پاورپوینت کامل سیری در زندگانی علمی و سیاسی و اخلاقی نائینی ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل سیری در زندگانی علمی و سیاسی و اخلاقی نائینی ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل سیری در زندگانی علمی و سیاسی و اخلاقی نائینی ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل سیری در زندگانی علمی و سیاسی و اخلاقی نائینی ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint :

۴۰۷

میرزا محمد حسین نائینی, فرزند شیخ الاسلام حاجی میرزا عبدالرحیم نائینی, از چهره های برجسته روحانیت و رهبران فکری شیعه, به سال ۱۲۷۷هـ.ق. در شهر نائین از توابع اصفهان در خانواده ای مشهور به دانش و نیک نامی, دیده به جهان گشود۱.

پدرانش نیز در آن دیار, در شمار پیشگامان دانش و فرهنگ, ادب و تقوا بوده اند۲.

وی پس از فراگیری مقدمات علوم دینی در زادگاهش, و درهفده سالگی, برای ادامه تحصیل, به اصفهان, که در آن روزگار پرآوازه ترین حوزه علمی شیعه بوده رهسپار می شود۳.

در اصفهان, در منزل حاج محمد باقر اصفهانی, سرپرست حوزه علمیه و دوست دیرین پدرش, اقامت, می گزیند.

در این حوزه, با تلاش و پی گیری, دانشهای مقدماتی را با دقت هر چه تمام تر به پایان, می برد۴. علم اصول را از حوزه درس ابوالمعالی کرباسی, مدرسّ توانای اصول, فلسفه و کلام را از محضر بزرگان دانش حکمت و معقول, چون: شیخ جهانگیر خان قشقایی, شیخ محمد حسن هزارجریبی و شیخ محمد تقی نجفی اصفهانی, معروف به آقا نجفی و فقه را نزد شیخ محمد باقر اصفهانی فرا می گیرد۵. وی, در سال ۱۳۰۳ هـ.ق. برای ادامه تحصیل و پیمودن مدارج عالی علمی, راهی عتبات می شود و پس از توقف کوتاه درنجف اشرف, به حوزه سامراء که در آن زمان توسط میرزای بزرگ حیات علمی یافته بود, رخت می کشد۶ و از حوزه درس اساتید بزرگ حوزه سامرا, چون: سیّد مجدّد شیرازی, سید اسماعیل صدر و سید محمد فشارکی اصفهانی بهره می برد.

نائینی, از آغازین روزهای ورود به سامرا و شرکت در حوزه درس میرزای شیرازی, به خاطر پاسخ درست به مشکل علمی که درجلسه درس مطرح می شود مورد توجه ویژه میرزای بزرگ قرار می گیرد.

میرزای شیرازی, درباره نائینی به سید محمّد فشارکی سفارش خاص می کند. توانمندیهای علمی, استعداد و برازندگی ویژه میرزای نائینی, سبب می شود که در اواخر دوران مرجعیت میرزای بزرگ, در کارهای مهم, به وی کمک کند و نگارنده ویژه نامه ها و بیانیه های ایشان شود۷.

پس از رحلت میرزا شیرازی, در سال ۱۳۱۲هـ.ق. میرزای نائینی, سید اسماعیل صدر را به عنوان استاد ارشد خویش بر می گزیند و با مشورت و تبادل مباحث علمی با وی, به پژوهشهای علمی خود ادامه می دهد.

در سال ۱۳۱۴هـ.ق. همراه با استادش, سید اسماعیل صدر, به حوزه کربلا رهسپار می شود. مدت دو سال از استوانه های دانش در حوزه کربلا بهره می جوید و پس از آن, به نجف اشرف, مشرف می شود۸.

زمانی که نائینی, به حوزه نجف پا نهاده, درس آخوند خراسانی, از شهرت و جایگاه کم مانندی برخوردار بوده و حدود هزار مجتهد و فاضل نامور در آن شرکت می جسته اند.

آخوند خراسانی, به خاطر روابط گرم و صمیمی پیشین با نائینی و آشنایی با گستردگی دانش, تیز فکری, هوشیاری و آگاهی از مسائل روز جهان اسلام, وی را به عنوان طرف مشورت خود در کارهای مهم, شریک بحث خصوصی و یکی از اعضای هیأت استفتاء بر می گزیند۹.

وی, از آن پس, در حوزه نجف, به عنوان مجتهدی توانا, برخوردار از شایستگیهای علمی, سیاسی در میدانهای گوناگون, ظاهر شد.

شخصیت علمی

نائینی در تحقیق و ژرف اندیشی, دقت نظر, استواری برهان و قوّت تعقّل, برجستگی ویژه داشته و سرآمد روزگار بوده است. در دانش, چهره ای شناخته شده بود, به گونه ای که فضلا و بزرگان حوزه, برای وی احترام ویژه قائل بوده اند. آقا ضیاء عراقی می گوید:

(من در اصفهان که بودم, غلیان برای میرزا چاق می کردم. به نظر من, از همه معاصران خود برتر بود.)۱۰

وی, افزون بر دانشهای رایج حوزه, به علوم و فنون دیگر, چون فلسفه, کلام, ادبیات و تاریخ آگاهی ژرف و گسترده داشته است.

آقا بزرگ تهرانی, درباره مقام علمی و آگاهی ژرف نائینی بر دانشهای گوناگون, بویژه دانش اصول می نویسد:

(وکان مشارکاً جامعاً له تضلع و براعه فی الآداب اللغویه فارسیه وعربیه ورسوخ فی الکلام والفلسفه وتوحد فی الفقه اما هو فی الاصول فامر عظیم لانه احاط بکلیاته ودققه تدقیقاً مدهشاً, واتقنه اتقاناً غریباً و قدرنّ الفضاء باقواله و نظریاته العمیقه… حتی عدّ مجدداً فی هذا العلم.)۱۱

دانش بسیار و گسترده داشت. ادب فارسی و عربی را به مرحله کمال رسانده بود و از دانش کلام و فلسفه بهره فراوان داشت. در دانش فقه, یگانه و میدان دار بود. امّا در علم اصول, موضوع بزرگ تر از اینها بود; زیرا برکلیات دانش اصول, آگاهی دقیق و کامل داشت و در آن, دقت و ژرف کاوی فوق العاده و شگفت آور انجام داد و به گونه ای شگفت آور, مباحث آن را استوار و مستحکم ساخت که آوازه دیدگاههای ژرف وی در اصول, در فضای آن روز طنین انداز شد… تا جایی که در علم اصول, مجدد به شمار آمد.

وی, با این مقام و جایگاه علمی و آگاهیهای گوناگون بر سکوی بلند استادی در حوزه نجف اشرف قرار گرفت و تلاش علمی خویش را آغاز کرد.

تدریس در نجف اشرف

نائینی, تدریس فقه و اصول را در حوزه نجف اشرف, با وجود درس استوانه علمی برجسته ای چون آخوندخراسانی, از حجره مدرسه شروع کرد. از آن جا که درس وی از تحقیق و دقت نظر و باریک اندیشیهای ویژه ای برخوردار بود, دیری نپایید, شمار بسیاری از فاضلان بنام درس آخوند خراسانی نیز, درس تحقیقی و علمی نائینی را سودمند یافتند و در آن شرکت جستند.

با افزایش شاگردان, درس از حجره مدرسه, به مسجد هندی منتقل شد۱۲. با اقبال کم نظیر و بسیاری دانش پژوهان فرزانه, حوزه درس وی از جایگاه بلندی برخوردار شد و پس از حوزه درس آخوند خراسانی, مقام اوّل را یافت۱۳.

سید محسن امین, درباره عظمت و جایگاه درس نائینی در نجف اشرف می نویسد:

(… کانت حوزه بحثه من اکبر مجالس البحث فی النجف الاشرف…)۱۴

حوزه درس نائینی درنجف اشرف, از بزرگ ترین حوزه های درس و بحث بود.

میرزای نائینی, برای عموم فاضلان و طلاب حوزه نجف, دو درس رسمی فقه و اصول داشت. صبح, فقه و شب, اصول تدریس می کرد. دوره درسِ خارج اصول وی, به طور معمول, حدود هشت تا نُه سال, به درازا می کشید.

افزون بر این, تدریس ویژه ای برای شاگردان برگزیده خویش داشت و در آن جلسه, مشکلات علمی را طرح و رسیدگی می کرد۱۵.

ویژگیهای درس

نائینی, درس را با بیان شیرین, به دور از تکرار۱۶, عمیق, به گونه ای که هیچ جای پرسش باقی نماند۱۷, ارائه می داد.

درس نائینی از اطلاعات گسترده, مباحث مفید و دسته بندی ویژه و کم مانندی برخوردار بود که اینک در این جا به پاره ای از ویژگیهای درس وی اشاره می کنیم:

دقیق ومحققانه: نائینی, بسیار محققانه, دقیق, پر نکته و ژرف, درس را ارائه می داده است. مطالب علمی را در چارچوب اصطلاح, برهان منطقی و فلسفی و در سطح بالایی مطرح می کرده, به گونه ای که برای همه شرکت کنندگان در خور درک و فهم نبوده است. از حوزه درس وی, بیش تر کسانی می توانسته اند بهره برند که اندوخته علمی آنان در سطح عالی باشد و در فقه و اصول صاحب نظر باشند.

آقا بزرگ تهرانی درباره سطح عالی درس نائینی می نویسد:

(درس نائینی, از درسهایی بود که مردان دانش, شایستگی بهره وری از آن را داشتند. در زمان استاد ما, شیخ الشریعه اصفهانی, حوزه درس نائینی, رونق و گسترش ویژه ای به خود گرفت. وقتی شیخ الشریعه به رحمت ایزدی پیوست… نائینی, نامش بر سر زبانها افتاد و شمار بسیاری از مردم مسلمان شهرهای دور, در امر تقلید به او رجوع کردند.)۱۸

از این روی, دانشورانی که دوره سطح را به پایان برده بودند و آغاز درس خارج آنان بود, یا در دانش فقه و اصول بهره اندک داشتند به خاطر عمق مطالب و اندیشه بلند وی, بویژه در اصول, از درس وی, نمی توانستند, به درستی بهره برند; بدین جهت, درس وی شاگردان خاص خود را داشت. در حقیقت, حوزه درس وی, ویژه برگزیدگان حوزه نجف بود.

آقا بزرگ تهرانی, در مورد جایگاه بلند و شاگردان برجسته درس نائینی می نویسد:

(درس نائینی, به خاطر شیوه ویژه وی در تدریس, دقت نظرها و باریک بینیهای وی در پژوهش و ژرفایی و دشواریابی مطالب, بی مانند بود و ویژه. از این روی, در درس وی, جز افراد توانا, دانشمند و صاحب نظر شرکت نمی جستند. از آن جا که طلاب مبتدی و متوسط, نمی توانستند, از مطالب دقیق درس بهره برند, در آن بحث جائی نداشتند.

از این روی درس نائینی طرفداران و اصحاب خاصی داشت.

شخصیتهایی که مایه امید آینده بودند و حوزه به آنان چشم دوخته بود, در آن حلقه درس ساخته می شدند. و چنین نیز شد; زیرا از بین آنان, نخبگانی برخاستند که توانایی پیشگامی در حرکت علمی و فکری جامعه و حوزه علمی نجف را داشتند و مدرسان بنامی چون: سیدابوالقاسم خوئی پا به عرصه تدریس نهاد.)۱۹

درس نائینی, مبتنی بر آگاهیهای علمی و حاشیه های مفید و تحقیقات عالی متکی بر استدلال و برهان بوده است. یکی از دانشوران در مقایسه میان درس نائینی(ره) و حائری(ره) می فرماید:

(مرحوم نائینی, مطلب را با شاخ و برگ و مقدمات و مؤخرات بسیار بیان می کرد و به درس, تنوع می داد, ولی مرحوم حاج شیخ عبدالکریم, همان مطلب را در مدت کوتاه, بدون حواشی و مقدمات و مؤخرات بیان می فرمود.)۲۰

اهمیّت به تاریخ: آگاهی از پدیده ها و رویدادهای تاریخی در بررسی وتحلیل مسائل و پدیده های علمی, سیاسی, اجتماعی نقش مؤثر دارد.

نائینی, آگاه به زمان بود و نقش تاریخ را در آگاهاندن شخص از زمان می شناخت. درعصری که حوزه های علمی شیعه به دانشهای محدود (فقه و اصول) می اندیشیدند, وی از دانش تاریخ در شرح مطالب علمی, سیاسی و اجتماعی بهره می گرفت و شاگردان خویش را به تناسب موضوع بحث, با نکته های تاریخی آشنا می ساخت۲۱.

توجه به نگارش درس: پیش از زمان نائینی, نگاشتن درس استاد در حوزه های علمی, رایج نبود. اساتید نسبت به آن توجه بایسته نداشتند. نائینی, به ضبط و نگارش درس و یادداشت برداری از مطالب علمی, توجه ویژه داشت. بارها از شاگردان خود می خواست, مطالب درس را بدون کم وکاست, تقریر کنند; از این روی, بیش تر شاگردان وی, مطالب را با دقت هر چه تمام تر می نگاشتند و هر از چند گاهی آن را بر استاد عرضه می داشتند. و استاد نیز, در جهت رشد و کمال علمی آنان رهنمودهای لازم و مورد نیاز, ارائه می داد.

از آقا جمال گلپایگانی نقل شده که می گفته است:

(… من یک طاقچه تقریرات درس آقا را دارم…. من حدود سی سال در خدمت مرحوم نائینی بودم و تا آخرین روز درس ایشان آمدم و همه را یادداشت کردم….)

آقای حسینی همدانی می گوید:

(من پس از اتمام کفایه, در درس اصول نائینی شرکت می کردم. مرحوم نائینی به من فرمودند: شما هم درس من می آیید؟

بنده عرض کردم: بله.

ایشان فرمودند: مانعی ندارد به شرط این که درس را بنویسید و برای من بیاورید که آن را ببینم….

من چند سال درس ایشان را می نوشتم و هر چند وقت یک بار, نوشته ها را, که چند دفتر می شد, خدمت ایشان می بردم و ایشان مطالعه می فرمودند. اگر مدتی می گذشت و نوشته های درس را خدمت ایشان نمی بردم, مطالبه می فرمودند….)۲۲

نگارش درس استاد, فایده های بسیار دارد: درس به گونه زنده, با ویژگیهای خود می ماند و برای پژوهشگران و محققان, امکان نقد و بررسی آخرین دیدگاههای ارائه شده در دانش مورد بحث, به وجود می آید و دیدگاهها و ابتکارها و نوآوریها, با مرگ آفرینندگان آنها, از بین نمی رود و به فراموشی سپرده نمی شود.

افزون بر اینها, گنجینه ای است برای حوزه ها و نسلهای بعدی و راهی است برای آشنایی با سبکها و شیوه های گوناگون و سکویی است برای حرکت به سوی کمال و رشد.

شاگردان نائینی

از آن جا که نائینی از دید ژرف و دانش گسترده و تیزبینی خاصی در مباحث علمی برخوردار بود, کانون درس و بحث او, نیز مهد تربیت دانشمندان برجسته و مجتهدان توانا شد. حضور چهره های علمی, درس استاد را از دیگر درسهای حوزه نجف اشرف, ممتاز ساخت. بیش تر شاگردان وی کسانی بودند که در فقه و اصول به درجه اجتهاد نزدیک شده بودند و در قلّه بلند دانش سیر می کردند و دوره های پایانی فراگیری خویش را درمحضرنائینی می گذراندند.

تربیت یافتگان درس نائینی, با بهره هایی که از دانش وی گرفته بودند, به حوزه های علمیه, در جای جای سرزمین اسلامی, حیات تازه دمیدند و مراکز علوم اسلامی را, با درسهای محققانه و مجتهدپرور خویش غنا بخشیدند و حدود نیم قرن, مهار قافله دانش فقه و اصول را در دست گرفته از نسلی به نسل دیگر منتقل کردند.

بزرگانی که از محضر پرفیض نائینی, بهره مند شده اند, عبارتند از:

۱ . شیخ موسی خوانساری نجفی (م:۱۳۶۳هـ.ق.) از نخبگان و مقرر درس اصول و فقه نائینی که بخش فقه آن, تحت عنوان (منیه الطالب فی حاشیه المکاسب), برای استفاده محققان, در دو جلد, به چاپ رسیده است.

۲ . شیخ محمد علی کاظمینی خراسانی (م: ۱۳۶۵هـ.ق.) از شاگردان محقق و بنام حوزه درس اصول نائینی و گردآورنده آن.

وی, این تقریرها را در چهار جزء, تحت عنوان: (فوائد الاصول) در دسترس محققان دانش اصول, قرار داده است.

۳ . محمد تقی آملی (م: ۱۳۹۱ هـ.ق.) از شاگردان بنام و با فضل نائینی و گردآورنده دوره دوم درس مکاسب اوست, با عنوان: (المکاسب والبیع) که چاپ و منتشر گردیده است.

ونیز شرح بسیار سودمندی دارد بر کتاب عروه الوثقی, با عنوان: (مصباح الهدی) که در آن, دیدگاههای جدید و بسیار مفید, دیده می شود.

۴ . سید ابوالقاسم خوئی (م:۱۴۱۳ هـ.ق.) از شاگردان پرآوازه حوزه درس نائینی, کسی که بیش ترین بهره های علمی خود را از محضر وی گرفته و تا واپسین لحظه های حیات پربار استاد, ملازم و همراهش بوده است.

وی, درس استاد را برای سایر شاگردان میرزا تقریرمی کرده و خود نیز, به نگارش درس, بویژه اصول اهمیت بسیار می داده و (اجود التقریرات) وی, نتیجه آن تلاشهاست.

۵ . سید مرتضی لنگرودی (م: ۱۳۶۱ هـ.ق.)

۶ . آقا سید جمال الدین گلپایگانی (م: ۱۳۷۷ هـ.ق.)

۷ . سید صدر الدین جزایری (م: ۱۳۹۳ هـ.ق.)

۸ . شیخ حسین حلّی (م: ۱۳۹۴هـ.ق.)

۹ . شیخ ابراهیم کرباسی (ت:۱۳۲۲ هـ.ق.)

۱۰ . میرزا محمد باقر زنجانی (م: ۱۳۹۴ هـ.ق.)

۱۱ . سید حسن بجنوردی (م: ۱۳۹۵ هـ.ق.)

۱۲ . سید محمد هادی میلانی (م:۱۳۹۵ هـ.ق.)

و…۲۳

مرجعیت نائینی

مقام والای مرجعیت شیعه, پس از رحلت دو مرجع بزرگ: محمدتقی شیرازی و شیخ الشریعه اصفهانی, به چند تن از مجتهدان رده اوّل, که به یکسان دارای شرایط بودند و شایستگی مقام مرجعیت داشتند, منتقل شد.

مردم مسلمان, بنا به تکلیف شرعی خویش, وظیفه داشتند یکی از آن بزرگواران را, به عنوان مرجع تقلید خویش برگزینند. در این دوره, یکی از مجتهدان به نام, که برازندگی این سمت را داشت, محمد حسین نائینی بود. مردم مسلمان, از دور و نزدیک, به ایشان مراجعه می کردند۲۴.

ولی از آن جا که در دوران مرجعیت وی, مراجع دیگری که از نظر جایگاه علمی و اجتماعی با او هم سنگ بودند, وجود داشتند, نائینی مرجعیت عامه نیافت۲۵.

آثار و نوشته ها

نائینی, افزون بر تواناییهای علمی گوناگون, در ادبیات عرب و فارسی بسیار توانمند بوده است.

آقا بزرگ تهرانی, درباره دانش سرشار ادبی نائینی, می نویسد:

(… نائینی, در ادبیات فارسی و عربی تبحر داشت و آن را به خوبی می دانست۲۶.)

وی از مراجع اهل قلم بود که در درست نویسی در حد وسواس تلاش می ورزید; از این روی, بسیاری از آثار به جا مانده از او, به خاطر پرهیز از اشتباه ادبی و سستی در نثر و کاستی در جمله بندیها و… به چاپ نرسیده است.

تحقیقات علمی که از خامه محقق نائینی تراوش کرده, ویژگیهایی دارند که نیاز است در تحقیقی مستقل به آنها پرداخته شود. در اینجا به گونه گذرا, به آثار و نوشته های ارزشمندی که از نائینی به جای مانده و گواه گستره آگاهی علمی و نبوغ و ابتکار اوست, نظر می افکنیم.

۱ . حاشیه بر عروه الوثقی: عروه الوثقی, نوشته سید محمد کاظم یزدی(ره) به خاطر گستردگی و فراگیری وامتیازهای بسیار, از همان آغاز, مورد توجه ویژه فقیهان و بزرگان دانش فقه قرار گرفته و حاشیه های فراوانی بر آن نگاشته شده است. یکی از حاشیه های عالمانه و محققانه برعروه الوثقی, حاشیه نائینی است. وی, در این حاشیه, به ابراز نظر و آوردن فتوای خود, بسنده کرده و دیدگاههای خویش را به گونه ای جداگانه از متن عروه, در جدولی با تعیین صفحه, سطر و کلمه ای که حاشیه مربوط به آن می شود, عرضه داشته است۲۷.

۲ . وسیله النجاه: این اثر, رساله عملیه مختصری است, به زبان فارسی, برای عمل مکلّفان و در بر دارنده بابهای: عبادات, معاملات و میراث.

متن آن (تبصره المتعلمین) علامه حلی است که با فتوای نائینی برابر شده و براساس ترتیب (تبصره المتعلمین) نوشته شده است.

۳ . تنبیه الامه و تنزیه الملّه: در این اثر, نائینی, برای روشن کردن مشروع بودن مشروطیت و دفاع از آن دربرابر استبداد پیشگان, درباره مسائل اساسی, چون: حکومت, قانون, نظام استبداد,مبانی آزادی, مساوات, عدالت و… بر مبنای استدلالهای فقهی و اصولی به بحث و بررسی پرداخته است.

بر این اثر, دو مرجع شیعه, آخوند خراسانی و شیخ عبداللّه مازندرانی تقریظ نگاشته و آن را تأیید کرده اند.

(تنبیه الامه و تنزیه الملّه) در زمان استبداد صغیر, به زبان فارسی نگارش یافته و در سال ۱۳۲۷, در عراق, و سپس بارها در ایران به چاپ رسیده است, از جمله با مقدمه, تصحیح و حاشیه سید محمود طالقانی.

۴ . رساله های فقهی و اصولی: از سخنان شاگرد و همراه نائینی, حسینی همدانی, استفاده می شود, نائینی, در بیش تر بابهای فقه و مسائل اصول رساله تحقیقی داشته است, ولی همان گونه که یاد شد, چون در عرضه درستِ نگارشهای خویش, حساس بوده و نمی توانسته اشتباه ادبی در نوشته اش را تحمل کند, به چاپ و نشر این آثار,علاقه ای نشان نداده است; از این روی, بسیاری از نگارشهای تحقیقی ایشان از بین رفته و یا به گونه خطی در کتابخانه ها به جای مانده است.

رساله های علمی که در کتابهای تراجم و فهرست مؤلفان, برای نائینی شمرده شده, عبارتند از:

* رساله در خلل نماز.

* رساله در لباس مشکوک, نوشته شده در سال ۱۳۱۵هـ.ق.

* رساله در نفی ضرر.

* رساله در باب تزاحم.

* رساله در شرط متأخر.

* رساله در تعبدی و توصلی.

* رساله ای در ترتب.

* رساله ای در معانی حرفیه۲۸.

۵ . تقریرات: همان گونه که یادآور شدیم, از ویژگیهای درس نائینی این بود که به شاگردان خویش, سفارش فراوان می کرده که مطالب درس را بنگارند.

از این روی, بسیاری از شاگردان وی, درس را می نوشته اند که پاره ای از این نوشته ها, به چاپ رسیده و جامعه علمی از آن بهره می برند.

نگاهی به زندگی سیاسی نائینی

نائینی, از آغاز تحصیل در اصفهان, در محیطی می زیست که کانون آمد و شد رجال مذهبی, سیاسی و علمی بود۲۹. و از همان جا, باب اندیشه سیاسی وتفکر اجتماعی به روی او گشوده و روز به روز بر گستره و ژرفای آن افزوده می شد. در کنار آن, ارتباط صمیمی و گرم وی با سیدجمال الدین اسدآبادی, در رشد و باروری اندیشه سیاسی و اجتماعی او, تأثیر گذاشت۳۰ و همگام با تلاش علمی, از آثار ونوشته های سیاسی و اجتماعی روزگار خویش بهره می برد و به دیدگاههای خود عمق می بخشید.

هنگامی که به سامرا وارد شد, درمرکز سیاست شیعی قرارگرفت. به خاطر شایستگی علمی و آگاهیهای سیاسی و اجتماعی محرّر میرزای بزرگ گردید۳۱ و با آشنایی از افکار بلند وی و دیگر اندیشه وران اسلامی, به مسائل و دیدگاههای اسلامی, بیش از پیش آگاهی یافت.

در مجموع, این برخوردها و پیوندها, که در سطح مردان دانش و متفکران سیاسی اجتماعی بود, از وی شخصیت علمی, سیاسی, اجتماعی و روشنفکر اصلاح طلب و آگاه به نیازهای زمان ساخت و جایگاهی بس والا یافت.

به خاطر همین آگاهیها و زمان شناسیها بود وقتی که پس از فوت میرزای شیرازی, به نجف وارد شد, در کنار مرجع بلند آوازه زمان, آخوند خراسانی, جای گرفت و در نهضت مشروطیت, که علمای نجف, با رهنمودها, پیامها و فتواهای خویش, نقش رهبری آن را به عهده داشتند, از اندیشه اش, بهره گرفتند و در امور مهم, طرف مشورت علما قرار گرفت و به گفته برخی آگاهان, بیانیه های پرشور علیه استبداد وروشن گر مشروطیت, به خامه آن بزرگ, نگارش می شد۳۲.

وی, در سخت ترین دوران مشروطیت , با افکار و اندیشه بلند خویش, به گونه مستدل نخستین طرح نظام اسلامی درخور پیاده شدن را ارائه داد و با تمام توان, از مشروطیت به دفاع برخاست و نهضت را پرشو