پاورپوینت کامل ابن خلدون، مقدمه، تاریخ ۷۵ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل ابن خلدون، مقدمه، تاریخ ۷۵ اسلاید در PowerPoint دارای ۷۵ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل ابن خلدون، مقدمه، تاریخ ۷۵ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پاورپوینت کامل ابن خلدون، مقدمه، تاریخ ۷۵ اسلاید در PowerPoint :

>

مقدمه

ابن خلدون از آن دسته اندیشورانی است که از منظر پژوهش­گران و محققان کنونی نه تنها در باب تاریخ و علوم سیاسی، بلکه در زمینه علوم اجتماعی، جغرافیا و… مستور نمانده و حتی نظریاتش به عنوان فیلسوف علم، مورد بررسی و تحقیق قرار می­گیرد، با این حال، موارد ابهام­آمیزی هم درباره شخصیت و آثار وی به چشم می­خورد که تا کنون توجه خاصی به آن معطوف نگردیده و پاسخ شایسته­ای نیز به آن داده نشده است؛ سؤالاتی نظیر این که چرا ابن خلدون خود، در نگارش العبر به اصول مذکور در مقدمه­اش پای­بند نبوده است؟ و یا این­که آیا ابن خلدون ابتدا مقدمه را نوشته یا العبر را؟

برای پاسخ به پرسش­های فوق باید ابن خلدون را در مقام فیلسوفی که برای تاریخ ماهیتی در شأن «علم تاریخ» قائل است بنگریم و تعریف، اهمیت و فایده تاریخ را از منظر او بیان نماییم.

ابن خلدون

ولی­الدین عبدالرحمن بن محمد بن محمد بن حسن بن جابر بن محمد بن ابراهیم بن عبدالرحمن بن خلدون در رمضان ۷۳۲ه/۱۳۳۲م در تونس متولد شد. وی به اوائل بن حجر از صحابه رسول خدا و از اهالی حضرموت منتسب می­باشد. خاندان ابن خلدون در تونس تا مقام حاجبی ابوزکریا را از آن خود کردند؛ اما پدر وی از امر سیاست کناره گرفت و به مطالعه و تحقیق روی آورد.

عبدالرحمن از ۱۸ تا ۴۰ سالگی فعالیت­های سیاسی گسترده­ای در دربارهای پادشاهان تونس، بجایه، فاس و اندلس انجام داد، لیکن فراز و نشیب­های معمول در زندگی درباریان، وی را وادار کرد تا از دربار کناره­گیری کند و پیشوایی قبایل بربر را بپذیرد. وی در این منصب بارها سرکردگی قبایل را در حملات نظامی بر ضد پادشاهان مغرب بر عهده گرفت تا آن­که سرانجام به فاس تبعید شد. در آن­جا وی از تکاپوی سیاسی دست برداشت و راهی اندلس گردید. وی در راه با استقبال پادشاه غرناطه مواجه شد، اما مصلحت خویش را در آن دید که رهسپار قلعه ابن سلامه شود.

ابن خلدون در آن­جا به امر تألیف پرداخت و پس از چهار سال اقامت، راهی تونس گردید. وی در این سرزمین مدتی سرگرم تدریس و تحقیق شد، اما برای دست­یابی به منابع غنی­تر راهی الازهر گردید. او در سال ۸۰۳ه درباره خودداری تیمور از ویرانی دمشق مذاکراتی با امیر گورکانی در این شهر انجام داد که نتایج آن رضایت­بخش بود. سرانجام وی به الازهر بازگشت و تا پایان عمر (۸۰۸ه) به تحقیق و تدریس اشتغال داشت.[۱]

تاریخ (تعریف، اهمیت، فایده)

چنانچه می­دانیم ابن خلدون از آن دسته مورخانی است که ـ برخلاف اسلافش ـ تاریخ را صرفاً عهده­دار نقل وقایع و حوادث گذشته انسان­ها نمی­داند، بلکه آن را به مثابه علمی مستقل با هویتی مشخص نگریسته و از این­رو برای آن اهمیت، فایده و تعریف خاصی قائل شده است. وی در تعریف تاریخ می­گوید:

«… در ظاهر اخباری بیش نیست درباره روزگارها و دولت­های پیشین و سرگذشت قرون نخستین، که گفتارها را با آن می­آرایند و بر آنها مثلها می­زنند و انجمن­های پرجمعیت را به نقل آنها آرایش می­دهند».[۲] البته او به این حد اکتفا نکرده و در سطرهای بعدی علاوه بر این ظاهر، باطنی نیز برای تاریخ قائل شده است: «… و اما در باطن، اندیشه و تحقیق درباره حوادث و مبادی آنها و جستجوی دقیق برای یافتن علل آنهاست».[۳] وی سرانجام بی­پرده تاریخ را علم دانسته و ادعا کرده است:

«… و علمی است درباره کیفیات وقایع و موجبات و علل حقیقی آنها، و بهمین سبب تاریخ از حکمت سرچشمه می­گیرد و سزاست که از دانش­های آن شمرده شود».[۴]

در نگاه ابن خلدون اهمیت تاریخ از آن روست که «… از فنون متداول در میان همه ملتها و نژادهاست، برای آن سفرها و جهانگردیها می­کنند، همه مردم عادی و بی­نام و نشان به معرفت آن اشتیاق دارند، و هم پادشاهان و بزرگان به شناختن آن شیفتگی نشان می­دهند و در فهمیدن آن دانایان و نادانان یکسانند،…».[۵]

نکته دیگر این­که وی نیز هم­چون دیگر بزرگانی که در باب تاریخ و فایده آن سخن گفته­اند، «عبرت­آموزی» از تاریخ را برترین دست­آورد آن دانسته، می­گوید: «ما را به حال آفریدگان آشنا می­کند که چگونه اوضاع و احوال آنها منقلب می­گردد، دولت­هایی می­آیند و فرصت جهانگشایی می­یابند و به آبادانی زمین می­پردازند تا ندای کوچ کردن و سپری شدن آنان را در می­دهند و هنگام زوال و انقراض ایشان فرا می­رسد».[۶]

با چنین ذکری از فایده تاریخ، پیش­بینی طرح اندیشه «زوال عمر دولت­ها» و درک بسترسازی بیان این مباحث از جانب ابن خلدون کار چندان دشواری نخواهد بود.

مورخان خطاکار

ابن خلدون پس از ارائه تعاریف فوق از علم تاریخ و فواید آن، به نقد و بررسی عملکرد مورخان پیش از خود پرداخته و معتقد است که تمامی ایشان بر خطا رفته­اند.

هر چند «مورخان بزرگ اسلام به طور جامع اخبار روزگار گذشته را گرد آورده و آنها را در صفحات تواریخ نگاشته و به یادگار گذاشته­اند،…»، لیکن این اخبار یا به دلیل جعل جاعلان و یا به سبب توهم فرومایگان، به مرور به زنگار روایات نادرست آلوده شده است، با این حال مورخان بعدی «… همچنانکه آن اخبار را شنیده­اند برای ما به جای گذاشته­اند بی­آنکه به موجبات و علل وقایع و احوال درنگرند و اخبار یاوه و ترهات را فرو گذارند».[۷]

علاوه بر این ابن خلدون در چندین صفحه، علل خطای مورخان پیش از خود را به تفصیل بیان می­کند که اهمّ آنها عبارتند از:

1. شیفتگی و پیروی از یک مسلک و مذهب خاص؛
2. پذیرش اخبار دروغ دیگران؛
3. غفلت از مقاصد یک رویداد؛
4. خبر دروغ را راست پنداشتن؛
5. ناآگاهی از چگونگی تطبیق حالات بر وقایع؛
6. تقرب­جویی به پادشاهان؛
7. ناآگاهی از طبایع احوال اجتماع.[۸]

ابن خلدون پس از پی بردن به نقاط ضعف مورخان پیش از خود و درک روش تألیف و تحقیق تاریخی، درصدد تألیف اثر خود بر می­آید: «و چون کتب این جماعت را مطالعه کردم و حقیقت گذشته و اکنون را بیازمودم، دیده قریحه را از خواب غفلت گشودم و…».[۹]

به این ترتیب، او موفق می­شود اثر جاودانه خود، مقدمه را خلق کند: «کتابی در تاریخ ساختم که در آن از روی احوال نژادها و نسل­های پی­درپی پرده برداشتم و آن را از حیث اخبار و نظریات به ابواب و فصولی تقسیم کردم و علل و موجبات آغاز تشکیل دولتها و تمدن­ها را در آن آشکار ساختم و…».[۱۰]

ابن خلدون راز موفقیت خود را استفاده از منابع متعدد؛ آگاهی داشتن به دانش­های گوناگون و حسن نظر و پافشاری در صحت سند و چگونگی روایات دانسته[۱۱] و از میان مورخان پیش از خود، افرادی چون ابن اسحاق، طبری، ابن کلبی، محمدبن عمر واقدی، سیف بن عمر اسدی و مسعودی را شایسته مجد و بزرگواری بر می­شمرد؛ هر چند معتقد است در آثار مسعودی و واقدی نیز «موارد عیبجویی یافت می­شود».[۱۲]

علم تاریخ و راه حل­­ها

مهم­ترین ابتکار ابن خلدون، تدوین علم عمران بر مبنای عصبیت ـ که مهم­ترین واژه در اندیشه اوست ـ می­باشد. وی علم عمران را قالبی برای بررسی مباحث تاریخی بر می­شمرد: «کتابی در تاریخ ساختم… و از میان مقاصد گوناگون، برای آن روشی بدیع و اسلوب و شیوه­ای ابتکارآمیز اختراع کردم و کیفیات اجتماع و تمدن و عوارض ذاتی آنها را که در اجتماعی انسانی روی می­دهد شرح دادم چنانکه خواننده را به علل و موجبات حوادث آشنا می­کند و برخوردار می­سازد و وی را آگاه می­کند که چگونه خداوندان دولتها برای بنیان­گذاری آنها از ابوابی که بایسته داخل شده­اند و…».[۱۳]

از عبارات فوق می­توان دریافت که علم عمران چه مباحثی را در بر گرفته و چه اهدافی را دنبال می­کند. از دیدگاه ابن خلدون، در نهاد انسان نوعی سرکشی و طغیان نهفته است که به سبب آن رسیدن به هر هدفی، تنها از راه جنگ و خونریزی حاصل می­شود حال، انسانی که در امر ساده­ای چون سکونت گزیدن، به همکاری، دفاع و حمایت محتاج است، مسلماً در امر بزرگ­تری، مانند نبوت یا تأسیس سلطنت و یا هر تبلیغ و دعوت دیگری نیز به همکاری و دفاع نیاز دارد که در واقع همان «عصبیت» است.[۱۴]

به هر ترتیب قومی که عصبیت در میان آنها شدیدتر و محکم­تر است، به تشکیل حکومت و سلطه بر دیگر اقوام موفق می­شود و به این ترتیب، اولین مرحله عمر دولت آغاز می­گردد. در این مرحله، ثبات کشور و قلمرو به قطعیت رسیده و عصبیت هم­چنان قوی است (مرحله پیروزی).

در مرحله دوم به اتکای عصبیت محکم بر جای مانده از دوره قبل، قلمرو و اقتدار سیاسی و اقتصادی حکومت، به ویژه شخص سلطان، افزایش می­یابد و نوعی خودکامگی در وی شکل می­گیرد که رفته رفته موجب دوری جستن از خویشاوندان و در نتیجه تزلزل و کاهش عصبیت می­گردد (دوران خودکامگی).

مرحله سوم، دوران آسودگی (تنعم) و بهره بردن از دست­آوردهای حکومت است. در این مرحله به دلیل پر شدن خزاین دولت، کشورگشایی راکد شده، مسالمت­جویی و رضایت از وضع موجود در میان قشر حاکم و نظامیان رواج می­یابد (دوران آسودگی).

در چهارمین مرحله، به دلیل رکود فعالیت­های اقتصادی و نظامی، فشار و تجاوز بر مردم حاکم می­شود، تا جایی که به دلیل از دست رفتن پایگاه مردمی و عصبیت قومی، در پنجمین مرحله، در اثر کوچک­ترین تهاجم عصبیت جدید و قوی، حکومت درهم می­شکند.[۱۵]

انحطاط و زوال دولت

ابن خلدون دلایل واضحی را در «زوال دولت­ها» مؤثر می­داند. بدیهی­ترین آنها این است که دولت نیز هم­چون هر موجود زنده­ای عمر مشخصی دارد که چون آن را طی نماید بی­شک زمان زوال و انقراض آن فرا می­رسد،[۱۶] لیکن جای این پرسش هم­چنان باقی است که آیا عاملی در تسریع یا کندی عمر دولت دخیل هست؟ به عبارت دیگر چه چیزی موجب می­گردد که گاه دولتی سال­های متمادی را در اوج بلوغ و جوانی طی نماید و گاه به سرعت در سراشیبی فرتوتی و سالخوردگی فرو غلتد؟

ابن خلدون حاکمیت خودکامگی بر جامعه و مبتلا شدن به ناز و نعمت و آرامش را پاسخ این سؤال می­داند. در نظر وی روح بادیه­نشینی که همواره قوی­ترین عصبیت­ها را در خود می­پروراند، خواهان جهان­گشایی و دلاوری در عرصه نبرد است. بی­شک پی­آمد چنین تکاپویی، وسعت قلمرو، افزایش عوایدی دولت و به دنبال آن راحتی معاش و فرو رفتن در تجملات، خواهد بود.

در این حال، بَدَویانی که خشونت زندگی و سرسختی روزگار از شیرین­ترین امورشان بود به عادات شهرنشینی رو می­آورند و نسلی در دامان می­پرورانند که جز نرم­خویی شهریان و مسالمت با رقیبان چیز دیگری نیاموخته­اند. بی­شک دیگر تمایل برای کشورگشایی و به دست آوردن منابع اقتصادی جدید وجود نخواهد داشت. با کاسته شدن از سرمایه انباشته شده در خزاین کشور، حاکم درصدد بر می­آید تا منابع درآمدی جدیدی فراهم کند و آن چیزی جز مالیات­های مردمی و فشار بر قشر زحمت­کش جامعه نیست. نارضایتی موالی؛ ضعف و رکود اقتصادی ـ تجاری ناشی از این نارضایتی؛ بی­رغبتی به دانش و هنر؛ و شیوع امراض و بیماری­ها در نتیجه کاهش جمعیت، از پی­آمدهای قطعی آن خواهد بود. در چنین اوضاعی فقط کافی است که دیگر صاحبان عصبیت جسارت یافته و آهنگ پادشاهی نمایند و بی هیچ زحمتی آن­چه طلب نمایند، در کف حاضر بینند.

پاسخ به چند پرسش

با شناختن ابن خلدون و مقدمه به عنوان جاودانه­ترین اثر وی و نیز درک جایگاه تاریخ و اهمیت آن در اندیشه سیاسی ـ اجتماعی او، اکنون باید به چند سؤال اساسی پاسخ دهیم که این امر می­تواند زوایای ناگفته­ای از شخصیت و اندیشه نظریه­پردازی بزرگ و مورخی شهیر که قرن­ها مطالعه و تدبر سیاست­مداران و مورخان را به خود معطوف ساخته است، به روی ما بگشاید؛ سؤال­هایی که تا کنون از منظر محققان پنهان مانده و کمتر کسی به آنها توجه نموده است.

نخستین و اساسی­ترین پرسش این است که چرا ابن خلدون که خود در باب تاریخ و شیوه تاریخ­نویسی صحیح آن همه تأکید کرده؛ تا آن­جا که با ذکر غلط­های مورخان پیش از خود، درصدد چاره­جویی