پاورپوینت کامل نگرشی به میراث علمی مسلمانان در اسپانیا ۸۳ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل نگرشی به میراث علمی مسلمانان در اسپانیا ۸۳ اسلاید در PowerPoint دارای ۸۳ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل نگرشی به میراث علمی مسلمانان در اسپانیا ۸۳ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پاورپوینت کامل نگرشی به میراث علمی مسلمانان در اسپانیا ۸۳ اسلاید در PowerPoint :

>

مقدمه

مسلمانان زمانی به فتح اسپانیا پرداختند که تجاربی از مدنیت های مناطق بین النهرین، مصر و سوریه کسب کرده بودند. از هنگام استقرار در این سرزمین بر آن شدند تا با استفاده از این تجارب در جهت پیشرفت این کشور خاصه نواحی جنوبی آن گام های مؤثری بردارند؛ بدین گونه بود که آنان اغلب شهرهای دوره رومی اسپانیا را بازسازی کردند؛ فرهنگ، صنعت، کشاورزی و همه اموری را که در عصر قبل (دوره حاکمیت گوت ها) مورد بی توجهی قرار گرفته بودند، ترقی دادند. می توان گفت اگر در سده های میانه، مغرب اسلامی در زمینه توسعه فرهنگی و مدنی بلند آوازه شده بود بیشتر ناشی از تحولات مهم در اندلس بود.

هنوز چندی از سقوط حکومت امویان در مشرق اسلامی نگذشته بود که فردی از تبار آنان، به نام عبدالرحمن بن معاویه بن هشام­­ بن عبدالملک، موفق شد این سلسله را در سال ۱۳۸ هجری در اسپانیا تأسیس کند. تقریباً در همین ایام بود که مسلمانان کار نوسازی این کشور را شروع کردند و قبل از همه قرطبه، مرکز حکومت را با ساختن مساجد و ساختمان های عمومی دیگر آراستند. در سراسر سده سوم هجری قمری/ نهم میلادی امیران اموی اسپانیا با اتخاذ شیوه های جدید اهتمام می ورزیدند که جامعه مسلمانان اندلس را متحول سازند؛ برای مثال عبدالرحمن دوم در دوره حکومت خود (۲۰۶-۲۳۸ ق) با اقتباس از شیوه حکمرانان عباسی، به ساختن بیمارستان و مدرسه در اسپانیا اقدام کرد. وی مسلمانان را ترغیب نمود که ترجمه های عربی آثار یونانی و ایرانی را از عراق به اندلس منتقل سازند و به تحصیل دانش و مطالعه در این آثار بپردازند. [۱]

در سده چهارم هجری/ دهم میلادی با شکل گیری دستگاه خلافت اموی در اسپانیا، عصر جدیدی در زمینه فرهنگی و مدنی آغاز شد. در این ایام عبدالرّحمن سوم بر خود عنوان خلیفه نهاد و با اقدامات گسترده ای پایه های قدرت سیاسی مسلمانان را استحکام بخشید. آنان در این دوره در مورد فعالیت های علمی برنامه هایی را تدارک دیدند که ثمره آنها در عصر جانشین وی، حکم دوم، نمایان شد، به طوری که اسپانیای اسلامی در این عصر به پیشرفت های چشمگیری در زمینه های علمی و پژوهشی دست یافت. مرکز درخشش علمی قرطبه بود؛ شهری که در سده های میانه اروپا همانند چراغی فروزان این دیار را پرتو افکنی می کرد. در این دوره دانشگاه قرطبه در شمار مهم ترین مراکز علمی جهان محسوب می شد. به سبب آوازه علمی آن و برخورداری از کتابخانه بزرگی که حاوی آثار و کتب ارزشمند بود، استادان و دانش پژوهان از اروپا، آسیا و آفریقا جذب این مرکز می شدند. گفتنی است در این روزگار تقریباً همه شهرهای اندلس دارای نهادهای آموزشی بودند و سطح فرهنگی مردم چنان بود که اغلب توانایی خواندن و نوشتن داشتند، در حالی که در اروپای مسیحی تعداد انگشت شماری با علوم به گونه­ای ابتدایی آشنابودند که آنان نیز غالباً از طبقه روحانیان بودند. [۲]

با سقوط خلافت امویان اسپانیا در سال های نخستین سده پنجم هجری/ یازدهم میلادی، گرچه مسلمانان این سرزمین به لحاظ سیاسی دچار تجزیه شدند و ملوک­الطوایف سربرآورد، اما از آن جا که امیران طوایف در زمینه های مختلف از جمله فرهنگی با یکدیگر به رقابت می پرداختند، در این دوره اسپانیای اسلامی در مورد علوم و ادبیات از تحرک و پویایی خاصی برخوردار شد، به گونه ای که مورخان، دانشمندان و فلاسفه بزرگی همچون ابن باجه، ابن رشد، ابن طفیل، ابن جبیر و ابن خطیب در این عصر ظهور کردند و به آنچه در موضوعات گوناگون از تمدن های یونان، مصر، ایران و هند به ارث برده بودند، به سهم خود افزودند.

در باره خدمات علمی مسلمانان اسپانیا پژوهش­ های فراوانی شده ولی حضور اسلام در شبه جزیره ایبریا چنان با عظمت بود که هنوز هم سزاوار آن است که به این موضوع پرداخته شود. مقاله حاضر گوشه هایی از فعالیت های علمی مسلمانان اندلس در رشته های گیاه شناسی، طب، نجوم و ریاضیات مورد بررسی قرار داده است.

نجوم و ریاضیات

در قرآن کریم آیات متعددی متضمن اشارات کلی به افلاک و نمودهای آسمانی است که آنها انگیزه نیرومندی برای توجه مسلمانان به نجوم پدید آوردند. افزون بر این، اوقات نمازهای روزانه و تعیین جهت قبله نیز اهمیت این علم را برای آنان بیشتر آشکار ساخت. از این رو مسلمانان به علم نجوم عنایت خاصی کردند و در این رشته نوآوری ها و تألیفات قابل توجهی پدید آوردند. روی آوری اسپانیای اسلامی به علوم، متأخر تر از شرق اسلامی، و در پی ترجمه آن علوم به عربی در مراکز شرقی بود. در واقع از سده چهارم هجری/دهم میلادی بود که بازار این علوم و از جمله نجوم در این سرزمین رونق یافت. به نظر می آید نخستین گام برجسته در این زمینه را ابوالقاسم مسلمه بن احمد مجریطی (۳۹۷هـ) برداشت. او به منظور سامان یافتن پژوهش های نجومی، مدرسه ای جهت آموزش و تحقیق مسائل نجومی بنا کرد. وی شرح مختصری راجع به جداول نجومی خوارزمی نوشت که در آن به تصحیح اشتباهات زیج وی پرداخت و با تغییراتی آن را برای نصف النهار قرطبه تنظیم کرد. مجریطی زیج بتانی را نیز خلاصه کرد و بر آن نام تعدیل الکواکب نهاد. [۳] او رساله ای درباب اسطرلاب تدوین کرد و کتابی نیز در مورد حساب معاملات نوشت. گفته شده نخستین بار مجریطی بود که رسایل اخوان الصفا را به جامعه اندلس معرفی کرد. پژوهش های او به دست شاگردش ابوالقاسم صبغ بن محمد بن سمح معروف به ابن سمح (د۴۲۶هـ) تداوم یافت. این ریاضی دان و منجم اسپانیایی نیز رسالاتی در زمینه های حساب معاملات، خواص اعداد، هندسه و اسطرلاب نگاشت[۴] که معروف به صفیحه الزرقالی (د ۴۸۰هـ) بود. او که بهترین راصد عصر خویش به شمار می رفت، بیشتر حیات خود را در شهر طلیطله- که در آن روزگار مرکز فرهنگی اسپانیا بود- سپری کرد. زرقالی اسطرلابی موسوم به صفیحه الزرقالیه[Saphaea Arzachelis] ساخت که به زبان های لاتینی، کاستیلی، ایتالیایی و عربی ترجمه شد و بر دانش اروپایی نفوذ قابل توجهی داشت. او رساله ای هم با عنوان مقدمه ای در مثلثات تالیف کرد و در آن به شرح جدول های مثلثاتی پرداخت. همچنین جدولی نجومی موسوم به زیج طلیطله را نیز تحریر کرد که جرارد کرمونایی آن را به لاتینی ترجمه کرد. [۵]

منجمان مسلمان اندلسی آثار متعددی در زمینه نجوم و ریاضیات تألیف کردند که هنوز برخی از آنها در کتابخانه های اسکوریال و ملی مادرید موجودند. آنان ابزارهای نجومی زیبا و دقیقی ساختند که اسطرلا ب های شان مدت ها مورد استفاده اروپاییان بود. همان گونه که بابلی ها از برج های معابد خویش اجرام آسمانی را رصد می کردند، مسلمانان نیز از مناره های مساجد به عنوان جایگاه هایی برای اهداف مشابه بهره می بردند. برای مثال آنان از مناره پیوسته به مسجد اشبیلیه یا همان برج جیرالدا اغلب اوقات به مشاهدات نجومی می پرداختند. در کار رصد اجرام آسمانی جابربن افلح اشبیلی (د ۵۴۵هـ) دقت عمل و توانایی خاصی داشت. و برای مدتی نظارت بر فعالیت های راصدان بر عهده او بود.[۶] وی حدود نه اثر نجومی تألیف کرد که در آغاز همه آنها به بحث درباره مثلثات کروی پرداخت؛ بدین سان این آثار علاوه بر نجوم در تاریخ مثلثات نیز از جایگاه خاصی برخوردارند. از این رو بود که در همان ایام (سده ششم هجری)جرارد کرمونایی آنها را به لاتینی برگرداند.[۷]

گفته شده که منجمان اسلامی در قبال نظر بطلمیوس در باب افلاک و کیفیت حرکات آنها سرتعظیم فرود آوردند و از تحقیق جدید در صحت و سقم این نظر بازماندند؛ [۸] اما باید توجه داشت که دانشمندان اندلس همانند ابن باجه و جابربن افلح آغا زگر سنت اعتراض بر هیئت بطلمیوسی بودند. جابر در رساله اصلاح المجسطی یا کتاب فی الهیئه به نظریه کیهان شناسی بطلمیوس به شدت حمله کرد. سپس ابن طفیل (د ۵۸۱هـ) و شاگردش نورالدین بطروجی (د ۶۰۰هـ) گرایش ضد بطلمیوس جابربن افلح را تقویت کردند، به طوری که می توان از نظریه حرکت بطروجی به عنوان ارزنده ترین تلاش علمای اندلسی برای تصحیح آرای بطلمیوس یاد کرد، [۹] و این نظریه به طور غیرمستقیم دانشمندان اروپایی چون کوپرنیک، کپلر و گالیله را در مورد دگرگون ساختن سنت بطلمیوس یاری داد.

برخی یادآور شده اند که اغلب دانشمندان مسلمان اندلسی از میان شاخه های مختلف ریاضی بیشتر به حساب، آن هم حساب معاملات و حساب فرائضی عنایت داشتند. از این رو بسیاری از کسانی که به ریاضی دان معروف بودند لقب فرائضی داشته اند.[۱۰] در عین حال تا دوره سیطره مسیحیان بر اسپانیا دانش ریاضی در میان مسلمانان آن جا رواج داشت. برای مثال گفته شده پادشاه قشتاله، آلفونس دهم، یا به قول ابن خطیب طاغیه روم در سال ۶۶۷ هجری مدرسه یا دارالترجمه ای در شهر مرسیه تأسیس کرد که نظارت بر فعالیت های آن را بر عهده یک ریاضی دان مسلمان به نام ابوبکر محمد بن رقوطی نهاد. در آن جا جمعی از مسلمانان، مسیحیان و یهودیان مشغول تحقیق در نوشته های عربی و ترجمه آنها به لاتینی بودند. [۱۱] به نظر می آید که در اسپانیای اسلامی به ریاضی همراه با دانش نجوم پرداخته می شده و ریاضی محض به اندازه نجوم مطرح نبوده است. البته ریاضی دانان مسلمان از نیمه دوم سده سوم هجری/ نهم میلادی در ضمن پرداختن به نجوم به ریاضی نیز توجه داشتند؛ از جمله در همین ایام نوعی از اعداد را که حروف الغبار خوانده می شد به جامعه اسپانیا معرفی کردند. گرچه این اعداد در شکل اندکی با ارقام هندی تفاوت داشتند، ولی اروپاییان از طریق اسپانیای اسلامی بود که با ارقام هندی آشنا شدند. [۱۲]

گیاه شناسی

مسلمانان اسپانیا به مطالعه علوم طبیعی به ویژه گیاه شناسی از خود علاقه وافری نشان می دادند. برخی از حکمرانان اندلس همانند عبدالرحمن دوم و عبدالرحمن سوم گاه عده ای را به شرق اسلامی می فرستادند تا انواع گیاهان را شناسایی کنند وگیاهان سودمند را به اسپانیا بیاورند. گیاه شناسان مسلمان گیاهان را هم به لحاظ ارزش دارویی و هم از نظر کشاورزی مورد توجه قرار می دادند. اغلب آنان از نیمه سده پنجم هجری/ یازدهم میلادی به بعد در اسپانیا و در شهرهای طلیطله،[toledo] اشبیلیه[seville] و غرناطه[Granada] خودنمایی کردند. در میان گیاه شناسان معروف اندلسی نام های ابن بصّال، ابن وافد، ابن حجاج، الغرناطی و ابوالخیر اشبیلی به چشم می خورد که همه آنان تقریباً هم عصر بودند. ابوعبدالله محمد بن ابراهیم بن بصال در طلیطله در زمان حکومت مأمون، از امرای بنو ذوالنون، که در این شهر و حوالی آن حکم می راند، زندگی می کرد. او در باغی که مأمون در دره تاجه ایجاد کرده بود به عنوان گیاه شناس مشغول فعالیت پژوهشی و آموزشی در مورد گیاهان بود. حاصل کار ابن بصّال در زمینه کشاورزی تدوین اثری برجسته با نام القصد و البیان بود که آن را به مأمون، حاکم طلیطله، اهدا کرد. این اثر با ترجمه اسپانیایی آن با همت خوزه ماریا و الیکروسا و محمد عظیمان در سال ۱۹۵۵ در تطوان منتشر شد.

یکی دیگر از گیاه شناسانی که در این ایام در طلیطله می زیست و همچون ابن بصّال در دستگاه مأمون خدمت می کرد ابومطرف عبدالرحمان معروف به ابن وافر (د ۴۶۷هـ) بود. از دیگر گیاه شناسان بزرگ اندلسی ابوعبدالله محمد بن مالک (د ۴۸۰هـ)،از شاگردان ابن بصّال است. او در دربار عبدالله بن بلکین بن بادیس، فرمانروای غرناطه، اشتغال داشت. از وی اثر بزرگی با عنوان زهارالبستان و نزهه الاذهان بر جای مانده که مشتمل بر دوازده بخش و ۳۶۰ فصل بوده و نسخه اصلی آن در کتابخانه های رباط، تطوان و غرناطه موجود است. [۱۳]

به نظرمی آید شهر اشبیلیه در زمینه پژوهش های کشاورزی از جایگاه برجسته ای برخودار بود؛ چنان که گیاه شناسانی همانند ابو عمر احمد مشهود به ابن حجاج و ابوالخیر­اشبیلی در این شهر در سده پنجم هجری به تحقیقات کشاورزی مشغول بودند؛ حاصل کار ابوالخیر تدوین کتابی با نام الفلاحه بود که در سال ۱۹۳۹ در شهر فاس منتشر شد. ابن حجاج نیز بر اساس ضابع یونانی و عربی در زمینه کشاورزی به تألیف اثری با عنوان­المقنع پرداخت. شاید بزرگترین گیاه شناس مسلمان اسپانیایی که نامش در اشبیلیه در اواخر سده ششم هجری در رشته کشاورزی بلند آوازه شد، ابوزکریا یحیی بن عوّام معروف به ابن عوام باشد. وی نویسنده مهم ترین دائره المعارف کشاورزی مشهور به کتاب الفلاحه است. اصل عربی این اثر، که مشتمل بر ۳۵ باب بوده به همراه ترجمه آن به زبان اسپانیایی توسط خوزه آنتونیوبنکاری[Jose Antonio Banqueri] در۱۸۰۲ در مادرید انتشار یافت. [۱۴] بانکوری که در سده هجدهم میلادی به تصحیح کتاب الفلاحه پرداخته بود در مقدمه آن خاطرنشان می کند: شیوه کشاورزی که ابن عوام از آنها سخن به میان آورده، هنوز چنان جدید به نظر می رسد که می توان از این فنون در جهت توسعه کشاورزی اسپانیا استفاده کرد. [۱۵]

مسلمانان اندلسی آثار ارزشمندی در مورد گیاهان تألیف کردند که در تعدادی از آنها همچون کتاب ابن عوّام جنبه کشاورزی گیاهان را مورد بحث قرار دادند، و در برخی دیگر بیشتر از حیث خواص دارویی آنها را بررسی کردند که در ا