنون نابود شده، آرزو میکند: ای کاش کسی را ش
- همچنین لینک دانلود به ایمیل شما ارسال خواهد شد به همین دلیل ایمیل خود را به دقت وارد نمایید.
- ممکن است ایمیل ارسالی به پوشه اسپم یا Bulk ایمیل شما ارسال شده باشد.
- در صورتی که به هر دلیلی موفق به دانلود فایل مورد نظر نشدید با ما تماس بگیرید.
