پاورپوینت کامل مقاله، کارکردهای باور توحید عبادی در زندگی از دیدگاه آیات و روایات ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل مقاله، کارکردهای باور توحید عبادی در زندگی از دیدگاه آیات و روایات ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل مقاله، کارکردهای باور توحید عبادی در زندگی از دیدگاه آیات و روایات ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل مقاله، کارکردهای باور توحید عبادی در زندگی از دیدگاه آیات و روایات ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint :

>

چکیده

در میان اصول اعتقادات، اصل اساسی و کلیدی، «اصل توحید» است که پایه پذیرش باورهای دیگر می باشد. با دقت در مباحث توحیدی، به این نتیجه خواهیم رسید که این باورها، گام به گام به پیش می رود تا به نقطه اوج آن که توحید عبادی است، برسد. توحید عبادی؛ یعنی اعتقاد به این که تنها خداوند، شایستگی پرستش دارد. این باور که ظهور آن در رفتارها و اعمال، «اخلاص» نامیده می شود، آثار و کارکردهای فراوانی دارد.

این کارکردها در سبک زندگی انسان موحّد و نیز در سبک زندگی اجتماع توحیدی، تأثیرات آشکار و شگرفی خواهد داشت تا جایی که تمام زندگی، رنگ و بوی خدایی خواهد داشت و آدمی به مقام عبودیّتی که هدف از خلقت اوست، نایل می گردد.

ما در این مقاله برای بررسی تأثیرات این باور در زندگی، به تبیین پانزده کارکرد فردی توحید عبادی و سه کارکرد اجتماعی آن می پردازیم که عبارت اند از: تربیت الهی، ترک منیّت ها، خودخواهی ها، سالم ماندن از گناهان، آرامش روان، فراموش نکردن یاد خدا، لطافت و رقّت قلب، خوف از خدا، حکمت و بصیرت، نزول رزق الهی و احساس غنا و بی نیازی، اجابت دعا و رسیدن به خواسته ها، قبولی اعمال، ثواب عظیم، برخورداری از شفاعت انبیاء، خدایی شدن، اقتدار اجتماعی و استکبارستیزی، وحدت و یکپارچگی و رفع بسیاری از نابسامانی های اجتماعی.

مقدمه

ارزش هر انسان بر اساس باورها و اعتقاداتش سنجیده می شود؛ به همین جهت در دین مبین اسلام، سفارش های فراوانی نسبت به تفکّر و تأمّل پیرامون مباحث اعتقادی صورت گرفته است؛ به گونه ای که تقلید در اعتقادات پذیرفته نیست. در میان اصول اعتقادات، آن چه اصل محسوب می گردد، توحید است که پایه پذیرش باورهای دیگر می باشد.

این باورها گام به گام به پیش می رود تا در نهایت، به نقطه اوج آن که توحید عبادی و بندگی خالصانه الهی است، می رسد: «و ما خلقت الجنّ و الإنس إلا لیعبدون» (ذاریات:۵۶). این باور، سبک زندگی انسان را متحوّل می نماید؛ به گونه ای که تمام زندگی او رنگ و بوی خدایی گرفته و عبودیت و خدامحوری، اساس زندگی او را شکل می دهد: «صبغه الله و من أحسن من الله صبغهً» (بقره:۱۳۸).

بر این اساس، نقطه تکیه دعوت همه انبیاء نیز دعوت به توحید عبادی بوده و ایشان تمام توان خویش را برای ساختن جامعه توحیدی به کار گرفته اند: «و لقد بعثنا فی کلّ أمّه رسولاً أن اعبدوا الله واجتنبوا الطاغوت» (نحل:۳۶).

با این حال، متأسّفانه بیش تر تلاش هایی که تاکنون در جوامع دینی در جهت تبیین مباحث اعتقادی صورت گرفته، به مباحث علمی و ذهنی اختصاص یافته است و هنوز نمود این باور، در متن این جوامع به چشم نمی خورد. بنابراین برای دست یابی به سبک زندگی اسلامی، نیازمند نهضت تبیین و تحقّق این مرتبه از توحید هستیم.

از سویی دیگر (چه بپسندیم و چه نپسندیم)، نگاه بشر امروز به مسائل مختلف، حتی مباحث دینی، نگاه کارکردگرایانه است و تا به کارکردهای یک باور یا یک کردار اطمینان نداشته باشد، در آن جهت گام برنمی دارد و سبک زندگی خویش را بر آن بنا نخواهد کرد.

بر این اساس، یکی از وظایف مدافعان کیان دین، بررسی کارکردهای باورهای دینی، تبیین مطلوب آن ها و تلاش در جهت نشان دادن تحقّق آن هاست. در این نوشتار در حدّ توان، به بررسی و تبیین کارکردهای توحید عبادی و تأثیر آن در زندگی موحّدان می پردازیم.

مفهوم شناسی

۱- توحید

واژه «توحید»، مصدر باب «تفعیل»، از ماده «وَحَدَ» به معنای منفرد بودن است. این ماده در قرآن، بارها به کار رفته، امّا خود کلمه «توحید» در آیات قرآن نیامده است. معنای این واژه تقریباً برای همگان روشن است و به همین جهت در معنایی که در کتب لغت برای آن ذکر شده، از خود ماده «وَحَدَ» استفاده شده است (فراهیدی، ۱۴۱۰، ج ۳: ۲۸۱؛ ابن منظور، ۱۴۱۴، ج۳: ۴۵۱). گویا این ماده با رفتن به باب، معنای نسبت دادن به خود گرفته است: «وحّدته إذا وصفته بالوحدانیّه» (دغیم، ۲۰۰۱: ۲۰۰).

۲- عبادت

واژه «عبادت»، مصدر ماده «عَبَدَ» بوده و معانی «اطاعت»، «نهایت خضوع» و «تقدیس همراه با تذلّل» برای آن ذکر شده است. (مصطفوی، ۱۳۶۰، ج ۸: ۱؛ قرشی، ۱۳۷۱، ج ۴: ۲۷۹؛ طریحی، ۱۳۷۵، ج ۳: ۹۲؛ راغب اصفهانی، ۱۴۱۲: ۵۴۲؛ ابن منظور، ۱۴۱۴، ج ۳: ۲۷۰؛ فراهیدی، ۱۴۱۰، ج ۲: ۴۸) جوهری در صحاح، اصل عبودیّت را «خضوع» می پندارد؛ لکن علامه طباطبایی، این معانی را لازمه معنای لغوی آن می داند: «عبد، همان مملوک بودن است؛ چه انسان و چه فردِ دارای شعور دیگر (مانند آسمان و زمین)»؛ لازمه ی این چنین تسلیمی، خضوع و تذلّل است (طباطبایی،۱۴۱۷، ج ۱: ۲۴). بر این اساس، معنای فارسی عبادت، «بندگی» است؛ یعنی خود را در بند نهادن و این بند را پیوسته بر گردن خود استوار داشتن. بنابراین، تسلیم شدن برای هر چیز و در برابر هر کس، همان بندگی آن است که لازمه آن، خضوع و تذلّل می باشد.

۳- اخلاص

واژه «اخلاص» از ماده «خَلَصَ» و به معنای «پیراستن» و «صاف شدن» است. (ابن منظور، ۱۴۱۴، ج ۷: ۲۶؛ قرشی، ۱۳۷۱، ج۲: ۲۷۲)

تبیین توحید عبادی

۱– تعریف عبادت

شناخت خدای یگانه به عنوان کامل ترین ذات با کامل ترین صفات، منزّه از هرگونه نقص و کاستی و شناخت رابطه او با جهان که آفرینندگی و نگهداری و فیّاضیت، عطوفت و رحمانیت است، عکس العملی در ما ایجاد می کند که از آن به «پرستش»، «عبادت» و یا «بندگی» تعبیر می شود. (مطهری، ۱۳۸۹، ج ۲: ۹۷)

بیشتر تعاریف اهل لغت و مفسران از عبادت، پیرامون معنای لغوی آن است که آن را به نهایت خضوع و خشوع، تفسیر می نمایند؛ در حالی که خضوع و خشوع هر چه هم بسیار باشد، نمی توان آن را عبادت خواند؛ زیرا در این صورت، باید احترام و خضوع فراوان نسبت به پدر و مادر و یا استاد را عبادت ایشان دانست؛ حال آن که همان خداوندی که بارها فرموده است: «ألاّ تعبدوا إلاّ الله» (هود:۲ و ۲۶؛ فصلت:۱۴؛ احقاف:۲۱)، خود، نسبت به والدین چنین توصیه می نماید: «واخفض لهما جناح الذلّ من الرحمه» (إسراء:۲۴) و یا دستور می دهد که برای احترام به حضرت آدم ) ع (، بر او سجده نمایند: «و إذ قلنا للملائکه اسجدوا لآدم» (بقره:۳۴) (سبحانی، ۱۴۱۲: ۷۸؛ ۱۴۲۵، ج ۱: ۵۷).

۲- تعریف توحید عبادی

پیش از بیان تعریف، ناگزیر به طرح یک مقدّمه هستیم و آن این که ما دو گونه توحید داریم: الف) توحید نظری که خود سه مرتبه را دربرمی گیرد: ذاتی، صفاتی و افعالی. ب) توحید عملی: در توحید عملی، سخن از این است که انسان چه کند تا خط مشی زندگی او موحّدانه باشد. توحید نظری، متضمّن تأمین حُسن اندیشه و گزارش علمی سالک و توحید عملی، تأمین کننده حُسن انگیزه و گرایش عملی اوست و صعود سالک، بدون این دو بال، ممکن نیست. (جوادی آملی، بی تا: ۵۱۰) توحید عبادی، یکی از مهم ترین جلوه های توحید عملی شمرده می شود. توحید عبادی؛ یعنی تنها و تنها خداوند، شایستگی پرستش دارد.

اکنون اگر به این نکته، دقّت نمائیم که به هر کاری که مشغول می شویم و یا از انجام هر کاری که خودداری می کنیم، در حقیقت گوش دادن به کلام خدا یا اولیائش و یا گوش دادن به شیطان و نفس امّاره است و بنا بر روایت امام باقر (ع)که می فرماید: «هرکه به گوینده ای گوش سپارد، او را بندگی کرده است؛ اگر آن گوینده از خداوند بگوید، شنونده، خدا را عبادت کرده و اگر از شیطان بگوید، شیطان را عبادت کرده باشد» (کلینی، ۱۳۶۵، ج۶۲: ۴۳۴)،

پس، تمام زندگی انسان، عبادت است؛ حال، یا عبادت پروردگار یکتا و یا عبادت نفس، شیطان، مال، مقام و… چه بسا کلام حضرت علی (ع)درباره وظایف انبیاء نیز مؤیّد این تفسیر باشد؛ چرا که ایشان می فرماید: «فبعث الله محمداً بالحق لیخرج عباده من عباده الأوثان إلی عبادته و من طاعه الشیطان إلی طاعته» (نهج البلاغه:خ۱۴۷).

بنابراین انسان ها فطرتاً اهل پرستش و عبادت اند و کار انبیاء، تنها هدایت و جهت دهی آن نیاز فطری است تا در مصداق یابی معبود، اشتباه نکرده و به پرستش و عبادت بت ها و یا شیاطین نپردازند. در این صورت، معنای «توحید عبادی»، این خواهد بود که انسان، اقرار داشته باشد که تنها یک موجود، قابلیّت پرستش و اطاعت دارد و در نتیجه می باید که تمام زندگی انسان موحّد، طاعت خداست و ذرّه ای شرک (بت پرستی، خودپرستی، مال پرستی، شهوت پرستی و…) در آن راه ندارد.

مؤیّد دیگر ما نسبت به این تفسیر، آن است که امام صادق ) ع (، نشانه اخلاص در گفتن ذکر «لا إله الاّ الله» را که شعار توحید عبادی است، دوری جستن از محرّمات الهی می داند: «من قال لا إله إلاّ الله مخلصاً دخل الجنّه و إخلاصه أن یحجزه لا إله إلاّ الله عمّا حرّم الله» (مجلسی، ۱۴۰۴، ج۸: ۳۵۹)؛ «هر کس مخلصانه لا إله الاّ الله بگوید، به بهشت رود و اخلاصش به این است که لا إله الاّ الله، او را از آنچه خداوند حرام کرده است، باز دارد».

از این بالاتر آن که حضرت در روایت دیگری، ویژگی «بنده خدا» را آن می داند که در تمام حرکات و سکنات خود، نیّت خالص داشته باشد؛ گویا وصف «عبد»، تنها با این شیوه از زندگی، سازگار است: «لابدّ للعبد من خالص النیّه فی کلّ حرکه و سکون، إذا لو لم یکن بهذا المعنی یکون غافلاً و الغافلون قد وصفهم الله بقوله: أولئک کالأنعام بل هم أضل أولئک هم الغافلون (أعراف:۱۷۹)» (امام صادق ) ع (، ۱۴۰۰: ۳۹). «بنده باید در تمام حرکات و سکنات خود نیّت خالص داشته باشد؛ زیرا اگر چنین نباشد، غافل است و غافلان را خداوند چنین وصف کرده است که آنان هم چون چارپایانند و بلکه گمراه ترند».

۳- تعریف اخلاص

خواجه عبدالله انصاری در تعریف اخلاص می گوید: «اخلاص، صافی نمودن عمل از هرگونه خلط و ناخالصی است» (خمینی، ۱۳۷۸: ۳۲۸)؛ به عبارت دیگر «اخلاص، پاک کردن نیّت از شرک و ریاست» است (مهدوی کنی، ۱۳۷۶: ۴۱۰). حضرت امام صادق (ع)نیز در بیان معنای اخلاص می فرماید: «العمل الخالص الذی لا ترید أن یحمدک علیه أحد إلاّ الله عزّوجل» (کلینی، ۱۳۶۵، ج۲: ۱۶)؛ «عمل خالص، آن است که نخواهی کسی جز خداوند، تو را بر انجام آن بستاید».

پیچیدگی حیله های شیطان و فریب کاری های نفس، به گونه ای است که گاهی خود انسان هم به راحتی، متوجّه آن ها نخواهد بود. چه بسیار اعمالی که انسان برای انجام آن ها، خود را به رنج و زحمت می اندازد و گمان می برد که آن اعمال، خالصانه برای خداست؛ حال آن که در انجام آن اعمال، فریب خورده و از آفت آن ها بی خبر مانده است: «و ما یؤمن أکثرهم بالله إلاّ و هم مشرکون» (یوسف:۱۰۶).

رابطه میان اخلاص و توحید عبادی

پیش تر گفتیم که توحید عبادی، به معنای یگانگی در شایستگی پرستش و وصف خداوند است و موحّد اقرار می کند که تنها یک موجود، قابلیّت پرستش و عبادت دارد؛ اما اخلاص، وصف افعال و اعمال انسان است. عمل باید فقط برای خداوند و خالی از هرگونه ناخالصی باشد. اثر اعتقاد به توحید عبادی در افعال انسان، همان اخلاص است؛ چراکه نتیجه اقرار به عبودیت برای پروردگار، دل بستن به او و دل کندن از غیر اوست.

در این صورت معنا ندارد که بنده به کسی، غیر از خدای خویش امید داشته باشد. در نتیجه، اخلاص در عبادات و رفتارهای او ظاهر خواهد شد و ارزش آن عبادات و اعمال هم به اخلاص است. امام باقر (ع)می فرماید: «لایکون العبد عابداً لله حقّ عبادته حتّی ینقطِع عن الخلق کلّهم إلیه فحینئذ یقول: هذا خالص لی، فیقبّله بکرمه» (مجلسی، ۱۴۰۴، ج۶۷: ۱۱۲)؛ «بنده، خدای را چنان که حقّ عبادت اوست، عبادت نمی کند، مگر آن گاه که از همه خلق بریده، به خداوند روی آورد. در این هنگام، خداوند می فرماید: این، خالص برای من است و به لطف و کرم خویش، او را پذیرا شود».

حال اگر عبادت را به معنای محدود آن بگیریم، دایره مصادیق اخلاص، وسیع تر خواهد بود؛ زیرا اخلاص در رفتارهای غیرعبادی هم معنا دارد. اما اگر عبادت را به معنای وسیع آن قلمداد کنیم که سراسر زندگی انسان را در برمی گیرید، در این صورت، توحید عبادی؛ یعنی اقرار به این که تنها او قابلیت پرستش و اطاعت دارد.

پس تمام زندگی باید تنها عبادت و بندگی او باشد و این ممکن نیست، جز این که اخلاص، سراسر زندگی موحّد را فراگیرد و همواره ندا دهد: «إنّ صلاتی و نسکی و محیای و مماتی لله ربّ العالمین* لا شریک له و بذلک أمرت و أنا أولّ المسلمین» (أنعام:۱۶۲-۱۶۱). یکی از نتایج مهمی که از این ارتباط عمیق میان توحید عبادی و اخلاص به دست می آوریم، آن است که می توانیم در تبیین مباحث آینده، به خصوص، بررسی کارکردهای توحید عبادی، از آیات و روایات باب اخلاص نیز مدد بجوئیم.

آثار توحید عبادی در زندگی فردی

الف) آثار و کارکردهای دنیوی

۱- تربیت الهی

یکی از مهم ترین آثار تحقّق یافتن توحید عبادی، تربیت الهی است. هنگامی که تمام توجّه بنده، خداوند باشد و تنها در جهت پرستش و رضایت او گام بردارد و دوست دارد آن گونه باشد که خدا می پسندد، خداوند هم اصلاح و تربیت او را به عهده می گیرد و او را برای عبادت و بندگی خویش تربیت می نماید. از پیامبر اکرم ( ص ) روایت شده است که خداوند می فرماید: «لا أطّلِع علی قلب عبد فأعلم منه حبّ الإخلاص لطاعتی لوجهی و ابتغاء مرضاتی إلاّ تولّیت تقویمه و سیاسته» (مجلسی، ج۸۲: ۱۳۶)؛ «هرگاه دل بنده ام را بنگرم و دریابم که از روی اخلاص و برای خشنودی من طاعتم را به جا می آورد، اصلاح و تربیت او را خود به عهده می گیرم». این تربیت تا جایی پیش می رود که خداوند، بنده را خالص برای خود قرار داده و ندا سرمی دهد: «و اصطنعتک لنفسی» (طه:۴۱)؛ «و من تو را برای خودم ساختم (و پرورش دادم)».

۲- ترک منیّت ها و خودخواهی ها

بنده ای که خدا را شناخت و فقط او را شایسته پرستش یافت، تنها خداخواه است و به خواسته های او می اندیشد و بنابراین، از منیّت ها و خودخواهی ها دور می گردد. بنده موحّد حتّی نسبت به آن چه از مال دنیا در اختیار اوست، احساس ملکیّت ندارد و همه چیز را از آن خداوند و ابزار بندگی او می داند.

این بینش توحیدی، یکی از مهم ترین بنیان های اخلاق نیکو و رفتارهای شریعت پسند است؛ به همین جهت هنگامی که عنوان بصری از امام صادق (ع)می پرسد: «حقیقت عبودیّت چیست؟»، حضرت این گونه پاسخ می دهد: «حقیقت بندگی سه چیز است: اول آن که بنده در آن چه خداوند به او عطا فرموده است، برای خود مالکیتی در نظر نمی گیرد؛ زیرا بندگان، مالک چیزی نبوده و مال را متعلّق به خدا می دانند و آن را هر جا که خداوند عزّوجل فرمان داده است به مصرف می رسانند. دوم آن که بنده برای خود تدبیر و چاره اندیشی نمی کند. سوم آن که تمام اشتغالش به چیزهایی است که خداوند، او را به انجام آن ها فرمان داده یا از آن ها باز داشته است… این نخستین درجه پرهیزگاران است» (مجلسی، ۱۴۰۴، ج۱: ۲۲۵).

۳- سالم ماندن از گناهان

وقتی بنده در اثر اعتقاد به توحید عبادی، از تربیت الهی بهره مند شود و از خودخواهی ها رهایی یابد، زمینه انجام بسیاری از گناهان از بین می رود و نعمت سلامت از گناهان نصیب او می گردد. در کتاب مصباح الشریعه، از قول امام صادق (ع)چنین نقل شده است: «أدنی مقام المخلص فی الدنیا السلامه من جمیع الآثام» (امام صادق ) ع (، ۱۴۰۰: ۳۷)؛ «پائین ترین مرتبه کسی که عملش، محض برای خداست، سالم ماندن از همه گناهان است».

۴- آرامش روان

آرمان شهری که بشر به دنبال آن است، فضایی است که پر از آرامش، شادکامی و سلامت روانی باشد؛ حال آن که امروزه بیشترین مریضی ها و ناراحتی های جسمی به سبب ناآرامی های روانی است. به نظر می رسد اساسی ترین عامل این ناآرامی ها، آن است که آدمی، خویشتن را به درستی نشناخته و نمی داند به دنبال چیست و با چه چیزی به آرامش می رسد.

تلاش های شبانه روزی او در راه تأمین معاش، رسیدن به ثروت و قدرت، تفریحات و لذّت های متنوّع، هیچ یک این نفس متلاطم او را آرام نمی گرداند؛ بلکه چه بسا روز به روز بر ناآرامی و نارضایتی اش می افزاید. اگر انسان بداند که روح او اهل این دنیا نبوده از عالم امر آمده است و تنها با انس گرفتن با آن عالم، آرام می شود، در سبک زندگی خویش تجدید نظر نموده و دل به عبادت پروردگار می سپارد تا خود را از این دام گه رها نماید.

از سوی دیگر، اعتقاد به توحید عبادی و آن گاه به جاآوردن عبادات خالصانه، یاد خدا را در دل ها زنده می کند: «إنّنی أنا الله لا إله إلاّ أنا فاعبدنی و أقم الصلوه لذکری» (طه:۱۴). یاد خدا که انس با عالم ملکوت است، آرام بخش دل ها خواهد بود: «ألا بذکر الله تطمئنّ القلوب» (رعد:۲۸).

یکی از علل دیگر ناآرامی ها در انسان، تضادّ خواسته هاست؛ یعنی امیال مختلف انسانی، هر یک انسان را به سویی می کشاند و پاسخ به هر یک، موجب از دست دادن و یا کم رنگ شدن دسترسی به خواسته دیگر می شود. این ناکامی ها، وجود آدمی را متلاطم می نماید. اما انسانی که به توحید عبادی، معتقد بوده و سبک زندگی خویش را بر اساس عبادت خداوند شکل داده است، همه خواسته هایش را با سنگ محک عبودیت می سنجد و آن چیزی را برمی گزیند که او را در این مسیر، بهتر به پیش می برد.

در این صورت، ناکامی ها و دشواری های دنیایی، او را نگران نخواهد کرد. حضرت رسول ( ص ) می فرماید: «أفضل الناس من عشق العباده فعانقها و أحبّها بقلبه و باشرها بجسده و تفرّغ لها فهو لایبالی علی ما أصبح من الدنیا علی عسر أم علی یسر» (کلینی، ۱۳۶۵، ج۲: ۸۳)؛ «برترین مردم کسی است که عاشق عبادت شود؛ پس دست در گردن آن آویزد و از صمیم دل، دوستش بدارد و با پیکر خود با آن درآمیزد و خویشتن را وقف آن گرداند؛ پس چنین شخصی را باکی نباشد که دنیایش به سختی گذرد یا به آسانی».

از دیگر سو در صحنه اجتماع نیز درخواست ها و انتظارات متعدّد، نسبت به انسان وجود دارد که در اغلب موارد، امکان جلب رضایت همگان میسّر نیست و کسی که برنامه کار و زندگی اش را بر اساس راضی کردن ایشان تنظیم کرده باشد، همیشه در نگرانی به سر خواهد برد؛ چرا که همیشه کسی هست که از او راضی نیست.

اما بنده موحّد با اخلاص در عمل، تنها به خدا می اندیشد و از بند توجّه به خلایق و افکار و انظار ایشان رهایی می یابد. امام علی ( ع )، در بیانی کوتاه و پرمغز فرموده است: «بالإخلاص یکون الخلاص» (کلینی، ۱۳۶۵، ج۲: ۴۶۸)؛ «تنها به وسیله اخلاص می توان به رهایی دست یافت».

۵- فراموش نکردن یاد خدا

بنده ای که به توحید عبادی اعتقاد دارد و در عمل، اخلاص می ورزد، با یاد خداوند زندگی می گذراند و دچار گرفتاری فراموشی خداوند نمی شود. امام رضا (ع)در بیان حکمت عبادت می فرماید: «لئلاّ یکونوا ناسین لذکره و لا تارکین لأدبه و لا لاهین عن أمره و نهیه إذا کان فیه صلاحهم و قوامهم» (صدوق، ۱۳۸۷، ج۲: ۱۰۳)؛ «تا این که مردم، یاد خدا را فراموش نکنند و آداب او را وانگذارند و از اوامر و نواهی او غافل نشوند؛ زیرا درستی و قوام مردمان در این است».

۶- لطافت و رقّت قلب

عبادت خالصانه الهی، موجب می شود که انسان با عالَم ملکوت، مرتبط باشد و از لطافت آن عالم بهره ببرد و در نتیجه به سنگ دلی و خشک روحی دچار نشود. امام رضا ) ع (، در ادامه روایتی که در فلسفه عبادت از ایشان نقل شد، می فرماید: «فلو ترکوا بغیر تعبّد لطال علیهم الأمد فقست قلوبهم» (صدوق، ۱۳۸۷، ج۲: ۱۰۳)؛ «اگر بدون تعبّد، به حال خود رها می شدند، پس از مدّتی دل هایشان سخت می شد».

۷- خوف از خدا

بر اساس روایات، یکی از نعمت های الهی، خداترسی است که اگر نصیب بنده شود، آثار ارزشمندی در زندگی او خواهد داشت (رک.به: کلینی، ۱۳۶۵، ج۵: ۳۲۷). اما زینت های زندگی دنیایی از یک سو و مکائد شیطان قسم خورده از سویی دیگر، خداترسی را از انسان می گیرد.

امام سجاد (ع)در مناجات شاکین می فرماید: «إلهی إلیک أشکو قلباً قاسیاً مع الوسواس متقلّباً و بالرین و الطبع متلبّساً»؛ «خدایا به تو شکایت می کنم از دلی سخت که به دست وسوسه بگردد و زنگار خودسری و خوی