پاورپوینت کامل تفسیر کتاب الله و نسخه های آن ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل تفسیر کتاب الله و نسخه های آن ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل تفسیر کتاب الله و نسخه های آن ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پاورپوینت کامل تفسیر کتاب الله و نسخه های آن ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint :

دانش و آگاهی ما از مسائل فرهنگی جامع زیدیان ایران در قرون هفتم تا دهم هجری بسیار اندک است، هر چند آثار تاریخ نگاری از برخی ادوار قرون اخیر در دست است اما توجه اصلی متون اخیر بر تاریخ سیاسی است. یکی از مهمترین متون متداول تألیف شده در قرن هفتم هجری توسط عالمی زیدی به نام ابوالفضل بن شهردویر (دبیر) بن یوسف بن ابی الحسن گیلانی، اثری تفسیری مشهور به تفسیر کتاب الله است. نوشتار حاضر ضمن بررسی دربار فرد اخیر و دیگر وابستگان خاندان او، به شناسایی نسخه های مختلف تفسیر اخیر که عموما به عنوان قرآن یا تفسیر کشاف در فهارس معرفی شده، می پردازد.

مقدمـه

دانش و آگاهی ما از مسائل فرهنگی جامع زیدیان ایران در قرون هفتم تا دهم هجری بسیار اندک است، هر چند آثار تاریخ نگاری از برخی ادوار قرون اخیر در دست است اما توجه اصلی متون اخیر بر تاریخ سیاسی است. یکی از مهمترین متون متداول تألیف شده در قرن هفتم هجری توسط عالمی زیدی به نام ابوالفضل بن شهردویر (دبیر) بن یوسف بن ابی الحسن گیلانی، اثری تفسیری مشهور به تفسیر کتاب الله است. نوشتار حاضر ضمن بررسی دربار فرد اخیر و دیگر وابستگان خاندان او، به شناسایی نسخه های مختلف تفسیر اخیر که عموما به عنوان قرآن یا تفسیر کشاف در فهارس معرفی شده، می پردازد.

****

مرحوم آقابزرگ طهرانی در بحث بلند خود از آثار تفسیری در کتاب الذریعه الی تصانیف الشیعه، از اثری به نام تفسیر أبی الفضل الدیلمی نام برده و در اشاره به نام کامل نویسنده، وی را ابوالفضل بن شهردویر بن بهاء الدین یوسف بن ابی الحسن بن ابی القاسم دیلمی گیلانی مرقانی (مرکالی) معرفی کرده است. اطلاعات آقابزرگ در معرفی بیشتر تفسیر اخیر بر اساس دو منبع بوده است؛ نخست کتاب مطلع البدور احمد بن صالح بن ابی الرجال یمنی (متوفی ۱۰۹۲) که در ذیل حرف فاء کتاب اخیر از ابوالفضل گیلانی نام برده و دیگری نسخه‌هایی از تفسیر اوست. در ابتدا آقابزرگ گزیده ای از مطالب ابن ابی الرجال را نقل کرده است. مطالب ابن ابی الرجال به نقل از مطالبی بوده که عالمی گیلانی به نام یوسف الحاجی الدیلمی ذکر کرده که ظاهرا باید اثری در معرفی عالمان زیدی طبرستان و دیلمان بوده باشد. بر طبق نوشت یوسف حاجی، ابوالفضل اثری در تفسیر قرآن، و کتابی کلامی به نام دلائل التوحید داشته است. حاجی همچنین اشاره کرده که پدر ابوالفضل، شهردویر، نیز از عالمان زیدی بوده و کتابی به نام لوایح الاختیار فی بحث النور و الروح و عذاب القبر داشته است. جد ابوالفضل، یعنی بهاء الدین یوسف مرقانی مدفون در گیل نیز اثری تفسیری داشته که آقابزرگ مدخلی نیز به وی بر اساس همین گفته اختصاص داده و در ذیل عنوان تفسیر المرقانی از آن سخن گفته است. دربار زمان زندگی بهاء الدین یوسف، آقابزرگ نوشته که برخی از مشایخ بهاء الدین در ۷۲۷ درگذشته اند و بر همین اساس زمان زندگی ابوالفضل را اواخر قرن هشتم هجری معرفی کرده و از معاصر بودن وی با علامه حلی (متوفی ۷۲۶) سخن گفته است. از آنجایی که مطالب بیشتری در کتاب مطلع البدور نیامده، توضیحات آقابزرگ دربار هویت ابوالفضل بن شهردویر و جدش بهاء الدین یوسف بن ابی الحسن دیلمی به دلیل در دسترس نبودن منابع بیشتری که اطلاعات دیگری دربار افراد اخیر در بر داشته باشند، به همین مطالب محدود است. پس از این مطالبی که آقابزرگ دربار شرح حال افراد اخیر یافته، توضیحات تکمیلی بر اساس نسخه‌ای از تفسیر ابوالفضل دیلمی که آقا بزرگ آن را اثری در دو مجلد ذکر کرده، آورده و نوشته است:

« …و تفسیره کبیر فی مجلدین ضخمین علی کیفیه خاصه. و هی أنه یکتب مقداراً من آی القرآن الشریف فی وسط الصفحه، ثم یکتب التفسیر علی نحو التعلیق علی ألفاظ الآیات فی حواشیها؛ و لم یبیّن محل التعلیق بما هو المتعارف من کتابه علامه علی التعلیقه و مثلها علی الموضع المعلق علیه، بل یعیّنه بایصال خط طویل أو قصیر بین أول التعلیق و الموضع المعلق علیه من الآیه الشریفه…».

پس از این مطالب، دربار کاتب نسخه و زمان کتابت هر یک از دو مجلد چنین نوشته اند:

« … و المجلدان کلاهما بخط واحد کتبهما محمد بن حامد اللنگرودی لنفسه فی مده مدیده لأنه فرغ من أولها فی ذی الحجه ۸۷۱ و من ثانیهما فی ۹ شوال ۸۷۶ ثم باع النسخه بعد سنین طویله فکتب بخطه أیضاً علی ظهر المجلد الأول أنه اشتری المجلدین جناب سیادت مآب، فضائل و کمالات شعار، سید ناصر کیا بن سید رضی کیا التیمجانی فی ۸۹۲ بشهاده شرف الموالی و الفضلاء مولانا حسین ابن فقیه علی حامد و فقیه حسن کماجال و مولانا أحمد المقری، و فقیه محمد بن فقیه علی حامد و ظاهر هذه الالقاب أن المشتری و الکاتب و الشهود کلهم علماء فضلاء فی عصرهم لم نعلم من آثارهم الا ما دلنا علیه تلک النسخه الموجوده فی النجف الأشرف النفیسه القدیمه من بقایا مکتبه السید العلامه العاملی مؤلف مفتاح الکرامه …».

دربار اینکه اثر اخیر چه عنوانی داشته و نویسنده خود بر آن چه نامی نهاده، آقابزرگ نوشته است:

«.. و لم یسم هذا التفسیر باسم و انما کتب المؤلف فی آخره أنه تفسیر کتاب الله المتضمن لحقائقه و دقایقه تولی جمعه الفقیر المحتاج الی رحمه مولاه أبوالفضل بن شهردویر بن یوسف..».

آخرین مطالبی که آقابزرگ در اشاره به تفسیر اخیر آورده، توضیحاتی دربار برخی مطالب مندرج در تفسیر است و به نحوی بسیار گذرا است:

«.. و قد صرح فی تفسیر آیه انما ولیکم الله بثبوت الولایه الالهیه لخصوص مؤتی الزکاه فی الرکوع، و روی حدیث تفسیر الصادقین بعلی؟ع؟ و شیعته، و حکم بایمان أبیطالب و أنه مات؟ع؟ بدلاله أشعاره و کلامه فی مقاماته، و یکثر فیه الروایه عن جعفر بن محمد الصادق؟ع؟ و کثیراً ما یوصف علی بن أبیطالب بأمیر المؤمنین؟ع؟ و فی أول سوره مریم صرح بأن حدیث «نحن معاشر الانبیاء لا نورث» افتراء لاغتصاب فدک و أن المراد من «یرثنی و یرث من آل الیعقوب» ارث المال لا ارث العلم و ذکر اخراج عایشه قمیص رسول الله؟ص؟ و نعله عند کلامها علی عثمان و عدم تعرض أحد لها و عدم أخذهما عنها بدعوی أنهما صدقه، ثم أورد خطبه الزهراء؟عها؟ و احتجاجها علیهم بعین ما ذکر فی احتجاج الطبرسی..».

آقابزرگ اشاره ای بسیار مجمل دربار منابع تفسیر ابوالفضل آورده و نوشته است:

«.. و یکثر عن تفسیر الشیخ الطبرسی (المتوفی ۵۴۸) و تفسیر الزمخشری (المتوفی ۵۳۸) و تفسیر الإمام الناصر للحق و عن غریب القرآن و دره الغواص للحریری (المتوفی ۵۱۶) و عن کشف المشکلات و غیر ذلک».

از تفسیر ابوالفضل بن شهردویر که آقابزرگ سخن گفته، نسخه هایی دیگری نیز موجود است و بر اساس برخی نسخه های که در اختیارم هست، می توانی مطالب بیشتری دربار آن بیان کرد. تفسیر اخیر همانگونه که آقابزرگ نیز اشاره کرده در دو مجلد است؛ جلد اول از آغاز قرآن تا پایان سور کهف و جلد دوم از آغاز سور مریم تا آخر قرآن را دربردارد. شیو کتابت آن نیز ویژگی های خاص دارد. در وسط صفحه، آیات قرآن به خطی درشت کتابت شده و در حواشی بالا، وسط و پایین آن مطالبی تفسیری آمده است. از منابع مهم تفسیری که نویسنده تفسیر به کرات از آن نقل کرده تفسیر کشّاف زمخشری است. ظاهراً تفسیر مجمع البیان که آقابزرگ به عنوان منبع دیگر نویسنده معرفی کرده و در متن تفسیر با عنوان ابوعلی آمده، ابوعلی جبائی باشد (مثلاً بنگرید به: ج ۱، برگ ۳۴). در اطراف هر برگ، مطالب و تعلیقاتی که عموما با خطی به محلی در نسخه متصل شده، آمده است که مطالب اخیر نشان دهند درسی بودن تفسیر اخیر است و تعلیقات مذکور در حقیقت مطالب بیان شده در هنگام تدریس تفسیر است. شکل نگارش خاص تفسیر اخیر یعنی نگارش قرآن در وسط صفحه که تقریبا بخش اعظمی از هر صفحه را به خود اختصاص داده، باعث شده تا برخی از نسخه های موجود تفسیر اخیر توسط فهرست نگاران به عنوان قرآن معرفی شود؛ همچنین کثرت مطالب نقل شده از کشاف که می توان تفسیر اخیر را گزیده ای زیدی از آن دانست، دیگر خصلت تفسیرکتاب‌الله است که باعث شده تا برخی نسخه های آن به عنوان تحریری البته تا حدی متفاوت از تفسیر کشاف معرفی شود. با این توضیحات به سراغ نسخه های شناخته شده از تفسیر ابوالفضل بن شهردویر می رویم. پیش از آن باید اشاره کنم که متن تفسیر کتاب الله به صورت عکسی بر اساس نسخه هایی موجود از آن در کتابخان مجلس با مقدم دوست گرامی آقای سید محمد عمادی حائری(تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، ۱۳۸۸ش) منتشر شده است.

نسخه های شناخته شده از تفسیر کتاب الله

سوای دور کاملی که آقابزرگ در نجف دیده و اکنون از محل دقیق آنها اطلاعی در دست نیست، از تفسیر کتاب الله نسخه های زیر شناخته شده است:

۱_ نسخ شمـار ۴۰۲۸ کتابخان مجلس که مشتمل بر جلد دوم کتاب است (یعنی از سور مریم آغاز شده و از انتها اندکی افتادگی دارد و با تفسیر آی نخست سور فلق پایان یافته است).

۲_ نسخ شمـار ۱۲۲۷۸ کتابخان مجلس شورای اسلامی که مشتمل بر جلد اول تفسیر است و از انتهای آن (تفسیر سور کهف) افتادگی دارد و اساس چاپ عکسی که کتابخان مجلس منتشر کرده، بوده است.

۳_ نسخ ۱۷۹۸۲ کتابخان مجلس که مشتمل بر جلد دوم تفسیر کتاب الله است (یعنی از سور مریم تا آخر قرآن). در دو برگ اول نسخه، اطلاعات و یادداشت های مختلف آمده که بسیار با اهمیت است؛ از جمله در برگ ۱ب در انتهای سمـت چپ صفحه، دو یادداشتی آمده که کاتب آن محمد صالح غروی است و مطلبی دربار دو ناصر مشهور در سنت زیدیه است که اولی آنها دربار ناصر اطروش(متوفی ۳۰۴) و دیگری دربار حسن بن زید که از تاریخ گزیده و ظاهراً منبعی دیگر است. مطلب مربوط به ناصر اطروش احتمالاً از اثری زیدی مانند الافاده ابوطالب هارونی اخذ شده است. نام محمد صالح غروی انسان را به یاد محمد بن صالح غروی عالم نامور امامی و شاگردان نامور ابن ابی الجمهور احسایی، می اندازد که برخی از آثار ابن ابی جمهور به خط وی موجود است از جمله نسخه ای از کتاب کاشفه الحال موجود در کتابخان مرکزی دانشگاه تهران؛ با این حال مقایسه دو دست خط نشان از تفاوت جدی میان آنها دارد و محمد بن صالح غروی که نامش در برگ ۱ ب تفسیر کتاب الله آمده، نمی‌تواند محمد بن صالح غروی شاگرد ابن ابی جمهور باشد. در برگ ۲ ب نیز یادداشت دیگری آمده که نشان می دهد نسخه تا قرن یازدهم در ایران بوده است. یادداشت اخیر چنین است:

« در تاریخ ثمان و ستین و تسعمائه در ماه ربیع الاول، سید السادات معدن الجود و الکرامات سید هادی کیا میاندهی وفات کرد. و اندی اوراق و اجزاء گذاشته؛ بدین موجب یکی جلد تفسیر ابوالفضل و یکی جلد ابانه مشبع (؟) و بعضی تفسیر اجزاء، وصیه ابن مسعود و اجزاء دیگر و رساله الشریفه عضدیه و اجزاء دیگر و و دیگر چند اجزاء کنز اللغات و یکی جلد کتاب زاده المریدین (سیاسه المریدین؟) و کتاب دیگر بیکجا مجلد و شرح ملا.. و کلام منهاج بیکجا مجلد و یکی جلد متوسط».

عبارت تملکی در سمت راست برگ ۲ب آمده که نام فرد پاک شده است. مجلد اخیر کامل است و انجام نسخه نیز نقل شده که چنین است:

«صادف الفراغ من اتمام انتساخ المجلده الاخری من تفسیر کلام رب الآخره و الاولی من یوم الخمس قبل الزوال الوقت منتصف شهر المبارک رمضان ختم بالیمن والبرکه و الاحسان الواقع فی سنه تاریخها تسعین و ثمانمائه من هجره المصطفی خیر البریه لاجل المولی الموالی مولانا حاجی بن فقیه محمد (بن نماری) میاندهی – اطال ایده تعالی عمرهما و زاد الله تعالی توفیقهما و نال الله تعالی مرادهما و شرف الله تعالی عزهما آمین و یا رب العالمین- تحت انامل العبد الفقیر الحقیر الضعیف النحیف (در اصل: النهیف؟) المحتاج الی رحمه الله تعالی الغنی احمد بن نائب سلار بن محمد کینارودی غفر الله ذنوبهم و ستر عیوبهم بحق من لا نبی بعده و انا احمد الله علی جسیم نعمائه و وسیم الآیه من توفیقی فی اختتامه و عونی و له الحمد السرمد و المدح لنبیه محمد صلی الله علیه و علی آله و سلم انه خیر موفق و معین بحق الحق اله العالمین». (برگ ۳۸۸الف).

در چند برگ بعدی نیز مطالب پراکنده ای آمده و گاه منبع آن نیز معرفی شده مثل برگ ۳۸۹ ب که بندی بلند از کتاب المقنع ابوعمر دانی آمده و در زیر آن دو عبارت یکی از احمد بن ابی الحواری که ظاهرا از رسال قشیریه باشد و پس از آن نیز عبارتی از عیون المعارف آمده که در آن گفته شده باری تعالی هر روز هنگام غروب خورشید به فارسی دری می گوید: «چه کنم من این ستم کاران را جز آنک بیامرزم جز آنک بیامرزم». مطالب آمده در اوراق آخر از برگ ۳۸۸ب تا ۳۸۹ ب به قلم کاتب نسخه یعنی احمد بن نائب (تائب) سلار بن محمد کینارودی است. در برگ ۳۸۹ب و ۳۹۰ مطلبی از کمال الدین به دست خطی متفاوت آمده است.

۱_ نسخ شمـار ۲۷۷ کتابخان ملک که متشمل بر جلد اول تفسیر است و از آغاز و انجام افتادگی دارد.

۲_ نسخ موجود درکتابخان مغنیسا گنل که جلد دوم تفسیر است. نسخ اخیر در حواشی مختلف تاریخی دربار مالکان نسخه و برخی حوادث تاریخی است که بسیار با اهمیت است. نسخه بعدها در تملک محمد مکی بن محمد شـمس الدین من سلاله الشریف ابوعبدالله الشهید محمد بن مکی المطلبی الحارثی الهمدانی الخزرجی العاملی سنه ۱۱۶۹ بوده که تملک او بر نسخه های خطی دیگری هم در دست است. مطالب تاریخی که در این نسخه آمده را دانش پژوه به طور کامل نقل کرده است. در انجام نسخه، کاتب چنین نوشته است:

«و ارتفع عن الکاتب العقاب بعد التعب و الملال ماساه الکد و الکلال و الحمد لله المهیمن المتعال بلغنی لخیر الاعمال و انالنی بجمیع الآمال علی یدی العبد الضعیف المحتاج الی رحمه ربه اللطیف پیله فقیه بن محمد کنجه کلائی – غفر الله لهما و ستر عیوبهما و اسکنهما بحبوحظ ]بحبوحه[ الجنان و رزقهما الجنه و الحور و النعمان (شاید الغلمان) بحق محمد المبعوث الی الانس و الجان یوم الاثنین بعد العصر السابع عشر من شهر القدیم نوروز ماه (القدیم) تاریخها تسع و تسعون و ثمانمایه من هجره مقصود ایجاد البریه.

اللهم وفقنی و بلغنی مدارسته و مذاکرته و مطالعته و تکراره مع الطلاب بحق محمد و الآل و لمن قراه و عمن قال آمین یا رب العالمین و السلام علی خیر خلقه محمد و آله اجمعین فی مدرسه زین العلماء و زبده الصلحاء و تاج الادباء و ملجأ الغرباء محمد بن نایب ملک تلجانی – سلمه الله تعالی مع اولاده فی الدراین بحق محمد و حسنین-.

و قرأت هذه الکتاب من سوره المدثر الی آخره عند العالم النحریر الفقیه الفاضل الفقیه یوسف کشکاجانی – طوّل عمره – فی مقام الموسوم به دا و الباقی مع المجلده الاولی عند الکامل المحقق و الکاشف المدقق افضل العلماء الکاملین الفقیه محمد تلجانی – مد الله ظله فی الدارین بحق محمد و علی و الحسنین- وقع الاختتام فی سنه تاریخها اربع و تسعمائه فی ماه القدیم سیاماه فی یوم الجمعه قد مضی فیه اثنا عشر یوما و السلام علی من التبع الهدی».

همان گونه که اشاره کردم، شکل خاص کتابت تفسیر کتاب الله بسیار به کتابت نسخه ای از قرآن است که حواشی در اطراف دارد یا به علت کثرت نقل قولها از تفسیر کشاف احتمال دارد که فهرست نگاران، نسخه هایی از آن را به عنوان کشاف معرفی کرده باشند. با توجه به این دو مطلب به سراغ نسخه های دیگر شناسایی شده تفسیر کتاب الله می رویم.

نسخه‌های خطی کتابت شده در سنت زیدیان ایران

خصلت خاصی که در کتابت نسخ خطی تفسیر کتاب الله دیده می شود، در حقیقت خصلتی خاص در کتابت میان زیدیان ایران است که بررسی نسخه های خطی دیگر باقی مانده از جوامع زیدی ایران به وضوح آن را تأیید می کند. اشاره شد که آقا بزرگ خصلت خاص تعلیقه نویسی بر تفسیر ابوالفضل را مورد توجه قرار داده بود و به آن اشاره کرده بود. همین مطلب را با تکیه بر تفسیر کتاب الله توسط مرحوم دانش پژوه در معرفی نسخ مغنیسا و دیگر نسخه های از تفسیر کتاب الله، مورد اشاره قرار گرفته و نوشته است:

«نسخه‌ها هر صفحه در سه یا چهار ستون است؛ یک ستون آیات است با ترجم طبری کلمات یا عبارات زیر سطور؛ یک ستون تفسیر است و هر بندی با خطی به بکلم مربوط بآن از قرآن می پیوندد؛ ستون سوم و چهارم حواشی توضیحی این تفسیر است و آنهم با خط مربوط می شود.. ».

در حالی که مسلم است عالمان زیدی ایرانی در فاصل قرون هفتم تا دهم هجری در نواحی شمـالی ایران فعالیت داشته اند و اکنون به فضل رساله ای به عنوان «رساله فی علماء الزیدیه» که توسط عالمی ناشناس زیدی ایران قرن هشتم تألیف شده، نام برخی از آنها به دست آمده است. توجه به شکل خاص تعلیقه نویسی در میان زیدیان ایران می تواند به عنوان معیاری برای شناسای دیگر نسخه های باقی مانده از زیدیان ایران به کار آید و در این میان می توان با توجه به تداول فراوان نسخه های تفسیر کتاب الله حدس زد که بتوان نسخه های دیگر از آن را شناسایی کرد.

در فهرست نسخه های خطی کتابخانه صدوقی یزدی (یزد – ایران)، نسخه ای به شمــار ۹۵ به عنوان قرآن کریم معرفی شده که مشتمل بر سوره فاتحه تا سور کهف است. البته حجم نسخه کمی غیر عادی است، یعنی ۳۵۲ برگ آنهم برای بخش اندکی از قرآن کریم. خوشبختانه تصویری از انجام نسخه اخیر در فهرست آورده شده (ص ۷۶) که در آن خصلت خاص تعلیقه نویسی زیدیان ایرانی و شکل خاص کتابت نسخ تفسیر کتاب الله به وضوح نمایان است. تفسیر کتاب الله، تحریری زیدی عمدتا از تفسیر کشاف جار الله زمخشری (متوفی ۵۳۸) است که تفسیرش شهرت مهمی در روزگار خود داشته و سنت تفسیر نگاری پس از خود را کاملا متاثر از خود کرده است. ابوالفضل بن شهردویر بن یوسف بن ابی الحسن دیلمی که بر اساس اطلاعاتی که در خصوص نیای او یوسف بن ابی الحسن دیلمی (متوفی پیش از ۶۱۴) در اختیار داریم از عالمان زیدی نیم نخست قرن هفتم هجری است، سوای تفسیر کتاب الله، آثار دیگری نیز نگاشته که تا کنون اثری از آنها به دست نیامده است. تفسیر کتاب الله که در دو جلد تنظیم شده است، مشتمل بر تفسیر قرآن کریم از آغاز تا پایان سور کهف (مجلد اول) و سور مریم تا آخر قرآن (جلد دوم) است و بر اساس نسخه هایی مختلف شناسایی شده از آن، مهمترین متن تفسیری متداول در میان عالمان زیدی ایرانی در فاصل قرن هفتم تا دهم هجری بوده است.

در انجام نسخه های تفسیر کتاب الله اطلاعات مهمی در خصوص عالمان زیدی ایرانی می‌توان یافت. نسخ معرفی شده به عنوان قرآن در کتابخان صدوقی یزد که مجلد نخست تفسیر کتاب الله ابوالفضل بن شهردویر است که کتابخانه مجلس تصویر نسخه برگردان آن را چندی پیش با مقدمه دوست فاضل آقای سید محمد عمادی حائری منتشر کرده از چند جهت حائز اهمیت است. نخست آنکه مجلد اول نسخ مجلس از انتها اندکی افتادگی دارد و بخشی از تفسیر سوره کهف که بخش پایانی جلد اول است، در آن ناقص است. اهمیت دیگر نسخ اخیر، در انجامه نسخه آن است. ابتدا بهتر است تا متن آن را به طور کامل نقل کنیم:

«الحمد لله الذی انزل علی عبده الکتاب فلم یجعل له عوجاً و اعان باتمام تنمیق بعضه عبدا محوجاً// و الصلوه علی رسوله الذی // دخل الناس فی دینه افواجاً// و آله الذین کانوا// سمـاه الهدی ن