پاورپوینت کامل ازدواج از آرزو تا واقعیت ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل ازدواج از آرزو تا واقعیت ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل ازدواج از آرزو تا واقعیت ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل ازدواج از آرزو تا واقعیت ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint :

>

[یکی از مهم ترین موضوعات اجتماعی ما ازدواج است که به یک چالش فراگیر تبدیل شده است. انقلاب اسلامی، ارزش های گسترده و تازه ای را میان جامعه آفرید و ازدواج یک نمونه روشن آن بود، اما تغییراتی که در طول سال های بعد صورت گرفت، علی رغم تلاش های زیادی که دستگاه های مربوط جهت کاهش دشواری های ازدواج داشته و قوانین همایش چندی که تصویب شده، آن روند ادامه نیافت و عوامل مختلف جمعیت شناختی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی، آسیب های چندی را متوجه آن ساخته است. بررسی موضوع توسط کارشناسان مختلف از منظر روانشناختی، جامعه شناختی و پژوهش های آماری و میدانی بخش اصلی این مقاله است. ازدواج با اتباع بیگانه، تعدد زوجات و ازدواج موقت نیز مسائلی است که به صورت حاشیه ای به آن توجه شده است.]

مقدمه

ازدواج مبنای تشکیل خانواده و خانواده مبنای شکل گیری جامعه است. اما بی تردید اکثر قریب به اتفاق افراد هنگام ازدواج به این حقیقت نمی اندیشند و این نشان از آن دارد که ازدواج پیش از هر چیز یک اقدام فردی است. در عین حال آنچه در حلقه تعریف ازدواج، معیارها، هنجارها و قوانین آن در هر جامعه ای قرار می گیرد، نشانگر اوضاع ارزشی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی آن جامعه است.

تعاریف قدیمی تر در مورد ازدواج آن را تنظیم و مشروع ساختن روابط بین زن و مرد دانسته، برخی افزون بر این، ازدواج را ضمانت تولید نسل می دانند، به این معنا که صرف ایجاد رابطه جنسی مشروع، اگر در آن به تولید و پرورش فرزند توجه نشود، ازدواج حقیقی به شمار نمی آید.

اما در تعاریف اصیل تر که امروزه از سوی روان شناسان و جامعه شناسان پشتیبانی می شود ازدواج به خاطر آرامش روانی ناشی از آن لازم و محترم شمرده شده، بسیاری بر این باورند که زناشویی در حقیقت به رهایی انسان از تنهایی و پیوند با جامعه می انجامد.

در این حال «گی روشه» در کتاب تغییرات اجتماعی می نویسد: «جامعه، تاریخ است؛ زیرا دائماً در حال حرکت است. خود را دگرگون می کند و این دگرگونی اعضایش، محیط و سایر جوامعی را که با آن در ارتباط است با خود همراه می سازد. ازدواج نیز در طول تاریخ، تغییرات زیادی داشته است. اما آنچه در همه این تعاریف نیز قابل انکار است اینکه ازدواج در مقایسه با سایر ارتباطات انسانی از گستره و عمق بیشتری در زندگی فردی و اجتماعی برخوردار بوده و شامل ابعاد زیستی، اعتقادی، عاطفی، روانی و اجتماعی است. به بیان دیگر همزیستی زوجین در درون خانواده آنان را در چنان گردونه ای از ارتباطات قرار می دهد که قابل مقایسه با هیچ یک از روابط انسانی نیست.»

اما پدیده ازدواج طی ۲۵ سال گذشته در جامعه ما دچار چه فراز و فرودها، تغییرات و چالش هایی بوده است؟

همگان به یاد داریم که با پیدایش انقلاب اسلامی و آرمان های بلند آن که از سوی اکثر قریب به اتفاق نسل جدید مورد حمایت قرار گرفته بود، نگاه به زندگی مشترک و پیوند ازدواج تغییر کرده و شکلی انقلابی به خود گرفت. چنان که زوج های جوان زندگی مشترک را با اهداف جسورانه انقلابی دنبال کرده و با یکدیگر بودن را برای فزونی توان و انگیزه در جهت استقرار فرهنگ اسلامی می خواستند.

از همین رو جامعه شاهد رویکرد جوانان به ازدواج های ساده با حداقل تشریفات، مهریه و ضمانت های معمول میان زوجین بود. ازدواج هایی که عاقد آن پیر و مراد جوانان امام خمینی یا روحانیون انقلابی بودند و الگوی آن، پیوند فاطمه(س) و علی(ع).

از سوی دیگر با استقرار جمهوری اسلامی دادگاههای خانواده که پیش از آن به دعاوی میان زوجین می پرداخت برچیده و تلاش شد خلأ حاصله از طریق شروط ضمن عقد[۱] که در اسناد ازدواج درج شد، جبران شود. این اقدام در واقع به نوعی آرامبخش برای درمان دردهای حاصل از ناهمخوانی قوانین مدنی در مورد ازدواج و طلاق و نیازهای جامعه بود که در دوران رژیم پهلوی تشکیل دادگاههای خانواده را در پی داشت. در واقع رژیم به ظاهر نوگرا و مدافع حقوق زنان پهلوی به جای برخورد ریشه ای و اصلاح قوانین مدنی در این زمینه، دادگاههای حمایت از خانواده را تشکیل داد که با پیروزی انقلاب برچیده شد. اقدامات پس از انقلاب نیز که از سوی شهید آیت الله بهشتی آغاز شد و با حمایت های حضرت امام خمینی(ره) می رفت تا به تدریج به ریشه ها بپردازد در میان بحران هایی چون هجوم منافقان به متفکران و طراحان انقلاب اسلامی و نیز جنگ تحمیلی ناتمام ماند.

این وضعیت بی شک یکی از عوامل مهم تغییرات در روند ازدواج در ایران پس از انقلاب بود، زیرا عدم حمایت های قانونی و ساز و کارهای اجرایی مربوطه موجب سلب اعتماد بسیاری از خانواده ها نسبت به ازدواج های ساده شد. از سوی دیگر پیدایش زمینه های تجمل گرایی و رفاه طلبی بدانجا رسید که امروزه پدیده ازدواج در جامعه ما به معضلی قابل بررسی تبدیل شده که باید برای آن چاره ای اندیشیده شود.

آسیب شناسی ازدواج

تغییراتی که در شکل و محتوای ازدواج طی ۲۵ سال اخیر رخ داد بر همگان روشن است؛ حرکتی از ساده زیستی به تجمل گرایی و تغییر در معیارهای ازدواج از سادگی و صراحت به عاقبت اندیشی مادی و رفاه طلبی. در این زمینه عوامل مختلفی مؤثر بوده است.

خانم نرگس افتخاری در مقاله ای تحت عنوان «بحران ازدواج» به آسیب شناسی این امر پرداخته است.

أ) عوامل جمعیت شناختی

ساختار جمعیتی: پس از پیروزی انقلاب اسلامی به دلیل شرایط خاص آن دوران، میانگین سن ازدواج تا حدودی کاهش یافت اما دوباره تحت تأثیر عوامل مختلفی در حال افزایش است. نکته قابل تأمل آنکه میانگین سن ازدواج زنان در مقایسه با مردان افزایش بیشتری داشته، طی سال های ۱۳۴۵ تا ۱۳۷۵ حدود چهار سال به میانگین سن ازدواج زنان افزوده شده، در حالی که معمولاً متوسط سن ازدواج مردان بیشتر است.

تغییرات جمعیتی: رخداد جنگ تحمیلی که شمار زیادی از جوانان غیور کشور طی آن به شهادت رسیدند، نیز اختلاف سطح زندگی و نابرابری در فرصت های شغلی، سکونتی و رفاهی بین شهرها و روستاها که پدیده مهاجرت به شهرها را تداوم بخشید، از زمینه های جمعیت شناختی افزایش سن ازدواج هستند.

ب) عوامل اجتماعی

افزایش آسیب های اجتماعی: بنا بر آمار موجود نرخ آسیب های اجتماعی و جرایم در کشور افزایش داشته، یکی از عوارض رشد بی رویه جمعیت بوده است. این مسئله موجب شده شور، اشتیاق و انگیزه برای ازدواج کاهش یابد، به طوری که برخی با مشاهده آسیب ها و تجربیات تلخ و ناگوار اطرافیان گرفتار دیدگاه بدبینانه ای نسبت به ازدواج می شوند. افزایش میزان آسیب ها و نابهنجاری های اجتماعی منجر به کاهش اعتماد اعضای جامعه (دختر و پسر) نسبت به یکدیگر می شود.

تغییرات اجتماعی: تغییرات شتابان اجتماعی و دگرگونی الگوهای فرهنگی و برخورد و ناهمگونی میان هنجارها و نقش های اجتماعی، موجب از هم پاشیدگی روابط متقابل اجتماعی و انسانی است. تغییرات اجتماعی درازمدت مانند صنعتی شدن و تحولات کوتاه مدت چون اثرات ناشی از جنگ، کسادی و بحران اقتصادی، تورم، بلایا و مصایب همگی در تشکیل خانواده و دگرگونی های آن مؤثر است.

تغییرات اجتماعی منجر به تغییر نگرش ها، نیازها و روابط انسانی می شود و دستیابی به ارزش های نوین، در برخی جنبه های زندگی اختلالاتی ایجاد می کند. تقاضای تأمین زندگی بهتر برای جوانان و کاهش حمایت های خانواده از جوانان، نرخ ازدواج را کاهش داده است.

ج) عوامل فرهنگی

گسترش ارزش های مادی: به اعتقاد جامعه شناسان رفتار افراد تا حدود زیادی پیرو نظر اکثر است. چنانچه افراد احساس کنند دیگران به موضوعی تمایل داشته و از آن ارزیابی مثبت دارند، سنجش خود را با ارزش های آنها همخوان می کنند و تحت هم شکلی یا فشار هنجاری، مجبور می شوند به خاطر دیگران رفتاری انجام دهند که مورد رضایت جمع باشد.

با روند تغییر ارزش ها به سمت ارزش های مادی، ظاهرسازی به یک عنصر فرهنگی پایدار تبدیل شده، افراد به جنبه های خیره کننده زندگی مادی، تجملات و گردآوری سرمایه های مادی گرایش یافته اند، به گونه ای که ارزش افراد بر مبنای میزان دارایی و ارزش های مادی سنجیده می شود. وقتی ثروت، ملاک قضاوت و ارزشیابی است افراد سعی در نمایاندن پدیده های فریبنده زندگی مادی خواهند داشت و خودنمایی و فخر فروشی به مال و ثروت حتی در خصوصی ترین رفتارهای زندگی افراد رخنه می کند.

تغییر در شیوه ها و ملاک های همسرگزینی: به گفته «رابرت وینچ» فرد از میان افراد مختلف، معمولاً کسی را به همسری انتخاب می کند که از طریق او حداکثر رضایت را در برطرف کردن نیازهای خویش کسب کند.

این نظریه بر ناهمسان همسری تأکید دارد. مطابق این نظریه در جامعه ای که ثروت ارزش محسوب می شود و پسران اولین انتخاب کننده باشند، دارایی دختر، جزو اصلی ترین ملاک های ازدواج بوده، شیوه همسرگزینی از نوع ناهمسان همسری و جهت تکمیل و رفع نیازهای مادی توسط دارایی های همسر (زن) می باشد.

همچنین در آن وضع نابسامانی در ملاک های ازدواج به چشم می خورد. به اعتقاد «ریمون آرون» نابسامانی زمانی ایجاد می شود که معیارهای روشنی برای راهنمایی رفتار در حوزه معینی از زندگی اجتماعی وجود ندارد. در این شرایط جوان انتخابگر با چند مشکل عمده روبه رو است:

– تعریف روشنی از ملاک ها و معیارهای انتخاب همسر در دست ندارد.

– ملاک ها و معیارهای ازدواج به دلیل پیچیده شدن شخصیت افراد درجات مختلفی یافته و فرد در زمان انتخاب با طیف های متعددی از شخصیت و ملاک ازدواج مواجه است.

– گاه معیارها و ملاک های وی برای انتخاب همسر با یکدیگر همخوانی نداشته و حتی ناهمگون است.

– فرد قادر به درجه بندی و رتبه بندی ملاک ها نیست و انتظار دارد زوج تمام ملاک های مطرح در جامعه را دارا باشد.

– به جهت دگرگونی های شتابان اجتماعی و عدم ثبات شخصیتی، ملاک های همسر ایده آل در نظر افراد در زمان های گوناگون، پیوسته در حال تغییر است.

تحصیلات: با رواج فرهنگ مدرک گرایی، اکثر جوانان برای کسب اعتبار و جایگاه اجتماعی و به دست آوردن شغل مناسب، آرزوی ورود به دانشگاه را در سر می پرورانند و با تلاش بسیار بهترین سال های جوانی خویش را پشت درهای بسته کنکور و یا در کسوت دانشجویی صرف می کنند و از پذیرش مسئولیت زندگی و اقدام به ازدواج باز می مانند.

مدارای اجتماعی در برابر تجرد مردان و زنان: تا چندی پیش در جامعه ما و در عرف عمومی، تجرد و عزبگی پسران و دختران تا سنین بالا نوعی ناهنجاری اجتماعی تلقی می شد اما امروزه به دلیل وجود مشکلات و معضلات متعدد اقتصادی و اجتماعی، این امر از سوی جامعه موجه جلوه کرده اعضای جامعه با مدارای اجتماعی آن را به عنوان رفتار ناهنجار تلقی نمی کنند.

د) عوامل اقتصادی

انجام ازدواج با مسائل اقتصادی که امکان آن را آسان یا مشکل می کند ارتباط دارد. مشکلات اقتصادی بویژه بیکاری یا عدم امنیت شغلی و نبود مسکن می تواند از موانع عمده تشکیل خانواده به شمار آید.

آنچه در آسیب شناسی فوق به عنوان عوامل عمده مشکلات مطرح شده، بالا رفتن سن ازدواج، تغییرات نگرشی، اجتماعی و اقتصادی، نیز معیارهای ازدواج بوده که جا دارد به آنها دقیق تر پرداخته شود.

بالا رفتن سن ازدواج

دکتر فربد فدایی، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی در مورد بالا رفتن سن ازدواج می گوید: «این پدیده در ایران جنبه اجتماعی دارد اما عواقب آن روان شناختی و زیست شناختی خواهد بود.»

وی می افزاید: «مسائلی مانند گرایش جوانان برای ادامه تحصیلات عالی، تمایل برای شروع زندگی مستقل یعنی دور از خانواده بودن، پایین بودن سطح درآمدها، علاقه خانم ها برای ازدواج با مردی که دارای امکانات مالی بالا باشد و استقلال مالی آنان همه دست به دست هم داده و موجب افزایش سن ازدواج شده است.»

وی تصریح می کند: «تمام این مسائل پیامدهایی هم دارد، برای نمونه پس از گذشت دوره نوجوانی و بر حسب مراحل طبیعی رشد روانی، انسان نیاز به همراهی و همدمی همسر خود دارد تا در کنار او افق زندگی فکری خود را گسترش دهد و از تنهایی بیرون آید، نیز بتواند کسی را دوست بدارد و مورد توجه واقع شود. در واقع نیاز تعلق به خانواده و همسر، از اساسی ترین نیازهای انسان است.»

دکتر فدایی می افزاید: «اما از جنبه زیست شناختی اگر به وسیله ازدواج در سن مناسب، نیازهای جنسی طبیعی برآورده نشود، دو راه وجود دارد که هر دو نامناسب است: نخست آنکه امکان دارد عده ای به روش های انحرافی و یا روابط خارج از عرف جامعه و دستور دینی متوسل شوند که زیان های مختلف آن کاملاً آشکار است، یا آنکه سعی در انکار غریزه جنسی کنند که هر چند به ظاهر در این کار موفق باشند اما این تظاهرات به شکل اختلالات مختلف روانی و رفتاری ظاهر می شود که از جمله آنها می توان حالت های تحریک پذیری و پرخاشگری شدید و یا گوشه گیری افراطی را ذکر کرد.»

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی تصریح می کند: «اگر ازدواج در سن بالا انجام شود (برای زنان ۳۵ سال و برای مردان ۴۵ سال) امکان ضایعات مختلف در کودک از جمله عقب ماندگی ذهنی بسیار بالا می رود.»

وی می افزاید: «در گذشته فکر می کردند فقط سن بالای خانم ها با ناهنجاری های رشد کودکان ارتباط دارد، اما امروز می دانیم سن بالای مرد هم می تواند موجب عقب ماندگی ذهنی در کودکانی که به دنیا می آیند شود. بنابراین افزایش ناخواسته سن ازدواج موجب می شود نظام خانواده سست شده، افراد جامعه دچار نمودهای روان نژندی(روان پریش) شوند. متأسفانه نسلی که از ازدواج در سن بالا به وجود می آیند نسل ناسالمی خواهد بود.» یک جامعه شناس نیز در این باره می گوید: «بالا رفتن سن ازدواج بیشتر در شهرهای بزرگ به چشم می خورد. هر چه به طرف شهرهای کوچک و بخش ها و دهستان ها پیش برویم سن ازدواج پایین تر می آید.»

دکتر علیزاده می افزاید: «برای تحقق ازدواج دو شرط لازم است: یکی اینکه فرد شغلی با درآمد میانگین معیشت جامعه داشته باشد؛ دوم اینکه بتواند امکاناتی متناسب با پایگاه اجتماعی خود فراهم کند.»

وی تصریح می کند: «برای اینکه بتوانیم جلوی اثرات سوء بالا رفتن سن ازدواج را در جامعه بگیریم باید شرایط را برای ازدواج جوانان فراهم کنیم. البته حل این مشکل در حالی که حتی در لایه های تحصیل کرده جامعه بیکار داریم، چندان آسان نیست.»

معیارهای ازدواج

برای ازدواج معیارهای زیادی مورد توجه زن و شوهر و خانواده های آنان قرار می گیرد. معیارهای زیست شناختی، جامعه شناسی و روان شناختی همواره مورد توجه بوده است. البته هر یک از این معیارها در برهه ای از زمان و با توجه به شرایط جامعه، برجسته و یا مورد توجه بیشتر قرار می گیرند. در گذشته ازدواج بر دو پایه قرار گرفته بود، یا بر اساس نیازهای جامعه شکل می گرفت، یعنی جامعه برای تداوم نسل و انتقال سنت ها و دارایی های خویش ازدواج را مورد تأیید قرار می داد، یا بر اساس نیازهای زیست شناختی همچون غریزه جنسی یا تولد فرزندان بود. اما این پدیده امروزه جنبه های دیگری به خود گرفته است.

دکتر فربد فدایی، می گوید: «هنوز ازدواج های عشیره ای در جوامع سنتی وجود دارد. اما در جامعه امروز توجه به نیازهای روان شناختی زن و شوهر اهمیت پیدا کرده است. در واقع دو نفری که قصد ازدواج دارند نه به خاطر اینکه چیزی به دست بیاورند، بلکه به خاطر اینکه چیزی به دیگری بدهند، به یکدیگر علاقه مند می شوند و ازدواج می کنند.»

این روان شناس نقش عشق را در ازدواج های نو بسیار بالا ارزیابی می کند.

دکتر شمس الدین کهانی، روانشناس، نیز از نقش عشق و از تفاهم به عنوان یک معیار خوب برای ازدواج می گوید. به گفته این روانشناس زندگی مدرن معیارهایی را رقم زده که ملاک های گذشته را به عقب رانده است. وی وجود برخی از هنجارهای ازدواج را لازم می داند که نبودش موجب تنش و جدایی می شود، چرا که تن ندادن یک زوج به هنجارهای ازدواج ممکن است باعث از دست رفتن حمایت های خانوادگی شود و در آینده مشکلاتی را ایجاد کند.

وی در ادامه با مقایسه معیارهای امروزی و گذشته اظهار می دارد:

«پسران امروزی با پسران گذشته تفاوت های چشمگیری دارند. در گذشته معیار یک مرد برای ازدواج، داشتن یک همسر مطیع و سر به زیر بود. اما مرد امروزی زنی را می پسندد که بتواند در اوضاع فعلی جامعه، از حق خود دفاع کند و مشکلات خانواده را برطرف کند. آشپز خوب بودن، معیار مردان گذشته است، در حالی که مرد امروزی نمی خواهد با یک آشپز خوب ازدواج کند که درک خوبی از مسائل ندارد. آنچه برای زنان و مردان امروزی مهم است درک و تفاهم دو سویه است.

امروز یک دختر و پسر به دنبال اولویت شغلی همسر آینده شان هستند تا بتوانند باری از مشکلات اقتصادی را به کمک یکدیگر برطرف کنند».

در این میان دکتر یگانه آئین، همسرگزینی در ایران را نامشخص ارزیابی می کند. وی معتقد است در حال حاضر در ایران این موضوع روشن نیست و انتظار و خواسته های زن و شوهر از یکدیگر مبهم است. حتی در فرصت های کوتاه آشنایی پیش از ازدواج افراد بیشتر تظاهر می کنند تا آنکه با صراحت خواسته ها و نظریات خود را ارائه دهند.

به گفته کارشناسان، ازدواج هایی که در آنها هماهنگی بیشتری میان زن و شوهر وجود دارد موفق ترند و کمتر به طلاق می انجامند. همانندی هایی مانند طبقه اجتماعی، سطح تحصیلات، و هوش، هم نژاد بودن، همکیش و هم زبان بودن و.. . به نظر می آید که یک ازدواج موفق را رقم می زند.

دکتر فربد فدایی در این باره می گوید: «ازدواجی که با تشابه نژادی، زبانی، روانی و اجتماعی صورت بگیرد، موفقیت آمیز است.» وی تشابه طبقاتی را یکی از عوامل خوشبختی برمی شمارد و می گوید: «امکانات اجتماعی معمولاً دیدگاههای مختلفی به وجود می آورد. البته اگر دو نفر از آگاهی برخوردار باشند که این تفاوت ها را به رسمیت بشناسند ازدواج شان معنی ندارد. اما اگر فقط بر اساس یک عشق رمانتیک باشد و تفاوت ها نادیده گرفته شود، آن ازدواج به شکست منجر خواهد شد. چرا که عشق رمانتیک نتیجه محدودیت شدید اجتماعی و عاطفی است. اما عشق واقعی جنبه روان شناختی دارد، یعنی دو نفر حس می کنند ذهن دیگری برایشان آشناست و قادرند ذهنیت خود را به ذهنیت دیگری پیوند بزنند.»

تفاوت معیارها میان دو نسل

یک پژوهش جامعه شناسی در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران با عنوان «میزان توافق دختران دبیرستانی و مادران آنها در طرز تلقی های زناشویی» نشان می دهد آرمان های زوجیت و همسرگزینی میان این دو نسل در تهران چه تغییراتی داشته است. خلاصه نتایج به دست آمده به این شرح است:

۱- مفهوم همسان همسری سنی به عنوان یک قاعده در جامعه ایرانی مصداق ندارد. قاعده در این مورد برابری و همسانی نیست، بلکه وجود فاصله سنی به نفع مرد است.

۲- میل به همسان گزینی طبقاتی در مادران تهرانی شدیدتر است تا در دختران آنها، در حالی که گرایش به همسان گزینی تحصیلی در دختران قوی تر است تا در مادران آنها. مادران بیشتر به برتری تحصیلی شوهر اعتقاد دارند.

۳- میل به همسان گزینی منزلتی بیشتر در دختران و مادران متعلق به خانواده های طبقات بالا و میل به همسان همسری تحصیلی بیشتر در خانواده های متعلق به طبقات متوسط و پایین وجود دارد.

۴- توافق نظر دختران و مادران در خصوص همسان گزینی منزلتی بیشتر از میزان توافق نظر آنها در مورد همسان همسری تحصیلی و عاملیت همسرگزینی است.

۵ – میل به درون همسری مذهبی در دختران متعلق به طبقات متوسط و پایین شدیدتر است تا در دختران متعلق به طبقات بالا، اما این گرایش در مادران متعلق به طبقات اجتماعی گوناگون، یکسان است، به علاوه اهمیتی که مادران برای درون همسری مذهبی قایل می باشند بیش از میزان اهمیتی است که دختران آنها در نظر گرفته اند.

همچنین بیشترین ناهمگونی بین نسلی در این مورد، میان خانواده های متعلق به طبقات اجتماعی بالا وجود دارد و کمترین آن در خانواده های متعلق به طبقات پایین.

۶- میل به همسانی در دیدگاههای سیاسی بین زن و شوهر در دختران و مادران متعلق به گروههای اجتماعی مختلف، یکسان است. اما میزان اهمیت آن در مادران بیشتر است تا در نظر دختران آنها.

۷- همشهری بودن نیز به عنوان یکی از ابعاد همسان همسری بیشتر مورد توجه دختران متعلق به طبقات متوسط به بالا است. دختران متعلق به طبقات پایین تر چندان اهمیتی برای این همسانی قایل نیستند. اما طرز تلقی مادران تهرانی در این زمینه مستقل از موقعیت اقتصادی – اجتماعی آنهاست و همه آنها به یک اندازه برای ملاک فوق در همسرگزینی اهمیت قایل شده اند.

۸ – به طور کلی مادران اهمیت بیشتری برای همشهری بودن زن و شوهر به عنوان یک ملاک در همسرگزینی قایل شده اند. در این زمینه بیشترین میزان اختلاف نظر میان دختران و مادران متعلق به طبقات بالا و کمترین آن میان دختران و مادران طبقات پایین و متوسط وجود دارد.

۹ – میل به ازدواج با مردی بدون تجربه زناشویی پیشین، دارای اهمیت یکسانی میان دختران و مادران متعلق به گروههای اجتماعی مختلف است، اما به طور کلی اهمیت این موضوع به عنوان یک ملاک در همسرگزینی در نظر مادران بیشتر است تا در نظر دختران.

در این حال یافته های یک تحقیق پیمایشی در ۲۸ استان کشور نشان می دهد که هنجارهای ازدواج در ایران نسبت به گذشته تفاوت چندانی نکرده است. بر اساس بخشی از یافته های پیمایش ملی ارزش ها و نگرش های ایرانیان ۴ /۱۹% از پاسخ دهندگان نجابت؛ ۹ /۱۷% ایمان و تقوا و ۹ /۱۵% اخلاق و رفتار خوب را به عنوان مهمترین ویژگی زن خوب برای ازدواج معرفی کرده اند.

همچنین ۷ /۲۲% از شرکت کنندگان در این پیمایش معتقدند باایمان بودن، مهمترین ویژگی یک مرد خوب برای ازدواج است. اخلاق خوب با ۱ /۲۱% و صداقت با ۶ /۱۴% اوصاف دیگری است که شرکت کنندگان در این پژوهش ملی برای یک مرد مناسب ازدواج تشخیص داده اند.

بر اساس این گزارش، ۳ /۵۵% از پاسخ دهندگان، سنین ۲۱ تا ۲۵ سال و ۷ /۳۶ درصد، سنین ۲۶ تا ۳۰ سال را برای ازدواج پسران مناسب دانسته اند. در باره سن ازدواج دختران نیز سنین ۱۶ تا ۲۰ با ۸ /۵۰% و سنین ۲۱ تا ۲۵ سال با ۱ /۴۴% بیشترین فراوانی را به خود اختصاص داده اند.

تفاوت سنی مناسب برای دختر و پسر به هنگام ازدواج در نظر بیشتر شرکت کنندگان در این پیمایش ملی (۵۰%) بین ۵ تا ۷ سال است. ۶ /۴۰% نیز این فاصله را بین دو تا چهار سال می پسندند.

در این نظرسنجی که توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انجام شده، آمده است: ۹ /۸۳% مردم معتقدند، بهتر است آدم با هم طبقه خودش ازدواج کند. ۲ /۶۸% می گویند: اگر دختر و پسری بخواهند با یکدیگر ازدواج کنند اما والدین شان با آنها مخالف باشند جلب رضایت آنها شرط است. ۶ /۱۷% در این زمینه گفته اند: بهتر است در صورتی که والدین با ازدواج فرزندان مخالفند این ازدواج سر نگیرد.

نظر به یافته های تحقیق بالا، جامعه ایرانی، به رغم تغییرات عمده ای که در روند ازدواج رخ داده، همچنان به ارزش های اخلاقی و دینی و حتی معیارهای سنتی پای بند است. اما آنچه در این تفاوت میان «نگرش و اعتقاد» با «شیوه عمل و کیفیت» ازدواج در جامعه رخ می نماید اختلاف فاحش بین ایده آل ها با عملکردها یا حقیقت و وضعیت مطلوب با واقعیت یا وضعیت موجود است.

از همین رو معیار و ملاک بسیاری از ازدواج ها به شیوه سنتی است. برخی از کارشناسان براین اعتقادند که ازدواج های سنتی تنها در بستر جامعه سنتی پاسخگوی نیازهای افراد آن جامعه است. ازدواج مبتنی بر عشق رمانتیک کارکردهای ازدواج را در آن جامعه به مخاطره می اندازد و ازدواج ها را با شکست روبه رو می سازد. آن چنان که عنوان می شود در جامعه ای مثل جامعه ما ازدواج های سنتی موفق ترند و ازدواج های با عشق رمانتیک ناموفق تر. اما باید بدانیم هر ازدواجی در جامعه ویژه خویش کاربرد دارد. در جامعه سنتی از آنجا که نقش ازدواج تداوم کارکردهای جامعه است، ازدواج سنتی طبعاً مفیدتر به نظر می آید، چون پسر و دختر با یکدیگر آشنا نیستند و خانواده ها نقش مهمی را در پیوند ازدواج برعهده دارند.

رضوان نیری، مشاور استاندار تهران ازدواج های زودهنگام و احساسی را که از روی عقل و تدبیر انجام نمی شود، از دلایل عمده طلاق در بین افراد می داند. در جوامع نوین و از جمله کشور ما که در حال گذار به یک جامعه نوین است زن و مرد در محیطهای مختلف کار، درس و.. . با هم آشنا می شوند. در این جوامع ازدواج های سنتی کارآیی چندانی ندارد.

اما دکتر فربد فدایی، ایران را یک جامعه در حال گذار از سنت به مدرنیسم می داند که دچار سردرگمی یا ابهام در باره بسیاری از مسائل است. وی تصور اینکه برخی از ازدواج های سنتی دلیلی بر کاهش طلاق و ازدواج های مدرن دلیلی بر افزایش طلاق است اشتباه می پندارد و می گوید: «در ازدواج های سنتی نقش ها تعریف شده است. یک مرد نان آور مقتدر در برابر یک زن فرمانبر و کدبانوی خانه دار قرار دارد. در این نوع ازدواج ها زن به دلیل پایین بودن تحصیلات و امکانات پایین مالی و خانواده سختگیری که دارد، امکان طلاق ندارد.

اما در جامعه نوین، زن که شاغل و به حقوق خود آشنا و به دنبال چیزی فراتر از تأمین مادی زندگی است، نقش سنتی زن در چارچوب فرمانبری، کدبانوگری و.. . مصداق نمی یابد، چون زن امروز خواهان چیزهای دیگری نظیر همفکری، نزدیکی عاطفی و دنیای ذهنی است.»

دکتر فدایی از جامعه ای می گوید که نیمی از دانشجویانش را دختران تشکیل می دهند. در چنین جامعه ای صحبت از ازدواج های سنتی رفته رفته فراموش می شود. او این مسئله راجبر جامعه مدرن می داند.

دکتر غلامعباس توسلی، جامعه شناس نیز در عین اینکه نقش سنت ها را مفید ارزیابی می کند، می گوید: «همیشه نباید اسیر سنت ها ماند. وقتی زندگی سنتی دچار تغییر و دگرگونی می شود باید به فکر نهادهای جایگزین بود تا نیازهای فعلی را پاسخ گوید».

شاید دلیل عمده وجود معضلی به نام ازدواج در جامعه کنونی، مرحله گذار و سرگردانی میان سنت ها و اقتضائات باشد. آیا جایگزین های مناسبی را در زندگی امروز برای ازدواج معرفی کرده ایم؟ جایگزین هایی که بتواند در مقابل خلأهای قانونی و نبود بسیاری از حمایت های سنتی در جامعه ای با مختصات کنونی پاسخگو باشد؟

در این حال جامعه مسائل اقتصادی زیادی را طی ۲۵ سال گذشته شاهد بوده که به عقیده برخی تأثیرات قابل توجهی بر ازدواج داشته است. اگرچه بسیاری معتقدند تغییر ارزش های فرهنگی و اجتماعی سبب بروز مسائل اقتصادی شده است.

عوامل اقتصادی یا عوامل تربیتی؟

دکتر پریوش امیر ابراهیمی، مدرس جامعه شناسی می گوید: «متأسفانه این روزها مسائل اقتصادی در رابطه بین خیلی از زن و شوهرها بویژه زوج های جوان تأثیر زیادی می گذارد. طبق فرهنگ خانواده های ایرانی دختر و پسر تا پیش از ازدواج و شروع زندگی مشترک، مورد حمایت مالی و عاطفی خانواده قرار می گیرند. حتی بخشی از مخارج و هزینه ها را خانواده ها می پذیرد. اما به محض اینکه ازدواج صورت گرفت و زن و شوهر زیر یک سقف رفتند، از حمایت ها کاسته شده و در عوض بر دخالت ها و انتظارات مادی اضافه می شود. از یک طرف پشت زوج جوان را خالی می کنند و از طرف دیگر مدام انتظار پیشرفت وضعیت مالی آنها را دارند. این مسائل به رابطه زن و شوهر جوان آسیب وارد می کند. روزهای نامزدی اغلب برای همه ما زیباست، چون دختر خانه پدرش است و پسر هم از کمک پدر بهره می گیرد. اما درست از وقتی زندگی مشترک به طور رسمی شروع می شود، روابط صمیمانه و کم توقعی دوران نامزدی تمام می شود. این مسائل به اضافه فشارهای اقتصادی کم کم فرصت با هم بودن را از زن و شوهر گرفته و بین آنها فاصله می اندازد. آن وقت مرتب می گویند ما همدیگر را درک نمی کنیم، وقتی هم بپرسید که منظورشان از درک نکردن چیست، اغلب جواب درستی نمی دهند!».

البته روان شناسان همچنان که در مورد سایر پدیده های اجتماعی نظر متفاوتی با جامعه شناسان دارند، در این زمینه نیز دچار اختلاف نظرهایی هستند. دکتر احمد قرایی روانشناس در بروز اختلافات پس از طی دوران نامزدی و با شروع زندگی مشترک، مسائل فرهنگی و تربیتی را بیشتر مؤثر می داند.

وی می گوید: «بروز اختلافات با آغاز زندگی رسمی در کنار یکدیگر، ناشی از تربیت غلط است. ما یاد گرفته ایم که در دوران نامزدی یا اوایل زندگی مشترک همدیگر را خوشحال کنیم و راضی نگه داریم، مخصوصاً اگر ۷۰، ۸۰% هم از طرف مقابل خوشمان بیاید، این تلاش شدت پیدا می کند. تاریخ تولد طرف مقابل، سالگرد آشنایی، حفظ ظاهر و طرز لباس پوشیدنمان مهم می شود و سعی می کنیم اوضاع را طوری نشان بدهیم که موقعیت به وجود آمده از دستمان نرود. تا اینجا مشکلی نیست.

مسئله وقتی شروع می شود که با عقد به طور رسمی به هم وابسته می شویم و زندگی مشترک را آغاز می کنیم. توی گوشمان هم سال ها پیش از ازدواج خوانده اند: «عقد که شدی، کار تمام شد!» پس از