پاورپوینت کامل نقد کتاب عملیات آژاکس ۱۰۸ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل نقد کتاب عملیات آژاکس ۱۰۸ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۰۸ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل نقد کتاب عملیات آژاکس ۱۰۸ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پاورپوینت کامل نقد کتاب عملیات آژاکس ۱۰۸ اسلاید در PowerPoint :

«عملیات آژاکس» عنوان کتابی است که در سال ۱۳۸۲ وارد بازار نشر کشور شده است. این کتاب که به بررسی اسناد مداخلات سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) در کودتای ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲ اختصاص دارد، توسط ابوالقاسم راه چمنی ترجمه شده و مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین المللی معاصر ایران آن را منتشر کرده است. در بخش ترجمه، فصل بندی و دسته بندی اسناد با توجه به موضوع براندازی دولت مصدق صورت گرفته و بخش پژوهش به نقد و بررسی محورهای عمده ای چون نقش حزب توده، مطبوعات، اوباش، نظامیان، روحانیت، افکار عمومی.. . در عملیات براندازی اختصاص دارد.

دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایران طی نقدی در ارتباط با این کتاب می نویسد:«عملیات آژاکس» عنوانی است که از سوی طراحان کودتای ۲۸ مرداد برای سلسله برنامه ریزیها و اقدامات منتهی به این واقعه تلخ انتخاب شد. نتیجه این عملیات که پس از سرکوب شدید مردم به استقرار مجدد حکومت وابسته و استبدادی پهلوی انجامید تضمین کننده منافع بیکران اقتصادی و سیاسی آمریکا و انگلیس در ایران طی یک دوره ۲۵ ساله بود.

هرچند در مورد نقش آمریکا و انگلیس در طراحی و اجرای این کودتای سیاه، جای هیچ شک و شبهه ای باقی نمانده و از آن تاریخ تاکنون در این باره بسیار سخن گفته شده است، اما اسناد انتشار یافته درباره این واقعه توسط سیا در سال ۲۰۰۰ میلادی، جزئیات بسیاری را در این باره بازگو کرده است. خوشبختانه گردآوری این اسناد در کتاب «عملیات آژاکس» امکان مطالعه و بررسی بهتر این مقطع از تاریخ کشورمان را بخوبی فراهم آورده است.

کتاب «عملیات آژاکس» شامل دو بخش کلی است؛ در بخش اول اسناد «سیا» درباره کودتای ۲۸ مرداد در پنج فصل تنظیم و ارائه شده است. در فصل نخست طرح مقدماتی عملیات آژاکس، در فصل دوم طرح اجرایی این عملیات و در سومین فصل، گزارش «دونالد ن.ویلبر» را که خود مستقیماً در برنامه ریزی و اجرای این طرح مشارکت داشته است می خوانیم.

این گزارش در سال ۱۹۵۴م. توسط وی نوشته و به مقامات سیا ارائه شد تا ضمن ثبت تجربیات آمریکا در طراحی برنامه های کودتا، امکان بهره برداری از آنها در عملیات مشابه نیز فراهم آید. در فصل چهارم و پنجم از این بخش نیز می توان به ترتیب اسناد مربوط به طراحی بُعد نظامی عملیات و ارزیابی نظامی عملیات را مورد مطالعه قرار داد. در بخش دوم از این کتاب تجزیه و تحلیلی از وقایع مربوط به کودتای ۲۸ مرداد با توجه به اسناد انتشار یافته از سوی سیا آمده است که می تواند روشنگر برخی از مسائل باشد.

انتشار اسناد و مدارک مربوط به طراحی و اجرای عملیات آژاکس برای سرنگونی یک دولت قانونی و مستقل و جایگزینی آن با یک دولت دست نشانده، قبل از هر مسئله دیگری، حاکی از آن است که آمریکا از این که به عنوان یک نظام مداخله جو در امور داخلی دیگران شناخته شود، هیچ اِبایی ندارد و چه بسا نمایاندن چنین چهره ای از خود را در جهت پیشبرد و تسریع برنامه ها و پروژه های استعمارگرانه خویش به شمار می آورد.

در حقیقت، انتشار اسناد و مدارک مداخله آمریکا در امور کشورهای مختلف، می تواند به مرور زمان انجام چنین اقداماتی را توسط ایالات متحده نزد جوامع عادی جلوه دهد و حساسیتها را نسبت به آن کم کند. از سوی دیگر، در بطن انتشار این اسناد، نوعی قدرت نمایی نیز نهفته است و پیامهای پیدا و پنهان بسیاری را برای دیگران در بردارد. رد پای این موضوع را گذشته از اسناد رسمی سیا، در بسیاری از فعالیتهای تبلیغاتی و فرهنگی دستگاههای وابسته به نظام امپریالیستی آمریکا از جمله هالیوود نیز می توان مشاهده کرد.

شاید بتوان چنین مدعی شد که تاکنون بیشترین و جذاب ترین فیلمهایی که پرده از توطئه گریهای دستگاه حاکمه آمریکا در اقصی نقاط جهان برداشته و حتی گوشه هایی از جنایات و سرکوبگری در حق ملتهای مظلوم را نیز به نمایش درآورده است، محصول دستگاه عظیم فیلم سازی هالیوود بوده است. هرچند که ساخت و نمایش این فیلمها ظاهراً در جهت افشای حقایق پشت پرده و آگاه سازی افکار عمومی است، اما یک نوع کارکرد و تأثیر بسیار عمیق – و البته پنهان – در بطن چنین محصولاتی نهفته است که منافع آن به مراتب بیشتر از خسارات یا مضراتی است که بازگو کردن بخشی از حقایق می تواند برای نظام سیاسی آمریکا در برداشته باشد.

البته در این زمینه باید توجه داشت که در چارچوب فعالیتها و اقدامات فوق، همواره خط قرمزهایی رعایت می شوند. به عنوان نمونه، اگرچه اسناد مربوط به کودتای ۲۸ مرداد پس از گذشت حدود ۵۰ سال از آن واقعه انتشار می یابند، اما همچنان افشای اسامی برخی اشخاص و مهره های خاص به مصلحت دیده نشده است. این اقدام چند دلیل می تواند داشته باشد؛ نخست آن که احتمالاً افراد مزبور در جایگاه و موقعیتی قرار داشته اند که دستگاه اطلاعاتی آمریکا افشای نام آنها را باعث به مخاطره افتادن روشها و تکنیکهای نفوذ خود در لایه های مختلف اداری و نظامی و فرهنگی دیگر کشورها می داند.

دیگر این که عدم افشای نام برخی عوامل کاملاً پنهان در گذشته، باعث به وجود آمدن این اطمینان خاطر در میان عوامل کنونی آنها می شود که در چارچوب خارج شدن پاره ای از اسناد سازمان های اطلاعاتی آمریکا و انگلیس، هرگز نام و نشان آنها افشا نخواهد شد و مردم از ماهیت واقعی آنان اطلاعی نخواهند یافت. علت دیگر عدم افشای نام عناصر مزبور- هرچند ممکن است اینک در قید حیات نباشند- جلوگیری از به خطر افتادن عوامل یا تشکیلاتی است که چه بسا در ارتباط با آنها و یا تحت نفوذ و ریاست این عده قرار داشته اند.

نکته جالب دیگر این که سیا در مورد بعضی افراد تا آنجا اصل اختفا را رعایت می کرد که حتی در زمان انجام عملیات آژاکس اجازه شناسایی آنها را به متحد و شریک خود یعنی انگلستان نیز نمی داد. به عنوان نمونه، در گزارش ویلبر تلاش سیا برای مخفی نگه داشتن هویت دو تن از عوامل اصلی و عمده خود در ایران از مأموران اینتلیجنس سرویس بروشنی بیان شده است: «از آنجا که در جریان ملاقاتهای یاد شده در نوامبر ۱۹۵۲ به این نکته اشاره شده بود که سیا دو عامل اصلی و عمده در ایران دارد، لازم بود که به جای…… و.. …. دو نفر به این عنوان معرفی شوند. این کار صورت پذیرفت و یکی از عاملان پایگاه و یک عامل فرعی به نام…… به سمت صاحبان این دو منصب مهم معرفی شدند.

تا آنجا که توانستیم مطلع شویم، برادران رشیدیان و هیچیک از عمال دیگر اینتلیجنس سرویس در جریان این عملیات به هویت و نقش.. … و.. …. پی نبردند.» (ص۴۸) این مسئله نشان می دهد که اگرچه آمریکا وارد یک اتحاد همه جانبه با انگلیس شده و بخوبی از به سر آمدن دوران ابرقدرتی این کشور آگاه است، اما با توجه به سابقه و ریشه های عمیق نفوذ آن در ایران، بهتر آن می دید که حزم و احتیاط را از دست نداده و تمامی داشته های خود را عیان نسازد تا به این ترتیب بتواند به نحو بهتر و مؤثرتری، قضایای جاری در ایران را تحت کنترل خود داشته باشد.

در کنار این مسئله، آمریکا از همان مراحل اولیه طراحی برنامه کودتا، پیش از ورود به فاز اجرایی، تدابیری در جهت تضمین منافع خود هنگام اجرا و همچنین در دوران بعد از کودتا نیز می اندیشد و تضمینهای لازم را از استعمارگر پیر می گیرید: «برآورد کل هزینه ی مورد نیاز برای تحقق این طرح، معادل دویست و پنجاه و هشت هزار دلار است که یکصد و چهل و هفت هزار و پانصد دلار آن را آمریکا و یکصد و سی و هفت هزار و پانصد دلار آن را انگلیس تأمین خواهد کرد.»(ص۱۷)

اما مهمتر از این مسئله، اصرار آمریکا بر اخذ تضمین کتبی از انگلیس است تا در صورت پیروزی طرح کودتا، سهم این کشور از منابع نفتی ایران محفوظ باشد: «وزارت امور خارجه ی آمریکا پیش از اعلام موافقت باید درباره ی دو نکته ی مهم اطمینان حاصل می کرد: نخست آن که آیا دولت ایالات متحده می تواند کمکهای مالی را به دولت جانشین مصدق بکند تا این دولت استقرار یابد و یک توافق نامه ی نفتی امضا نماید… دوم گرفتن تعهد کتبی از دولت انگلیس بود مبنی بر دستیابی به یک توافق نامه نفتی مبنی بر حسن نیت و رعایت انصاف نسبت به دولت جانشین در ایران…».(ص۳۸)

بر این اساس مشخص می شود که آمریکا نگرانیهای جدی در این باره داشته است که پس از صرف هزینه در عملیات آژاکس و موفقیت آن، دولت انگلیس مانع از برقراری روابط گسترده کاخ سفید با دولت کودتا در ایران شود و ضمناً به گونه ای منابع نفتی ایران را در انحصار خود بگیرد که دیگر سهمی از آن برای ایالات متحده باقی نماند.

اشاره ویلبر در گزارش خود به این نکته، بخوبی اهداف اصلی این دو کشور را از دست یازیدن به چنین اقدامی آشکار می سازد و بر ادعاهای مطرح شده از سوی آنها مبنی بر تلاش برای حفظ استقلال ایران و نجات آن از چنگ کمونیسم، خط بطلان می کشد: «از نظر هر دو دولت در زمان حاضر نفت در درجه ی دوم اهمیت قرار دارد؛ زیرا مسئله اصلی، تصمیم هر دو دولت برای حفظ استقلال ایران است. هر دو دولت در زمان حاضر مصمم اند که به ایران کمک کنند تا خود را از سقوط در دامان شوروی حفظ کند.»(ص۲۰)

به این ترتیب «طرح آژاکس» را باید نقطه عطفی در شکل گیری روابط استراتژیک و دیرپای آمریکا و انگلیس به شمار آورد؛ چرا که این طرح به صورت یک نمونه و الگوی پایدار در این زمینه درآمد. براساس این الگو آمریکا و انگلیس با هماهنگ ساختن دستگاههای اطلاعاتی، تبلیغاتی و سیاسی خود در مورد موضوعات مختلف بین المللی، طرحهای بسیاری را از آن زمان به بعد به مرحله اجرا گذارده و سپس منافع اقتصادی حاصله را بین خود تقسیم کرده اند.

در بررسی محتوایی اسناد انتشار یافته سیا و بویژه گزارش ویلبر (که بخش اعظم این اسناد را تشکیل می دهد) نکات بسیاری را می توان مورد تأمل قرار داد و نگاهی محققانه و موشکافانه به ماجرای کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲خ. انداخت. در این زمینه نخستین مسئله ای که جلب توجه می کند، ضعف شخصیت محمدرضا پهلوی است. طراحان عملیات توجه خاصی به این نکته دارند؛ چرا که در طرح مزبور، «شاه» نقش ویژه ای را برعهده دارد و چنانچه به دلیل ترس یا تزلزل اراده، با آنها همراهی نکند، امکان موفقیت طرح بشدت کاهش می یابد؛ بنابراین از نظر طراحان کودتا، اولین و مهمترین گام در اجرای این طرح، از بین بردن ترس و وحشت محمدرضا از «انگلیس» بود: «در مرحله ی اول باید شاه را درباره ی هدف مشترک انگیس و آمریکا متقاعد ساخت و ترس وی را از توطئه ی بریتانیا برضد خود او از بین برد.»(ص۱۱)

در واقع محمدرضا با توجه به تجربه آوردن و بردن پدرش توسط انگلیسی ها، از این مسئله بشدت نگران بود که طرح مزبور، توطئه ای علیه خود وی باشد. بی تردید چنانچه انگلیس به تنهایی قصد اجرای این طرح را داشت، محمدرضا به دلیل همین ترس ریشه دار خود از سیاستمداران انگلیسی، به هیچ وجه حاضر به ایفای نقش در طرح مورد نظر آنها نمی شد و لذا باید گفت آنچه توانست به حل این مسئله بپردازد، مشارکت آمریکا در طرح مزبور بود. در همین جا باید این نکته را متذکر شد که اگرچه محمدرضا پهلوی و دکتر محمد مصدق در این مقطع به دو نیروی مقابل یکدیگر بدل شده بودند، اما در یک مسئله با یکدیگر نقطه نظر کاملاً مشترکی داشتند و آن خوشبینی به آمریکا بود، اما این خوشبینی مشترک، دو نتیجه کاملاً متفاوت برای آنها به بار آورد؛ برای یکی ادامه یک سلطنت وابسته و سرکوبگر و برای دیگری سقوط و حبس و تبعید مادام العمر.

اما برخلاف شاه، اشرف خواهر دوقلوی وی جسور و بی پروا بود و لذا از تمامی ظرفیتهای شخصیتی وی برای به ثمر رساندن کودتا استفاده شد. دقیقاً به خاطر نقشی که وی در این برهه از زمان ایفا کرد، در طول سالهای بعد توانست به صورت یکی از عناصر بسیار پرنفوذ دربار درآید؛ به طوری که حتی محمدرضا نیز به خود اجازه نمی داد تا کوچکترین دخالتی در عملکردهای مفسده انگیزش در زمینه های اقتصادی، اخلاقی و حتی سیاسی بکند: «شاه برای ایفای نقش خود به آمادگی ویژ ه ای نیاز دارد. طبیعی است انسانی که از هر سو با تردید و ترس احاطه شده، برای آن که بتواند وظیفه ی خود را به انجام رساند باید تشویق شود… ما برای شاهدخت اشرف خواهر دوقلوی قدرتمند و مکار شاه، به عنوان فردی که می تواند شاه را برای ایفای نقش خود تشویق کند، اهمیت ویژه ای قائل هستیم… نقش شاه باید در سه مرحله اجرا شود. اشرف وی را در اجرای هر مرحله به طور کامل آماده خواهد ساخت. اولین گام، متقاعد ساختن شاه به این موضوع است که آمریکا و انگلیس هدفی مشترک در ایران دارند. همزمان باید ترس شاه را از «دست مخفی انگلیسی در ایران» برطرف ساخت. در مرحله دوم باید آنچه را که آینده به ارمغان خواهد آورد برای وی توضیح داد. مرحله ی سوم گرفتن تضمین خاصی از اوست.»(ص۱۹)

به این ترتیب، این اشرف است که با یک مسافرت بسیار کوتاه و چند روزه به ایران- که حتی در ابتدا با نارضایتی شدید محمدرضا به دلیل ترس از عواقب این مسافرت مواجه می شود- اقداماتی بسیار اساسی صورت می دهد و راه را برای اجرای کودتا هموار می سازد: «اشرف در تاریخ بیست و پنجم ژوئیه به صورت یک مسافر عادی با هواپیما وارد تهران شد. همان گونه که انتظار می رفت بازگشت غیرمجاز وی طوفانی واقعی برپا کرد، چرا که اشرف نه از خود شاه اجازه ی بازگشت خواسته بود و نه از دولت مصدق و هر دو از این بابت خشمگین بودند.

شاه از دیدار با وی خودداری کرد و نیز نامه ای را که از طرف اشرف نوشته شده و از طریق… رئیس خدمه ی (کاخ) شاه برای او فرستاده بود، نپذیرفت… نامه ی مزبور حاکی از آن بود که ژنرال آمریکایی شوارتسکف در مأموریتی مشابه با آنچه که اشرف به سبب آن به ایران آمده بود، برای دیدار با شاه عازم ایران خواهد شد. شاه از این خبر استقبال کرد و شامگاه بیست و نهم ژوئیه خواهرش را به حضور پذیرفت. جلسه ی دیدار با ناآرامی و جنجال آغاز شد اما با آشتی طرفین خاتمه یافت. اشرف روز بعد با هواپیما به اروپا بازگشت.»(ص۶۱)

اما علی رغم این ملاقات و همچنین ملاقاتهای دیگر با اسدالله رشیدیان (عامل اصلی اینتلیجنس سرویس در ایران) و ژنرال شوارتسکف آمریکایی- که محمدرضا به او خوشبین بود و اطمینان داشت – شاه همچنان قادر به فائق آمدن بر ترس و جبن ذاتی خود نبود و لذا از امضای برگه های عزل مصدق از نخست وزیری و انتصاب زاهدی به این مقام به دلیل تبعاتی که در صورت مقاومت مصدق در قبال این مسئله متوجه وی می شد، امتناع می ورزید.

سرانجام محمدرضا زمانی حاضر به این کار شد که با تهدید جدی کرمیت روزولت مبنی بر ترک ایران مواجه شد، هرچند در این زمان نیز ترک پایتخت و عزیمت به رامسر، جزو شروط وی برای امضا برگه های مزبور بود: «شاه بار دیگر تأکید کرد که هرچند با اجرای عملیات موافقت کرده ولی هیچ برگه ای را امضا نخواهد کرد… رشیدیان پیغامی به این مضمون از طرف روزولت به شاه منتقل کرد که اگر شاه تا چند روز آینده اقدامی نکند، روزولت ایران را با تنفر و انزجار ترک خواهد کرد.

شاه در پایان جلسه و در جمع حضار اعلام کرد که برگه ها را امضا و با زاهدی نیز ملاقات می کند و سپس عازم رامسر در ساحل دریای خزر خواهد شد… تصمیم گرفتند شاه دو فرمان را امضا کند که یکی از آنها برکناری مصدق و دیگری انتصاب زاهدی به نخست وزیری بود.» (ص۷۰) بروشنی پیداست که قبول امضای این دو فرمان نیز مبنایی جز ترس و واهمه نداشته است؛ چرا که از نظر شاه، رفتن روزولت از ایران به معنای تنها ماندن او با انگلیسی ها بود و این چیزی بود که محمدرضا را بشدت در خوف و هراس فرو می برد.

برای درک بهتر این مسئله، کافی است به ملاقات شاه با ژنرال شوارتسکف توجه شود: «شوارتسکف یک دیدار و گفت وگوی طولانی با شاه داشت. شاه از این رو ژنرال را به سالن بزرگ رقص کاخ هدایت کرد و یک میز کوچک را دقیقاً به وسط این سالن کشید و آن گاه هر دو پشت همان میز نشستند و مذاکرات خود را آغاز کردند.» (ص۶۵) به این ترتیب معلوم است که شخص اول کشور حتی اطمینان نداشت در دفتر کار خود از زیر نظارت و جاسوسی انگلیسی های توطئه گر در امان باشد،لذا مکانی غیرمتعارف را برای این مذاکرات بسیار مهم برگزید.

به هر حال، آن گونه که می دانیم، محمدرضا بلافاصله پس از شکست مرحله نخست کودتا، رامسر را به مقصد بغداد ترک کرد و از آنجا نیز به ایتالیا رفت تا فاصله خود را از کشور به حدی برساند که خطری متوجه وی نباشد. بدیهی است آمریکا و انگلیس با شناختی که پیش از این از محمدرضا داشتند و با تکمیل شناخت و اطلاعات خود درباره شخصیت وی در طول این ماجرا، از تأمین حداکثر منافع خود در ایران اطمینان خاطر کامل یافته و در طول ۲۵ سال بعدی بیشترین بهره را