توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل مفعول لاجله ۵۳ اسلاید در PowerPoint دارای ۵۳ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل مفعول لاجله ۵۳ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل مفعول لاجله ۵۳ اسلاید در PowerPoint :

مفعول له

مفعول له، یک اصطلاح نحوی است که در جمله علت انجام فعل را نشان می‌دهد.

فهرست مندرجات

۱ – تعریف لغوی مفعول‌ له
۲ – تعریف اصطلاحی مفعول‌ له
۳ – وجه نامگذاری مفعول‌ له
۴ – جایگاه مفعول‌ له
۵ – اسامی مفعول له
۶ – اقسام مفعول‌ له
۶.۱ – مفعول لأجله
۶.۲ – مفعول مِن أجله
۷ – شرایط نصب مفعول له
۷.۱ – مصدر بودن آن
۷.۱.۱ – اتحاد آن با عامل در فاعل
۷.۲ – اتحاد آن با عامل در زمان
۸ – حروف دال بر تعلیل
۹ – حکم اعراب در مفعول له
۹.۱ – جواز نصب و جر
۹.۲ – وجوب جر
۱۰ – عامل نصب مفعول له
۱۰.۱ – منصوب به نزع خافض
۱۰.۲ – فعل
۱۰.۳ – شبه فعل
۱۱ – اشکال مفعول‌ له
۱۱.۱ – مقرون به ال
۱۱.۲ – مضاف
۱۱.۲.۱ – اعراب این شکل
۱۱.۳ – مجرد از ال و اضافه
۱۲ – مفعول‌له در قرآن
۱۳ – مفعول‌ له در حدیث
۱۴ – اصول مفعول‌ له
۱۴.۱ – تأخر مفعول‌له از عامل
۱۴.۱.۱ – حکم تقدم مفعول‌له بر عامل
۱۴.۱.۲ – امتناع تقدم بر عامل
۱۴.۱.۳ – جواز تقدم بر عامل
۱۴.۲ – ذکر عامل مفعول‌ له
۱۴.۳ – ذکر مفعول ‌له در کلام
۱۴.۴ – عدم تعدد در مفعول‌ له
۱۵ – پانویس
۱۶ – منبع

تعریف لغوی مفعول‏ له

عنوان مورد بحث از اسم (مفعول) و قید آن (له) تشکیل شده و در مقابل “مفعول مطلق” است که چنین قیدی را ندارد. لفظ “مفعول” به تنهایی، اسم مفعول از مادّه‌ی “فعل” و در لغت به معنای معمول و انجام یافته است

[۱] . ابن منظور، جمال الدین محمد بن مکرم؛ لسان العرب، قم، نشر أدب الحوزه، ۱۴۰۵ ه.ق، ج۱۱، ص۵۲۸، ماده‌ی فعل.

اما در صورت اِسناد آن به قید “له”، معنای “انجام یافته به سبب آن” خواهد داشت.

[۲] . حسن، عباس؛ النحو الوافی، بیروت، مکتبه المحمدی، ۱۴۲۸هـ.ق، چاپ اول، ج۲، ص۱۸۸.

در این معنا “لام” برای تعلیل بوده

[۳] .الرضی، محمد بن الحسن الاسترآبادی؛ شرح الرضی علی کافیه ابن الحاجب، قم، دار المجتبی، ۱۴۳۱ه.ق، چاپ اول، ج ۱، ص۵۰۸.

و قید “له” در مقابل قیود دیگری همچون قید “به” در “مفعول به” و یا قید “فیه” در “مفعول فیه” است.

[۴] . الجامی، عبدالرحمن بن أحمد؛ الفوائد الضیائیه، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۳۰ هـ.ق، چاپ اول، ج۱، ص۳۲۳.

تعریف اصطلاحی مفعول‏ له

“مفعول‏له” در اصطلاح نحو، عبارت است از مصدری منصوب که علت وقوع فعل و عملی را بیان می‌کند؛

[۵] . حسن، عباس؛ النحو الوافی، بیروت، مکتبه المحمدی، ۱۴۲۸هـ.ق، چاپ اول، ج۲، ص۲۳۷.

[۶] الصفایی البوشهری، غلامعلی، بداءه النحو، قم، مدیریت حوزه علمیه قم، ۱۳۸۵ هـ.ش، چاپ اول، ص۱۷۱.

مانند: «جِئْتُ رغبهً فیکَ»؛ در این مثال “رغبهً” مصدر منصوبی است که علت انجام کار (آمدن) را بیان می‏کند.

وجه نامگذاری مفعول‏ له

همانطور که در معنای لغوی بیان شد حرف جر “لام” در “مفعول‏ له” برای تعلیل است که با لحاظ این معنا، معنای لغوی در “مفعول‏ له” با معنای اصطلاحی آن موافق خواهد بود؛ زیرا “مفعول‏له” مصدری است که توسط آن، علت و سبب وقوع انجام یافته‌ای (فعل و عملی) بیان می‌شود.

جایگاه مفعول‏ له

در علم نحو، مباحث “مفعول له” در باب اسم، بخش منصوبات در کنار سایر مفاعیل بررسی می‏شود اما در میان عالمان نحو در ترتیب ذکر مفاعیل دو رویکرد مشاهده می‌شود؛ بعضی همچون ابن مالک در “ألفیه” مبحث “مفعول له” را به لحاظ مصدر بودن و نزدیکی آن به مفعول مطلق، بعد از مبحث “مفعول‌مطلق” آورده‌اند

[۷] الصبان، محمد بن علی؛ حاشیه الصبان علی شرح الأشمونی علی ألفیه ابن مالک، بیروت، دار الفکر، ۱۴۲۹هـ ق، ج۲، ص۶۴۳.

و در مقابل بعضی دیگرهمچون ابن حاجب در “الکافیه” بعد از مبحث “مفعول‌فیه” به آن پرداخته‌اند.

اسامی مفعول له

ذکر این نکته قابل توجه است که از مفعول له به “مفعول لأجله” و “مفعول من ‌أجله” نیز تعبیر شده است.

[۸] . ابن هشام، عبدالله بن یوسف؛ شرح قطر الندی و بل الصدی، رضوی، ۱۳۸۳هـ ق، چاپ یازدهم، ص۲۲۶.

اقسام مفعول‏ له

“مفعول‏له” بر دو قسم است:

مفعول لأجله

این قسم از مفعول له که به آن “مفعول له تحصیلی” نیز می‌گویند

[۹] . الجامی، عبدالرحمن بن أحمد؛ الفوائد الضیائیه، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۳۰ هـ.ق، چاپ اول، ج۱، ص۳۲۳.

[۱۰] الصفایی بوشهری، غلامعلی؛ بداءه النحو، قم، مدیریت حوزه علمیه قم، ۱۳۸۵ هـ.ش، چاپ اول، ص۱۷۲.

در جایی است که فعل و عمل برای به دست آوردن و تحصیل آن واقع می‌شود؛ مانند: «ضَربتُک تأدیباً»؛ در این مثال “تأدیباً” مفعول له تحصیلی است که فعل و عمل زدن (ضرب) به خاطر به دست آوردن و تحصیل آن (ادب کردن) واقع شده است.

مفعول مِن أجله

این قسم از مفعول له که به آن “مفعول له حصولی” نیز می‌گویند

[۱۱] . الجامی، عبدالرحمن بن أحمد؛ الفوائد الضیائیه، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۳۰ هـ.ق، چاپ اول، ج۱، ص۳۲۳.

[۱۲] الجامی، عبدالرحمن بن أحمد؛ الفوائد الضیائیه، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۳۰ هـ.ق، چاپ اول، ج۱، ص۳۲۳.

در جایی است که فعل و عمل به خاطر حاصل بودن آن، واقع می‌شود؛ مانند: «قعدتُ عن الحربِ جُبناً»؛ در این مثال “جُبناً” مفعول له حصولی است که فعل و عمل بازماندن (قعود) به خاطر حاصل بودن آن (ترسو و بزدل بودن) واقع شده است.

شرایط نصب مفعول له

مفعول له با وجود شرایطی منصوب واقع می‌شود که در ادامه به آنها اشاره می‌شود:

مصدر بودن آن

مصدر بودن آن

[۱۳] . الصبان، محمد بن علی؛ حاشیه الصبان علی شرح الأشمونی علی ألفیه ابن مالک، بیروت، دار الفکر، ۱۴۲۹هـ ق، ج۲، ص۶۴۴.

از این رو “العسَل” در مثال «جئتُک لِلعسلِ» به جهت مصدر نبودن، مجرور به “لام” شده و نصب آن (جئتُکَ العسلَ) بنابر مفعول له جایز نیست.

اتحاد آن با عامل در فاعل

اتحاد آن با عامل در فاعل

[۱۴] . سیوطی، عبدالرحمن بن أبی بکر؛ البهجه المرضیه فی شرح الألفیه، دار الحکمه،۱۳۷۶هـ.ش، چاپ چهارم، ص۱۸۴.

از این رو لفظ “إستغاثه” در مثال «أجبتُ الصارخَ لإستغاثتِه»؛ مجرور به “لام” شده و نصب آن (أجِبتُ الصارخَ إستغاثتَهُ) بنا بر مفعول له جایز نیست؛ زیرا فاعل “إجابه” (متکلم)، غیر از فاعل “إستغاثه” (فریاد زننده) است.

اتحاد آن با عامل در زمان

اتحاد آن با عامل در زمان؛

[۱۵] . سیوطی، عبدالرحمن بن أبی بکر؛ البهجه المرضیه فی شرح الألفیه، دار الحکمه،۱۳۷۶هـ.ش، چاپ چهارم، ص۱۸۴.

از این رو لفظ “مساعده” در مثال «ساعَدْتَنِی الیومَ لِمُساعِدَتِی إیّاک غَداً»؛ مجرور به “لام” شده و نصب آن (ساعَدتَنِی الیومَ مُساعِدَتِی إیّاک غَداً) بنا بر مفعول له جایز نیست؛ زیرا زمان در “ساعَدتَنِی” (امروز) با زمان در “مُسَاعِده” (فردا) اتحاد ندارد.

حروف دال بر تعلیل

در صورت عدم تحقق یکی از این شروط مذکور، نصب مفعول له جایز نبوده و در این صورت جر آن به حروف تعلیل ضروری است. این حروف که در کلام بر تعلیل دلالت دارند عبارت‌اند از:

[۱۶] . حسن، عباس؛ النحو الوافی، بیروت، مکتبه المحمدی، ۱۴۲۸هـ.ق، چاپ اول، ج۲، ص۱۸۸.

الف. “لام”؛ مانند: «جِئتُکَ لِلسمنِ ».

ب. “فی”؛ مانند: «دَخَلَت إمرأهٌ النارَ فِی هِرَّهٍ حَبَسَتهَا ». «زنی به خاطر گربه‏ای که حبس کرده بود در آتش افتاد»

ج. “الباء”؛ مانند: «فَأَهلَکنَاهُم بِذُنُوبِهِم». «آنان را به خاطر گناهانشان نابود کردیم»

[۱۷] الأنعام/سوره۶، آیه۶.

د. “مِن”؛ مانند: «وَ لا تَقتُلُوا أَولَادَکُم مِن إملَاقٍ نَحنُ نَرزُقُکُم وَ إیّاهُم ».«و فرزندانتان را از ترس فقر نکشید؛ ما آنها را و شما را روزی می@دهیم؛ کشتن آنها گناه بزرگی است»

[۱۸] الإسراء/سوره۱۷، آیه۳۱.

ذکر این نکته قابل توجه است که در صورت عدم تحقق شرایط نصب مفعول له و جر آن به حروف تعلیل، مفعول له اصطلاحی نبوده و در اعراب آن تعبیر “جار و مجرور” به کار می‌رود.

[۱۹] . ابن عقیل، بهاء الدین عبدالله بن عقیل؛ شرح ابن عقیل علی الفیه ابن مالک، انتشارات لقاء، چاپ اول، ۱۳۷۵هـ.ش، ج۱، ص۱۸۵.

حکم اعراب در مفعول له

حکم اعراب در مفعول له با توجه به وجود شرایط نصب و عدم آن بر دو گونه است:

جواز نصب و جر

در صورت وجود شرایط مذکور در نصب مفعول له، نصب آن بنابر مفعول له و جر آن به حروف تعلیل جایز است؛

[۲۰] . حسن، عباس؛ النحو الوافی، بیروت، مکتبه المحمدی، ۱۴۲۸هـ.ق، چاپ اول، ج۲، ص۱۸۹.

ما