پاورپوینت کامل کتابخانه های مدینه منوّره ۵۹ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل کتابخانه های مدینه منوّره ۵۹ اسلاید در PowerPoint دارای ۵۹ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل کتابخانه های مدینه منوّره ۵۹ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل کتابخانه های مدینه منوّره ۵۹ اسلاید در PowerPoint :

۱۸۰

اگر دو شهر شریف مکّه و مدینه تنها به عنوان دو مرکز «عبادی» و «معنوی»
شناخته شوند، حاکمیتِ نوعی جداییِ دین از سیاست و تحجرگرایی و
جمود را به دنبال دارد و با تأسف باید گفت که اینک چنین جوّی در آنها
حاکم است و فضای معنوی و پاره ای اندیشه های جمودگرایانه بر شهر
نورانی مدینه منوّره، صبغه علمی و فرهنگی آن را مکتوم و در خفا نگهداشته
است.

از ریشه این پدیده نامیمون که بگذریم، باید بگوییم که رسول خدا صلی الله علیه و آله و
اهل بیت علیهم السلام و صحابه او به این دو شهر نگاه معنوی، علمی و سیاسی
داشتند و تمامی زوایای زندگی کامل یک انسان را در آن پایه گذاری کردند.

به برکت پیامبر کتابت و علم در شبه جزیره رونق گرفت، چنانکه به برکت او
مشارکت سیاسی و حضور اجتماعی مردان و زنان در اجتماع معنا یافت.
البته عبادت و معنویت نیز رکن اصلی و اوّل دعوت پیامبر صلی الله علیه و آله به شمار
می رود.

جدا ساختن سه رکن «معنویت»، «علم» و «سیاست»، جدایی دین از سیاست
و عبادتِ خشک را بر جای می گذارد. پس بر مسلمانان است که در رونق
بخشیدن به فضای علمی و سیاسی این شهرها همّت ورزند و تنها به بُعد
عبادی و معنوی آن بسنده نکنند.

بر عالمان مسلمان است که در اجتماع بزرگ حج و زیارتِ حرم نبوی، به
تبادل علم و دانش بپردازند و باب گفتگو در سیاست دینی را بگشایند،
همانگونه که از عطر معنوی آن بهره مند می گردند.

در این مقال بر آنیم تا به یکی از شاخصه های علم و فرهنگ؛ یعنی «کتابخانه»
در شهر مدینه منوره بپردازیم و گزارشی اجمالی از آن ارائه کنیم.

این گزارش شامل سه بخش است:

الف ـ کتابخانه های مدینه در عهد عثمانی.

ب ـ کتابخانه مسجد النبی.

ج ـ کتابخانه ملک عبدالعزیز.

و تحقیق در این امر مفید است توجّه می کنیم:

بخش اوّل:

کتابخانه های مدینه منوره(۱) در عهد عثمانی(۲)

کتابخانه، دوّمین محور فرهنگی مدینه منوره در دوره عثمانی به شمار می رفته است. در
این دوره بجز کتابخانه های مسجدالنبی، رباط ها و مدارسی که از دوره ممالیک بر جای
مانده بود وجود داشت و چندین کتابخانه جدید بنا شد که برخی از آنها وابسته به رباط ها و
مدارس بود و برخی دیگر مستقل. و این نخستین بار بود که در مدینه منوره، کتابخانه هایی
مستقل از رباط و مدرسه برای پذیرایی اهل مطالعه تأسیس می شد.

در دوره عثمانی، همچنین برخی از دانشمندان مسلمان کتابخانه های شخصیِ خود را به
روی دانش پژوهان گشودند و اجازه دادند که از آنها استفاده و بهره برداری شود و در همین
دوره بود که عاریت کتاب در برابر دریافت ضمانت رونق گرفت.

تشکیل کتابخانه در عهد عثمانی، سیری صعودی داشت؛ بدین صورت که در آغاز این
امر به کندی انجام می گرفت و پا به پای بنای رباط و مدرسه پیش می رفت، امّا در اواخرِ این
عهد؛ به ویژه در قرن سیزدهم هجری شتاب گرفت و مشهورترین کتابخانه های مدینه، بلکه
مشهورترین کتابخانه های عهد عثمانی تأسیس شد و در این بُرهه از تاریخ، تعداد
کتابخانه های عمومی و خصوصی مدینه از هشتاد و هشت گذشت.

اینک به معرفی و شناساندن مهمترین کتابخانه های عصر عثمانی می پردازیم که اسناد
تاریخی بدان اشارت دارد:

۱ ـ کتابخانه عارف حکمت

این کتابخانه، مشهورترین کتابخانه عربی است که به جهت دارا بودن نسخه های
کمیاب، از گنجینه های مدینه و از کتابخانه های تراثی برجسته به شمار می رود.

مؤسس آن، احمد عارف حکمت، دانشمند ترک تبار است که نسبتش به حسین بن
علی علیه السلام می رسد.

وی مدّتی عهده دار امر قضاوت در قدس، مصر و مدینه (در سال ۱۲۳۹ هجری) بود.
همچنین مشاغل دیگری در استانبول بر عهده داشت تا اینکه در سال ۱۲۶۲ هجری به سمت
شیخ الإسلامی منصوب شد. این منصب را نزدیک به هشت سال؛ یعنی تا سال ۱۲۷۰
هجری، عهده دار بود. در این سال بود که از این سمت کناره گرفت و به عبادت و دانش اندوزی
روی آورد و سرانجام در سال ۱۲۷۵ هجری دنیا را وداع گفت.

احمد عارف حکمت پس از کناره گیری از منصب شیخ الاسلامی در سال ۱۲۷۰ هجری،
به تأسیس این کتابخانه همّت گمارد و برای ساختمان آن در قسمت جنوبی مسجدالنبی پول
فراوان فرستاد. پس از بنا و ساختمان کتابخانه، اقدام به ارسال نسخه های خطی و کتب چاپی
کرد. در گردآوری کتابها و خریداری آن، اموال بسیار صرف کرد و تلاش های گسترده ای را
مبذول داشت و بدین سبب نفیس ترین کتاب ها، با زیباترین خط را از نقاط مختلف گرد آورد.
بر صفحه عنوانِ یکی از نسخ خطی نوشته است:

«۴۰۰ جنیه طلای عثمانی برای خرید آن پرداخت کردم».

احمد عارف که مصمم بود کتابخانه اش به عنوان یک مرکز فرهنگی در خدمت نشر
دانش و فرهنگ قرار گیرد، در گزینش کتابداران و کارکنان کتابخانه ها سخت گیری های ویژه
داشت، و نظام نامه ای دقیق برای استفاده از کتابخانه تنظیم کرد و در جهت پشتیبانی مالی از
کتابخانه، املاکی را در استانبول و مدینه وقف نمود؛ در مدینه پنج خانه وقف کرد که البته
درآمد آن اندک بود. چند باغ بزرگ به مساحت ۵۵۵۹ ذرع وقف کرد که درآمد سالانه اش کمتر
از ۱۵ هزار جنیه طلای عثمانی نبود.

نظام نامه ای که برای بهره برداری از کتابخانه تنظیم کرد، حاوی شرایط ویژه ای بود که
برخی از بندهای آن چنین است:

۱ـ کتابخانه باید دارای یک مدیر و چهار کتابدار از علمای صالح، فارغ البال و خوش خلق
باشد و یک خادم که وظیفه نگهبانی و نظافت را بر عهده گیرد.

۲ـ کتابخانه یک ساعت پس از طلوع آفتاب گشایش می یابد و تا یک ساعت به غروب
آفتاب دایر می باشد.

۳ـ کتابداران موظف اند با قرائت دو جزء از قرآن، کار روزانه خود را آغاز کنند و هر روز دو
نفر از کتابداران این وظیفه را بر عهده خواهند داشت.

۴ـ جایز نیست هیچ دانش طلبی را از استفاده منع کرد و نمی توان کتاب را از کتابخانه
خارج ساخت.

۵ ـ پاکسازی کتابخانه، هر سه سال یکبار و با اِشراف قاضی مدینه صورت می گیرد.

۶ ـ کتاب ها را باید ترمیم و تجلید کرد.

خلاصه، مؤسس شرایطی سخت برای انتخاب مدیر، کتابداران و بهره برداری از کتابخانه
مقرر کرده بود. وی ارث بردن شغل کتابداری را منع کرده و فرمان داده بود که هر یک از
کتابداران که توان انجام وظیفه را ندارد باید تعویض گردد.

در ضمن حقوقی مناسب آن روز برای کارکنان منظور کرده بود.

کتاب های این کتابخانه را تا ۵۴۰۴ شمارش کرده اند که برخی از آنها نسخه هایی بسیار
نفیس است. کتب این کتابخانه شامل کتب شرعی، لغت و غیره می باشد.

از ویژگیهای این کتابخانه ارائه خدمات جانبی؛ از قبیل در اختیار نهادن قلم، دوات، کاغذ
و… و فراهم ساختن فضای آرام و راحت برای مطالعه کنندگان بود.

۲ـ کتابخانه محمودیه

این کتابخانه، چنانکه در وقف نامه آن آمده، توسط سلطان محمود دوّم، در سال ۱۲۳۷
هجری، در جنب مدرسه محمودیه تأسیس شد.

محمود لبیب بتنونی نویسنده «الرحله الحجازیه» در سال ۱۲۳۷ هجری از این کتابخانه
دیدن کرده و درباره اش گفته است:

«گر چه به پای کتابخانه عارف حکمت نمی رسد و از آن کوچک تر است و مانند آن نظام مند
نیست، امّا زیبا و مرتّب است.»

تعداد کتاب های این کتابخانه را ۴۵۶۹ گفته اند که قریب به سه هزار آن نسخ خطی بود و
برخی از آنها نسخه های کمیاب.

تونسی در کتاب «الاعلام» می نویسد:

«برخی از دانشمندان، کتابخانه های خود را وقف کتابخانه محمودیه نموده اند که یکی از آنان
شیخ محمد عابد سندی، از محدّثان مشهور و دیگر، شیخ العلمای مدینه از سوی محمد علی
پاشا، می باشد».

۳ـ کتابخانه های مدارس

مدارس عصر عثمانی دارای کتابخانه هایی بود که در درجه نخست طلاب مدرسه از آن
استفاده می کردند و در درجه دوّم عالمان و دانش طلبان. برخی از این کتابخانه ها کتاب را
عاریت می دادند تا از مدرسه خارج شود، البته در برابر ضمانتی که از مراجعه کننده دریافت
می داشتند.

سالنامه عثمانی فهرستی از این کتابخانه ها را، به ترتیب تعداد کتاب، بدین شرح تنظیم
کرده است:

۱ـ کتابخانه مدرسه بشیرآغا۲۰۶۳ جلد کتاب.

۲ـ کتابخانه مدرسه سلطان عبدالحمید اوّل۱۶۶۹ جلد کتاب.

۳ـ کتابخانه مدرسه عمر افندی قره باش۱۲۶۹ جلد کتاب.

۴ـ کتابخانه مدرسه شفا۱۲۴۶ جلد کتاب.

۵ـ کتابخانه مدرسه ساقزلی۵۹۳ جلد کتاب.

۶ـ کتابخانه مدرسه احسائیه۴۶۱ جلد کتاب.

۷ـ کتابخانه مدرسه کبرلی۱۵۷ جلد کتاب.

۸ـ کتابخانه مدرسه امین افندی۱۰۰ جلد کتاب.

۹ـ کتابخانه مدرسه حسین آقا۱۰۰ جلد کتاب.

تونسی در کتاب «الاعلام» از کتابخانه های دیگری چون کتابخانه مدرسه قازانیه،
کیلی ناظر و عرفانیه هم نام برده، لیکن از تعداد کتاب آن ها سخنی به میان نیاورده است. البته
بدین مطلب اشاره کرده که در این کتابخانه ها کتبی جالب وجود داشت که وقف کتابخانه
مدرسه شده بود.

این کتابخانه ها غالباً پس از بازگشایی مدارس تأسیس می شد و گاه زمانی طولانی میان
تأسیس مدرسه و راه اندازی کتابخانه فاصله می افتاد که این به جهت فراهم نبودن کتاب بود.
گرچه سالنامه دولت عثمانی از کتابخانه های دیگر مدارس فهرست و آماری ارائه نکرده لیکن
به نظر می رسد، سایر مدارس نیز دارای کتابخانه بوده اند اما بدانجهت که تنها طلاب مدرسه از
آن استفاده می کردند، در گزارش ها از آن یاد نشده است.

۴ـ کتابخانه های شخصی

در عصر عثمانی گروهی از عالمان مدینه کتابخانه هایی داشتند که به جهت زیادیِ کتاب
و داشتن کتاب های نادر زبانزد بودند.

درِ برخی از این کتابخانه ها به ر