توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل مسح پا از دیدگاه شیعه ۶۶ اسلاید در PowerPoint دارای ۶۶ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل مسح پا از دیدگاه شیعه ۶۶ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پاورپوینت کامل مسح پا از دیدگاه شیعه ۶۶ اسلاید در PowerPoint :

مسح پا (روایات شیعه)

وضو عملی است تعبدی که از شستن صورت و دست‌ها و مسح سر و روی پاها تشکیل شده است و در اسلام به آن توجه ویژه‌ای شده که در بعضی موارد واجب می‌شود. یک روایتی در اصول کافی وارد شده که در آن روایت شستن پاها در وضو مطرح شده است، در حالی که این مطلب با اعتقاد شیعه سازگاری ندارد لذا صحت و سقم و محتوای روایت را بررسی می‌کنیم.

فهرست مندرجات

۱ – متن روایت درباره شستن پا در وضو
۲ – پاسخ‌هایی درباره روایت
۲.۱ – انقطاع سند روایت
۲.۲ – حمل روایت بر تقیه
۲.۳ – مخالفت روایت با اعتقاد شیعه و روایات دیگر
۳ – روایات وجوب مسح پاها در وضو
۳.۱ – روایت کلینی از امام باقر
۳.۱.۱ – تصحیح روایت
۳.۲ – روایت کلینی از امام هشتم
۳.۲.۱ – تصحیح روایت
۳.۳ – روایتی دیگر از امام صادق
۳.۳.۱ – تصحیح روایت
۴ – نتیجه
۵ – پانویس
۶ – منبع

متن روایت درباره شستن پا در وضو

مرحوم شیخ کلینی روایت را با این سند و متن نقل کرده است:
۶- عِدَّهٌ مِنْ اَصْحَابِنَا عَنْ اَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ اَبِی دَاوُدَ جَمِیعاً عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ فَضَالَهَبْنِ اَیُّوبَ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ سَمَاعَهَ عَنْ اَبِی بَصِیرٍ عَنْ اَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام. قَالَ: اِذَا نَسِیتَ فَغَسَلْتَ ذِرَاعَکَ قَبْلَ وَجْهِکَ فَاَعِدْ غَسْلَ وَجْهِکَ ثُمَّ اغْسِلْ ذِرَاعَیْکَ بَعْدَ الْوَجْهِ فَاِنْ بَدَاْتَ بِذِرَاعِکَ الْاَیْسَرِ قَبْلَ الْاَیْمَنِ فَاَعِدْ غَسْلَ الْاَیْمَنِ ثُمَّ اغْسِلِ الْیَسَارَ وَ اِنْ نَسِیتَ مَسْحَ رَاْسِکَ حَتَّی تَغْسِلَ رِجْلَیْکَ فَامْسَحْ رَاْسَکَثُمَّ اغْسِلْ رِجْلَیْکَ.

«امام صادق (علیه‌السّلام) فرمود: هرگاه فراموش کردی و پیش از شستن صورت، دست خود را شستی، برگردید و صورتت را بشویید و بعد از آن دست خود را بشویید. اگر فراموش کردی و پیش از دست راست، دست چپ را شستی، برگرد و دست راستت را بشوی و بعد از آن دوباره دست چپ را بشوی. اگر مسح سرت را فراموش کردی و به شستن پاها پرداختی، برگرد و سر خود را مسح کن و بعد از آن دوباره پاهای خود را بشویید.»

[۱] الکلینی الرازی، ابوجعفر محمد بن یعقوب بن اسحاق (متوفای۳۲۸ ه)، الاصول من الکافی، ج۳، ص۳۵، ناشر:اسلامیه‌، تهران‌، الطبعه الثانیه، ۱۳۶۲ ه. ش.

[۲] حر عاملی، محمد بن حسن، وسایل الشیعه، ج۱، ص۳۱۸.

پاسخ‌هایی درباره روایت

از این روایت می‌توان چند پاسخ ارائه کرد:

انقطاع سند روایت

این روایت از نظر سند منقطع است؛ زیرا «حسین بن سعید»، اصلاً «فضاله‌ بن ایوب» را ملاقات نکرده تا بتواند از وی روایت نقل کند. از این‌رو، از نظر شیعه این روایت اعتباری ندارد.
مرحوم نجاشی در خصوص این مطلب می‌نویسد:
فضاله بن ایوب الازدی عربی صمیم، سکن الاهواز، روی عن موسی بن جعفر علیه السلام، وکان ثقه فی حدیثه، مستقیما فی دینه. له کتاب الصلاه. قال لی ابو الحسن البغدادی السورائی البزاز. قال لنا الحسین بن یزید السورائی: کل شئ تراه الحسین بن سعید عن فضاله، فهو غلط، انما هو الحسین عن اخیه الحسن عن فضاله وکان یقول: ان الحسین بن سعید لم یلق فضاله،…

«فضاله بن ایوب ازدی از عرب‌های اصل ساکن اهواز بوده و از امام کاظم (علیه‌السّلام) روایت نقل کرده است. وی در نقل روایت موثق و در دینش مستقیم بوده و دارای کتاب است. به نقل ابوالحسن بغدادی، حسین بن یزید سورایی گفته است: هرجا می‌بینی که حسین بن سعید از فضاله نقل کرده، اشتباه است؛ ‌زیرا حسین از برادرش حسن و او از فضاله نقل کرده است. وی می‌گفت: حسین بن سعید اصلا فضاله را ملاقات نکرده است….»

[۳] النجاشی الاسدی الکوفی، ابوالعباس احمد بن علی بن احمد بن العباس (متوفای۴۵۰ه)، فهرست اسماء مصنفی الشیعه المشتهر برجال النجاشی، ص۳۱۱، تحقیق:السید موسی الشبیری الزنجانی، ناشر:مؤسسه النشر الاسلامی قم، الطبعه:الخامسه، ۱۴۱۶ه.

حمل روایت بر تقیه

بر فرض صحت سند روایت، این حدیث از روی تقیه و به خاطر حفظ جان شیعیان صادر شده است. مرحوم شیخ حر عاملی بعد از نقل روایت می‌نویسد:
اقول: غسل الرجلین محمول علی التقیه لما مر.

«می‌گویم: شستن هر دو پا بر تقیه حمل شده است.»

[۴] الحر العاملی، محمد بن الحسن متوفای۱۱۰۴ق، تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، ج۱، ص۴۵۲.

توضیح مطلب این‌که: در جایی که جان انسان در خطر باشد، اسلام اجازه داده است برای حفظ جانش تقیه کند. امام صادق (علیه‌السّلام) نیز این روایت را در چنین شرایطی بیان کرده است در حالی که طبق مبنای فقه شیعه که برگرفته از روایات اهل بیت (علیهم‌السّلام) است، شستن پا در وضو جایز نیست، و فقهای شیعه تنها آن را در صورت تقیه و خوف جایز دانسته‌اند.
مرحوم شیخ طوسی می‌نویسد:
ولا یجوز غسل الرجلین للوضوء مع الاختیار، ویجوز عند التقیه والخوف.

«شستن هر دو پا در وضو در صورت اختیار جایز نیست، اما اگر تقیه و خوف باشد جایز است.»

[۵] الطوسی، الشیخ ابوجعفر، محمد بن الحسن بن علی بن الحسن (متوفای۴۶۰ه)، المبسوط، ج۱، ص۲۲.

یحیی بن سعید حلی نیز می‌فرماید:
ولا یجوز غسل الرجلین بدلا عن المسح الا لتقیه.

«شستن هر دو پا به جای مسح، جایز نیست مگر در صورت تقیه.»

[۶] الحلی، یحیی بن سعید (متوفای۶۸۹ه)، الجامع للشرایع، ص۳۵، تحقیق:تحقیق وتخریج:جمع من الفضلاء/ اشراف:الشیخ جعفر السبحانی، ناشر:مؤسسه سید الشهداء، چاپخانه:المطبعه العلمیه – قم، چاپ:۱۴۰۵.

مخالفت روایت با اعتقاد شیعه و روایات دیگر

پاسخ دیگر این است که این روایت، مخالف اعتقاد شیعه و روایات مستفیضی است که مسح پاها را واجب شمرده و شستن آن را جایز نمی‌دانند.
شیخ صدوق در این‌باره می‌فرماید:
ومن غسل الرجلین فقد خالف الکتاب والسنه.

«کسی که هر دو پا را بشوید، بدون تردید با کتاب خدا و سنت رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) مخالفت کرده است.»

[۷] الصدوق، ابوجعفر محمد بن علی بن الحسین (متوفای۳۸۱ه)، الهدایه، ج۲، ص۸۰.

صاحب جواهر نیز مسح پاها را از ضروریات مذهب شیعه می‌داند و می‌فرماید:
من فروض الوضوء (مسح الرجلین) اجماعا عند الامامیه محصلا ومنقولا، بل هو من ضروریات مذهبهم، واخبارهم به متواتره، بل فی الانتصار انها اکثر من عدد الرمل والحصی.

«از واجبات وضو مسح نمودن پاها است که دلیل آن در نزد امامیه اجماع محصل و منقول می‌باشد؛ بلکه بالاتر از آن، مسح نمودن از ضروریات مذهب شیعه است و روایات شیعه درباره آن متواتر است بلکه در کتاب «انتصار» آمده که روایات آن از تعداد ریگ‌ها و سنگریزه‌های بیابان بیشتر است.»

[۸] النجفی، الشیخ محمد حسن (متوفای۱۲۶۶ه)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج۲، ص۲۰۶، تحقیق وتعلیق وتصحیح:محمود القوچانی، ناشر:دار الکتب الاسلامیه تهران، الطبعه:السادسه، ۱۳۶۳ش.

آقا رضا همدانی بعد از نقل سخن کتاب «الانتصار سیدمرتضی» می‌گوید:
ولکن مخالفینا نبذوه وراء ظهورهم ولولاه لاتحدت الکلمه وارتفعت المخالفه بین الامه.

«مخالفین شیعه این روایات را پشت سرشان‌ انداخته‌اند اگر این کار را نمی‌کردند نظر شیعه و اهل‌سنت در این مورد یکی می‌شد و اختلاف از میان امت برداشته می‌شد.»

[۹] الهمدانی، آقا رضا (متوفای۱۳۲۲ه)، مصباح الفقیه (ط. ق)، ج۲، ص۳۹۸.

محقق بحرانی نیز در این زمینه می‌نویسد:
وما یدل علی وجوب المسح ونفی الغسل من اخبارنا فمستفیض، بل الظاهر انه من ضروریات مذهبنا.

«روایاتی که بر وجوب مسح پا و نفی شستن آن دلالت دارد، مستفیض هستند، بلکه از ضروریات مذهب شیعه است.»

[۱۰] البحرانی، الشیخ یوسف، (متوفای۱۱۸۶ه)، الحدائق الناضره فی احکام العتره الطاهره، ‌ ج۲، ص۲۹۰، ناشر:مؤسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین بقم المشرفه، ‌ طبق برنامه مکتبه اهل البیت.

روایات وجوب مسح پاها در وضو

تا اینجا ثابت شد که مسح پاها در وضو واجب و از ضروریات مذهب شیعه می‌باشد و روایات آن متواتر است. برای اثبات مطلب، چند روایت آن را ذکر می‌نماییم:

روایت کلینی از امام باقر

مرحوم کلینی از امام باقر (علیه‌السّلام) روایتی درباره‌ ترتیب افعال وضو نقل کرده که حضرت در این روایت به مسح کردن پاها دستور داده است:
عَلِیٌّ عَنْ اَبِیهِ وَ مُحَمَّدُ بْنُ اِسْمَاعِیلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ جَمِیعاً عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَهَ قَالَ قَالَ اَبُو جَعْفَرٍ (علیه‌السّلام) تَابِعْ بَیْنَ الْوُضُوءِ کَمَا قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ ابْدَاْ بِالْوَجْهِ ثُمَّ بِالْیَدَیْنِ ثُمَّ امْسَحِ الرَّاْسَ وَ الرِّجْلَیْنِ وَ لَا تُقَدِّمَنَّ شَیْئاً بَیْنَ یَدَیْ شَیْ‌ءٍ تُخَالِفْ مَا اُمِرْتَ بِهِ وَ اِنْ غَسَلْتَ الذِّرَاعَ قَبْلَ الْوَجْهِ فَابْدَاْ بِالْوَجْهِ وَ اَعِدْ عَلَی الذِّرَاعِ وَ اِنْ مَسَحْتَ الرِّجْلَ قَبْلَ الرَّاْسِ فَامْسَحْ عَلَی الرَّاْسِ قَبْلَ الرِّجْلِ ثُمَّ اَعِدْ عَلَی الرِّجْلِ ابْدَاْ بِمَا بَدَاَ اللَّهُ بِه.

«امام باقر (علیه‌السّلام) فرمود: وضویت را پی در پی بگیر. آن‌چنان که خداوند فرموده است؛ یعنی اول شستن صورت، بعد شستن دو دست، بعد از آن مسح سر، و در پایان مسح دو پا را انجام بده. هیچ یکی را بر دیگری مقدم نکن که فرمان خدا را مخالفت خواهی کرد. اگر دست خود را شستی، پیش از آن که صورت خود را بشوئی، برگرد و صورت خود را بشوی و بعد از آن دوباره ساعد خود را بشوی. و اگر پای خود را مسح کردی، پیش از آن که سر خود را مسح کنی، برگرد، و سر خود را مسح کن و بعد از آن دوباره پای خود را مسح کن.
هماره به آن عضوی ابتدا کن که خداوند (عزّوجلّ) ابتدا کرده است»

[۱۱] الکلینی الرازی، ابو جعفر محمد بن یعقوب بن اسحاق (متوفای۳۲۸ ه)، الاصول من الکافی، ج۳، ص۳۵، ح۵، ناشر:اسلامیه‌، تهران‌، الطبعه الثانیه، ۱۳۶۲ ه. ش.

تصحیح روایت

سند این روایت از نظر علمای شیعه صحیح است. علامه مجلسی درباره صحت روایت می‌نویسد:
الحدیث الخامس‌: حسن کالصحیح.

«روایت پنجم: حسن است همانند روایت صحیح.»

[۱۲] مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، مرآه العقول فی شرح اخبار آل الرسول، ج‌۱۳، ص۱۱۲، تهران، چاپ:دوم، ۱۴۰۴ ق.

علامه حلی نیز می‌نویسد:
وروی فی الصحیح، عن زراره قال: قال ابو جعفر (علیه‌السّلام): … ثم بالیدین ثم امسح الراس والرجلین