پاورپوینت کامل عقل تا کجا؟ ۶۹ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل عقل تا کجا؟ ۶۹ اسلاید در PowerPoint دارای ۶۹ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل عقل تا کجا؟ ۶۹ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل عقل تا کجا؟ ۶۹ اسلاید در PowerPoint :

>

چکیده

می توان ما حصل مقاله را اینگونه تحریر نمود که استفاده از عقل به دو صورت امکانپذیر است:

۱- عقل بهعنوان منبع و دلیل مورد استفاده قرار گیرد که این مورد در مستقلات عقلیه و بدیهیات و در اصول اعتقادات واصل شرایع و ادیان ثابت است.

۲- عقل به عنوان ابزار استنباط و چراغ و روشنایی راه فقیه برپایه مواجه با نصوص و متون دینی کاربرد و کارایی دارد و بحث حجیت عقل در احکام شرعی در این زمینه مطرح میگردد

نکته دیگری که باید به آن توجه نمود آن است که شاید بتوان گفت علت آنکه آن دسته از فقهای شیعه که بحث حجیت عقل را به طور مستقل مطرح کردهاند و آن را به عنوان یکی از منابع استنباط احکام شمردهاند به خاطر تقارن با فقه و اصول اهل تسنن بوده است که بخشی از سعی علمای شیعه معروف این میگردیده است که پاسخ اشکالات اهل تسنن را بدهند فلذا ایشان در مواجه و مقابله با اهل تسنن بحث حجیت عقل را به عنوان منبع حکم شرعی مطرح نمودهاند.

در تعالیم مترقی اسلام آن مقدار که از عقل ستایش به عمل آمده است از کمتر مقوله ای اینگونه تمجید شده است و این ستایش به گونه ای است که به کاربرد و کارایی عقل و تأثیر آن در شناخت واقعیت ها و تمییز درستی از نادرستی از ابعاد مختلف اعتقادی، عبادی، فردی، اجتماعی و. …. نظر دارد و از مجموع آنها می توان اعتبار و اهمیت حجیت ذاتی عقل را که مورد تصریح شرع نیز قرار گرفته است نتیجه گرفت.

در اصول کافی ج ۱ ص ۱۶ از امام کاظم (علیه السلام) نقل شده است که آن حضرت به هشام فرمودند«یا هشام ان لله علی الناس حجتین حجه ظاهره و حجته باطنه فاماالظاهره فاالرسل و الانبیائ و الائمه (علیهم السلام) و اما الباطنه فاالعقول.

همچنین امیر المومنین علی علیه السلام می فرماید: العقل شرع من داخل و الشرع عقل من خارج»

روایات در باب مدح عقل و تعیین جایگاه والای آن بسیار وارد شده است که این نوشته را مجال ذکر همه آنها وجود ندارد.

بدیهی است که والاترین معرفت ها، معرفت الله است و یکی از اصلی ترین ملاک ها در معرفت خداوند، عقل می باشد که« العقل ما عبد به الرحمن و اکتسب به الجنان» و اگر عقل در وادی معرفت خدا و معارف اصولی و زیر بنای اعتقاد بشر مثل توحید و نبوت و معاد و عدل و. .. معتبر است پس دلیلی ندارد که پای عقل را در وادی شناخت حسن و قبح احکام در بند کنیم و آن را حجت ندانیم.

قبل از شروع کردن و وارد شدن در بحث دلالت و حجیت دلیل عقل لازم است مقدماتی را متذکر شویم:

نظام تشریع همانند نظام تکوین فقط در اختیار پروردگار و تحت اراده اوست و هیچ کس جز خداوند حق تشریع و وضع احکام شرعی را ندارد و آن چه وظیفه انبیاء علیهم السلام بوده است تبلیغ و بیان احکام خداوند است «و ما علی الرسول الا البلاغ»

صدور حکم تشریعی از دیگران با دو شرط امکان پذیر است: ۱- اینکه با اذن پروردگار باشد (سوره ص آیه ۲۶) ۲- اینکه حکم او به حکم خدا باز گردد و در حقیقت حکم به دلخواه و به صورت مستقل بدون اینکه از ناحیه خدا باشد وضع نشود.

۲- عموم فقهای اسلامی با صرف نظر از مذاهب مختلفی که دارند در اهم منابع استنباط با یکدیگر اشتراک نظر دارند دورکن اساسی که مورد اتفاق تمام فرق اسلامی است در بدست آوردن احکام است، قرآن و سنت میباشد و البته اختلاف و تفاوتی که در بین آنها (فرق مختلف) وجود دارد در نحوه برداشت از قرآن و در محدوده سنت و در محدوده حجیت اجماع و در میزان ارزش عقل می باشد.

یکی از منابع شناخت و معارف بشری در همه زمینه های مادی و معنوی عقل است و در حقیقت وحی و سنت برای تقویت و رشد اندیشههای ناب و سلیم آمده تا در میدان هایی که گسترده تر از جولانگاه اندیشه بشری است آن را یاری دهد.

بنابراین جایگاه عقل در تبیین ابهام ها و تشریح پیچیدگی ها و تمییز بسیاری از مسائل و احکام، در راستای شناخت واقعیت و از آن جمله استنباط احکام الهی جای انکار ندارد.

گرچه میزان کارایی و ضوابط و شرایط و کیفیت و گستره دلیل عقل مجال تأمل و بررسی و تحقیق را به گونه تفصیلی داراست ولی توضیح تمام آنها از حوصله این مقاله خارج است فلذا لازم است که برای روشنتر شدن بحث حجیت و مقدار دلالت عقل در موضوعاتی چون:

۱- سیر تاریخی بحث عقل

۲- بحث از حسن و قبح ذاتی در افعال

۳- دلایل عقل گرایان بر اثبات حسن قبح عقلی

۴- ملازمه میان حکم عقل و شرع

۵- جایگاه عقل در قلمرو استنباط

۶- جایگاه عقل در معارف اسلامی

۷- قلمرو عقل در شناخت حقایق

۸- عقل به عنوان ملاک لزوم تعبد به احکام شرع

۹- عقل به عنوان حاکم و تشریع کننده در عرض نقل

۱۰- عقل به عنوان حکم در منطقه الفراغ

۱۱- عقل به عنوان ابزار استدلالی اصولی و فقهی

۱۲- عقل به عنوان ملاک اصول عملیه

۱۳- عقل به عنوان پشتوانه اصول عملیه و مباحث شبیه به آن بررسی گردد.

فصل اول تعریف دلیل عقل

با وجود اینکه اندیشمندان و علمای شیعه از دیرباز از عقل به عنوان منبع اجتهاد و دسترسی به احکام سود جستهاند، ولی کمتر کسانی به تعریف آن پرداخته اند اولین کسی که در کتاب اصولی خود عقل را تعریف کرده است شیخ طوسی است که می فرماید: عقل یک رشته از علوم است که وقتی در انسان جمع می شود عاقل می گردد.

پس از ایشان دانشمندان عقل گرای شیعی چون علامه حلی، وحید بهبهانی و شیخ انصاری از عقل تعریفی بدست نداده اند ظاهرا نخستین کسی که در علم اصول به طور مدون دلیل عقل را تعریف نموده است میرزای قمی است وی دلیل عقل را حکم عقلی می داند که توسط آن به حکم شرعی می رسند و از علم به حکم عقلی، علم به حکم شرعی بدست می آید.

دیگران هم تعریف های متعددی از عقل ارائه نموده اند که نقطه مشترک همه آنها این است که دلیل عقل یعنی درک و حکم عقل، نسبت به امری که می توان حکم شرعی را از آن بدست آورد.

فصل دوم پیشینه تاریخی

با آنکه حجیت عقل از دیرباز مورد توجه اندیشمندان وفقهای شیعی قرار گرفته است مع الوصف نمی توان زمان معینی را برای نخستین مراحل راه یافتن آن در امر استنباط تعیین نمود.

با توجه به کتابهای سرائر و مختلف می توان حدس زد که عقل در اواسط قرن چهارم هجری در صحنه استنباط احکام شرعی به عنوان طریق معتبر دستیابی به وحی وارد شده است.

البته باید به این نکته توجه داشت که قبل از آن نیز در کلمات بسیاری از فقها اشاره ای اجمالی به موضوع حجیت عقل شده است ولی ایشان باب مستقلی را به عنوان حجیت عقل اختصاص نداده اند.

در میان اندیشمندان اسلامی افرادی چون: ابوحامد محمد غزالی در کتاب المستصفی فی علم الاصول ج ۱ ص ۱۲۷ و شیخ یوسف بحرانی در الحدائق الناظره ج ۱ ص ۴۰ محقق بزرگ میرزا ابوالقاسم قمی صاحب قوانین الاصول و آیه اله محمدکاظم خراسانی صاحب کفایه الاصول به این بحث اشاره نموده اند.

آنچه از مدارک استفاده می شود این است که نخستین بار عقل توسط مجتهد نو پرداز ابوعلی ابن جنید در ردیف منابع اجتهاد و مورد استنباط حکم شرعی قرار گرفت.

پس از او شاگرد او فقیه بزرگ شیخ مفید در رساله اصولی خود به مبحث عقل اشاره کرده است و می نویسد اصول احکام عبارتست از کتاب سنت و سخنان معصوم وی سپس در ادامه می نویسد از سه راه می توان به این اصول دست یافت:

۱- از طریق شفاهی

۲- از طریق اخبار

۳- از راه عقل و اندیشه

پس از شیخ مفید شیخ الطائفه طوسی به توضیح نقش عقل در شناخت مسائل و موضوعات احکام پرداخته است.

پس از او محقق جوان و پر نبوغ ابن ادریس برای دستیابی به احکام در مواردی که نص و اجماع وجود نداشته باشد عقل را به عنوان یک منبع شناخت مطرح کرده است پس از ابن ادریس محقق علی الاطلاق و صاحب شرایع الاسلام به گونه صریح از عقل به عنوان منبع استنباط احکام یاد کرده است.

حسن و قبح عقلی در افعال

از آنجا که فقه متکفل بیان حکم افعال مکلفین است از دیرباز در مباحث حجیت عقل مسئله حسن و قبح عقلی در افعال را مطرح نمودهاند.

صورت مسئله به این شکل است که افعال انسان بدون اینکه درباره آنها در فقه اسلامی اظهار نظر شده باشد. آیا به خودی خود دارای حسن و قبح عقلی است یا اینکه اتصاف افعال به حسن و قبح بستگی به بیان از جانب شارع دارد و افعال با صرف نظر از حکم شرعی دارای حسن و قبح نیست.در تاریخ اندیشه و تفکر کلامی دو بینش متفاوت در این خصوص وجود دارد:

الف- بینشی که معقتقد است افعال انسان با قطع نظر از بیان شارع دارای حسن و قبح است البته هرگاه شارع آن فعل حسن را دارای مصلحت شدید و ملزمه دید آن را واجب می کند و اگر فعل دارای قبح و مفسده شدید باشد آن را تحریم می کند. در میان اندیشمندان اسلامی معتزله گروهی از متکلمین اهل سنت هستند که حسن و قبح را پذیرفته اند ولی در این که آیا این حسن و قبح برای افعال ذاتی است یا خیر اختلاف دارند.

ب- بینشی که معتقد است افعال انسان با قطع نظر از حکم و بیان شارع دارای حسن و قبح نیست «ما حسنه الله فهو حسن و ما قبحه فهو قبیح» فلذا بنابراین نظریه حسن و قبح افعال به یک امر واقعی بازگشت ندارد و یک امر اعتباری است که منوط به وضع شارع است. اشاعره از معتقدین و قائلین به این نظریه می باشند.

البته در خصوص حسن و قبح مباحث متعدد و متنوعی از قبیل اینکه حسن و قبح به نحو علیت تامه باشد یا به نحو اقتضاء باشد یا هیچ یک از این دو، دلایل مجوزین و مانعین و. … وجود دارد که مطرح نمودن آنها در این مختصر نمی گنجد.در بررسی نظریه علمای امامیه پس از تقسیم ایشان به اخباری و اصولی متوجه این نکته می شویم که اخباری ها نظری شبیه به نظر اشاعره که بینش دوم را اتخاذ نموده اند دارند و اصولی ها معتقدند که عقل به تنهایی و بدون کمک شرع توانایی ادراک برخی از حسن و قبح ها را دارد.

ملازمه میان حکم عقل و شرع

یکی از مباحثی که به دنبال پذیرش حسن و قبح ذاتی افعال و امکان دستیابی عقل به شناخت آنها مطرح شده است ملازمه میان حکم عقل و شرع است در خصوص ملازمه هم بین اندیشمندان اختلاف نظر وجود دارد.

بیشتر آنان معتقدند که هرگاه عقل از شوائب و انگیزه ها و عوامل غیر عقلانی خالی باشد و فقط به ملاک عقلانی محض و خالص، حسن و قبح امری را درک کند شکی نیست که حکم عقل در چنین موردی با حکم شرع ملازمه دارد یعنی از حکم عقل کشف می شود که شارع هم در مورد آن مسئله حکمی نظیر و موافق حکم عقل دارد چرا که شارع رئیس عقلاء است همانطور که اگر درهرجایی شرع به حسن و قبح فعلی تصریح کرد چنانچه ملاک های واقعی آن حکم برای عقل نیز آشکار شود عقل نیز حکمی همانند حکم شرع خواهد داشت فلذا اصولی ها مثل معروفی دارند که «العقل و الشرع یتطابقان»

براین اساس معتقدان به تلازم قاعده «ما حکم به الشرع حکم به العقل » را از ادله استنتاج کرده اند:

از این گزاره ک