توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل مسائل رؤیت هلال ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل مسائل رؤیت هلال ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل مسائل رؤیت هلال ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint :

پاورپوینت کامل مسائل رؤیت هلال ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint

تاکنون تلاش‌ها و کوشش‌هایی فردی و جمعی در ایران و غیر آن برای رفع مشکل اختلاف‌ها و دودستگی‌ها در حلول ماه‌های قمری و آثار ناشی از آن صورت پذیرفته است. پاره‌ای از این تلاش‌ها و نیز منشأهای اختلاف را ذکر می‌کنم و به این نکته می‌پردازم که چرا تاکنون این فعالیتها ثمره چندانی نداشته و مشکل همچنان پابرجاست. همچنین در پایان به پاره‌ای راه حل‌ها اشاره می‌کنم. بیفزایم کوشش‌هایی که برای حل مشکل حج صورت گرفته است در باب پنجم به تفصیل ذکر کرده‌ام.

فهرست مندرجات

۱ – تلاش علمای اهل سنت در زمینه یکی کردن نظریه فقهی رؤیت هلال
۱.۱ – ابوالفیض احمد بن محمد بن صدیق
۱.۲ – دکتر یوسف مروّه
۱.۳ – محمّد طنطاوی
۱.۴ – دکتر محمد عبداللطیف صالح فرفور
۱.۵ – دکتر ماجد ابورخیه
۱.۶ – عبدالله بن زید آل محمود
۱.۷ – دکتر امیرحسین حسن
۲ – تلاش‌های جمعی
۲.۱ – علت عدم نتیجه دادن کنفرانس‌ها
۲.۲ – گردهمائی تخصصیِ رؤیت هلال با شرکت دانشمندان داخلی و خارجی
۲.۳ – امور مورد تأیید در گردهمایی
۳ – راه حل برای اتحاد نظریات فقهی در مورد رؤیت هلال
۳.۱ – راه حل علمی
۳.۱.۱ – اشتراط یا عدم اشتراط اتحاد آفاق
۳.۱.۲ – اعتبار یا عدم اعتبار رؤیت با چشم مسلّح
۳.۱.۳ – اعتبار یا عدم اعتبار قول هیوی
۳.۱.۴ – اعتبار یا عدم اعتبار بیّنه
۳.۱.۵ – تدوین تقویم هماهنگ اسلامی برای همه جهان
۳.۲ – راه حل عملی
۳.۲.۱ – نظر سید محمد مجاهد
۴ – پانویس
۵ – منبع

تلاش علمای اهل سنت در زمینه یکی کردن نظریه فقهی رؤیت هلال

اهداف کاملاً دینی، مانند وحدت عیدها و شعائر دینی و یکی شدن الفاظ برخی از عبادت‌ها مانند اذان و نماز جماعت . می توان برای به دست آوردن طلوع ماه نو در افق به روش‌های نوی علمی اعتماد کرد تا روز عید فطر به دقت معلوم شود و مسلمانان جهان بتوانند روز واحدی را به عنوان عید گرامی بدارند و به راحتی بتوانند از پیش برای این روز برنامه ریزی کنند. همچنین می‌توان برای اذان الفاظی را در نظر گرفت که مورد پذیرش همگان باشد.)

[۱] هفت آسمان، شماره۷، ص۱۳۰-۱۳۳، (تقریب مذاهب اسلامی، گامی به پیش).

امام موسی صدر این پیشنهاد را در مجمع البحوث الإسلامیه نیز مطرح کرده و گفته است:
(یا باید این روش را بپذیریم و یا در جلسه‌ای مشترک به استماع رؤیت‌های شهود بپردازیم و درباره ثبوت هلال عید تصمیم مشترکی بگیریم.)
از جمله تلاش‌های فردیِ عالمان اهل سنّت نوشتن کتاب‌ها، رساله‌ها و مقاله‌هایی در این زمینه است مانند:

ابوالفیض احمد بن محمد بن صدیق

دانشمند مغربی حافظ غماری ، ابوالفیض احمد بن محمد بن صدیق (م۱۳۸۰) که تمایلات عارفانه و صوفیانه داشته و ضد وهابیت و در ردّ ابن تیمه کتاب نوشته است و از جمله آثار اوست:فتح الملک العلیّ بصحّه حدیث (باب مدینه العلم علیّ) کتابی بدین منظور تألیف کرده است به نام توجیه الأنظار لتوحید المسلمین فی الصوم والإفطار که سالها پیش در مصر و سپس در اردن چاپ شده است. او در این کتاب تمام توان خود را به کار برده است تا برای رفع اختلاف در آغاز ماه‌های قمری، عدم اشتراط آفاق را مانند آیهالله خوئی (ره) البته با اندکی تفاوت اثبات کند. نیز قول هیوی و منجّم را با شرایطی پذیرفته است. اتفاقاً پاره‌ای از استدلالهای وی شبیه مرحوم آیهالله خوئی است از جمله:
(…و أمّا الهلال فلیس له إلاّ وقت واحد وهو الوقت العام، فإذا تکوّن هلالاً ورئی فی قطرٍ فقد سمّی شهراً فی الدنیا کلّها، لا فی ذلک القطر وحده.)

[۲] توجیه الأنظار، ص۲۵.

دکتر یوسف مروّه

دکتر یوسف مروّه در ماه رمضان ۱۳۸۷، طی نامه‌ای خطاب به آیهالله سید محسن حکیم در نجف ، امام موسی صدر در صور لبنان ، شیخ حسن مأمون شیخ دانشگاه ازهر در قاهره و شیخ حسن خالد مفتی لبنان برای حلّ این مشکل پیشنهادی ارائه داد و خواستار اعتماد بیش‌تر به دستاوردهای علمی جدید شد؛ ولی از این پیشنهاد هم نتیجه‌ای عاید نشد.

[۳] روزنامه الشرق الأوسط، ۲۸/۵/۱۹۹۹م.

وی طرح دیگری نیز ارائه کرده که در روزنامه البلاد، مورّخ ششم کانون اوّل سال ۱۹۹۹م منتشر شده است. همچنین فرمی برای ثبت مشخصات رؤیت و شهادت شهود آن تنظیم کرده که همان روزنامه نیز منتشر کرده است.

محمّد طنطاوی

محمّد طنطاوی ، شیخ ازهر و مفتی سابق مصر در سال ۱۹۹۳م گفته است:به مسؤولان دولت سعودی نامه‌ای نوشتم و در آن پیشنهاد کردم که در مکه مکرمه یا در مدینه منوره، زیر نظر عالمان دین و متخصصان فلک و نجوم رصدخانه‌ای تأسیس شود و سخن این رصدخانه در باب تعیین تکلیف اوّل و آخر ماه‌های قمری به خصوص ماه رمضان سخن نهائی و فصل الخطاب باشد.

[۴] الوسط، شماره ۵۶، مورّخ ۲۲/۲/۱۹۹۳م.

دکتر محمد عبداللطیف صالح فرفور

دکتر محمد عبداللطیف صالح فرفور در دمشق نیز به سال ۱۴۰۵، به منظور ارائه به کنگره سال ۱۴۰۶ مجمع الفقه الإسلامی در جدّه، رساله مبسوطی نوشت به نام بُلغه المطالع فی بیان الحساب والمطالع. وی در این رساله به دو موضوع پرداخته است:اختلاف و اتحاد آفاق و اعتماد به قول فلکی. نویسنده کره زمین را به سه منطقه تقسیم کرده و رؤیت در هر نقطه از این سه منطقه را فقط برای همان منطقه کافی می‌داند نه دو منطقه دیگر. همچنین قول فلکی را برای اثبات رؤیت معتبر دانسته است. فرفور در این اثر نامه دکتر یوسف مروّه خطاب به عده‌ای از علما از جمله آیهالله سید محسن حکیم (ره) به سال ۱۳۸۷ را که قبلاً به آن اشاره شد درج کرده است. متن این نامه بدین قرار است:
(… والملاحظ یا صاحب السماحه أنّ المسلمین، و علی رأسهم رجال الدین فی هذا العصر، یُقدمون علی استخدام جمیع وسائل و مخترعات و مکتشفات العلم الحدیث بدون‌ای خشیهٍ أو تحفّظٍ من أنَّ هذه الوسائل والمخترعات قد تکون خاطئه فی المهامّ الحیاتیه التی تُستخدم لأجلها، فنحن نستخدم السیّاره والهاتف والبرق، والمذیاع والتلفزیون إلخ… کوسائل صالحه و صادقه فی النقل والمواصلات والاتّصالات، ونستعمل العدسات المحدّبه والمقعره فی توضیح الرؤیا، ولکن ما بال رجال الدین لایقبلون علی استخدام المرقب الفلکی (التلسکوب) فی إثبات هلالی رمضان و شوال المبارکین؟
إنّ الجمعیه اللبنانیه للأبحاث العلمیه تقترح علی دار الإفتاء، فی کلِّ بلد إسلامی شراء تلسکوب فلکی من الحجم المتوسّط، حیث ینصب فی دار الإفتاء، وبواسطته یمکن لسماحتکم ولجمیع رجال الدین أن یَستخدموه فی هذه المناسبات الدینیه وسواها، التی یکثر فیها الخلاف بین المسلمین حول إثبات الأهلّه، فالبعض یری الهلال والبعض الآخر لا یراه، وجماعه تفطر و أخری تبقی صائمه، و لکلِّ جماعه مقاییسها فی هذا الموضوع. فهذا لایجوز بعد الیوم فی دیار المسلمین، و لا ننسی بأنّ علماء المسلمین هم أوّل من استخدم المرقب (الأسطرلاب) أیّام ازدهار الدول الإسلامیه، ولم یر هؤلاء العلماء الأوائل‌ای ضرر فی استخدام وسیله علمیه للرؤیا إذا کانت السماء ملبّده الغُیوم، إذ من المعروف أنّ شهر الصیام المبارک یصادف أثناء فصل الشتاء فی بعض السنوات و لا یمکن لعین المجرده أن ترصد الهلال، فما المانع إذاً من استخدام المرقب کوسیله للرصد و الرؤیا؟
إنَّ علم الفلک یؤکّد وجود فوارق زمنیه مختلفه بین بلد و آخر، حسب الموقع الجغرافی لکلِّ بلد بالنسبه لخطوط الطول الجغرافیه. و بما أنّ العالم الإسلامی شاسع واسع یمتدّ من أندونیسیا شرقی جنوب آسیا إلی المغرب شمال غرب أفریقیا،‌ای علی ۱۶۰ خطّاً من خطوط الطول الأرضیه؛ إذ أنّ حدود جُزُر اندونیسیا هی خطّ الطول ۱۴۲ درجه شرقاً، و حدود البلاد الإسلامیه الأفریقیه ۱۸ درجه غرباً؛ لذلک لابدَّ من تقسیم العالم الإسلامی إلی ثلاث مجموعات جغرافیه، الأُولی تقع بین خطِّی الطول ۳۰ درجه شرقاً و ۲۰ درجه غرباً و تضمّ:لیبیا و تونس والجزائر والمغرب و موریتانیا و مالی والنیجر والتشاد و نیجیریا والکامرون والداهومی وغانا و غینیا و شاطئ العاج و السنغال و لیبریا و سیرالیون و جمیع البلدان الواقعه بین هذین الخَطّین.
والثانیه تقع بین خطّی ۳۰ درجه شرقاً و ۸۰ درجه شرقاً وهی تضمّ:مصر و السودان والصومال و تنزانیا و السعودیه والیمن ولبنان و سوریا و العراق والکویت و بلدان الخلیج و إیران و ترکیا و أفغانستان الغربیه و قسم من الهند.
و الثالثه تقع بین خطّی طول ۸۰ درجه شرقاً و ۱۴۰ درجه شرقاً و تضمّ الباکستان الشرقیه و بورما و تایلاند و الصین و مالیزیا و أندونیسیا.
ولا یمکن حسب مقتضیات علم الفلک والفیزیاء الفلکیه أن یولَدَ هلال رمضان المبارک أو سواه من الأهلّه فی جمیع هذه البلدان فی آن واحد، و لذلک فالقاعده الشرعیه یجب أن تکون کما یلی:
(إذا ولد الهلال فی بلد، لایعنی ذلک بالحتم والضروره ولادته فی جمیع البلدان) ولیس کما هو متّبع الیوم لدى الکثیر من رجال الفقه الذین یتمشّون على القاعده القائله: إذا ولد الهلال فی بلد فهو مولود فی جمیع البلدان).
لذلک أقترحُ على سماحتکم أن تبدؤوا أوّلاً باتّباع الطریقه العلمیه العقلیه، و تُوَحِّدوا الوسائل فی بلدکم، و مِن ثَمَّ تنطلقون لتنظیم العالم الإسلامی بأسره على نفس الأُسس العلمیه.
والجمعیه اللبنانیه للأبحاث العلمیه على استعداد لإعطاء دروس نظریه وعملیه للساده رجال الدین على کیفیه استخدام المرقب الفلکی، و طرق الحساب والمقاییس المتّبعه فی علم الفلک التجریبی، حسب ما ورد فی القرآن الکریم من دعوه للتفکر فی أجرام الکون و نجومه وکواکبه بکلّ إخلاص و احترام و تقدیر.
یوسف مروَّه مؤسِّس الجمعیه اللبنانیه للأبحاث العلمیه)

[۵] بُلغه المطالع، ص۳۴-۳۷.

دکتر ماجد ابورخیه

دکتر ماجد ابورخیه از کسانی است که در این باره تحقیق کرده و رساله‌ای نگاشته است با عنوان (إثبات هلال رمضان بین الرؤیه البصریه والحسابات الفلکیه) و طیّ آن سخن هَیَویان و منجّّمان را در باب رؤیت هلال در پاره‌ای از موارد پذیرفته است. این رساله در مجله الشریعه،

[۶] مجله الشریعه، سال ششم (۱۴۰۹)، شماره ۱۳، ص۷۵۴۱۹.

چاپ شده است.

عبدالله بن زید آل محمود

در سال ۱۴۰۰ در قطر براساس شهادتِ خلاف واقع شهود، عید فطر اعلام، و سپس مسلّم شد که آن روز عید نبوده است. از این رو مفتی قطر، عبدالله بن زید آل محمود رساله‌ای خطاب به علما و حاکمان مسلمان نوشت با نام الحکم الشرعی فی إثبات رؤیه الهلال، وی در آن از اعتماد بی حساب بر شهود رؤیت مذمّت کرده و معتقد است با دقت در رؤیت و نپذیرفتن هر شهادتی چنین مشکلاتی پیش نمی‌آید و در فرض اثبات رؤیت در نقطه‌ای برای سایر جاها نیز مطلقاً حلول ماه ثابت می‌شود، چه جاهای نزدیک چه دور:
(أرفع إلی العلماء الأعلام وإلی الحکّام الکرام وإلی قضاه شرع الإسلام هذه الرساله الوجیزه التی تدعو إلی الحقّ وإلی طریق مستقیم؛ لأنّ من واجب العلماء التناصح فی سبیل بیان الحق….

[۷] عبدالله بن زید آل محمود، الحکم الشرعی فی إثبات رؤیه الهلال، ص۵.

من شرط صحّه الشهاده المقبوله کونها تنفکّ عمّا یکذبها، فمتی شهد أحد برؤیه الهلال لیله الإثنین ثمّ لم یره جمیع الناس لیله الإثنین ولا لیله الثلاثاء فإنّه من المعلوم قطعاً أنّ الشهاده کاذبه، أو أنّ الشاهد توهّم رؤیه خیالیه حسبها هلالاً…

[۸] عبدالله بن زید آل محمود، الحکم الشرعی فی إثبات رؤیه الهلال، ص۶.

…والغالب علی دعوی رؤیه الهلال الکذب؛ لوقوع التوهّم والتخیّلات فی الرؤیه. إنّنا متی أهملنا الیقینیات من هذه النصوص البیّنات فإنّنا لابدّ أن نقع فی المتاهات والجهالات الناتج عنها سوء التصرّف فی الصوم والفطر، ومتی ساء التصرّف ساء العمل وساءت النتیجه، ثمّ نکون عرضهً للطعن علینا بعدم العمل بکتاب ربّنا و سنّه نبیّنا…

[۹] عبدالله بن زید آل محمود، الحکم الشرعی فی إثبات رؤیه الهلال، ص۸.

فیا معشر علماء الإسلام… فابنوا أمرکم فی صومکم وفطرکم وحجّکم علی التثبّت والیقین الذی لایعتریه الشکّ فی حقیقه رؤیه الهلال فی بلدکم، بشهاده عددٍ من العدول الثقات واترکوا عنکم تناقل الأخبار من البلدان بأنّه رآه فلان و فلان ممّا یُکذِّبهما الحسّ والواقع من عدم رؤیه الناس تلک اللیله ولا اللیله الثانیه، ممّا یدلّ علی کذب تلک الشهاده… ومتی تَمَّ العمل بنظام ما ذکرنا فإنّنا نکون عاملین فی صومنا و فطرنا علی الیقین، و یترتّب علی ذلک صوم جمیع أهل الإسلام وعیدهم فی یوم واحد کلّ عام…

[۱۰] عبدالله بن زید آل محمود، الحکم الشرعی فی إثبات رؤیه الهلال، ص۹.

إنّنا بحاجهٍ ملحّه إلی تحقیق رؤیه الهلال بعین الیقین، ولسنا بحاجه للمسابقه لنشر خبر الهلال بین المسلمین….
والمقصود أنّ منشأ هذا الاختلاف… إنّما یعود إلی التثبّت فی الرؤیه وعدمها لوقوع من الرائی لا المرئی….

[۱۱] عبدالله بن زید آل محمود، الحکم الشرعی فی إثبات رؤیه الهلال، ص۱۲.

فالحکم المطلوب هو تحقیق رؤیه الشهر لا المسابقه إلی نشر الخبر، فمن أراد أن یقود الناس إلی متابعته فی الصوم والفطر علی بصیره من الأمر، فإنّه یستعمل التثبت والحیطه فی الرؤیه المحقّقه التی تشهد بصحّتها أبصار الناظرین… مع کون الغالب علی هذه الأقوال الکذب… و من شرط صحّّه الشهاده کونها تنفکّ عمّا یُکذّبها، خصوصاً لمن یتصدّی لإصدار الحکم إلی جمیع المسلمین فی تعمیم الصوم والفطر؛ فإنّه یجب أن یتّقیَ ربّه فیما تولاّه، فلا یحمل الناس فی حکمه وفتواه علی صیام شیءٍ من شعبان ولا فطر شیء من رمضان، مع العلم أنّ جمیع الدنیا قد صارت فی انتشار أخبارها بمثابه المدینه الواحده… بحیث ینتشر خبر الحکم فی الهلال فی الدنیا کلّها فی دقائق أو فی ساعه، هوهو أمر یوجب قوّه العزم والأخذ بالحزم…

[۱۲] عبدالله بن زید آل محمود، الحکم الشرعی فی إثبات رؤیه الهلال، ص۱۸-۱۹.

وی همچنین در این زمینه رساله دیگری به سال ۱۳۹۳، در پاسخ به دعوت محمد سرور الصبّان دبیر کلّ رابطه العالم الإسلامی در مکه، نوشته است با عنوان اجتماع أهل الإسلام علی عید واحد کلّ عام و بیان أمر الهلال و ما یترتّب علیه من الأحکام. رابطه العالم الإسلامی به دنبال مشکلات پدید آمده، رؤیت هلال را در دستور کار خود قرار داد و ظاهراً برای بحث در این زمینه نامه‌هایی خطاب به علمای مسلمان نوشت از جمله مفتی قطر. ولی ما فقط بر پاسخ وی وقوف یافتیم. مفتی قطر در این رساله نیز مانند رساله قبلی معتقد است که باید در امر شهادتِ شهود به رؤیت کاملاً دقت شود تا اختلافها مرتفع گردد. همچنین اتحاد آفاق را شرط نمی‌کند و رؤیت در یک نقطه را برای سایر نقاط کافی می‌داند. وی از وظیفه ساکنان نزدیک مناطق قطبی نیز به اختصار سخن گفته است. روشن است که آثار فقهی اهل سنّت و از جمله این دو رساله در اتقان و تحقیق هرگز به پایه آثار فقهی فقهای شیعه نمی‌رسد و اساساً با آن‌ها قابل قیاس نیست.
به هر حال، نامه دبیر کل رابطه العالم الإسلامی به وی بدین شرح است:
(حضره صاحب السماحه مفتی قطر الموقر
السلام علیکم ورحمه الله وبرکاته، وبعد:
یسرّ الأمانه العامه لرابطه العالم الإسلامی أن ترجو من سماحتکم المساهمه فی تحقیق هدف من أهدافها النبیله التی ترمی إلی جمع الکلمه وتوحید الصف والدعوه إلی التضامن فی سبیل الحق وإعلاء کلمه الله.
ولقد وجدت الرابطه فی اختلاف الأقطار الإسلامیه علی دخول شهر رمضان و ثبوت الصیام، مثار نزاع شدید أدّی إلی فرقه وخصومه فی بعض البلدان الإسلامیه، الأمر الذی یحزّ فی النفوس و تألم له القلوب التی تودّ للمسلمین أن تسود بینهم المحبه والأُلفه، فیکونوا عبادالله إخواناً یتسابقون فی الخیرات و یسارعون إلی المبرات. ولقد فکرت الأمانه العامه فی إیجاد حل لجمع هذا الشتات الفکری والنزاع الفقهی الذی قد تتطور آثاره إلی فرقه یأباها الضمیر الإسلامی، فتقدمت إلی المجلس التأسیسی بتقریر حول هذا الموضوع و ما یترتب علی ذلک من محاذیر و أضرار. ولقد درس المجلس هذا التقریر و قرر ضروره ضروره استقصاء البحث فی هذا الموضوع الهام من الوجهه الفقهیه والأدله الشرعیه بشأن النقاط التالیه:
الأُولی:اختلاف المطالع، هل یعتبر أو لا یعتبر.
الثانیه:ما تثبت به رؤیه الهلال، هل یکفی خبر الواحد العدل أو لابد من نصاب الشهاده أو الاستفاضه، و هل الشهور کلها فی ذلک سواء أو تختلف.
الثالثه:الحکم إذا کان بالسماء غیم قد یحول دون الرؤیه.
الرابعه:رؤیه الهلال نهاراً قبل الزوال أو بعده.
الخامسه:هل یجوز الاعتماد علی الحساب الفلکی فی ثبوت الهلال أو لا یجوز.
و غیر ذلک من النقاط والبحوث، الأمر الذی یحتاج إلی دراسه مستفیضه فیه و اختیار ما یری من الأحکام محققاً للغرض مدعماً بالأدّله الشرعیّه، و لذلک قرار المجلس استمرار البحث فی هذا الموضوع و عرضه فی الدوره المقبله لاجتماعه فی منتصف شهر جمادی الثانیه ۱۳۹۱ هجریه.
ونظراً لما لسماحتکم من مکانه علمیه مرموقه وغیره دینیه معروفه و حرص علی توحید الکلمه وجمع الشتات فی ظل الأحکام الشرعیه والتعالیم الاسلامیه، فإن الأمانه العامه لترجو أن تتلقی من سماحتکم دراسه مستوفاه حول هذه النقاط التی أشار إلیها المجلس، حتّی تتمکن بعد دراسه الآراء والبحوث من وضع قرار یتفق و أهداف الشریعه الإسلامیه وتعالیمها.
وثقوا یا صاحب السماحه أنّکم بهذه المساهمه العلمیه تؤدّون رساله إسلامیه لها أجرها العظیم وثوابها الجزیل عند من لایضیع أجر من أحسن عملا. وتقبلوا عظیم شکری وتحیتی واحترامی.

[۱۳] محمّد سرور الصبّان الأمین العام لرابطه العالم الاسلامی، ۱۴/۱۰/۹۰.

مفتی قطر عبدالله بن زید آل محمود چنان‌که گذشت این رساله را در پاسخ به این دعوت تألیف کرده و ضمن آن نوشته است:
(إنّ کلّ اجتماعٍ یعقده الزعماء والرؤساء وسائر المنتدبین لعلاج الأوضاع وإصلاح الأحوال والأعمال، فإنّ مبدأ حدیثهم یتناول البحث عن اختلاف المسلمین فی الأعیاد، حیث یکون عید بعضهم الیوم وبعضهم بعد یومین، والکلّ مسلمون علی دین واحد، فهم یرون أنّ فی هذا الاختلاف نوع مغمز لأعداء الإسلام، حیث یظنّون أنّ المسلمین متفرّقون فی أصل الدین والعقیده، وأنّهم لن یتّفقوا أبداً، فالزعماء أعطوا هذا البحث نوعاً من الاهتمام، یحبّون اجتماع المسلمین علی عید واحد فی یوم واحد یأمر بالاجتماع والتّفاق وینهی عن الاختلاف والافتراق…

[۱۴] عبدالله بن زید آل محمود، الحکم الشرعی فی إثبات رؤیه الهلال، ص۳۵.

این رساله در ۴۶ صفحه، و رساله پیشین در ۳۰ صفحه چاپ شده است.

دکتر امیرحسین حسن

دکتر امیرحسین حسن نیز در حلوان در این زمینه به سال ۱۴۱۸ رساله مفصّلی نوشته است با نام الأدّله الشرعیه فی إثبات الشهور العربیه بالحسابات الفلکیه. وی در این رساله برای حل مشکل اختلاف، بر اعتماد بر قول و محاسبه هیوی تأکید ورزیده و به تفصیل از آن بحث کرده است و در باب سوم آن راه حل‌هایی را در این مسأله ارائه داده است. وی به مناسبت خطای چشم در رؤیت ، می‌گوید:به منظور رؤیت هلال ماه رمضان ، به سال ۱۹۹۱ در شهر اسوان با حدود ده نفر از متخصصان، بر بالاترین مِئذنه شهر اسوان صعود کردیم و در جستجوی هلال بودیم. ناگهان پیرمردی فاضل و متدیّن که او را دوست دارم و به او احترام می‌گذارم گفت:من در افق چیزی می‌بینم. من گفتم:ولی من نمی‌بینم. و از همراهان پرسیدم، آنان هم چیزی ندیدند. پیرمرد بار دیگر بر گفته سابق خود تأکید کرد. من به او گفتم:آیا ممکن است تو به تنهایی هلال را رؤیت کنی، و ما نبینیم! وی گفت:من تیزبینم. گفتم:چشم تو از تلسکوب قوی تر است! آنگاه با تلسکوپ نگاه کردم و دیدم تعدادی پرنده روبروی محل رصد در حال پروازند و شعاع شفق بر بال آن‌ها منعکس شده و بال آن‌ها به شکل چیزی نورانی درآمده است. آنگاه از همه حاضران خواستم آن پرندگان را در تلسکوپ مشاهده کنند و به گمانم اگر من حاضر نبودم پیرمرد برای رؤیت هلال! تکبیر می‌گفت و سپس دیگر حاضران تکبیر می‌گفتند. با این‌که هنوز هلال متولد نشده بود.

[۱۵] الأدلّه الشرعیه فی إثبات الشهور العربیه، ص۵۷.

نویسنده درباره اعتماد بر سخن فلکی می‌گوید:
(…فلا مناص لنا بعد الذی تقدّم من الاعتماد علی الحساب الفلکی إن لم یکن لإثبات الشهر به بادئ ذی بدء، فلإثبات أنّ رؤیه الهلال ممکنه أو غیر ممکنه فنقبل الشهاده برؤیه من یشهد بذلک إن أقرّ علماء الفلک والحساب أنّها ممکنه مع عدم وجود المانع من غیم ونحوه، ولنردّ هذه الشهاده إن قرّروا أنّ الهلال یغرب قبل غروب الشمس أو بعدها بقلیل بحیث تتعذّر رؤیته. وبهذا یُقضی علی عوامل الاضطراب فی إثباته، و تتوحّد کلمه المسلمین فی جمیع أنحاء المعموره بشأن إثبات الشهور العربیه و تحدید أوائلها، و تحلّ تلک المشکله المزمنه و تزول أسباب التفرّق والاختلاف.)

[۱۶] الأدلّه الشرعیه فی إثبات الشهور العربیه، ص۶۸.

وی در باب سوم رساله راه حلهایی ارائه داده است از جمله تدوین و نشر تقویم اسلامی یکسان و همآهنگ به وسیله سازمان کنفرانس اسلامی، و اعتماد بر آن‌که سالها پیش دکتر محمد الیاس در مالزی آن را پیشنهاد کرده است، و نیز برگزاری کنگره های سالانه با شرکت عالمان دینی و متخصصان هیئت و فلک و دست اندرکاران این موضوع.

[۱۷] الأدلّه الشرعیه فی إثبات الشهور العربیه، ص۷۰۷۲.

تلاش‌های جمعی

علاوه بر این تلاش‌های فردی، کوشش‌هایی جمعی نیز در نیم سده اخیر در این زمینه صورت گرفته است. از جمله چنان‌که گذشت رابطه العالم الإسلامی در سال ۱۳۹۰ مقرر کرد که عمدهً درباره پنج محوری که در نامه دبیر کل آن گذشت در جلسه سال بعد رابطه العالم الإسلامی در جمادی الآخره سال ۱۳۹۱ بحث شود تا به نتیجه‌ای مشخص دست یابند.
گردهماییها و کنگره های دیگری نیز در این موضوع برگزار شد از جمله (مؤتمر العلماء المسلمین)، به سال ۱۹۶۹م در مالزی، (مؤتمر تحدید أوائل الشهور القمریه)، به سال ۱۳۹۸ در اسلامبول، و کنگره‌ای که وزارت اوقات و شؤون دینی کویت برگزار کرد.
نیز کنگره مجمع الفقه الإسلامی وابسته به سازمان کنفرانس اسلامی در دو دوره پی درپی در سالهای ۱۴۰۶/۱۹۸۵م در جدّه و ۱۴۰۷/۱۹۸۶م در عمان پایتخت اردن موضوع یکسان سازی آغاز ماه‌های قمری را در دستور کار خود قرار داد. در این دو کنگره به ویژه از اعتبار و عدم اعتبار حسابهای نجومی و هیوی بحث شد.
در سال ۱۹۹۹م سومین دوره شورای اروپایی افتا و پژوهش در شهر کلن آلمان به ریاست دکتر یوسف قرضاوی رئیس شورا برگزار شد. در این دوره بارزترین بحث چگونگی اثبات ماه‌های قمری به ویژه ماه رمضان و شوال بود. این شورا پس از بحث و بررسی در این زمینه مصوبه زیر را اعلام کرد:
(یثبت دخول شهر رمضان أو الخروج منه بالرؤیه البصریه، سواء کانت بالعین المجرده أم بواسطه المراصد، إذا ثبتت فی‌ای بلد إسلامی بطریق شرعی معتبر… وهذا بشرط أن لا ینفی الحساب الفلکی العلمی القطعی إمکان الرؤیه فی‌ای قطر من الأقطار. فإذا جزم هذا الحساب باستحاله الرؤیه المعتبره شرعاً فی‌ای بلدٍ، فلا عبره بشهاده الشهود التی لا تفید القطع، و تحمل علی الوهم أو الغلط أو الکذب، و ذلک لأنّ شهاده الشهود ظنّیه، و جزم الحساب قطعی….)

[۱۸] روزنامه الشرق الأوسط، ۲۸/۵/۱۹۹۹م.

چند سال پیش که کنفرانس سران کشورهای اسلامی در ایران برگزار شد عربستان از ایران دعوت کرد تا در جلسه تقویم اسلامی که در جدّه ظاهراً به سال ۱۴۱۹، برقرار می‌شد شرکت کند. از این رو یکی از علما و مرحوم دکتر تقی عدالتی در آن جلسه شرکت کردند. هدف عربستان این بود که مکه مکرمه را مرجع بداند یعنی اگر در آن‌جا هلال رؤیت شد همان ملاک حلول ماه در همه کشورهای اسلامی باشد، ولی این طرح به نتیجه‌ای نرسید.

[۱۹] تحقیقات اسلامی، سال۱۵، شماره۲ و سال۱۶، شماره۱، ص۲۳۵، (میزگرد علمی).

علت عدم نتیجه دادن کنفرانس‌ها

این کنگره‌ها و مؤتمرات تاکنون نتیجه محسوسی نداشته است. دلیل آن هم یکی مسائل سیاسی است و دیگری اختلاف نظر و فتوا درباره معیارهای ثبوت رؤیت هلال و حلول ماه‌های قمری، در خصوص مسائل سیاسی، برخی کشورها مصالح سیاسی خود را بر معیارهای علمی و شرعی ثبوت هلال مقدّم می‌شمارند.
دکتر امیرحسین حسن در الأدله الشرعیه

[۲۰] دکتر امیرحسین حسن، الأدله الشرعیه، ص۷۱.

مى نویسد: (…رأینا کثیراً أنّ دوله ما تعلن بدایه شهر رمضان فتتبعها عدّه دول أخرى; لأنّها تشترک معها فی حلف أو اتّحاد أو ما إلى ذلک… مع أنّ رؤیه الدوله التی أخذوا برؤیتها رؤیه خاطئه شرعاً).
از باب مثال در سال ۱۴۱۸ در مصر اعلام شد که آغاز ماه مبارک رمضان سه شنبه (=۹/۱۹/۱۳۷۶ش) است در حالی که ماه در مصر رؤیت نشده بود. از این رو بسیاری از روزنامه‌ها به این موضوع پرداختند و یکی از روزنامه نگاران مصری در نقد مفتی مصر شیخ نصر فرید نوشت:
(من حقّنا أن نرفضَ ما فعله الشیخ نصر فرید، فقد حَوَّل مصر إلی دوله تابعه… فأفسد علینا فرحتنا بشهر کریم جمیل یأتی کلّ عام لیجدنا علی نفس الحال من الفوضی والارتباک وعدم احترام العلم وعدم احترام أنفسنا.)

[۲۱] مجله النور، شماره۸۱ (شوّال ۱۴۱۸)، ص۷۰، (هلال أو هلالان).

برخی از روزنامه های دیگر نیز به این موضوع پرداختند و الحیاه مقاله‌ای با عنوان (معرکه الرؤیه فی مصر) منتشر کرد.

[۲۲] الحیاه، ۲۲/۱/۱۹۹۹.

در باب اختلاف روش‌ها و معیارهای ثبوت حلول ماه‌های قمری یکی از صاحب نظران، کشورهای اسلامی و مسلمان نشین را به هفت گروه تقسیم کرده و معتقد است برای تعیین آغاز ماه در این کشورها از هفت روش استفاده می‌شود که نتیجه اش اختلاف در تعیین شروع ماه‌هاست.

[۲۳] تحقیقات اسلامی، سال۱۵، شماره۲ و سال۱۶، شماره۱، ص۷۳۷۴، (علل ناهماهنگی کشورهای اسلامی).

گردهمائی تخصصیِ رؤیت هلال با شرکت دانشمندان داخلی و خارجی

علاوه بر این‌ها، تاکنون دو گردهمائی تخصصیِ رؤیت هلال با شرکت دانشمندان داخلی و خارجی به اهتمام مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام در تهران برگزار شده است:یکی در روزهای هشتم و نهم آبان ۱۳۸۱ و دیگری در روزهای هشتم و نهم مهر ۱۳۸۳.
این گردهمایی دوسالانه است و قرار است هر دو سال یک بار برگزار شود و از جمله اهداف برگزاری آن بررسی علمی و فقهی راه‌های ثبوت حلول ماه‌های قمری، تدوین تقویم هجری هماهنگ برای همه کشورهای اسلامی و راهکارهای علمی کاهش اختلاف میان آراء فقیهان و منجّمان در رؤیت هلال است. در این گردهمایی‌ها، استادان، محققان