توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل مصافحه با نامحرم ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل مصافحه با نامحرم ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل مصافحه با نامحرم ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint :

دست دادن با نامحرم

مصاحفه از آداب مردمان پیش از ظهور اسلام است که دین اسلام نیز آن را پذیرفت و بدان سفارش نمود. اگرچه اسلام این ادب اجتماعی را پذیرفته، برای حفظ آثار و فواید و تقویت جنبه‌های مثبت آن، نیز جلوگیری از مفاسد احتمالی، تنها مصافحه همجنسان را مجاز شمرده است؛ از منظر اسلام دست دادن مرد با زن غیر محرم، خواه با ریبه و قصد تلذذ و خواه بدون قصد ، ممنوع است. همچنین در حکم ممنوعیت پاورپوینت کامل مصافحه با نامحرم ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint، میان زنان مسلمان و زنان اهل کتاب تفاوتی به چشم نمی‌خورد.

فهرست مندرجات

۱ – مقدمه بحث
۲ – چند روایت در باب حرمت پاورپوینت کامل مصافحه با نامحرم ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint
۲.۱ – روایت اول
۲.۲ – روایت دوم
۲.۲.۱ – تحلیل دو روایت مذکور
۲.۳ – روایت سوم
۲.۴ – حدیث چهارم
۲.۵ – روایت پنجم
۲.۶ – دو شبهه در دلالت سه روایت اخیر
۲.۶.۱ – شبهه اول
۲.۶.۲ – شبهه دوم
۲.۶.۳ – پاسخ شبهه اول
۲.۶.۴ – پاسخ شبهه دوم
۳ – چند روایت به عنوان مؤید حرمت پاورپوینت کامل مصافحه با نامحرم ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint
۴ – حرمت لمس نامحرم
۵ – چند روایت دال بر ممنوعیت لمس نامحرم
۵.۱ – روایت اول
۵.۲ – روایت دوم
۵.۳ – سوم
۶ – چند آیه دال بر حرمت لمس نامحرم
۷ – سخنان فقهاء درباره لمس نامحرم
۸ – حکم دست و صورت
۹ – اطلاق داشتن روایات دال بر حرمت مصافحه
۱۰ – ادعای انصراف در روایات پاورپوینت کامل مصافحه با نامحرم ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint
۱۱ – ادعای تخصیص یا تقیید از طریق تنقیح مناط
۱۲ – وجوه بررسی دیدگاه ادعای تخصیص
۱۲.۱ – وجه اول
۱۲.۲ – وجه دوم
۱۲.۲.۱ – ارکان تنقیح مناط
۱۲.۲.۲ – بررسی سخن، نویسنده‌ی تحلیلی بر یک فتوا
۱۲.۳ – وجه سوم
۱۲.۴ – وجه چهارم
۱۲.۵ – نتیجه
۱۳ – پاورپوینت کامل مصافحه با نامحرم ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint از باب ضرورت و به عنوان ثانوی
۱۳.۱ – معنای ضرورت و حد آن
۱۳.۲ – اسباب اضطرار
۱۳.۳ – مرجع تشخیص ضرورتها
۱۳.۴ – اسباب اضطرار پاورپوینت کامل مصافحه با نامحرم ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint
۱۳.۵ – استفتاء افراد از فقهاء درباره مصافحه
۱۴ – امتناع از مصافحه با زنان سبب وهن به اسلام
۱۵ – پانویس
۱۶ – منبع

مقدمه بحث

پیش از ورود به بحث یادآوری چند مطلب ضروری می‌نماید:
۱. مصافحه از آداب پسندیده و مورد تأکید اسلام است. این عمل هرچند پیش از اسلام در میان مردم مرسوم و مورد پذیرش اسلام قرار گرفته، برای دفع برخی از مفاسد احتمالی شرایط و محدودیت‌هایی نیز در آن قرار داده است.
۲. دو نفر که مصافحه می‌کنند ممکن است همجنس یا ناهمجنس و در فرض دوم محرم یا نامحرم باشند. در نتیجه چهار صورت در این مسئله متصور است. این نوشتار تنها به فرض چهارم یعنی مصافحه زن و مرد نامحرم پرداخته است.
۳. چون دست دادن با لمس دست طرف مقابل ملازم است افزون بر عنوان مصافحه، عنوان لمس نیز دارد و از این رو، اگر متصافحان نامحرم باشند علاوه بر صدق عنوان پاورپوینت کامل مصافحه با نامحرم ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint، عنوان لمس نامحرم نیز بر آن صادق خواهد بود.
۴. بحث از پاورپوینت کامل مصافحه با نامحرم ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint، گاه در جواز یا عدم جواز در شرایط عادی و گاه در شرایط غیرعادی و اضطراری بررسی شده است، یعنی پاورپوینت کامل مصافحه با نامحرم ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint در شرائط عادی و به عنوان اولی و پاورپوینت کامل مصافحه با نامحرم ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint در شرائط استثنایی و به عنوان ثانوی.

چند روایت در باب حرمت پاورپوینت کامل مصافحه با نامحرم ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint

پاورپوینت کامل مصافحه با نامحرم ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint در روایات فراوانی نهی یا نکوهش شده و به مرتکبان آن وعده عذاب داده شده است:

روایت اول

در روایت معتبری آمده است که ابوبصیر از امام صادق(ع) پرسید:آیا مرد اجازه دارد با زن نامحرم مصافحه کند؟ حضرت فرمود:نه، مگر این‌که جامه‌ای فاصله باشد (که دست نامحرم را لمس نکند).

روایت دوم

در روایت معتبر دیگری سماعه بن مهران می‌گوید از امام صادق (ع) درباره مصافحه مرد و زن پرسیدم. امام فرمود:برای مرد حلال نیست با زنان مصافحه کند مگر زنی که ازدواج با وی حرام است یعنی از محارم است همانند خواهر ، دختر ، عمه ، خاله و دختر خواهر، اما نباید با زنی که ازدواج با وی حلال و نامحرم است مصافحه کند مگر از روی جامه و دست زن را نیز نفشارد.

[۱] کافی، محمد بن یعقوب کلینی، ج‌۵، ص‌۵۲۵.

تحلیل دو روایت مذکور

این دو روایت آشکارا پاورپوینت کامل مصافحه با نامحرم ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint یعنی رسیدن دستان دو نامحرم به یکدیگر را جایز نمی‌دانند.
نکته‌ی جالب توجه درباره این دو روایت این است که واژه (الرجل) در سؤال و جواب بر واژه (المرئه) مقدم شده که بر ممنوع بودن پاورپوینت کامل مصافحه با نامحرم ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint بر مرد دلالت می‌کند؛ بدین معنا که مرد حق ندارد با زن نامحرم دست بدهد اما اگر زن دست بدهد اشکالی ندارد؛ زیرا روایت حکم مصافحه زن با مرد نامحرم را بیان نکرده و از این را بر حرمت آن دلیلی وجود ندارد. اما پرواضح است که از تقدم واژه (الرجل) بر واژه (المرئه) در این دو روایت چنین معنایی به دست نمی‌آید؛ زیرا اولاً مصافحه امری طرفینی است که با دست دادن دو نفر محقق می‌شود. لذا اگر از یک طرف ممنوعیت داشته باشد از طرف دیگر نیز ممنوعیت خواهد داشت، چنان که از عنوان نامحرم همین معنا دریافت می‌شود، یعنی اگر زنی با مردی محرم نباشد، بدون شک مرد نیز محرم وی نخواهد بود و در نتیجه اگر روایت مرد را مجاز به مصافحه با زن نامحرم ندانسته در واقع زن نیز نباید با مرد نامحرم دست بدهد. ثانیاً از استثنای آخر روایت که پاورپوینت کامل مصافحه با نامحرم ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint از روی لباس را مجاز دانسته، معلوم می‌شود که ممنوعیت مصافحه در این موارد به سبب لمس دست نامحرم است و در این صورت میان دست دادن مرد با زن نامحرم یا مصافحه زن با مرد نامحرم تفاوتی نخواهد بود. ثالثاً در روایت جابر که بعد از این خواهد آمد به صراحت بیان شده که مصافحه زن با مرد نامحرم جایز نیست.

[۲] خصال، محمد بن علی بن بابویه صدوق، ص۵۸۷.

روایت سوم

ابان بن عثمان در روایت معتبری از امام صادق (ع) نقل می‌کند که چون پیغمبر مکه را فتح کرد، مردها با آن حضرت بیعت کردند، سپس زنان برای بیعت آمدند… زنان (گفتند):یا رسول اللّه چگونه با تو بیعت کنیم؟ فرمود:من با زنان مصافحه نمی‌کنم و کاسه آبی خواست و دست در آن فرو برد و بیرون آورد و به زنان فرمود شما هم دستان خود را در این آب فرو برید و این کار بیعت با پیامبر(ص) است.

[۳] کافی، محمد بن یعقوب کلینی، ج۵، ص۵۲۶.

حدیث چهارم

در روایت معتبر دیگری سعدان می‌گوید:امام صادق (ع) به من فرمود آیا می‌دانی پیامبر(ص) چگونه با زنان بیعت کرد؟ عرض کردم:خدا و رسولش به این مطلب آگاه‌ترند. حضرت فرمود:پیامبر آنان را دور خود جمع کرد و ظرفی طلبید و آبی در آن ریخت، سپس دست خود را در آن فرو برد و به زنان فرمود:با شما بیعت می‌کنم بر این‌که به خدا شرک نورزید و… آن گاه گفت آیا به این امور اقرار کردید؟ آنان گفتند:بلی! سپس پیامبر (ص) دست خود را از ظرف خارج کرد و به زنان گفت دست خود را در ظرف فرو ببرید و زنان چنین کردند و فرمود:دست پاکیزه و طاهر پیامبر (ص) پاکیزه‌تر از آن بود که دست زن نامحرم را لمس کند.

[۴] کافی، محمد بن یعقوب کلینی، ج۵، ص۵۲۶.

روایت پنجم

مفضل بن عمر می‌گوید به امام صادق (ع) عرض کردم:پیامبر (ص) در هنگام بیعت با زنان چگونه دست آنان را لمس کرد؟ حضرت فرمود ظرفی را که در آن وضو می‌گرفت طلب کرد و در آن آب ریخت و دست راست خود را در آن فرو برد پس با هریک از زنان که بیعت می‌کرد می‌فرمود:دستت را در آب فرو ببر و او مانند پیامبر(ص) دستش را در آب فرو می‌برد و این بیعت رسول اللّه (ص) با زنان بود.

[۵] کافی، محمد بن یعقوب کلینی، ج۵، ص۵۲۶.

براساس این گزارش ها، پیامبر اسلام (ص) در بیعت خود با زنان به گونه‌ای متفاوت با زنان بیعت می‌کرد. در گزارش اول نیز آمده که پیامبر (ص) صراحتاً به زنان فرمود:من با زنان مصافحه نمی‌کنم.

دو شبهه در دلالت سه روایت اخیر

دلالت دو روایت اول بر ممنوعیت پاورپوینت کامل مصافحه با نامحرم ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint روشن و جای مناقشه ندارد اما درباره دلالت سه روایت اخیر دو شبهه زیر مطرح است:

شبهه اول

خودداری پیامبر (ص) از یک عمل، اعم از حرمت است، چنان که عمل پیامبر (ص) نیز اعم از وجوب است و ازاین‌رو عدم مصافحه پیامبر (ص) با زنان و خبر دادن از عدم مصافحه خود با آنان نمی‌تواند دلیل ممنوعیت مصافحه با زنان باشد. (ویُجال علی هذا الحدیث أنه لیس فیه دلاله علی التحریم. إذ أن امتناع رسول الله (ص) عن أمر دون أن ینهی عنه لایدل علی التحریم. وقد امتنع عن أکل الثوم والبصل والضب وأجازه لأصحابه. وإن دل الحدیث علی شیء فعلی کراهیه المصافحه بین الرجل والمرأه الأجنبیه إن أمنت الفتنه. اینترنت، رساله فی جواز المصافحه بین الرجل والمرأه. إن ترک النبی (ص) لأمر من الامور لایدل بالضروره علی تحریمه. فقد یترکه لأنه حرام، وقد یترکه لانه مکروه، وقد یترکه لأنه خلاف الأولی، وقد یترکه لمجرد أنه لایمیل إلیه، کترکه أکل الضب مع أنه مباح.)

[۶] اینترنت، إسلام أون لاین نت إسالوا أهل الذکر، المصافحه بین الجنسین، یوسف عبداللّه القرضاوی، ۱۵/۱۰/۲۰۰۷.

شبهه دوم

امتناع پیامبر (ص) از مصافحه با زنان و ممنوعیت مصافحه با زنان برای آن حضرت نظیر پاره‌ای دیگراز احکام است که به آن حضرت اختصاص داشته، ویژه‌ی خود پیامبر (ص) بوده است و برای دیگران ثابت نیست. (أما ما ورد عن النبی (ص) بأنه لم یصافح النساء قط فهذه خصوصیه للرسول (ص) لاتنطبق إلا علیه تماما مثل خصوصیته فی الزواج بأکثر من اربع فهو شیء خاص به لکنه لاینطبق علی باقی المسلمین.)

[۷] القاهره:محمد خلیل، علماء أزهریون یختلفون فقهیا حول فتوی تحریم المصافحه بین الرجل والمرأه، الجمعه ۹ محرم/۱۴۲۳ ه.

در نتیجه، این روایات دلیل ممنوعیت پاورپوینت کامل مصافحه با نامحرم ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint برای سایر مسلمانان نیست.

پاسخ شبهه اول

درباره‌ی شبهه‌ی نخست باید گفت اگر در مسئله ی پاورپوینت کامل مصافحه با نامحرم ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint فقط همین عمل پیامبر (ص) وجود داشت و هیچ شاهد و قرینه‌ای از آیات و روایات دیگر این مساله را آشکار نمی‌کرد، سخن درست بود اما باید گفت که آیات و روایات دیگری در این مسئله وجود دارد؛ آیاتی که بر لزوم پوشش زنان در اماکن عمومی و حرمت نگاه به نامحرم ؛ و روایاتی که درخصوص مصافحه وارد شده، که این دو گواه خودداری پیامبر (ص) از مصافحه با زنان به سبب ممنوعیت آن می‌باشد. نیز، امتناع پیامبر از این عمل درسی برای دیگران بوده تا دریابند پاورپوینت کامل مصافحه با نامحرم ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint هرچند به قصد بیعت مجاز نیست تا در آینده کسی مرتکب این عمل نشود. وگرنه می‌بایست برای جلوگیری از اغراء به جهل حرام شمردن کار غیر حرام پیامبر دست کم برای یک مرتبه با زنان مصافحه می‌نمود حال آن‌که چنین امری انجام نپذیرفته است.

پاسخ شبهه دوم

در ارتباط با شبهه دوم نیز باید گفت، اصل در دستورهای الاهی، عدم اختصاص است مگر این‌که آیه یا روایتی بر اختصاص امری به پیامبر (ص) وجود داشته باشد. که البته در ارتباط با ممنوعیت مصافحه با زنان نامحرم دلیلی بر اختصاص به چشم نمی‌خورد لذا این سخن که امتناع پیامبر (ص) از مصافحه با زنان، به خود ایشان اختصاص داشته، ادعایی بدون دلیل است.

چند روایت به عنوان مؤید حرمت پاورپوینت کامل مصافحه با نامحرم ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint

روایات دیگری نیز بر ممنوعیت پاورپوینت کامل مصافحه با نامحرم ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint وجود دارد که به سبب خدشه‌دار بودن سند و عدم قوت در دلالت تنها به عنوان مؤید بیان می‌شوند:
۱. حسین بن زید در حدیث مناهی از امام باقر(ع) از پیامبر (ص) نقل کرده است:(کسی که با زن نامحرم مصافحه کند دچار غضب و عذاب الاهی گردیده است.)

[۸] أمالی، محمد بن علی بن بابویه صدوق، ص۵۱۵.

[۹] من لایحضره الفقیه، محمد بن علی بن بابویه صدوق، ج۴، ص۱۴.

۲. در خبری از پیامبر (ص) آمده است:هر که با زن نامحرمی دست بدهد، روز قیامت با غل و زنجیر به محشر آمده، دستور داده می‌شود که او را به جهنم ببرند.

[۱۰] ثواب الأعمال، محمد بن علی بن بابویه صدوق، ص۲۸۳.

۳. جابر بن یزید جعفی می‌گوید:از امام باقر (ع) شنیدم که فرمود زن مجاز نیست با نامحرم مصافحه کند مگر از روی لباسش و نباید بیعت کند مگر از روی لباسش….

[۱۱] خصال، محمد بن علی بن بابویه صدوق، ص۵۸۷.

حرمت لمس نامحرم

روایاتی یاد شده بر ممنوعیت پاورپوینت کامل مصافحه با نامحرم ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint دلالت دارد که در همه‌ی آن‌ها عنوان مصافحه به کار رفته است. اما از آن‌جا که مصافحه‌ به‌طور معمول ملازم با لمس دست طرف مقابل است و عنوان لمس نیز بر آن صادق است، آن دسته از روایاتی که بر ممنوعیت لمس نامحرم دلالت دارد، بر ممنوعیت پاورپوینت کامل مصافحه با نامحرم ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint نیز دلالت خواهد داشت.

چند روایت دال بر ممنوعیت لمس نامحرم

بدین سبب پاره‌ای از روایاتی که بر ممنوعیت لمس نامحرم اشاره دارد، یادآور می‌شویم:

روایت اول

قال رسول اللّه (ص):لأن یُطعن فی رأس أحدکم بمخیط من حدید، خیر له من أن یمس امرأه لاتحل له؛ رسول خدا (ص) فرمود:اینکه با سوزن آهنین به سر یکی از شما زنند برای وی بهتر است تا به زنی دست زند که محرم وی نیست.

[۱۲] العهود المحمدیه، الشعرانی، ص۷۵۱.

[۱۳] مجمع الزوائد، الهیثمی، ج۴، ص۳۲۶.

[۱۴] فیض القدیر شرح الجامع الصغیر، المناوی، ج۵، ص۳۲۹.

این روایت در منابع روایی اهل سنت آمده، از نظر سند رجال، آن را صحیح یا موثق دانسته‌اند و در دلالت نیز به سبب مذمت شدیدی که نسبت به این عمل در آن شده، دلیلی است بر مبغوض و مورد نهی بودن آن.

روایت دوم

حدثنا علی بن أحمد رحمه الله قال:حدثنا محمد بن أبی عبداللّه عن محمد بن اسماعیل عن علی بن العباس قال، حدثنا القاسم بن الربیع الصحاف عن محمد ابن سنان ان الرضا (ع) کتب فیما کتب من جواب مسائله حرم النظر إلی شعور النساء المحجوبات بالازواج وغیرهن من النساء لما فیه من تهییج الرجال وما یدعو التهییج إلی الفساد والدخول فیما لایحل ولایحمل…؛ محمد بن سنان می‌گوید:حضرت امام رضا (ع) در پاسخ به پرسش‌هایی که به من ارسال داشتند، مرقوم فرمودند:نگاه کردن به موهای زنان مستور و بانوان شوهردار و غیر ایشان حرام است زیرا این نگاه، مرد را تهییج نموده، او را به فساد و به امور غیرحلال و ناپسند می‌کشاند….

[۱۵] علل الشرائع الشیخ الصدوق، ج۲، ص۵۶۴.

این روایت به دلالت فحوی و قیاس اولویت بر ممنوعیت لمس نامحرم دلالت دارد زیرا امام رضا (ع) در این روایت، حرمت نگاه به موی زنان محجوبات را به تهییج مردان و به فساد کشیده شدن آنان تعلیل کرده، پرواضح است که لمس بدن زن نامحرم در تهییج و ایجاد فساد و ارتکاب عمل حرام به مراتب از نگاه کردن به بدن نامحرم شدیدتر است در نتیجه لمس بدن نامحرم به طریق اولی حرام خواهد بود.

سوم

در روایت سماعه از امام صادق(ع) آمده است:فَأما المرأهُ التی یحل له أن یتزوّجها فلا یُصافحها إلاّ من وراء الثوب. در روایت جابر از امام باقر (ع) نیز آمده است:ولایجوز للمرأه أن تصافح غیر ذی محرم إلاّ من وراء ثوبها. کلینی در کافی روایت کرده است:عن سماعه بن مهران قال سألتُ اباعبدالله (ع) عن مصافحه الرجل المرأه قال لایحل للرجل ان یصافح المرأه الا امرأه یحرم علیه أن یتزوجها أخت او بنت او عمه او خاله أو أبنه أخت او نحوها فأما المرأه التی یحل له ان یتزوجها فلا یصافحها الاّ من وراء الثوب ولا یغمز کفها. صدوق در الخصال:محمد بن علی بن الحسین فی (الخصال):عن أحمد بن الحسن القطان، عن الحسن بن علی العسکری، عن محمد بن زکریا البصری، عن جعفر بن محمد بن عماره، عن أبیه، عن جابر بن یزید الجعفی قال:سمعت أبا جعفر محمد بن علی الباقر (ع) یقول:… ولایجوز للمرأه أن تصافح غیر ذی محرم إلاّ من وراء ثوبها، ولا تبایع إلاّ من وراء ثوبها.

[۱۶] کلینی، کافی، ج۵، ص۵۲۵.

[۱۷] الخصال، الصدوق، ص۵۸۷.

در این روایات و روایات مشابه ، از حکم کلی ممنوعیت پاورپوینت کامل مصافحه با نامحرم ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint یک مورد استثنا شده و آن در صورتی است که لباس یا پارچه‌ای میان دو دست متصافحان فاصله ایجاد کند و به عبارت دیگر مصافحه از روی لباس انجام گیرد. از استثنایی که در این چند روایت آمده معلوم می‌شود آنچه در حرمت مصافحه مدخلیت دارد، لمس زن نامحرم است لذا اگر چیزی مانع از لمس نامحرم شود مصافحه اشکال نخواهد داشت.

چند آیه دال بر حرمت لمس نامحرم

همچنین می‌توان از آیات (وقُل للمؤمناتِ یغضضنَ مِن أبصارِهِنَّ ویَحفَظنَ فرُوجَهُن لا یبدِین زینَتَهُن الاّ ما ظهر مِنها وَلیَضرِبنَ بخمرِهِنَّ عَلی جیوبهِن وَلایُبدِینَ زِینَتَهُنَّ الاّ لبعولتهِن) و به زنان باایمان بگو:دیدگان خود را (از نامحرم) فرو بندند و دامان خویش را حفظ کنند و زینت خود را جز آنچه نمایان است (مانند دست و صورت ) آشکار نسازند؛ (قُل لِلمُؤمِنِین یَغضّوا مِن أَبصارِهم وَیَحفَظُوا فُرُوجهُم)، به مردان باایمان بگو:دیده (از نامحرم) فرو نهند و پاکدامنی خود را حفظ کنند؛ (وَلایَضرِبن بِاَرجُلِهِنَّ لِیُعلَم ما یُخفِین مِن زینتِهن فَلا تخضعن بِالقَولِ فیطمع الَّذِی فِی قَلبِهِ مَرَض)؛ پس به ناز سخن مگویید، تا آن کس که در دلش بیماری است طمع ورزد؛ که بر نهایت رعایت عفت میان مرد و زن و لزوم دوری جستن زن و مرد از نامحرم دلالت دارد که به اولویت قطعیه استفاده می‌شود که شارع اسلام لمس بدن نامحرم یا عضوی از اعضای وی را نیز بر زن و مرد حرام کرده است.

سخنان فقهاء درباره لمس نامحرم

فقیهان نیز به این مطلب تصریح دارند که لمس تمام مواضع بدن نامحرم که نگاه به آن جایز نیست، جایز نخواهد بود. صاحب ایضاح الفوائد بر این امر ادعای اجماع کرده، (کلما یحرم النظر الیه یحرم لمسه وما یباح من الأجنبیه یحرم اختیارا لمسه إجماعا لأنه أقوی فی التلذذ والاستمتاع من النظر ولهذا لایبطل الصوم بالانزال المستند الی النظر ویبطل لو استند إلی الملامسه.)

[۱۸] احمد بن حسن بن یوسف حلی (ابن العلامه)، ایضاح الفوائد، ج۳، ص۹.

صاحب جواهر (لایخفی علیک أن کل موضع حکمنا فیه بتحریم النظر فتحریم اللمس فیه أولی، کما صرح به بعضهم، بل لا أجد فیه خلافا، بل کأنه ضروری علی وجه یکون محرما لنفسه.) و محقق نراقی مدعی شده‌اند که در این مسئله خلافی نیست. (الظاهر عدم الخلاف فی تحریم مس ما یحرم النظر إلیه من المرأه للرجل، ومن الرجل للمرأه. وتدل علیه أیضاً العله المنصوصه المتقدمه فی روایه العلل بل التهیج فی المس أقوی منه فی النظر.)

[۱۹] محمدحسن نجفی، جواهر الکلام، ج۲۹، ص۱۰۰.

[۲۰] احمد بن محمد مهدی نراقی، مستند الشیعه، ج۱۶، ص۵۸.

شیخ انصاری نیز به این مطلب تصریح دارد که اگر نگاه به نامحرم حرام باشد، لمس آن نیز‌ به‌طور یقین حرام خواهد بود (إنه إذا حرم النظر حرم اللمس قطعا، بل لا إشکال فی حرمه اللمس وإن جاز النظر، للأخبار الکثیره، والظاهر أنه مما لاخلاف فیه).

[۲۱] شیخ مرتضی الانصاری، کتاب النکاح، ص۶۸.

حکم دست و صورت

بنابراین هنگامی که ثابت شد لمس بدن نامحرم در شریعت اسلام ممنوع و حرام است دست دادن با نامحرم نیز که ملازم با لمس، بلکه یکی از مصادیق آن است، ممنوع خواهد بود.
توجه به این نکته لازم است که استثنای دست و صورت از لزوم پوشش و جواز نگاه به آن دو، مستلزم جواز لمس این اعضا نیست زیرا جواز نگاه به صورت و دست نامحرم تا مچ با شرائط خود که بدون آرایش و بدون ریبه و قصد تلذذ باشد تقریباً متسالم علیه است اما در مصافحه و لمس، چنین تسالمی وجود ندارد بلکه به عکس، فقیهان تصریح دارند مواضعی مانند وجه و کفین از اجنبیه که نگاه به آن جایز

[۲۲] احمد بن حسن بن یوسف حلی (ابن العلامه) إیضاح الفوائد، ج۳، ص۹.

[۲۳] شیح مرتضی الانصاری، کتاب النکاح، ص۶۸.

است، لمس آن در حالت اختیار جایز نیست.

اطلاق داشتن روایات دال بر حرمت مصافحه

توجه به این نکته نیز لازم است که روایات دال بر ممنوعیت پاورپوینت کامل مصافحه با نامحرم ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint، از جهات مختلفی اطلاق دارد برای نمونه مصافحه با ریبه باشد یا بدون آن و قصد تلذذ باشد یا نباشد. همچنین از این جهت اطلاق دارد که زن نامحرم مسلمان باشد یا غیرمسلمان زیرا در این جهت نیز تفصیل یا استثنایی در این روایات و روایات دیگر وارد نشده است در نتیجه می‌توان از این روایات نتیجه گرفت که دست دادن زن و مرد اجنبی‌ به‌طور مطلق، با ریبه و بدون آن و با قصد تلذذ یا بدون آن، حرام و ممنوع است و تفاوتی میان نامحرم مسلمان و اهل کتاب وجود ندارد.

ادعای انصراف در روایات پاورپوینت کامل مصافحه با نامحرم ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint

برخی در اطلاق روایات پاورپوینت کامل مصافحه با نامحرم ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint نسبت به زنان اهل کتاب خدشه وارد کرده، گفته‌اند روایات مصافحه با اجنبیه منصرف است به زنان مسلمان

[۲۴] اینترنت، پایگاه آیت الله منتظری، استفتای ۷۱ در مورد مصافحه با غیر محارم ۲۸/۲/۱۳۸۱ و سوال ۲۱۱۶ حسینعلی منتظری.

و در نتیجه مصافحه مردان با زنان غیرمسلمان را فاقد دلیل حرمت دانسته‌اند.

[۲۵] تحلیل یک فتوای جدید، محسن کدیور ۱۸/۹/۱۳۸۲.

برای ارزیابی ادعای یاد شده، چند پرسش مطرح می‌شود:آیا چنین انصرافی وجود دارد؟
بنابر فرض وجود این انصراف و پذیرش آن، آیا حجت است و مانع ظهور اطلاقی لفظ، یا از قبیل انصرافات بدوی است و حجیتی ندارد؟
به فرض وجود انصراف و حجیت و مانعیت از اطلاق روایات نسبت به زنان اهل کتاب، آیا راه دیگری برای شمول روایات نسبت به زنان اهل کتاب وجود دارد؟
در پاسخ باید گفت:اولاً این انصراف پذیرفته نیست زیرا منظور از لفظ (المراه) و (النساء)، که در روایات مصافحه با اجنبیه به کار رفته، (زن) است و بر انصراف این دو لفظ در زمان امام صادق و امام کاظم (ع)، و حتی بعد از آن‌ها، لفظ به زنان مسلمانان و عدم شمول زنان اهل کتاب دلیلی وجود ندارد بلکه به عکس، وجود اهل کتاب در مدینه در زمان رسول الله و پس از آن تا زمان امام صادق و حتی امام رضا (ع) که سبب ایجاد پرسشهایی برای مسلمانان در نحوه رفتار و همزیستی با اهل کتاب بوده، در منابع روایی به آن‌ها اشاره شده است. (فأما ما رواه محمد بن علی بن محبوب عن محمد بن أحمد العلوی عن العمرکی عن علی بن جعفر عن أخیه موسی بن جعفر (ع) قال:سألته عن رجل مسلم تحته یهودیه، أو نصرانیه أو أمه فأولدها وقذفها هل علیه لعان؟ قال:لا.)

[۲۶] الاستبصار، الشیخ الطوسی، ج۳، ص ۳۷۴.

[۲۷] تهذیب الاحکام، الشیخ الطوسی، ج۷، ص۲۹۷.

[۲۸] تهذیب الاحکام، الشیخ الطوسی، ج۷، ص۴۷۶.

این مسأله نشان می‌دهد که واژه المراه و النساء در محاورات عرفی آن زمان، شامل زنان مسلمان و غیرمسلمان بوده است.
ثانیاً:بنابراین فرض، بر انصراف لفظ (المراه) و امثال آن در روایات امام صادق (ع) به زنان مسلمان

[۲۹] تحلیل یک فتوای جدید، محسن کدیور، ۱۸/۹/۱۳۸۲.

حجیتی وجود ندارد زیرا از قبیل انصرافات بدوی است که به سبب کثرت جمعیت مسلمانان و کمی اهل کتاب در آن زمان بوده، با کمی تأمل برطرف می‌شود.
ثالثاً:حتی چنان چه اصل وجود انصراف و حجیت آن پذیرفته شود و در نتیجه، ظهور اطلاقی روایات ممنوعیت پاورپوینت کامل مصافحه با نامحرم ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint نسبت به زنان اهل کتاب مخدوش گردد، باز از راه دیگری می‌توان شمول این روایات نسبت به زنان اهل کتاب را ثابت کرد؛ روایات، علاوه بر عموم اطلاقی، دارای عموم لفظی‌اند که از الف و لام (المرأه و النساء) استفاده می‌شود. انصراف فقط مانع عموم اطلاقی روایات است و به عموم لفظی آن کاری آسیب نمی‌رساند در نتیجه، روایات ممنوعیت پاورپوینت کامل مصافحه با نامحرم ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint ، از طریق عموم لفظی زنان، اهل کتاب را نیز شامل می‌شود.

ادعای تخصیص یا تقیید از طریق تنقیح مناط

در چندین روایت، نگاه کردن به سر و مو و دست گروه‌هایی از زنان نامحرم که یکی از آن‌ها زنان اهل کتاب‌اند، جایز دانسته شده است. حدثنا محمد بن موسی بن المتوکل رحمهُ الله قال حدثنا عبدالله بن جعفر الحمیری عن احمد بن محمد بن عیسی عن الحسن بن محبوب عن عباد بن صهیب قال سمعت اباعبداللّه (ع) یقول:لاباس بالنظر الی رءوس اهل تهامه والاعراب واهل السواد من أهل الذمه لانهن اذا نهین لاینتهین… به عنوان نمونه عباد بن صهیب می‌گوید از حضرت صادق (ع) شنیدم می‌فرمود:نگاه کردن به موی سر اهل تهامه، صحرانشینان و اهل ذمه ایرادی ندارد زیرا اگر از بی حجابی نهی شوند گوش نمی‌دهند و از آن دست برنمی دارند…؛ ابوالبختری، عن جعفر بن محمد، عن أبیه، عن علی بن أبی طالب علیه‌السلام انه قال:لابأس بالنظر الی رؤوس نساء اهل الذمه.

[۳۰] کافی، محمد بن یعقوب کلینی، ج۵، ص۵۲۴.

[۳۱] من لایحضره الفقیه، محمد بن علی بن بابویه صدوق، ج۳، ص۴۶۹.

[۳۲] قرب الاسناد، حمیری القمی، ص۱۳۱.

[۳۳] الکافی، الشیخ الکلینی، ج۵، ص۵۲۴.

اهل ذمه در این روایت اهل کتاب هستند که با شرائط خاصی در سرزمین اسلامی زندگی می‌کنند. در روایت دیگری ابوالبختری از امام صادق از پدرش امام باقر (ع) و او از حضرت علی (ع) روایت کرده که نگاه کردن به سر و موی اهل ذمه مانعی ندارد. أبوالبختری، عن جعفر بن محمد، عن أبیه، عن علی بن أبی طالب علیه‌السلام أنه قال:(لا بأس بالنظر الی رؤوس نساء أهل الذمه. همچنین سکونی از امام صادق از پیامبر گرامی اسلام (ص) نقل کرده که نگاه کردن به موها و دستان اهل ذمه اشکال ندارد. علی بن إبراهیم، عن ابیه، عن النوفلی، عن السکونی، عن أبی عبداللّه (ع) قال:قال رسول اللّه (ص):لاحرمه لنساء أهل الذمه أن ینظر إلی شعورهن وأیدیهن

[۳۴] قرب الاسناد، حمیری القمی، ص۱۳۱.

[۳۵] الکافی، الشیخ الکلینی، ج۵، ص۵۲۴.

این روایات گرچه از نظر سند محل تأمل است اما چون مورد عمل اصحاب بوده، مشهور فقیهان براساس آن به جواز نگاه به زنان اهل کتاب بد