توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل مفعول فیه ۸۱ اسلاید در PowerPoint دارای ۸۱ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل مفعول فیه ۸۱ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل مفعول فیه ۸۱ اسلاید در PowerPoint :

پاورپوینت کامل مفعول فیه ۸۱ اسلاید در PowerPoint

مفعول‌فیه، اصطلاح نحوی است که برای زمان یا مکان فعل در جمله ذکر می‌شود که معادل قید زمان و قید مکان در فارسی است.

فهرست مندرجات

۱ – معنای لغوی مفعول‌فیه
۲ – معنای اصطلاحی مفعول‌فیه
۳ – وجه نام‌گذاری مفعول‌فیه
۴ – جایگاه مفعول‌فیه
۵ – اقسام مفعول‌فیه
۵.۱ – به اعتبار زمان یا مکان
۵.۱.۱ – ظرف مکانی مختص
۵.۱.۲ – ظرف مکانی مبهم
۵.۱.۳ – ظرف زمانی مبهم
۵.۱.۴ – ظرف زمانی مختص
۵.۲ – به اعتبار إعراب و بناء
۵.۲.۱ – ظرف معرب
۵.۲.۲ – ظرف مبنی
۵.۲.۳ – اقسام ظرف مبنی
۵.۳ – به اعتبار ملازم بودن با ظرفیت و عدم آن
۵.۳.۱ – ظرف متصرف
۵.۳.۲ – ظرف غیر متصرف
۵.۴ – به اعتبار ایجاد مکان یا زمان جدید
۵.۴.۱ – ظرف مؤسس
۵.۴.۲ – ظرف مؤکد
۶ – ظرف به اعتبار اشتقاق آن از مصدر
۶.۱ – ظرف مشتق
۶.۱.۱ – اقسام ظرف مشتق به اعتبار اشتراک با عامل
۶.۲ – ظرف جامد
۷ – اعراب مفعول‌فیه
۸ – عامل مفعول‌فیه
۸.۱ – فعل
۸.۲ – شبه فعل
۹ – مفعول‌فیه در قرآن
۱۰ – مفعول‌فیه در حدیث
۱۱ – اصول مفعول‌فیه
۱۱.۱ – تاخر پاورپوینت کامل مفعول فیه ۸۱ اسلاید در PowerPoint از عامل
۱۱.۱.۱ – حکم تقدّم پاورپوینت کامل مفعول فیه ۸۱ اسلاید در PowerPoint بر عامل خود
۱۱.۱.۲ – وجوب تقدم پاورپوینت کامل مفعول فیه ۸۱ اسلاید در PowerPoint
۱۱.۱.۳ – امتناع تقدم پاورپوینت کامل مفعول فیه ۸۱ اسلاید در PowerPoint
۱۱.۱.۴ – جواز تقدم پاورپوینت کامل مفعول فیه ۸۱ اسلاید در PowerPoint
۱۱.۲ – ذکر عامل پاورپوینت کامل مفعول فیه ۸۱ اسلاید در PowerPoint در کلام
۱۱.۲.۱ – حکم حذف عامل پاورپوینت کامل مفعول فیه ۸۱ اسلاید در PowerPoint
۱۱.۲.۲ – وجوب حذف عامل
۱۱.۲.۳ – نکاتی درباره وجوب حذف عامل
۱۱.۲.۴ – جواز حذف عامل
۱۱.۳ – ذکر پاورپوینت کامل مفعول فیه ۸۱ اسلاید در PowerPoint در کلام
۱۱.۳.۱ – الفاظ نیابت ‌کننده از پاورپوینت کامل مفعول فیه ۸۱ اسلاید در PowerPoint
۱۲ – پانویس
۱۳ – منبع

معنای لغوی مفعول‌فیه

عنوان مورد بحث از اسم (مفعول) و قید آن (فیه) تشکیل شده و در مقابل “مفعول مطلق” است که چنین قیدی را ندارد.
لفظ “مفعول” به تنهایی، اسم مفعول از مادّه‌ی “فعل” و در لغت به معنای معمول و انجام یافته است

[۱] لسان العرب، ابن منظور، جمال الدین محمد بن مکرم؛ قم، نشرأدب الحوزه، ۱۴۰۵ ه.ق، ج۱۱، ص۵۲۸، ماده‌ی فعل.

اما در صورت اِسناد آن به قید “فیه”، معنای “انجام یافته در آن” خواهد داشت.

[۲] النحو الوافی، حسن، عباس، ج۲، ص۲۴۲.

[۳] النحو الوافی، حسن، عباس؛ بیروت، مکتبه المحمدی،۱۴۲۸هـ.ق، چاپ اول، ج۲، ص۱۸۸.

در این معنا، “فی” برای ظرفیت بوده

[۴] مغنی اللبیب عن کتب الأعاریب، ابن هشام، عبدالله بن یوسف؛ تهران، مؤسسه الصادق للطباعه و النشر، ۱۳۸۶ ه.ش، چاپ اول، ج۲، ص۴۶۶.

[۵] مغنی اللبیب عن کتب الأعاریب، ابن هشام، عبدالله بن یوسف؛ تهران، مؤسسه الصادق للطباعه و النشر، ۱۳۸۶ هـ.ش، چاپ اول، ج۱، ص۱۸۷.

و قید “فیه” در مقابل قیود دیگری همچون قید “به” در “مفعول به” و یا “له” در “مفعول له” است.

معنای اصطلاحی مفعول‌فیه

“مفعول‌فیه” در اصطلاح نحو، اسمی را گویند که با تقدیر معنای “فی” (ظرفیت) قبل از آن، بر زمان یا مکان وقوع حدث(“حدث”، معنایی است مجرد و عقلی محض که تنها وجود عقلی دارد و به عبارت دیگر “حدث”، صورت عقلی محضی است که قوام آن به غیر بوده و دلالتی بر صاحب آن، اِفراد، تثنیه، جمع، تذکیر و تانیث ندارد.)

[۶] النحو الوافی، حسن، عباس؛ بیروت، مکتبه المحمدی،۱۴۲۸ه.ق، چاپ اول، ج۲، ص۲۴۲.

[۷] النحو الوافی، حسن، عباس؛ بیروت، مکتبه المحمدی،۱۴۲۸هـ.ق، چاپ اول، ج۲، ص۱۶۱، پ۲.

دلالت دارد؛

[۸] بداءه النحو، صفایی بوشهری، غلام‌علی؛ قم، مدیریت حوزه علمیه قم، ۱۳۸۶ هـ ش، چاپ دوم، ص۱۷۶.

به عنوان مثال “لیلاً” در عبارت “جاءت السیاره لیلاً”، مفعول‌فیه و اسمی است که با تقدیر معنای “فی” قبل از آن، بر وقوع حدث (آمدن) در شب دلالت دارد.

وجه نام‌گذاری مفعول‌فیه

همان‌طور که در معنای لغوی بیان شد حرف جر “فی” در “مفعول‌فیه” برای ظرفیّت است که با لحاظ این معنا، معنای لغوی در “مفعول‌فیه” با معنای اصطلاحی آن موافق خواهد بود؛ زیرا “مفعول‌فیه” اسم زمان یا مکانی است که انجام یافته‌ای (حدث) در آن زمان یا مکان واقع شده است.

جایگاه مفعول‌فیه

در علم نحو، “مفعول‌فیه” در باب اسم، بخش منصوبات بررسی می‌شود اما در میان عالمان نحو در ترتیب ذکر مفاعیل سه رویکرد مشاهده می‌شود؛ بعضی همچون ابن مالک در “ألفیه” مبحث “مفعول‌فیه” را بعد از “مفعول‌له” آورده و بعضی همچون ابن حاجب در “الکافیه” بعد از مباحث “مفعول‌به” به بررسی آن پرداخته‌اند.
در مقابل بعضی همچون شیخ بهایی در “کتاب الصمدیّه” بحث از “مفعول‌فیه” را بعد از مبحث “مفعول‌معه” ذکر کرده‌اند.
ذکر این نکته قابل توجه است که از “مفعول‌فیه” به “ظرف” نیز تعبیر شده است.

[۹] شرح ابن عقیل علی الفیه ابن مالک، ابن عقیل، بهاء الدین عبدالله بن عقیل، انتشارات لقاء، چاپ اول، ۱۳۷۵ه.ش، ج۲، ص۱۹۱.

اقسام مفعول‌فیه

“مفعول‌فیه” (ظرف) به پنج اعتبار، اقسام متعددی دارد:

به اعتبار زمان یا مکان

مفعول‌فیه به اعتبار نوع زمان یا مکان آن بر چهار گونه است:

[۱۰] حاشیه الصبان علی شرح الأشمونی علی ألفیه ابن مالک، الصبان، محمد بن علی؛ بیروت، دار الفکر، ۱۴۲۹ه ق، ج۲، ص۱۹۵ و ۱۹۶.

[۱۱] حاشیه الصبان علی شرح الأشمونی علی ألفیه ابن مالک، الصبان، محمد بن علی؛ بیروت، دار الفکر، ۱۴۲۹هـ ق، ج۲، ص۶۵۴.

ظرف مکانی مختص

ظرف در این نوع، ضمن داشتن هیات و شکل قابل حسّ، از حدود و جوانب معین و مشخصی برخوردار است. به عنوان مثال “المَسجِدِ” در عبارت «صلَّیتُ فی المَسجِدِ» ظرف مکانی مختص بوده که دارای شکل قابل حسّ و حدود و جوانب مشخصی می‌باشد.

ظرف مکانی مبهم

ظرف در این نوع بر خلاف ظرف مکانی مختصّ، از هیات و شکل قابل حسّ و حدود و جوانب مشخصی برخوردار نیست؛ به عنوان مثال “فَرسَخَاً” در عبارت «سِرتُ فَرسَخَاً» ظرف مکانی مبهم بوده که دارای شکل قابل حسّ و حدود و جوانب مشخصی نیست.

ظرف زمانی مبهم

ظرف در این نوع بر مقدار زمان مشخصی دلالت ندارد. به عنوان مثال “حیناً” در عبارت «عَلِمتُ حیناً» ظرف زمانی مبهم بوده که بر مقدار زمان مشخصی دلالت ندارد.

ظرف زمانی مختص

ظرف در این نوع بر مقدار زمان مشخصی دلالت داشته که به اعتبار معلوم و یا نامعلوم بودن آن زمان، بر دو گونه است:

[۱۲] حاشیه الصبان علی شرح الأشمونی علی ألفیه ابن مالک، الصبان، محمد بن علی؛ بیروت، دار الفکر، ۱۴۲۹ه ق، ج۲، ص۱۹۷.

[۱۳] حاشیه الصبان علی شرح الأشمونی علی ألفیه ابن مالک، الصبان، محمد بن علی؛ بیروت، دار الفکر، ۱۴۲۹هـ ق، ج۲، ص۶۵۴.

الف) معرفه؛ ( تعریف در اسم معرفه ممکن است به جهت عَلَم بودن یا الحاق “ال” و یا اضافه، حاصل شود.)

[۱۴] حاشیه الصبان علی شرح الأشمونی علی ألفیه ابن مالک، الصبان، محمد بن علی؛ بیروت، دار الفکر، ۱۴۲۹ه ق، ج۲، ص۱۹۷.

[۱۵] حاشیه الصبان علی شرح الأشمونی علی ألفیه ابن مالک، الصبان، محمد بن علی؛ بیروت، دار الفکر، ۱۴۲۹هـ ق، ج۲، ص۶۵۴.

مانند: «صُمتُ رَمَضانَ»؛ در این مثال “رَمَضانَ” ظرف زمانی مختصّی است که و بر مقدار زمان مشخص و معلوم دلالت دارد.
ب) نکره؛ مانند: «سِرتُ یوماً »؛ در این مثال “یوماً” ظرف زمانی مختصّی است که بر مقدار زمان مشخص و نامعلوم دلالت دارد.

به اعتبار إعراب و بناء

“پاورپوینت کامل مفعول فیه ۸۱ اسلاید در PowerPoint” (ظرف) به اعتبار إعراب و بناء بر دو گونه است:

ظرف معرب

ظرف معرب (اسم معرب اسمی است که اعراب آن با مختلف شدن عوامل تغییر می‌کند)

[۱۶] الفوائد الضیائیه، الجامی، عبدالرحمن بن أحمد؛ بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۳۰ هـ.ق، چاپ اول، ج۱، ص۵۹.

ظرف در این نوع، اسمی معرب است؛ مانند لفظ “یومَ” در عبارت «حَضَرتُ یَومَ الجُمعه»؛ که حرکت فتحه در حرف آخر آن، علامت اعرا ب است.

ظرف مبنی

ظرف مبنی(اسم مبنی اسمی است که حرکت حرف آخر آن با مختلف شدن عوامل تغییر نمی کند.)

[۱۷] الفوائد الضیائیه، الجامی، عبدالرحمن بن أحمد؛ بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۳۰ هـ.ق، چاپ اول، ج۲، ص۲۰.

ظرف در این نوع، اسمی مبنی است از این رو در محل نصب بوده و حرکت حرف آخر آن علامت بناء است.

اقسام ظرف مبنی

ظرف مبنی بر دو گونه است:

[۱۸] بداءه النحو، صفایی بوشهری، غلام‌علی؛ قم، مدیریت حوزه علمیه قم، ۱۳۸۶ هـ ش، چاپ دوم، ص۱۷۸.

الف. ظرفی که در اصل وضع آن، مبنی بوده است. مانند: «مَا فَعَلتُهُ قَطُّ»؛ در این مثال “قَطُّ”، ظرفی مبنی است که در اصل وضع، مبنی بوده است.
ب. ظرفی که به جهت کاربرد خاصّ آن مبنی شده است؛ همچون دو لفظ “قبل و “بعد” که در اصل وضع، معرب بوده ولی در کاربرد خاصّ (حذف و در نیّت گرفتن مضاف‌الیه آن دو) مبنی بر ضمّ خواهند شد. به عنوان مثال “قبلُ” در آیه شریفه «الآن وَ قَد عَصَیتَ قَبلُ وَ کُنتَ مِنَ المُفسِدِینَ» «الآن؟! در حالی که قبلا عصیان کردی، و از مفسدان بودی!»،

[۱۹] یونس/سوره۱۰، آیه۹۱.

ظرفی است که در اصل وضع معرب بوده ولی با حذف و در نیت بودن مضاف‌الیه آن (ذلک مدّه عمرک)

[۲۰] تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب، قمی مشهدی، محمد بن محمد رضا؛ تهران، وزارت ارشاد اسلامی، ۱۳۶۸ه ش، چاپ أول، ج۲، ص۳۹۲.

مبنی بر ضمّ به کار رفته است.

[۲۱] الجدول فی إعراب القرآن، صافی، محمود بن عبدالرحیم؛ بیروت، دارالرشید مؤسسه الإیمان، ۱۴۱۸ه.ق، چاپ چهارم، ج۲۰، ص۱۹۹.

[۲۲] الجدول فی إعراب القرآن، صافی، محمود بن عبدالرحیم؛ بیروت، دارالرشید مؤسسه الإیمان، ۱۴۱۸ه.ق، چاپ چهارم، ج۱۱، ص۱۹۰.

به اعتبار ملازم بودن با ظرفیت و عدم آن

“مفعول‌فیه” به اعتبار ملازم بودن با ظرفیت و عدم آن بر دو گونه است:

ظرف متصرف

در این نوع، اسم، ملازم با ظرفیت نبوده از این رو در غیر ظرف نیز به کار می‌رود؛

[۲۳] النحو الوافی، حسن، عباس؛ بیروت، مکتبه المحمدی،۱۴۲۸ه.ق، چاپ اول، ج۲، ص۲۵۹.

[۲۴] النحو الوافی، حسن، عباس؛ بیروت، مکتبه المحمدی،۱۴۲۸ه.ق، چاپ اول، ج۲، ص۲۴۴.

[۲۵] النحو الوافی، حسن، عباس؛ بیروت، مکتبه المحمدی،۱۴۲۸هـ.ق، چاپ اول، ج۲، ص۲۰۴.

به عنوان مثال “یَوم” در آیه شریفه « قَالَ اللهُ هَذَا یَومُ یَنفَعُ الصَّادِقِینَ صِدقُهُم»

[۲۶] المائده/سوره۵، آیه۱۱۹.

«خداوند می‌فرماید: امروز روزی است که راستی راستگویان به آنها سود می‌بخشد»، اسم زمانی است که خبر و مرفوع واقع شده از این رو ملازم ظرفیت نبوده و در صورتی که ظرف واقع شود، ظرف متصرف است.

ظرف غیر متصرف

ظرف غیر متصرف بر دو گونه است:
الف) ظرفی که تنها ملازم با ظرفیت بوده؛ از این رو در غیر آن به کار نمی‌رود؛

[۲۷] بداءه النحو، صفایی بوشهری، غلام‌علی؛ قم، مدیریت حوزه علمیه قم، ۱۳۸۶ هـ ش، چاپ دوم، ص۱۷۸؛ از این نوع به ظرف غیر متصرف تام تعبیر شده است.

[۲۸] البهجه المرضیه فی شرح الألفیه، سیوطی، عبدالرحمن بن أبی بکر؛ دار الحکمه، ۱۳۷۶ ه.ش، چاپ چهارم، ص۲۱۰.

[۲۹] البهجه المرضیه فی شرح الألفیه، سیوطی، عبدالرحمن بن أبی بکر؛ دار الحکمه، ۱۳۷۶ هـ.ش، چاپ چهارم، ص۱۸۸.

مانند لفظ “قطّ”.
ب) ظرفی که با ظرفیت و یا شبیه آن ملازم است. از این نوع به ظرف غیر متصرف ناقص تعبیر شده است.

[۳۰] بداءه النحو، صفایی بوشهری، غلام‌علی؛ قم، مدیریت حوزه علمیه قم، ۱۳۸۶ هـ ش، چاپ دوم، ص ۱۷۸.

منظور از شبیه ظرف، صورتی است که ظرف از اعراب نصب و ظرفیت خارج شده و توسط حرف جر “من” مجرور می‌شود.

[۳۱] شرح ابن عقیل علی الفیه ابن مالک، ابن عقیل، بهاء الدین عبدالله بن عقیل، انتشارات لقاء، چاپ اول، ۱۳۷۵ه.ش، ج۲، ص۱۹۹.

به عنوان مثال “عند” در عبارت «مَکَثتُ عِندَکَ ساعَهً ثُمَّ خَرَجتُ مِن عِندِکَ إلی بَیتِی» به هر دو صورت ظرفیت (عندَکَ) و شبیه آن (من عندِکَ) به‌کار رفته است.

به اعتبار ایجاد مکان یا زمان جدید

“مفعول‌فیه” به اعتبار افاده و ایجاد مکان یا زمان جدید و عدم آن بر دو گونه است:

[۳۲] النحو الوافی، حسن، عباس؛ بیروت، مکتبه المحمدی،۱۴۲۸ه.ق، چاپ اول، ج۲، ص۲۵۷.

[۳۳] النحو الوافی، حسن، عباس؛ بیروت، مکتبه المحمدی،۱۴۲۸هـ.ق، چاپ اول، ج۲، ص۲۰۳.

ظرف مؤسس

در این نوع، ظرف بر زمان یا مکان جدیدی که از عامل فهمیده نمی‌شود، دلالت دارد. به عنوان مثال “یوم” در آیه شریفه «وَ أَنذِرهُم یَومَ الآزِفَهِ»

[۳۴] غافر/سوره۴۰، آیه۱۸.

«و آن‌ها را از روز نزدیک بترسان»، ظرف موسس بوده و بر زمان جدیدی (روز) دلالت دارد که از عامل (أَنذِر) فهمیده نمی‌شود.

[۳۵] النحو الوافی، حسن، عباس؛ بیروت، مکتبه المحمدی،۱۴۲۸ه.ق، چاپ اول، ج۲، ص۲۵۷.

ظرف مؤکد

در این نوع، ظرف بر زمان جدیدی دلالت نداشته بلکه زمانی را که از عامل فهمیده می‌شود، تاکید می‌کند. به عنوان مثال با لحاظ این‌که اسراء فقط در شب واقع می‌شود، “لیلًا” در آیه شریفه «سُبحَانَ الّذِی أَسرَی بِعَبدِهِ لَیلًا…»

[۳۶] الإسراء/سوره۱۷، آیه۱.

«پاک و منزّه است خدایی که بنده‌اش را در یک شب، از مسجدالحرام به مسجد الأقصی برد»،