پاورپوینت کامل روابط ایران و مصر از اسلام تا دوره فاطمیان ۱۰۴ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل روابط ایران و مصر از اسلام تا دوره فاطمیان ۱۰۴ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۰۴ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل روابط ایران و مصر از اسلام تا دوره فاطمیان ۱۰۴ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پاورپوینت کامل روابط ایران و مصر از اسلام تا دوره فاطمیان ۱۰۴ اسلاید در PowerPoint :

>

ترجمه: نصرالله صالحی(۲(

نوشتاری که برگردان آن در پی میآید, پژوهشی است مستند به منابع اصیل برای بازشناخت روابط ایران و مصر در سه قرن اول هجری, مولف در این مقاله به مطالبی از این دست پرداخته است: نقش فعال ایرانیان یمن در سپاه عمروبن عاص در فتح مصر (۱۹ و ۲۰ هجری) و آغاز حضور موقت و دائمی شماری از آنان در آن سرزمین, نقش قاطع و تعیین کننده خراسانیان در سرنگونی امویان و تعقیب مروان ـ آخرین خلیفه اموی ـ تا مصر, رواج کلمات و واژه های فارسی و اصطلاحات دیوانی ایرانی در قلمرو شرق خلافت اسلامی, مهاجرت گروه هایی از ایرانیان به مصر و اسکان و استقرار آن ها در آن کشور, گستردگی فعالیت تجاری ایرانیان تا شمال آفریقا, سلطه و سیطره ایرانیان بر ایالتی از مصر و تإسیس سلسله ای نیمه مستقل در مصر, استقرار نظام دیوان سالاری و شیوه های حکمرانی ایرانی در قلمرو شرق خلافت اسلامی و موارد دیگر. (یادداشت مترجم(

روابط خارجی ایران با مصر در عهد باستان, به ویژه در دوران هخامنشیان, همانند روابط ایرانیان با بسیاری از ملل در آن دوران به برکت وجود منابع و مآخذ به جا مانده و نیز به مدد تحقیقاتی تاریخی که عمدتا توسط ایران شناسان غربی تاکنون انجام گرفته است, تا حد زیادی از وضوح و روشنایی برخوردار است. لذا نه تنها از لحاظ سیاسی از حد و حدود اقتدار و نیز قلمرو نفوذ دولت های (= امپراتوریهای) ایران در آن عهد آگاهی های زیادی در اختیار داریم بلکه بر این نکته نیز آگاهیم که اغلب ملل همجوار فلات ایران در عهد باستان, اگر هم از جنبه سیاسی یا ارضی خارج از سیطره دولت های ایران بوده اند باز هم خواسته یا ناخواسته تحت تإثیر دستاوردهای فرهنگی و تمدنی ایران قرار داشته اند. با ظهور اسلام و فتح ایران طومار تاریخ ایران عهد باستان در هم پیچیده شد. اما تمدن ایرانی از چنان ذات و جوهره نیرومندی برخوردار بود که چند صباحی پس از فروکش کردن گرد و غبار ناشی از فتوحات اعراب و استقرار خلافت عربی ـ اموی و عباسی ـ بار دیگر شعله ور شد و به تدریج خلافت عربی را در تمامیت خود مقهور ساخت. بر خلاف مصر ـ که در عهد باستان از تمدنی درخشان برخوردار بود, ولی در دوران اسلامی, در خلافت عربی مستحیل شد و با گذشته خود وداع گفت و ماهیتی عربی ـ اسلامی یافت, ایران علیرغم مغلوبیت مقطعی نظامی, نه تنها تمامیت فرهنگی و تمدنی خود را نباخت و در قوم غالب مستحیل نشد, بلکه دیری نگذشت که در شکل گیری تمدن جدید اسلامی سهم اصلی را از آن خود ساخت. چنان که در نخستین سطرهای همین مقاله, مولف با استناد به دیدگاه ادوارد براون می نویسد: ((در حقیقت شاید بتوان گفت که در میان تمام اجزإ و عناصر تشکیل دهنده نظام[ تمدن]اسلامی به ندرت و به سختی می توان عنصری یافت که در پیدایش آن, ایرانیان سهم اساسی نداشته باشند…)). در خصوص چگونگی روابط ایران و مصر باید گفت که گذشته از عهد باستان, در دوران اسلامی, به ویژه در دوره فاطمی و ایلخانی, در پرتو اسناد و منابع موجود و نیز به واسطه تحقیقات عدیده تاریخی, ما از آگاهیهای درخورتوجهی برخورداریم اما روابط دو کشور در سه سده نخستین یعنی از ورود اسلام به ایران تا ظهور فاطمیان در مصر ـ در اواخر قرن سوم ـ چندان مورد کند و کاو قرار نگرفته است از این رو هر نوشته ی تحقیقی ـ و لو کم حجم ـ که به این دوران بپردازد, از آن جهت که می تواند گوشه ای از ابهامات را رفع و پاسخگوی بخشی از سوالات ما باشد, از هر حیث ذیقیمت و قابل توجه خواهد بود.

این مقاله با این که حدود هشتاد سال پیش (در سال ۱۹۲۲ م) در جشن نامه ادوارد براون انتشار یافته است, از آنجا که هم مستند به منابع اصیل و دست اول می باشد و هم از این حیث که علاوه بر اشاره به روابط ایران و مصر, اشاراتی نیز هر چند به اجمال به موقعیت و جایگاه ایران در سده های نخستین اسلامی دارد که برای درک نقش تاریخی ایران در قرون اولیه اسلامی از جهات بسیار, حائز اهمیت است.

قابل ذکر است که مولف جز در یکی دو مورد, در تمام موارد تنها به نام مولفین ارجاع داده و از ذکر نام کتب, سال نشر, محل انتشار خودداری کرده است. مترجم تلاش کرده تا حتی المقدور مشخصات کامل منابع در داخل] ] آورده شود.

پرفسور ادوارد براون در ((تاریخ ادبیات ایران)) به نقش و سهم مهم ایرانیان در پیشرفت و تکامل ادبیات اسلامی پرداخته است. در حقیقت می توان گفت که در میان تمام اجزإ و عناصر تشکیل دهنده نظام[ تمدن] اسلامی بندرت و به سختی می توان عنصری یافت که در پیدایش آن, ایرانیان سهم اساسی نداشته باشند. بر این اساس بسیار زیبنده است که نحوه و میزان تإثیر و نفوذی را که ایرانیان بر سرزمین های غرب خلافت نهاده اند, مورد ملاحظه و بررسی قرار داد. به نظر می رسد که تإثیرات ایرانیان در مصر, همانند سایر نقاط, تا حد زیادی محسوس بوده است.

مقاله حاضر از لحاظ زمانی, به دوره ای از تاریخ دو کشور ایران و مصر می پردازد که این دو کشور از لحاظ سیاسی به صورت یکپارچه و جزئی از خلافت اسلامی بودند, یعنی, تقریبا زمانی بیش از سه قرن, که با آغاز فتوحات اسلامی شروع می شود. از این نقطه نظر بین النهرین سفلی (عراق) منطقه ای ایرانی تلقی می شود. صاحب منصبانی که برای این منطقه, از وجود آنها استفاده می شد, در زمره مورخان مشهور عرب بودند. بسیاری از اخبار و اطلاعاتی را که مورخان در آثار خود فراهم آورده اند عمدتا ناقص, پراکنده و غیر مرتبط هستند, حتی اگر این امکان وجود داشت که هر گونه خبر منفرد اما مرتبط با یک موضوع را از آثار این گونه مورخان بیرون کشید, باز هم ابعاد و جنبه هایی از تمامیت یک موضوع در هاله ای از ابهام باقی می ماند. هر گاه آثار خطی منتشر نشده مربوط به قرون اولیه اسلامی در دسترس محققان قرار گیرد, مطمئنا دانش و آگاهی های ما در خصوص مسائل و موضوعات مبهم افزایش می یابد.

گروهی از ایرانیان مشهور به ((الفارسیان)) عمروبن عاص را در حمله به مصر همراهی کردند. بنا به روایتی, ایرانیان مزبور باقیمانده سربازان باذان بودند. باذان قبل از اسلام از طرف پادشاه ایران بر یمن حکومت می کرد. سربازان مزبور در سوریه به آئین اسلام گرویدند و داوطلبانه در خدمت جهاد قرار گرفتند.(۳) جای شگفتی است که چگونه آن ها توانستند بدون این که مسلمان شوند به سوریه برسند. بنابر روایتی دیگر ((مشهور است که در میان سربازان یاد شده گروهی از ایرانیان ساکن صنعا(۴) بوده اند این نکته بطور ضمنی اشاره بر این نکته دارد که اکثر آن ها اهل ایران بودند و احتمالا به عنوان اسیر در اردوگاه های بین النهرین نگهداری می شدند. فارسیان که تعدادشان اندک بود در فسطاط استقرار یافتند و در آنجا صاحب خطه ای و مسجدی شدند. مسجدشان تا قرن سوم هجری نیز معروف بود.(۵)

کعب بن عدی التنوخی العبادی فرزند اسقف حیره, پیش از اسلام یار و همدم عمر و بعد از ظهور اسلام از جمله صحابه بود. او در سال ۱۵ هجری به عنوان مإموریت نزد مقوقسMuqauqis) ) فرستاده شد و در فتح مصر نیز شرکت جست. او که در مصر سکونت اختیار کرده بود می بایست در آنجا از نفوذ و اعتبار خاصی برخوردار بوده باشد, به جهت آن که بعد از تجزیه و شعبه شعبه شدن اولیه عرب های مصر ,نام یک شعبه از عرب ها بر گرفته از نام کعب بن عدی التنوخی بود.(۶)

وقوع تفرقه و اختلافات عمده در جهان اسلام جنبش هایی را از عراق تا مصر پدید آورد. حجربن عدی حامی عمده علی(ع) بود که به نظر می رسد در کوفه ساکن بوده است, به عنوان فرستاده محمد بن ابی بکر نزد معاویه, در مصر حضور می یابد,(۷) عمر بن الحمق ـ یکی از قاتلان خلیفه ـ که با حجر و کوفه مرتبط بوده, با مصر نیز ارتباط داشته است(۸), اگر چه به وضوح مشخص نیست که آیا ارتباط او با کوفه به قبل از ارتباطش با مصر بر می گردد یا نه. گفته شده است که یک یهودی مرموز اهل صنعا به نام عبدالله بن سبا, در مرکز توطئه علیه عثمان قرار داشته است, او بعد از سفر به کوفه و بصره, در نهایت در مصر اقامت گزید.(۹) زیاد[ بن ابیه] در سال ۵۳ هجری در حدود ۱۳۰ نفر ازدی را از بصره به مصر تبعید کرد, این افراد در فسطاط اقامت گزیدند.(۱۰) حنش بن عبدالله اهل صنعا و منسوب به قبیله سبا, یکی از ایرانیان یمن بود که با علی(ع) در کوفه ارتباط داشت. او بعد از واقعه سوء قصد به جان علی(ع) و[ شهادت آن حضرت] به مصر رفت و در آنجا ساکن گردید. به نظر می رسد که حنش در سرزمینهای غرب خلافت, رهبری دارای احترام بوده و در شمال آفریقا و اسپانیا زندگی پر حادثه و پرماجرایی داشته است.(۱۱)

موسی بن نصیر فاتح اسپانیا فرزند فرد اسیری بود که در سال ۱۲ هجری در عین التمر در نزدیکی انبار محبوس بود. او پیش از این که به خدمت عبدالعزیزبن مروان در مصر درآید در بصره منصبی اداری بر عهده داشت. احتمالا خانواده موسی در مصر سکنی گزیده و دو یا سه نفر از آنها در اواخر دوران اموی مصدر خدمات عمومی بوده اند.(۱۲)

عبدالله بن خذامر که اهل صنعا و مولایی از قبیله سبع بود از سال ۱۰۰ تا ۱۰۵ هجری قاضی مصر بود. فرزند او, یزید نیز در سال ۱۱۴ هجری منصب قضا داشت.(۱۳) از نام خذامر این چنین به نظر می رسد که او به طور مسلم ایرانی بوده است.

فقیه مشهور; الیث بن سعد که در قلقشنده مصر به سال ۹۴ هجری تولد یافت به خانواده ای اصالتا اصفهانی تعلق داشت, آنها از موالی خانواده روسإ و فرماندهان قبیله فهم در مصر بودند. خانواده لیث بن سعد با خالدبن ثابت که از اولین فرماندهان مصر بود ارتباط داشتند, بنابر رابطه فوق که احتمالا در نیمه اول قرن نخست ایجاد شده بود. خالد که در سال ۵۴ هجری در قید حیات بوده از جمله صحابی است که در فتح مصر مشارکت داشته و لذا در تاریخ مصر یک یا دو بار ذکری از او به میان آمده است. مشهور است که پدر الیث از موالی قریش بوده و بعدا در خدمت نظامی (افترض) قبیله فهم در آمده و بدین جهت با قبیله مزبور خویشاوندی یافته است. (۱۴)

واژه های دیوان, قیروان که برای اطلاق به کل منطقه اردوگاهی عرب ها در فسطاط (۱۵) به کار می رفته, و نیز واژه فرانق(۱۶) ـ یا راهنمای برید ـ از جمله اصطلاحات ایرانی بودند که در قرن اول هجری در مصر رواج داشته اند.

اکنون به دوره عباسی می پردازیم. در هنگام تإسیس خلافت عباسی ۱۳۲ ق۷۵۰/ م, شمار کثیری از ایرانیان به مصر حمله کردند. سوروسseverus) ) که گزارشات یک شاهد عینی را ثبت کرده است, تعداد سپاهیان عباسی را که مروان را تا مصر تعقیب کردند تا یکصد هزار سواره نظام نوشته است (۱۷) ـ البته این برآورد تلویحی و ضمنی است زیرا همه این سپاهیان نمی توانستند سواره نظام باشند ـ گزارش مزبور همچنین بر این امر تصریح دارد که در میان لشکریان فوق مردمان غیر عرب که او آن ها را می شناخته وجود داشته است. او از این مردمان همواره به عنوان خراسانیان یاد می کند. اینان که به ((مسوده)) معروف بودند همگی ایرانی نبودند, بلکه در میانشان اعرابی بودند که اصلشان به ایران و سرزمینهای شرق خلافت بر می گشت. یک بخش از عرب های سپاه که مضریه نامیده می شدند, تحت رهبری فرماندهی از قبیله تمیم(۱۸) بودند. قبیله مزبور شامل گروهی از اعراب می شدند که با کوفه, بصره, مرو, اصفهان و به طور کلی با سرزمینهای شرق خلافت مرتبط بودند و هیچ گاه در سرزمین های غرب خلافت تماسی نداشتند تا اینکه نهضت عباسیان پای آنان را به مصر و شمال آفریقا کشاند. قاتل مروان ـ عمربن اسماعیل ـ که پرچم داری سپاه(۱۹) را به عهده داشت اهل بصره بود. او به اعراب قبیله مذحج تعلق داشت اما در زمره موالی بود. او تحت شرایطی با مردانش به فارسی سخن می گفت, و با شعار ((جوانگان, دهید))([ (۲۰ای جوانان بزنید و بکشید] آنان را به جنگ ترغیب و تحریض می کرد. قسمت عمده ای از سپاهیان عباسی بلافاصله بعد از کسب پیروزیهایی[ در مصر و شمال آفریقا] به سرزمین های شرق باز گشتند و زمانی که صالح بن علی در ۱۳۷ ق / ۷۵۵ م, مصر را ترک کرد اکثر اقامتگاه های نظامی آنان در العسکر رو به ویرانی نهاد. با این حال العسکر تا زمان احمدبن طولون باقی بود و به نظر می رسد که تا آن هنگام به عنوان محل اقامت حکام عباسی و سربازانشان بوده است.(۲۱) فهرست حکام مصر در میان سالهای ۱۳۲ ق / ۷۵۰ م و ۱۹۶ / ۸۱۲ ـ سال وقوع جنگ بین امین و مإمون ـ نشان می دهد که حکامی که اولین بار منصوب شدند در زمره حامیان اصلی عباسیان بودند, آنان در به قدرت رسانیدن عباسیان نقش مهم و موثری داشتند. حکومت مصر غالبا به برخی از اعضای خانواده عباسی, به ویژه افرادی که از خویشاوندان نزدیک خلیفه وقت بودند اعطإ می شد. در خلال دورانی که شماری از حکام غیر منسوب خلیفه, عهده دار حکومت مصر بودند, دیده می شد که عده ای از آنان از میان فرماندهان نظامی و عده ای دیگر از حکام ایالات دیگر امپراتوری بودند و لذا این افراد بیش از آن که وابسته به طبقه نظامی باشند به طبقه دیوانسالاران تعلق داشتند. در سه یا چهار مورد, عرب های مصر به عنوان حکام آن دیار عمل کردند اما اصولا چنین رویه ای غیر معمول و خلاف عرف بود, چرا که مطابق یک روال معمول, حکام مصر از سرزمین های شرق خلافت برگزیده می شدند; تعدادی از این حکام ایرانی بودند, نظیر ابوعون از منطقه جرجان وهرثمه بن اعین که از خطه بلخ بود.(۲۲)

اکثریت حکام از اعراب بودند اما بنابر ارتباط عمیقی که با ایران داشتند می توان آنها را تلویحا از پیروان و وابستگان به ایران, به حساب آورد. بدین ترتیب به نظر می رسد که موسی بن کعب سال ها به عنوان داعی عباسیان در نقاط دور افتاده خراسان اقامت داشته است.(۲۳) محمدبن اشعث در سال ۱۳۰ هجری, در دوران ابومسلم, حاکم فارس بود(۲۴) و از خاندان مهلب بود که یزیدبن حاتم نیز به این خاندان تعلق داشت. بارها حکامی برای خراسان تعیین شده بود که از میان عباسیان بودند که اینان را می توان به عنوان نمایندگان بین النهرین و ملتزمین رکاب خلیفه در بغداد دانست. یکی از خصایص بارز این گروه از حکام, تغییر مکرر آنان بود بنابراین مدت میانگین حکومت حاکمان, کمتر از یک سال و نیم بود. آمد و رفت مداوم حکام و ملتزمین شان می بایست به نوبه خود, روابط میان مصر و ایران را سرعت می بخشید اما چنین نشد.

نوع و شیوه سازماندهی سپاهیان در مصر, در دوره عباسیان به طور کامل روشن و مشخص نیست. صالح بن علی ((۲۰۰۰ مرد جنگی (مقاتل) به سپاهیان مستقر در مصر افزود))(۲۵) شاید این عمل به معنای آن باشد که او تشکیلات نظامی را تا حد زیادی گسترش داد. به نظر می رسد که عباسیان در مصر(۲۶) با تإسیس ((اربعا)), سربازان را به چهار لشکر تقسیم کرده بودند.

جاحظ در یکی از آثار خود اشاره می کند که سپاهیان خلیفه به پنج لشکر تقسیم می شده اند: خراسانی ها, ترک ها, وابستگان موالی یا پناه جویانClients) ), عربها و ((بنویها(۲۷))) یعنی ((ابنإ)); این قسم پنجم نشانگر آن است که دو لشکر از لشکریان مستقر در مصر ایرانی بوده اند: خراسانی ها و ابنإ. ورود هزار نفر از ابنإ به مصر, در سال ۱۹۴ هجری در منابع گزارش شده است.(۲۸)

به نظر می رسد که نهادی به نام ((شرطه)) به عنوان نیروی پیاده نظام دائمی بود. که هر گاه ضرورت ایجاب می کرد برای تقویت آن از بقیه نیروهای ((اهل الدیوان)) استفاده می شد. در دوران حکمرانی حکام عباسی, دو شرطه در مصر وجود داشته: یکی[ شرطه مستقر در]العسکرـ الشرطه العلیاـ(۲۹) و دیگری شرطه فسطاط. کندی در اثر خود فهرست کاملی از سران و فرماندهان شرطه را آورده است. طبق این فهرست در دوران مورد بحث ما, فرماندهان شرطه عمدتا عرب و اکثرا از اعراب مصر بوده اند. اگر چه فهرست مزبور بیشتر مربوط به شرطه فسطاط بود و اسامی فرماندهان شرطه العسکر تنها یک یا دو بار در آن آمده است.(۳۰)

این احتمال وجود دارد که سربازان مستقر در مصر, دو لشکر اصلی بودند: یکی عرب های مصر همانند شرطه فسطاط و دیگری سربازانی که متعلق به سرزمینهای شرق خلافت بودند, این سربازان که در زمره حامیان اصلی حاکمان بودند, عمدتا ایرانی بودند و با شرطه العسکر ـ