پاورپوینت کامل فلاسفه می گویند شر از جانب خدا صادر نمی شود، در حالی که آیه ۸ سوره شمس خلاف این مطلب را می فرماید، این تناقض چگونه قابل حل است؟ ۶۲ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل فلاسفه می گویند شر از جانب خدا صادر نمی شود، در حالی که آیه ۸ سوره شمس خلاف این مطلب را می فرماید، این تناقض چگونه قابل حل است؟ ۶۲ اسلاید در PowerPoint دارای ۶۲ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل فلاسفه می گویند شر از جانب خدا صادر نمی شود، در حالی که آیه ۸ سوره شمس خلاف این مطلب را می فرماید، این تناقض چگونه قابل حل است؟ ۶۲ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل فلاسفه می گویند شر از جانب خدا صادر نمی شود، در حالی که آیه ۸ سوره شمس خلاف این مطلب را می فرماید، این تناقض چگونه قابل حل است؟ ۶۲ اسلاید در PowerPoint :

پاسخ اجمالی

آیه ۸ سوره شمس تنها بیان می دارد که “بایدها و نبایدها” از سوی خداوند به انسان ها تعلیم داده شده است و آنها با عقل و و جدان بیداری که از سوی خدواند به آنان ارزانی شده است، به خوبی می توانند ” فجور” و” تقوا” را تشخیص دهند و در‏یابند. پس در صدد بیان صدور شرور از ناحیه خداوند نیست. از سوی دیگر گرچه اکثر حکمای اسلامی خیر بودن وجود و وجودی بودن خیر  و عدمی بودن شر را مسلم انگاشته اند، اما این تنها یکی از تحلیل های ارائه شده است. بنابر تحلیل های دیگر می توان شرور را امر عدمی لحاظ نکرد و بر آن مبنا سخن گفت و به حل مشکلات مطروحه در بحث شرّ دست یازید.

بله از ظاهر پاره ای از آیات صدور شرّ از خداوند یا انسان استفاده می شود، اما باید توجه داشت که بر اساس تحلیل عدمی بودن شرّ، تقابل خیر و شر، تقابل عدم و ملکه است نه تقابل تناقص (نسبت سلب و ایجاب)، این را نیز می دانیم که عدم در تقابل عدم و ملکه برخلاف عدم محض، بهره و حظی از وجود را دارا است و به همین لحاظ نیز شرّ به فاعل استناد داده می شود.

پاسخ تفصیلی

پیش از پرداختن به اصل سؤال تذکر نکاتی لازم و ضروری به نظر می رسد:

اولاً: معنای آیه ۸ سوره شمس: “فَأَلْهَمَها فُجُورَها وَ تَقْواها” چیست؟

در پاسخ باید گفت که این آیه به یکى از مهم ترین مسائل مربوط به آفرینش انسان پرداخته است؛ یعنی الهام “فجور” و “تقوا”. این بدان معنا است که هنگامى که خلقت انسان تکمیل شد، و &quotستى” او تحقق یافت، خداوند “بایدها و نبایدها” را به او تعلیم داد.

[۱]

” الهمها” از ماده “الهام” در اصل به معناى بلعیدن یا نوشیدن چیزى است، و سپس به معناى القای مطلبى از سوى پروردگار در روح و جان آدمى آمده است، گویى روح انسان آن مطلب را با تمام وجودش مى‏نوشد و مى‏بلعد، و گاه به معناى وحى نیز آمده است.

[۲]

” فجور” از ماده “فجر” به معناى شکافتن وسیع است. از آن جا که سپیده صبح پرده شب را مى‏شکافد به آن “فجر” می گویند. نیز از آن جا که ارتکاب گناهان پرده دیانت را مى‏شکافد به آن “فجور” اطلاق شده است. البته منظور از “فجور” در آیه مورد بحث همان اسباب و عوامل و طرق آن است و منظور از “تقوا” که از ماده “وقایه” به معناى نگه دارى است، این است که انسان خود را از زشتی ها و بدی ها و آلودگی ها و گناهان نگه دارد و برکنار کند.

لازم به یادآورى است که معناى این آیه “فَأَلْهَمَها فُجُورَها وَ تَقْواها” این نیست که خداوند عوامل فجور و تقوا را در درون جان آدمى ایجاد کرد، عواملى که او را به فجور و آلودگى و دریدن پرده‏هاى حیا دعوت مى‏کند، و عواملى که او را به خیرات و نیکی ها مى‏کشاند، آن چنان که بعضى پنداشته، و آیه را دلیلى بر وجود تضاد در درون وجود انسان دانسته‏اند، بلکه مى‏گوید این دو حقیقت را به او الهام و تعلیم کرد، یا به تعبیر ساده تر راه و چاه را به او نشان داد، همان گونه که در آیه ۱۰ سوره بلد آمده است: “وَ هَدَیْناهُ النَّجْدَیْنِ”؛ ما انسان را به خیر و شر هدایت کردیم.

به تعبیر دیگر، خداوند آن چنان قدرت تشخیص و عقل و و جدان بیدار، به او داده که “فجور” و” تقوا” را از طریق “عقل” و “فطرت” در مى‏یابد. لذا بعضى از مفسران گفته‏اند این آیه در حقیقت اشاره به مسئله “حسن و قبح عقلى” است که خداوند توانایى درک آن را به انسان ها داده است.

[۳]

اما باید توجه داشت که
انسان در سایه گزینش آگاهانه به کمال و هدف از خلقت خود دست می یابد؛ یعنی کمال آدمی اختیاری و اکتسابی است

^[۴]

و از این جهت قرآن در آیات بعدی، تزکیه و آلودگی به گناه را به انسان استناد داده است: ”
قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَکَّاه وَ قَدْ خابَ مَنْ دَسَّاها”.

[۵]

ثانیاً: بهتر بود که کاربر محترم سؤال را این گونه مطرح می کرد که بر اساس پاره ای از آیات
خوبى‏ها و بدى‏ها همه از نزد خداست

[۶]

و بر اساس پاره ای دیگر تنها خوبى‏ها از اوست و بدى‏ها از انسان است،

[۷]

و
نقش اراده و اعمال انسان ها در شرور، قابل توجه است؛ زیرا برخى از شرور از اراده انسان ها ناشى مى شود؛ مانند شرور اخلاقى، ظلم، فقر، گرسنگى و صدها مشکل دیگر اقتصادى، سیاسى، بهداشتى و غیره … و برخى دیگر رابطه تکوینى با اعمال

^[۸]

ما انسان ها دارند؛ مانند برخى عذاب هاى دنیوى و همه عذاب هاى اخروى.

[۹]

بنابراین، شرور باید امر وجودی باشند در حالی که طبق تحلیل فلاسفه شر امر عدمی است، حال چگونه صدور امر عدمی به خدا یا انسان نسبت داده شده است؟ و چگونه می توان وجه جمعی بین این دو سخن ارائه داد؟

در پاسخ باید گفت: الف. بر اساس تحلیل عدمی بودن شرّ، تقابل خیر و شر، تقابل عدم و ملکه است

[۱۰]

نه تقابل تناقص (نسبت سلب و ایجاب)،  و این را می دانیم که عدم در تقابل عدم و ملکه برخلاف عدم محض، بهره و حظی از وجود دارد و به همین لحاظ شرّ به فاعل استناد داده می شود.

توضیح این که: در بینش الاهى که همه چیز مخلوق خداست

[۱۱]

و خداوند، همه چیز را نیک آفریده است.

[۱۲]

آنچه به خداوند مربوط است، آفرینش است که از حُسن، زیبایی و خیر جدا نیست و ناگوارى‏ها و گرفتارى‏ها که یا از شرور طبیعی اند یا شرور اخلاقی، از آن رو که عدمی اند مخلوق خدا نیستند. در این آیاتی که ذکر آن گذشت تنها اشاره ای به شرور اخلاقی که از اختیار انسان برمی خیزد، شده است. این آیات در صدد بیان این نکته اند که آنچه سبب محرومیّت از خیرات الاهى است، کردار فرد یا جامعه است. این البته منافاتی با این نکته ندارد که گرفتاری­ها، فقدان کمالات باشند که مخلوق خدا نیستند.

به تعبیر یکى از علما، زمین که به دور خورشید مى‏گردد، همواره قسمتى که رو به خورشید است، روشن است و اگر طرف دیگر تاریک است، چون پشت به خورشید کرده و گر نه خورشید، همواره نور مى‏دهد. بنابراین، مى‏توان به زمین گفت: اى زمین هر کجاى تو روشن است از خورشید است و هر کجاى تو تاریک است از خود تو است.

[۱۳]

پس از آن‏ جهت که خود انسان و اراده او تحت سیطره الاهى است، می توان بدی­هایی که حتی از انسان صادر می شود را به خداوند استناد داد، اما از آن جهت که همواره از خداوند خیر صادر می شود، استناد بدی به آن جناب در واقع به لحاظ منشاء انتزاع این امر عدمی که یک امر وجودی است، می باشد. در باره استناد بدی­ها و شرور به انسان نیز وضعیت بر همین گونه است، اما از آن جا که انسان می توانسته اسباب بهره مندی از خیرات الاهی و تابش خورشید را برای خود فراهم کند، ولی با اختیار خویش خود را محروم کرده و به خورشید پشت نموده است، سزاوار مجازات است. به هرحال تقابل خیر و شر، تقابل عدم و ملکه است و عدم در این گونه موارد بهره ای از وجود دارد و به همین لحاظ نیز قابل استناد است. همان گونه که خلقت مرگ با این که امر عدمی است به خدا استناد داده شده است: “الَّذی خَلَقَ الْمَوْتَ وَ الْحَیاهَ لِیَبْلُوَکُمْ أَیُّکُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً وَ هُوَ الْعَزیزُ الْغَفُورُ”.

[۱۴]

ب.
در باره شرور تحلیل های متفاوتی از منظر درون دینی و برون دینی ارائه شده است؛ مثلا از منظر برون دینى و فلسفى؛ تحلیل های زیر قابل ارائه است:

۱. عدمی بودن شرور

[۱۵]

؛ ۲. نسبی بودن شرور

[۱۶]

؛ ۳. تفکیک ناپذیرى خیرات و شرور

[۱۷]

؛ ۴. افزونى خیرات از شرور

[۱۸]

؛ ۵. مقدمه بودن شرور برای خیرات

[۱۹]

؛
۶. شرور، جزء نگری و دنیا نگری

[۲۰]

؛ ۷. بالعرض بودن شرور

[۲۱]

؛ پس آنچه بیان شد تنها بر اساس یک تحلیل فلسفی است و بنابر تحلیل های دیگر می توان شرور را امر عدمی لحاظ نکرد و بر آن مبنا سخن گفت.

نتیجه این که آیه ۸ سوره شمس، در صدد بیان صدور شرور از ناحیه خداوند نیست و تنها بیان می دارد که ” بایدها و نبایدها” از سوی خداوند به انسان ها تعلیم داده شده است و آنها با عقل و و جدان بیداری که از سوی خدواند به آنان ارزانی شده است، به خوبی می توانند ” فجور” و” تقوا” را تشخیص دهند و در‏یابند. بله از ظاهر پاره ای از آیات صدور شرّ از خداوند یا انسان استفاده می شود، اما باید توجه داشت که این استناد تنها بر اساس منشاء انتزاع این امر عدمی است و از آن رو است که شرّ عدم محض نیست و عدم ملکه است و از وجود بهره ای دارد.

---

 

[۱]

فی أصول الکافی باسناده الى حمزه بن محمد الطیار عن ابى عبد الله علیه السلام حدیث طویل و فیه یقول علیه السلام و قال: «فَأَلْهَمَها فُجُورَها وَ تَقْواها» قال: بین لها ما تأتى و ما تترک.

تفسیر نور الثقلین، ج‏۵، ص: ۵۸۷
.

[۲]

البته
بعضى از مفسرین معتقدند که تفاوت” الهام” با” وحى” در این است که شخصى که به او الهام مى‏شود نمى‏فهمد مطلب را از کجا به دست آورده، در حالى که هنگام وحى مى‏داند از کجا و به چه وسیله به او رسیده است.

[۳]

تفسیر نمونه، ج ‏۲۷، ص ۴۶ و ۴۷.

[۴]

معارف اسلامی، ج ۱، ص ۱۰۹؛ برای آگاهی بیشتر، نک:

نمایه، عامل انحراف از صراط مستقیم، سؤال ۱۶۴ (سایت: ۱۱۹۴)

؛

انسان و اختیار، سؤال ۲۸۷ (سایت: ۲۴۸۳)

؛

هدایت بشر، سؤال ۶۳۱
(سایت: ۶۹۰)

؛

اختیار انسان و هدایت الاهی، سؤال ۲۱۷ (سایت: ۲۱۱۲).

[۵]

شمس، ۹ و ۱۰.

[۶]

نساء، ۷۸.

 

[۷]

نساء، ۷۹ ، “ما أَصابَکَ مِنْ حَسَنَهٍ فَمِنَ اللَّهِ وَ ما أَصابَکَ مِنْ سَیِّئَهٍ فَمِنْ نَفْسِکَ”؛ (اى انسان!) آنچه از نیکى به تو رسد از خدا است و آنچه از بدى به تو برسد از نفس تو است. 

 

[۸]

در جای خود به اثبات رسانیدیم که اگر چه در دنیا و آخرت، بخشی از پاداش ها براساس جعل و قرارداد است، اما بخشی دیگر بر مبنای رابطه عمل و جزا
ا
ست و از نوع قراردادى نیست؛ یعنی از سنخ رابطه علت و معلولى است؛ و به سخن دقیق تر، جزا عین عمل است که در عالم آخرت ظهور کرده است.

 

[۹]

نک:

خسروپناه، عبدالحسین، «قلمرو دین»، صص ۷۰-۷۳. نک:

مهربان بودن خدا، سؤال ۹۱۸ (سایت: ۱۰۰۰)

.

 

[۱۰]

شر عدم ملکه خیر است و از حیثیت نقص موجودى که شأنیت واجد شدن کمال مقابل آن را دارد انتزاع مى‏شود. نک: مصباح یزدی، محمدتقی، آموزش ‏فلسفه، ج‏۲، ص ۴۲۷
، نرم افزار نور الحکمه.

 

[۱۱]

زمر، ۶۳، “اللَّهُ خالِقُ کُلِّ شَیْ‏ءٍ”.

 

[۱۲]

سجده، ۷، “أَحْسَنَ کُلَّ شَیْ‏ءٍ خَلَقَهُ”.

 

[۱۳]

از این رو در آیه ۷۹ سوره نساء به انسان خ