توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل مرور دعای ندبه ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل مرور دعای ندبه ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل مرور دعای ندبه ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint :

پاورپوینت کامل مرور دعای ندبه ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint

نوشته حاضر، تقریر سلسله درس‌های «مروری بر دعای ندبه» از استاد سید مهدی میرباقری است که در مرکز تخصصی مهدویت وابسته به بنیاد حضرت مهدی موعود (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) در قم، برای جمعی از طلاب و دانش پژوهان ارایه شده است.

فهرست مندرجات

۱ – دقت در فهم دعا
۲ – سندشناسی
۲.۱ – سند اول
۲.۲ – سند دوم
۳ – آشنایی با کتاب مزار کبیر
۴ – آشنایی با محمد بن مشهدی
۵ – آشنایی با محمد بن علی
۶ – آشنایی با محمد بن الحسین
۷ – معنای انه الدعاء لصاحب الزمان
۸ – انشا امام
۹ – فرازهای دعا
۹.۱ – فراز اول
۹.۲ – فراز دوم
۹.۳ – فراز سوم
۹.۴ – فراز چهارم
۱۰ – کلید فهم دعا
۱۱ – شرح فرازها
۱۱.۱ – فراز اول
۱۱.۲ – فراز دوم
۱۱.۳ – فراز سوم
۱۱.۳.۱ – بخش اول
۱۱.۳.۲ – بخش دوم
۱۱.۳.۳ – بخش سوم
۱۱.۳.۴ – بخش چهارم
۱۱.۴ – فراز چهارم
۱۲ – پانویس
۱۳ – منبع

دقت در فهم دعا

دعا و توسل، دو نیاز آدمی و دو بال پرواز او برای فرار از دل مردگی حاکم بر فضای زندان دنیا هستند. همین امر انسان را بر آن می‌دارد تا در پی دست یابی به عواملی باشد که او را در راه درک مفاهیم ادعیه و زیارات یاری می‌رسانند. در میان این عوامل، دقت در فرازهای دعا، سهم بسزایی در فهم معنای روح بخش آن ایفا می‌کند؛ یعنی فهم سیر و انتقالاتی که برای تربیت روح انسان‌ها در نیایش‌های معصومین (علیهم‌السّلام) است، همانطور که نیاز به ترجمه و شرح واژگان دارد، محتاج آگاهی از اسرار پنهان در بین فقرات و نظم و سیاق کلی آن‌ها نیز می‌باشد؛ زیرا ترکیب کلی و مجموعه ی فرازهای دعا، منظومه ی به هم پیوسته‌ای هستند که بر زبان اولیای خدا(علیهم‌السّلام) برای رشد و صعود و در نهایت تقرب روح آدمی به معبود یکتا، جاری شده‌اند. ترتیب و فراز و نشیب دعا با نیازهای پیچیده روح انسانی، هماهنگ است. معصوم(علیه‌السّلام) با نگاه جامعی که به مجموعه ی ابعاد وجودی انسان دارد و می‌خواهد او را به سوی سعادت رهنمایی کند، به یقین با ظرافت و دقت ویژه‌ای سخن می‌گوید تا روان آدمی را از مرحله‌ای به مرحله ی عالی تری حرکت دهد. همین است که نمی‌توان هیچ کلمه‌ای را جایگزین کلمه ی دیگری کرد یا فرازها و جملات دعا را با یکدیگر جابه جا کرد.
بنابراین، دقت در کلمات و نوع واژگان، فرازها و فقرات دعا برای فهم بهتر نقل و انتقالاتی که در آن جریان دارد، امری لازم است. ما در این نوشتار در صدد آنیم تا با چنین دیدگاهی، به شرح و بیان ارتباط بین فرازهای دعای شریف ندبه بپردازیم. باشد که در راه کشف مقصود نهایی این دعای ملکوتی مورد توجه و عنایت آن غایبی که وجودش از میان ما خالی نیست، قرار گیریم. پیش از پرداختن به اصل بحث، بهتر است مطالبی را جهت آشنایی با سند این دعای شریف بیان کنیم.

سندشناسی

برای این دعا، دو سند ذکر شده است، که در ذیل به بیان و بررسی هر کدام از آن‌ها می‌پردازیم.

سند اول

این سند مربوط است به نقلی که مرحوم سید بن طاووس در کتاب شریف مصباح الزائر آورده است. عین عبارت ایشان چنین است:
ذکر بعض اصحابنا قال: قال محمد بن علی بن ابی قره، نقلت من کتاب محمد بن الحسین بن سفیان البزوفری قدس سره دعاء الندبه و ذکر انه الدعاء لصاحب الزمان صلوات الله علیه و یستحب ان یدعا به فی الاعیاد الاربعه و هو..

[۱] سید بن طاووس، مصباح الزائر، ص۴۴۶.

بعضی از اصحاب ما چنین گفته‌اند که جناب محمد بن علی بن ابی قره از کتاب مرحوم محمد بن الحسین بن سفیان بن البزوفری، دعای ندبه را نقل کرده و گفته است که این دعا، دعایی است برای حضرت صاحب الزمان صلوات الله علیه که مستحب است آن را در عیدهای چهارگانه – روز جمعه، عید قربان، عید فطر و عید غدیر – بخوانند.

سند دوم

دومین سندی که برای دعای ندبه، از خلال کتاب‌های روایی به دست می‌آید، سندی است که مرحوم مجلسی در بحارالانوار

[۲] مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج۹۹، صص ۱۰۴- ۱۱۰.

نقل می‌کند:
قال محمد بن المشهدی فی المزار الکبیر: قال محمد بن ابی قره: نقلت من کتاب ابی جعفر محمد بن الحسین بن سفیان البزوفری….
محمد بن مشهدی در کتاب مزار خویش – مزار کبیر – چنین گفته که دعای ندبه را محمد بن ابی قره از کتاب ابی جعفر محمد بن الحسین بن سفیان البزوفری، نقل کرده است.
همان طور که ملاحظه می‌شود، آن تزلزل و ضعفی که در سند اول وجود دارد، در سند دوم به چشم نمی‌خورد؛ زیرا در سند دوم، مرحوم مشهدی به طور مستقیم می‌فرماید: محمد بن علی بن ابی قره چنین گفت که دعای ندبه منقول از کتاب مرحوم بزوفری است، در حالی که در سند اول، مرحوم سید بن طاووس می‌فرماید:
ذکر بعض اصحابنا.
بعضی از اصحاب ما امامیه چنین ذکر کرده‌اند.
لازم به ذکر است که مرحوم مجلسی بعد از بیان هر دو سند، چنین اظهار نظر می‌کند: «گمان می‌رود مرحوم سید بن طاووس نیز این دعا را از جناب مشهدی گرفته باشد و مراد وی از بعض اصحابنا همان مرحوم مشهدی باشد.»
البته ناگفته نماند که اگر سید بن طاووس قدس سره دعای ندبه را با واسطه ی مرحوم مشهدی نقل کند، یک اشکال پدید می‌آید و آن این که، جناب سید قدس سره بعد از بیان دعای ندبه، چنین می‌گوید:
ثم صل صلاه الزیاره و قد تقدم وصفها ثم تدعوا بما احببت فانک تجاب ان شاء الله تعالی.

[۳] سید بن طاووس، مصباح الزائر، ص۴۵۳.

سپس به کیفیتی که در گذشته بیان شد نماز زیارت را به جای آرید و از خدا آن چه را می‌خواهید در خواست کنید که ان شاءالله اجابت خواهد شد.
در حالی که کتاب مزار مرحوم مشهدی از چنین نماز زیارتی در پایان دعای ندبه، خبر نمی‌دهد. ولی خود مرحوم سید در اقبال الاعمال،

[۴] سید بن طاووس، اقبال الاعمال، ج۱، ص۵۰۴.

چنین نمازی را بعد از دعای ندبه نقل نمی‌کند که این می‌تواند علامتی باشد بر این که مرحوم سید، نماز زیارت را در مصباح به عنوان رجاء آورده است.
اما به هر حال، سندی که نزد اهل فن، از استناد بیشتری برخوردار است، همان سند مرحوم محمد بن مشهدی است که ما نیز به بررسی آن می‌پردازیم. ولی قبل از پرداختن به بررسی سند دعا، لازم است در نگاهی کوتاه، به معرفی کتاب مزار محمد بن مشهدی بپردازیم.

آشنایی با کتاب مزار کبیر

مزار محمد بن مشهدی، کتابی است که در مورد زیارت‌های وارد شده برای پیامبر گرامی اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و خاندان نورانی آن حضرت نوشته شده است.
مرحوم مجلسی در بحارالانوار، از این کتاب با عنوان «مزار کبیر» یاد کرده است.

[۵] مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج۹۹، ص۱۱۰.

و بنابر آن چه علامه طهرانی در الذریعه بیان کرده است

[۶] آقا بزرگ تهرانی، محمد محسن، الذریعه، ج۲۰، ص۳۲۴.

و هم چنین از خاتمه ی مستدرک الوسایل ظاهر می‌شود، این کتاب، یکی از مدارک مرحوم نوری برای «مستدرک الوسایل» بوده است.

[۷] نوری طبرسی، حسن، مستدرک الوسایل، ج۳، ص۳۶۸- ۳۶۹.

[۸] آقا بزرگ تهرانی، محمد محسن، الذریعه، ج۲۰، ص۳۲۴.

از عبارتی که در مقدمه ی مزار کبیر آمده است، چنین آشکار می‌گردد که مرحوم مشهدی فقط روایاتی را که به سند قابل اعتماد و از راویان موثق به دست آورده، نقل کرده است. (در مقدمه ی کتاب مزار کبیر بعد از خطبه چنین آمده: «فانی قد جمعت فی کتابی هذا من فنون الزیارات – المشاهد و ما ورد فی الترغیب فی المساجد المبارکات و الادعیه المختارات… مما اتصلت به من ثقات الرواه الی السادات». )

[۹] نوری طبرسی، حسن، مستدرک الوسایل، ج۳، ص۳۶۸.

[۱۰] آقا بزرگ تهرانی، محمد محسن، الذریعه، ج۲۰، ص۳۲۴.

در پایان باید افزود مرحوم سید بن طاووس علاوه بر اعتماد به این کتاب و نقل فراوان از آن، زبان به مدحش نیز گشوده است.

[۱۱] نوری طبرسی، حسن، مستدرک الوسایل، ج۳، ص۳۶۸.

آشنایی با محمد بن مشهدی

ازکلمات مرحوم آیت‌الله خویی در معجم الرجال به نقل از شیخ حر عاملی چنین ظاهر می‌شود که مراد از محمد بن مشهدی، محمد بن علی بن جعفر است.

[۱۲] خویی، سید ابوالقاسم، معجم الرجال، ذیل محمد بن مشهدی، ج۱۷، ص۲۵۹.

ولی مرحوم حاجی نوری در خاتمه ی مستدرک الوسایل در این باره می‌فرماید: «مراد از محمد بن مشهدی، محمد بن جعفر بن علی بن جعفر المشهدی است که از وی با عنوان «حائری» نیز یاد شده است. ایشان یکی از کسانی است که از ابی الفضل شاذان بن جبرییل قمی روایت نقل می‌کند. او هم چنین با دو واسطه از مرحوم محمد بن نعمان – شیخ مفید- به نقل روایت می‌پردازد».

[۱۳] نوری طبرسی، حسن، مستدرک الوسایل، ج۳ ص۳۶۸.

[۱۴] آقا بزرگ تهرانی، محمد محسن، الذریعه، ج۲۰، ص۳۲۴.

ولی به هر حال مقصود از محمد بن مشهدی، هر کدام از این دو که باشد («محمد بن علی بن جعفر – یا – محمد بن جعفر بن علی بن جعفر المشهدی»)، شخص قابل اعتماد، مورد وثوق و جلیل القدری است که توصیف و مدح وی در کتب رجال آمده است.

آشنایی با محمد بن علی

درباره ی آشنایی با «محمد بن علی ابی قره» باید گفت که ایشان از جمله راویان صاحب کتاب و مورد اعتماد است. رجال نجاشی درباره ی وی چنین می‌گوید: «محمد بن علی بن یعقوب، اسحاق بن ابی قره، ابوالفرج القنائی الکاتب کان ثقه و سمع کثیرا و کتب کثیرا و کان یوردق لاصحابنا و معنا فی المجالس، له کتب منها: کتاب عمل یوم الجمعه، کتاب عمل الشهور، کتاب معجم رجال ابی المفضل، کتاب التهجد؛ اخبرنی و اجازنی جمیع کتبه»

[۱۵] نجاشی، رجال، ص۳۹۸.

(محمد بن علی بن یعقوب اسحاق بن ابی قره ابوالفرج القنائی، که ملقب به «کاتب» است، شخص ثقه و مورد اعتمادی می‌باشد که شنیده‌ها و نوشته‌های زیادی از او به جای مانده است.
وی شخصی بود که کتاب‌ها را ورق به ورق برای اصحاب امامیه می‌خواند و همواره در مجالس، با ما بود.
کتاب‌های او عبارتند از: عمل یوم الجمعه، عمل الشهور، معجم رجال ابی المفضل و التهجد.)
مرحوم نجاشی در پایان می‌فرماید: «محمد بن ابی قره برای من روایت نقل کرده و اجازه ی نقل کتاب هایش را به من داده است». همان طور که روشن است، از عبارت: «کان یوردق لاصحابنا و معنا فی المجالس» چنین استفاده می‌شود که مرحوم نجاشی در زمان «ابن ابی قره» می‌زیسته است.
و از عبارت دیگر که می‌فرماید: «اخبر نی و اجازنی جمیع کتبه»، آشکار می‌گردد که مرحوم نجاشی، اجازه ی نقل کتاب‌های «ابن ابی قره» را نیز داشته است.
بنابراین، می‌توان چنین گفت که هر چند این دو بزرگوار هم عصر یکدیگر بوده‌اند، ولی به اعتبار این که مرحوم نجاشی، اجازه ی نقل کتاب‌های «ابن ابی قره» را از وی داشته است، «ابن ابی قره» از مشایخ اجازه ی مرحوم نجاشی محسوب می‌گردد.

آشنایی با محمد بن الحسین

محمد بن الحسین بن سفیان البزوفری:بنابر آن چه مرحوم آیت‌الله خویی در معجم الرجال آورده است،

[۱۶] خویی، سید ابوالقاسم، معجم الرجال، ج۱۶، ش ۱۰۵۶۶، ص۹.

از این شخص با دو عنوان یاد شده است: ۱) محمد بن الحسین بن سفیان البزوفری، ابوجعفر ۲) محمد بن الحسین البزوفری، ابو جعفر.
وی از شاگردان احمد بن ادریس بوده و از او روایت نقل کرده است. از آن جا که مرحوم محمد بن نعمان(شیخ مفید)، از محمد بن حسین بن سفیان بزوفری، روایت نقل کرده، می‌توان گفت که ایشان از مشایخ مرحوم مفید نیز بوده است.
اما درباره وثاقت وی باید گفت: هر چند پیرامون «محمد بن حسین بن سفیان بزوفری» در کتب رجالی، توثیق خاصی وارد نشده است، ولی از آن جا که این فرد از جمله کسانی بوده که مرحوم مفید از وی روایت بسیار نقل کرده و هم چنین در موارد مختلف برای وی رضا و رحمت خداوند متعال را طلب نموده است، می‌توان بدون تردید گفت: قواعد توثیق عام، شامل حال وی می‌گردد؛ زیرا طبق قواعدی که بزرگان ازاهل فن رجال، بیان کرده‌اند: اگر شخصی از مشاهیر باشد و روایات فراوانی را هم نقل کرده و از طرفی هم قدح و تضعیفی درباره ی او بیان نشده باشد، همین نشانه ی حسن ظاهر و علامتی برای توثیق او می‌باشد؛ چون با شهرتی که از او به جای مانده، اگر ارباب رجال، عیب و مذمتی از وی سراغ داشتند، بیان می‌کردند.

معنای انه الدعاء لصاحب الزمان

بعد از روشن شدن وثاقت موجود در سلسله ی سند این دعای شریف، لازم است به عبارتی که ابن بزوفری قبل از این دعا آورده است، بپردازیم.
وی قبل از آوردن متن دعای ندبه چنین می‌گوید:
انه الدعاء لصاحب الزمان صلوات الله علیه و یستحب ان یدعی به فی الاعیاد الاربعه…

[۱۷] سید بن طاووس، مصباح الزائر، ص۴۴۱.

مرحوم بزوفری چنین گفته که دعای ندبه، دعایی است برای حضرت صاحب الزمان (علیه‌السّلام) و مستحب است آن را در عیدهای فطر، قربان، غدیر و روز جمعه بخوانند.
بر اهل دقت پوشیده نیست که در عبارت: «انه الدعاء لصاحب الزمان صلوات الله علیه»، دو احتمال وجود دارد که عبارتند از:
۱) این دعای شریف، دعایی است که از جانب امام زمان (علیه‌السّلام) انشاء شده است.
۲) این دعا، دعایی است که برای وجود مقدس امام زمان (علیه‌السّلام) انشاء شده است، نه این که انشاء این دعا از طرف آن حضرت صورت گرفته باشد.
اما از آن جا که مرحوم «ابن بزوفری» در ادامه می‌فرماید:
و یستحب ان یدعی به فی الاعیاد الاربعه
مستحب است که این دعا در عیدهای چهارگانه خوانده شود
معلوم می‌گردد که در نگاه مرحوم «ابن بزوفری»، انشاء این دعای شریف از جانب کسی غیر از امام معصوم (علیه‌السّلام) نبوده است؛ زیرا بزرگان اصحاب امامیه هیچ گاه در رابطه با دعایی که از جانب شخصی غیر از معصوم (علیه‌السّلام) صادر شده باشد، نمی‌گویند «مستحب است آن را فلان وقت معین بخوانید».
بنابراین، به دو قرینه، احتمال این که دعای ندبه از سوی شخص دیگری غیر از امام معصوم (علیه‌السّلام)صادر شده باشد، مردود است:
۱) این که می‌فرماید: «یستحب»؛ (مستحب است خواندن این دعا.) و ظاهر این کلمه می‌رساند که این دعا از جانب معصوم صادر شده است؛ زیرا محکوم کردن هر کدام از افعال و اذکار به هر یک از احکام خمسه ( وجوب و حرمت، استحباب، کراهت، اباحه) از امور توقیفیه می‌باشد که فقط باید از جانب اولیای خدا صورت گیرد.
۲) این که برای قرائت این دعا، زمان خاص (اعیاد اربعه) بیان شده و دعایی که از جانب غیر معصوم انشاء شده باشد، نمی‌تواند از چنین ویژگی برخوردار باشد.

انشا امام

دعای ندبه، انشاء کدام امام است؟
اما این که این دعای شریف از جانب کدام یک از معصومین (علیهم‌السّلام) صادر شده است، باز هم به روشنی معلوم نیست.
از ظاهر عبارت مرحوم «ابن بزوفری» آشکار می‌شود که این دعا از امام زمان (علیه‌السّلام) است. در این صورت، باید بگوییم: این دعاء نیز از توقیعاتی است که از جانب حضرت صاحب الامر (علیه‌السّلام)برای مرحوم ابن بزوفری که در زمانی نزدیک به غیبت صغری می‌زیسته، صادر شده است همانند توقیعاتی که برای مرحوم شیخ مفید صادر شده‌اند.
احتمال دوم این است که این دعا از سوی امام صادق (علیه‌السّلام) صادر شده باشد؛ همان طور که مرحوم مجلسی در کتاب «زاد المعاد»

[۱۸] مجلسی، محمد باقر، زاد المعاد، ص۴۹۱.

فرموده است.
هر چند بعضی خواسته‌اند احتمال دوم را به خاطر ناسازگاری بعضی از مضامین دعا با صدور از جانب امام صادق (علیه‌السّلام) مردود سازند، ولی بر اهل تحقیق روشن است که این اشکالات قابل توجیه است؛ زیرا نظیر چنین مضامینی در موارد و دیگر ائمه (علیهم‌السّلام)

[۱۹] صافی، لطف الله، منتخب الاثر، باب ۳، فصل ۱۰، ح ۴، ص۱۴۰.

نقل شده است. ( امام رضا (علیه‌السّلام) در بیان علت دست بر سر نهادن، هنگام ذکر نام قائم (علیه‌السّلام) در ضمن عبارتی می‌فرماید عبد خاضع هنگام مشاهده ی مولایش، چنین می‌کند و خود اما رضا (علیه‌السّلام) نیز چنین می‌کرد، به نحوی که گویا امام زمان (علیه السلام)، آن حضرت را نیز مشاهده می‌کند. البته توجیهاتی مانند اراده ی تعلیم به شیعیان در مورد چنین مواردی بجا به نظر می‌رسد.) اما به هر حال آن چه از سند دعای ندبه معلوم می‌شود، این است که این دعا، دعای غیر ماثور نیست، بلکه دعایی است که از جانب یکی از ائمه هدی (علیهم‌السّلام) نقل شده است. علاوه بر این، با دقت در متن این دعای شریف به آسانی آشکار می‌شود که چنین مضمون بلند و ملکوتی، خود از جمله تاییدات غیرقابل انکار بر صدور دعای ندبه از سوی امام معصوم (علیه‌السّلام) است.

فرازهای دعا

این دعا از چهار فراز تشکیل شده که با یکدیگر مرتبط بوده و مجموعا یک منظومه ی منظم و سیر منسجم را تشکیل می‌دهند.

فراز اول

حمد و صلوات: این دعا با حمد بر ربوبیت خداوند و صلوات بر پیامبر گرامی اسلام و اهل بیت مکرمش (علیهم‌السّلام) آغاز می‌شود.
الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد نبیه و آله و سلم تسلیما.
ستایش مخصوص پروردگار جهانیان است و درود و سلام مخصوص خداوند بر آقای ما پیامبرش و خاندان او باد.

فراز دوم

ثنای بر قضاء: این فراز که با حمد و ثنای دوباره بر جریان قضای الهی نسبت به اولیائش شروع می‌شود، در واقع دربردارنده ی همه ی دعا به نحو اجمال است که با عباراتی مختصر، مضامین بعدی دعا را مورد اشاره قرار می‌دهد.
اللهم لک الحمد علی ماجری به قضاؤک فی اولیائک… و جعلتهم الذریعه الیک و الوسیله الی رضوانک.
بار خدایا! ستایش فقط تو را سزاست بر آن قضاء و قدری که درباره ی اولیا و نمایندگانت جاری شد… و آنان را سبب دست آویزی به سویت و وسیله‌ای برای خشنودی محضت قرار دادی.

فراز سوم

تاریخ، از آغاز تا تکامل: در سومین فراز از این دعای شریف، ماجرای تفصیلی قضا و حکم الهی در مورد اولیائش مورد بررسی قرار می‌گیرد که در آن، نقطه ی شروع تاریخ بشریت و تحولات اساسی و در نهایت، سیر تکاملی آن به سوی عصر حاکمیت حضرت بقیه الله (علیه‌السّلام)که اوج تقرب جامعه ی بشری به خدای متعال وهدف نهایی از خلقت است، مورد توجه واقع می‌شود. این فراز با عبارت فبعض اسکنته جنتک آغاز می‌گردد و با جمله ی و نحن نقول الحمدلله رب العالمین به انتها می‌رسد.

فراز چهارم

استغاثه و طلب: استغاثه به درگاه حضرت حق، آخرین فراز از دعای ندبه را به خود اختصاص می‌دهد:
اللهم انت کشاف الکرب و البلوی….
خدایا! تویی تنها برطرف کننده گرفتاری‌ها و سختی‌ها….

کلید فهم دعا

به نظر چنین می‌رسد که شاید بتوان از این دعای شریف، ره یافت‌های جدی و مفیدی را برای پی ریزی یک فلسفه ی تاریخ بر مبنای معارف اصیل اهل بیت (علیهم‌السّلام) به دست آورد. اما قبل از ورود به بحث لازم است، اشاره‌ای گذرا به تعریف فلسفه ی تاریخ و دیدگاه‌های مختلف در رابطه با آن داشته باشیم.
مقصود از فلسفه ی تاریخ، تحلیل کل تاریخ بشریت است؛ یعنی در این علم، جریان و حرکت تاریخ از ابتدا تا انتها، نحوه ی تکامل تاریخ و عوامل حاکم بر تحول و تکامل آن مورد بررسی قرار می‌گیرند. بنابراین، از آن جا که تحلیل جریان‌ها و تحولات تاریخی و نظر دادن در رابطه با حرکت تکاملی آن‌ها، از یک سو به چگونگی نگاه انسان به جهان بستگی دارد و از سوی دیگر، به کیفیت تحلیل از وجود انسان وابسته می‌باشد. دانشمندان مسلمان و موحد که اساس آفرینش و تکامل آن را بر پایه ی خالقیت و ربوبیت حضرت حق بنا می‌نهند، نمی‌توانند نظریات مادی گرایانی که نظام آفرینش را بر اساس استقلال و استغناء ماده تحلیل می‌کنند، بپذیرند؛ زیرا نظریه پردازان مادی، کمال نهایی در خلقت را بر اساس مطلق گرایی حسی و اصل بودن محسوسات و لذایذ مادی تعریف می‌کنند و مبتنی بر همین دیدگاه، مرحله ی تکامل تاریخ را مرحله‌ای می‌دانند که در آن، غرایز انسانی به صورت تام و تمام ارضا شود. این نظر در تضاد ج