توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل مدیریت پیامبر در غزوه احزاب ۱۰۲ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۰۲ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل مدیریت پیامبر در غزوه احزاب ۱۰۲ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل مدیریت پیامبر در غزوه احزاب ۱۰۲ اسلاید در PowerPoint :

پاورپوینت کامل مدیریت پیامبر در غزوه احزاب ۱۰۲ اسلاید در PowerPoint

مدیریت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در غزوه احزاب، یکی از جامع‌ترین مدیریت‌های پیامبر اکرم‌ (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در طول حیات خویش بوده که بعد از مشورت با اصحاب در مورد جنگ با خصم تصمیم بر تدافعی بودن جنگ و حفر خندق اطراف شهر گرفتند و بر دشمن هم پیروز شدند.

فهرست مندرجات

۱ – مدیریت در بحران
۲ – طرح مسئله‌
۳ – تصویر اجمالی حادثه‌
۴ – ترتیب سپاه مشرکان
۴.۱ – قریش و هم‌پیمانان
۴.۲ – غطفان و هم‌پیمانان
۴.۳ – بنی‌اسد و یهودیان بنی‌نضیر
۵ – موقعیت مسلمانان‌
۶ – ارکان رهبری در اجتماع و سیاست
۶.۱ – وضعیت و شرایط عمومی جامعه
۶.۲ – وضعیت نیروی انسانی
۷ – تقسیم گروه‌ها از نگاه قرآن
۷.۱ – مؤمنین
۷.۲ – منافقین
۷.۳ – معوقین و مرددین
۸ – رهبری دشوار پیامبر در جنگ احزاب
۹ – برنامه‌ریزی و تعیین استراتژی‌
۹.۱ – اهمیت و عظمت این تصمیم‌
۱۰ – سازماندهی‌
۱۱ – مدیریت نیروی انسانی‌
۱۱.۱ – اقدامات انگیزشی پیامبر
۱۲ – شیوه مدیریتی پیامبر
۱۲.۱ – مشارکت مستقیم
۱۲.۲ – حضور شاد و با نشاط پیامبر
۱۲.۳ – هم‌خوانی سرودها
۱۲.۴ – استفاده موثر از نیروها
۱۳ – ارتباطات‌
۱۴ – نظارت و کنترل‌
۱۵ – فهرست منابع‌
۱۶ – پانویس
۱۷ – منبع

مدیریت در بحران

در مقاله حاضر کوشش شده است، در حد امکان یکی از اقدامات مدیریتی پیامبر اکرم‌ (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در جریان “حفر خندق ” بحث و بررسی شود، البته این مقاله به مدیریتی که رسول الله ‌در واقعه حفر خندق اعمال کردند محدود نمی‌شود، بلکه موضوع اداره و بهره‌گیری کامل از این اقدام دفاعی هم مورد بحث قرار می‌گیرد.
یکی از حساس‌ترین و سرنوشت‌سازترین حوادث صدر اسلام، غزوه احزاب است. مورخان، این غزوه را بیشتر از آن جهت با اهمیت می‌دانند که آخرین صحنه تهاجم دشمن به نیروهای اسلام و نقطه اوج اقدامات دفاعی مسلمانان بود. اما آن‌چه کمتر در منابع تاریخی مورد توجه قرار گرفته، مدیریت این حادثه سرنوشت‌ساز و مهم است.
مدیریت پیامبر اکرم‌ (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در این غزوه ابعاد مختلفی دارد. در مقاله حاضر کوشش شده است، در حد امکان یکی از اقدامات مدیریتی پیامبراکرم‌ (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در جریان یکی از تدابیر آن حضرت، یعنی “حفرخندق” بحث و بررسی شود، البته این مقاله به مدیریتی که رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در واقعه حفر خندق اعمال کردند محدود نمی‌شود، بلکه موضوع اداره و بهره‌گیری کامل از این اقدام دفاعی هم مورد بحث قرار می‌گیرد.

طرح مسئله‌

مسلمانان پس از اطلاع از آغاز تهاجم قریش، حداکثر هشت روز فرصت داشتند تا درباره هرگونه اقدام تدافعی تصمیم‌گیری کنند.
تصمیم پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) به حفر خندق یکی از بهترین نمونه‌های تصمیم‌گیری شجاعانه است. خندقی به طول حداقل پنج کیلومتر با عرض تقریبی هفت تا ده متر و عمق حداقل سه ‌متر، مستلزم حجم عظیمی از خاک‌برداری است؛ در حالی که تمام نیرویی که در اختیار پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) ‌بود به سه هزار نفر نمی‌رسید. این سؤال مطرح است که چه مدیریتی اعمال شد که توانست با وجود همه محدودیت‌ها این اقدام کم‌نظیر را انجام دهد و به نتیجه مطلوب برساند؟

تصویر اجمالی حادثه‌

غزوه احزاب بنابر قول مشهور در شوال سال پنجم هجری

[۱] ابن هشام، ابومحمد عبدالملک، السیره النبویه، تحقیق مصطفی السقا ابراهیم الابیاری، عبدالحفیظ شبلی، (مصر، ۱۳۵۵ق)، ج۳، ص۶۹۹.

‌ (هم‌چنین محمد بن جریر طبری، محمد بن عمر واقدی و ابن‌ سعد، شروع این غزوه را در ذیقعده سال پنجم دانسته‌اند) و در ناحیه شمال و غرب مدینه‌النبی واقع شد. قرآن مجید در چهار سوره و در قریب ۲۲ آیه به مسائل مختلف این جنگ اشاره کرده است..

[۲] بقره/سوره۲، آیه۲۱۴.

[۳] آل عمران/سوره۳، آیه۲۶-۲۷.

[۴] نور/سوره۲۴، آیه۶۲-۶۴.

[۵] احزاب/سوره۳۳، آیه۹-۲۵.

ترتیب سپاه مشرکان

ترتیب سپاه مشرکان از سه لشکر به ترتیب زیر تشکیل شده بود:

قریش و هم‌پیمانان

لشکر قریش و هم‌پیمانانش به رهبری ابوسفیان بن حرب، که فرماندهانی چون خالد بن‌ ولید، عکرمه بن ابوجهل، عمرو عاص، صفوان بن امیه و عمرو بن عبدود در آن شرکت داشتند. مجموعه نیروهای تحت فرماندهی ابوسفیان – با احتساب بنی‌سلیم – ۴۷۰۰ نفر بودند که بیش از ۳۰۰ اسب و ۱۵۰۰ شتر به همراه داشتند.

[۶] واقدی، محمد بن ‌عمر، مغازی، تحقیق الدکتور مارسدن جونس (بیروت، بی‌نا، ۱۴۰۹)، ج‌۲، ص۳۳۱.

این نیروها پس از نزدیک شدن به مدینه در محلی موسوم به “رومه ” مستقر شدند.

غطفان و هم‌پیمانان

لشکر غطفان و هم‌پیمانان آن‌ها از قبایل نجد، به فرماندهی “عیینه بن حصن فزاری ” و مسعود بن رخیله و حارث بن عوف جمعاً به استعداد ۱۸۰۰ نفر، که در نزدیکی “احد ” اردو زدند و تعداد ۳۰۰ اسب همراه این لشکر بود.

[۷] واقدی، محمد بن ‌عمر، مغازی، تحقیق الدکتور مارسدن جونس (بیروت، بی‌نا، ۱۴۰۹)، ج‌۲، ص۳۳۲.

بنی‌اسد و یهودیان بنی‌نضیر

بنی اسد به فرماندهی طلیحه بن خویلد اسدی، هم‌چنین یهودیان بنی‌نضیر که قریش را همراهی می‌کردند و نقش آنها بیشتر تقویت فکری و روحی این حرکت نظامی بود. یهودیان بنی‌قریظه هم با شکستن پیمان، متحد احزاب محسوب می‌شدند. اکثر مورخان تعداد نفرات احزاب را مجموعاً ده هزار نفر گفته‌اند.

[۸] واقدی، محمد بن ‌عمر، مغازی، تحقیق الدکتور مارسدن جونس (بیروت، بی‌نا، ۱۴۰۹)، ج‌۲، ص۳۳۵.

[۹] ابن هشام، ابومحمد عبدالملک، السیره النبویه، تحقیق مصطفی السقا ابراهیم الابیاری، عبدالحفیظ شبلی، (مصر، ۱۳۵۵ق)، ج۳، ص۲۳۰.

[۱۰] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، (بیروت، مؤسسه عزالدین ۱۳۱۴ه ق)، ج۳، ص۱۰۷۳.

اما این عدد به نظر‌ اندکی اغراق‌آمیز می‌رسد. احتمالاً مجموع سپاه قریش و متحدانش از حدود ۸۰۰۰ نفر متجاوز نبوده است.
امتیاز عمده سپاه احزاب که تا آن زمان در منطقه حجاز کم‌نظیر بود، برخورداری از سواره نظامی با حداقل ۶۰۰ اسب بود که برتری کامل آنان بر نیروهای اسلام را تضمین می‌کرد. به احتمال قریب به یقین، نگرانی عمده مسلمانان از همین بخش سپاه احزاب بوده است. طبعاً اولین اقدام مؤثر سپاه اسلام هم باید به نحوی طراحی می‌شد که بتواند سواره نظام دشمن را زمین‌گیر و بی‌اثر کند.

موقعیت مسلمانان‌

بنا به روایت ابن اسحاق، تعداد نفرات سپاه اسلام در جریان غزوه خندق ۳۰۰۰ نفر بوده است.

[۱۱] ابن هشام، ابومحمد عبدالملک، السیره النبویه، تحقیق مصطفی السقا ابراهیم الابیاری، عبدالحفیظ شبلی، (مصر، ۱۳۵۵ق)، ج۳، ص۲۳۱.

به نظر می‌رسد که این قول اندکی خوش‌بینانه و همراه با اغراق باشد. احتمالاً این رقم با احتساب نوجوانان و جوانان و هم‌چنین همراهی کراهت‌آمیز برخی از منافقین است. لازم به ذکر است که تعداد اسب‌های مسلمانان در غزوه خندق سی و چند اسب بوده است.

[۱۲] واقدی، محمد بن ‌عمر، مغازی، تحقیق الدکتور مارسدن جونس (بیروت، بی‌نا، ۱۴۰۹)، ج۱، ص۳۴۳.

بنا به گفته واقدی چهار روز پس از حرکت قریش از مکه، سواران خزاعه خبر حرکت احزاب را به پیامبر اکرم‌ (صلی‌الله‌علیه‌وآله) رساندند.

[۱۳] واقدی، محمد بن ‌عمر، مغازی، تحقیق الدکتور مارسدن جونس (بیروت، بی‌نا، ۱۴۰۹)، ج‌۲، ص۳۳۳.

فاصله میان مکه و مدینه برای سپاهی که با ساز و برگ جنگی حرکت می‌کرد، ده تا دوازده روز راه بوده است. بنابراین پیامبر اکرم‌ (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و مسلمانان تنها شش تا هشت روز برای اتخاذ هرگونه تدبیر و تصمیمی فرصت داشته‌اند.

ارکان رهبری در اجتماع و سیاست

در هر اقدام اجتماعی، سیاسی و نظامی، علاوه بر رهبری، باید به دو رکن دیگر توجه شود:

وضعیت و شرایط عمومی جامعه

شرایط ساختاری هر جامعه و نحوه ارتباط و مناسبات افراد و کانون‌های مختلف اجتماعی متناسب با شرایط هر جامعه، در روند تحولات اجتماعی نقش تعیین‌کننده‌ای دارد. گسستگی یا هم‌بستگی اجتماعی که در جامعه آن روز مدینه به کیفیت تعامل قدرت‌های قبیله‌ای حاضر در شهر بستگی داشت، از جمله عوامل مؤثر در هم‌بستگی یا گسستگی نیروهای درونی شهر به حساب می‌آمد. تدابیری که از قبل اندیشیده شده بود، شرایط مطلوب این هم‌بستگی را فراهم کرده‌ بود. انعقاد پیمان‌نامه عمومی مدینه، عقد اخوت، و بنای مسجد برای ایجاد انسجام در فعالیت‌های مختلف جامعه از جمله اقداماتی بود که پیامبر اکرم‌ (صلی‌الله‌علیه‌وآله) با هدف تحقق شرایط وحدت اجتماعی‌ اندیشیده‌ بودند.

وضعیت نیروی انسانی

نیروی انسانی رکن اصلی در هر اقدام مدیریتی است. عواملی چون کمیت و آمار نیروهای در اختیار، شرایط روحی نیروها، ارتباط درونی نیروها، نحوه و چگونگی تنظیم رابطه مدیران ستادی و نیروهای در صف، عواملی هستند که می‌توانند در زمینه‌سازی موفقیت یا عدم موفقیت یک اقدام اجتماعی یا نظامی تاثیرگذار باشد. در صورت تحقق شرایط مطلوب نسبت به دو عامل فوق، نقش رهبری و مدیریت به عنوان عامل هماهنگی و بهره‌برداری از شرایط اجتماعی مناسب و نیروی انسانی آماده، موضوعیت خواهد یافت.

تقسیم گروه‌ها از نگاه قرآن

پس از انتشار خبر حرکت احزاب در مدینه، جو عمومی شهر دست‌خوش تلاطم گردید. بهترین تصویر از شرایط عمومی مدینه، و دسته‌بندی گروه‌های حاضر در شهر را قرآن مجید طی ۱۷ آیه در سوره احزاب ارائه کرده است. در این آیات با دقت شگفت‌انگیز و روان‌کاوانه‌ای از روحیات و مواضع گروه‌های مختلف، در واقعه غزوه احزاب، پرده برداشته است. از نظر قرآن این گروه‌ها به سه دسته کلی تقسیم می‌شوند:

مؤمنین

مطابق آیات قرآن، کسانی که در این گروه جای می‌گیرند بسیار معدودند. اینان یاران خالص و فداکار پیامبر اکرم‌ (صلی‌الله‌علیه‌وآله) بوده‌اند که در هر شرایطی هیچ‌گونه تردیدی در اعتمادشان به خدا و رسول ایجاد نمی‌شد. این آیه از سوره‌ احزاب در حق این گروه نازل شده است:
و لمّا رء المؤمنون الاحزاب قالوا هذا ما وعدنا الله و رسوله و صدق الله و رسوله و مازادهم الاّ ایماناً و تسلیماً؛.

[۱۴] احزاب/سوره۳۳، آیه۲۲.

و چون مؤمنان دسته‌های دشمن را دیدند، گفتند: “این همان است که خدا و فرستاده‌اش به ما وعده دادند و خدا و فرستاده‌اش راست گفتند”، و جز بر ایمان و فرمان‌برداری آنان نیفزود.

منافقین

کسانی‌ که با اجبار و اکراه، اسلام را پذیرفته بودند و در دل کینه رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) را می‌پروراندند، در موقعیت‌های مناسب از ضربه زدن و خدمت به دشمنان اسلام دریغ نمی‌کردند. قرآن مجید این گروه را معرفی و باطن آنان را آشکار کرده است:
و اذ یقول المنافقون و الذین فی قلوبهم مرضٌ ما وعدنا الله و رسوله الاّ غرورا• و اذ قالت طائفه منهم یا اهل یثرب لا مقام لکم فارجعوا…

[۱۵] احزاب/سوره۳۳، آیه۱۲-۱۳.

و هنگامی که منافقان و کسانی که در دل‌هایشان بیماری است می‌گفتند: “خدا و فرستاده‌اش جز فریب به ما وعده‌ای ندادند”.• و چون گروهی از آنان گفتند: “ای مردم مدینه، دیگر شما را جای درنگ نیست، برگردید”.

معوقین و مرددین

اینان مسلمانانی بودند که به سبب ضعف شخصیت یا ضعف ایمان، معمولاً در شرایط حساس و در جریان حوادث، گرفتار تردید و ترس می‌شدند و علاوه بر آن، این روحیه را به دیگران هم منتقل می‌کردند. قرآن کریم در مواضع مختلف ضمن بررسی نهضت انبیا، به این گروه اجتماعی اشاره کرده، و حتی گاهی در کنار منافقین و تحت عنوان “الذین فی قلوبهم مرض” از آنها یاد کرده است. در سوره احزاب هم خداوند ویژگی‌های روانی و شخصیتی این گروه را آشکار کرده است:
قد یعلم الله المعوّقین منکم و القائلین لاخوانهم هلمّ الینا و لا یاتون الباس الاّ قلیلاً؛.

[۱۶] احزاب/سوره۳۳، آیه۱۸.

خداوند کارشکنان [و مانع شوندگان‌] شما و آن کسانی را که به برادرانشان می‌گفتند: “نزد ما بیایید ” و جز‌ اندکی روی به جنگ نمی‌آورند [خوب] می‌شناسد.
معمولاً این گروه در سختی و شرایط بحرانی، با منافقین احساس همراهی و هم‌گامی بیشتری می‌کنند. گاهی با عذر و بهانه‌های به ظاهر موجه، موضع ماموریت و مسئولیت خود را ترک کرده و چون باطناً منافق نیستند، یا به جهت آینده‌نگری و توجیه خود و دیگران، سعی می‌کنند خودشان را با رهبری هماهنگ نشان دهند. قرآن مجید این حالات و روحیات را افشا می‌فرماید:… و یستاذن فریق منهم النّبی یقولون انّ بیوتنا عوره وما هی بعوره ان یریدون الاّ فراراً؛.

[۱۷] احزاب/سوره۳۳، آیه۱۳.

و گروهی از آنان از پیامبر اجازه می‌خواستند و می‌گفتند: “خانه‌های ما بی‌حفاظ است” [ولی خانه‌هایشان] بی‌حفاظ نبود، [آنان‌] جز گریز [از جهاد] چیزی نمی‌خواستند. این گروه همواره در معرض بازگشت به کفر قرار دارند، زیرا قدرت برای آنان اصالت دارد. به همین دلیل بسیار غیر قابل اعتمادند: و لو دخلت علیهم من اقطارها ثمّ سئلوا الفتنه لاتوها و ماتلبّثوا بها الاّ یسیراً؛.

[۱۸] احزاب/سوره۳۳، آیه۱۴.

و اگر از اطرافِ [مدینه‌] مورد هجوم واقع می‌شدند و آنگاه آنان را به ارتداد می‌خواندند، قطعاً آن را می‌پذیرفتند و جز‌ اندکی در این [کار] درنگ نمی‌کردند.
در عین حال این گروه اجتماعی گروهی پر مدعا، متوقع و طلب‌کارند. به تعبیر قرآن، هرچند در شرایط خطر چشمانشان از ترس، حالت چشمان مشرف به مرگ را دارد، اما وقتی شرایط عادی شود زبان‌دراز، گستاخ، مدعی و طلب‌کار می‌شوند: اشحّه علیکم فاذا جاء الخوف رایتهم ینظرون الیک تدور اعینهم کالذی یغشی علیه من الموت فاذا ذهب الخوف سلقوکم بالسنه حداد اشحّه علی الخیر..؛

[۱۹] احزاب/سوره۳۳، آیه۱۹.

بر شما بخیلانند، و چون خطر فرا رسد آنان را می‌بینی که مانند کسی که مرگ او را فرو گرفته، چشمانشان در حدقه می‌چرخد [و] به سوی تو می‌نگرنند؛ و چون ترس برطرف شود شما را با زبان‌هایی تند نیش می‌زنند؛ بر مال حریصند.

رهبری دشوار پیامبر در جنگ احزاب

در مجموع می‌توان گفت که با توجه به شرایطی که اشاره شد و نیز وضعیت کمی و کیفی نیروهای اسلام، رهبری پیامبر اکرم‌ (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در جنگ احزاب یکی از دشوارترین مدیریت‌ها در شرایط نامناسب بوده است.
جهت شناسایی روش مدیریت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) ضروری است ابعاد برنامه‌ریزی، تعیین استراتژی، سازماندهی، مدیریت نیروی انسانی، کسب اطلاع و خبررسانی و نظارت و کنترل، در مدیریت و رهبری رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) مورد دقت و بررسی قرار گیرد.

برنامه‌ریزی و تعیین استراتژی‌

با بررسی جزئیات غزوه خندق به راحتی می‌توان به این واقعیت رسید که پس از وصول خبر حرکت احزاب، پیامبر اکرم‌ (صلی‌الله‌علیه‌وآله) سیاستی دفاعی اتخاذ کردند. برای تحقق این هدف، بهترین تدبیر، ماندن در شهر و بهره‌برداری از کلیه امکانات و توانایی‌های درون شهری بود. ماندن در شهر می‌توانست سپاه اسلام را به لحاظ پشتیبانی و تدارکات در یک جنگ دفاعی طولانی یاری دهد. با توجه به برتری کمی سپاه دشمن و برخورداری آنان از بیش از شش‌صد اسب که به آنها تحرک فوق‌العاده‌ای می‌بخشید، مهم‌ترین اقدام، جلوگیری از تهاجم اولیه دشمن و بی‌اثر کردن نقش سواره‌نظام بود.
موفقیت سپاهی چون سپاه احزاب، به تهاجم اولیه بستگی داشت. بنابراین، جلوگیری از کسب موفقیت در تهاجم اولیه سپاه مشرکین می‌توانست یکی از اهداف اولیه پیامبر اکرم‌ (صلی‌الله‌علیه‌وآله) باشد.
پیامبر اکرم‌ (صلی‌الله‌علیه‌وآله) ضمن اتخاذ سیاست تدافعی، به حفر خندق فرمان دادند که می‌توانست هدف یادشده را تامین کند. از آن‌جا که در نهایت، همه تصمیمات را پیامبراکرم‌ (صلی‌الله‌علیه‌وآله) می‌گرفتند، سرعت عمل آن حضرت در پذیرش و اجرای این پیشنهاد قابل توجه است.

اهمیت و عظمت این تصمیم‌

از مجموع اطلاعاتی که مورخان به دست می‌دهند، چنین برمی‌آید که خندق دارای ابعاد زیر بوده است:
طول آن حداقل پنج و