پاورپوینت کامل اعتدال‌گرایی در بوستان سعدی ۱۰۴ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل اعتدال‌گرایی در بوستان سعدی ۱۰۴ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۰۴ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل اعتدال‌گرایی در بوستان سعدی ۱۰۴ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل اعتدال‌گرایی در بوستان سعدی ۱۰۴ اسلاید در PowerPoint :

نگاهی از سر تأمل در تاریخ، جغرافیا و فرهنگ ایران، پژوهشگر و ناظر را به این نتیجه رهنمون می‌کند که اعتدال گویا همیشه ویژگی ذاتی فرهنگ و تمدن ایرانی ـ اسلامی بوده است. از نظر آب و هوا و جغرافیا «ایران هم سردسیر است و هم گرمسیر و هم همیشه بهار. ایران موزه طبیعت‌ها و اقلیم‌هاست.

ویژگی‌های اعتدالی سرزمین ایران

نگاهی از سر تأمل در تاریخ، جغرافیا و فرهنگ ایران، پژوهشگر و ناظر را به این نتیجه رهنمون می‌کند که اعتدال گویا همیشه ویژگی ذاتی فرهنگ و تمدن ایرانی ـ اسلامی بوده است. از نظر آب و هوا و جغرافیا «ایران هم سردسیر است و هم گرمسیر و هم همیشه بهار. ایران موزه طبیعت‌ها و اقلیم‌هاست. هم یخچال‌های طبیعی دارد و هم طشت‌های سوزانی مانند جازموریان. هم دامنه‌های سبلان و الوند و زاگرس را دارد و هم کویرهای هولناک نمک و لوت را. گرمترین نقطه روی زمین تا ۶۷، در یزد خواست اندازه گرفته شده است و سرمای دره فیروزکوه فاصله چندانی از کویر سوزان نمک ندارد.» (رجبی، ۱۳۸۰: ۲).

موقعیت جغرافیای ریاضی و نسبی ایران بیانگر موقعیت ممتاز و منحصر به فرد این کشور (موقعیتی میانه و اعتدالی) در طول تاریخ بوده است.۱ شاید با توجه به همین موقعیت بود که نظامی، شاعر حکیم و داستانسرای بزرگ قرن ششم سرود:

همه عالم تن است و ایران دل

نیست گوینده زین قیاس خجل

چون که ایران دل زمین باشد

دل ز تن بهْ بوَد یقین باشد

(کلیات، ۴۳۱:۱۳۷۸)

دانشمند و ایران‌شناس بزرگ عصر ما، ریچارد فرای نیز از توجه به این موقعیت ممتاز تاریخی، جغرافیایی و فرهنگی غافل نمانده است و می‌نویسد: «تمدن بشر دو چهره دارد و هر دو چهره بسیار فاخر و زیباست: یکی غرب و یونان و یکی شرق و ایران و وقتی سخن از شرق به میان می‌آید، تمام تمدن‌های درون‌نگر و زیبای شرق دور نیز در آن گنجانیده می‌شود. آسیا همان شرق است و من فکر می‌کنم که دو پاره تمدن فاخر بشری قلبی داشته است که مانند یک ارگانیسم زنده آنها را هماهنگ کرده و ارتباطی زیبا و زندگی‌بخش میانشان برقرار ساخته است. این قلب تپنده تاریخی که درست در میانه شرق و غرب قرار گرفته همانا سرزمین و تمدن ایران است.» (ماهنامه اطلاعات حکمت و معرفت، شماره۳، ۴۷:۱۳۹۳)

ایران در دنیای قدیم به مانند پلی بوده که دو جزیره دورافتاده غرب و شرق را به هم پیوند زده است و بخش مهم و میانی از شاهراه ارتباطی ابریشم از این کشور عبور کرده است و ایران را از موقعیتی برخوردار نموده که برخی از مورخان از آن به «چهارراه حوادث عالم» تعبیر کرده‌اند. ایران با این ویژگی‌های اعتدال‌گونه با پذیرش آیین سرتاسر اعتدال‌گرای اسلام و سپس شیعه در بخش مهمی از قرون میانه، برای مدتی نزدیک به سه قرن قافله سالار و پیشرو علم و فرهنگ و تمدن در جهان شد و «عصر زرین فرهنگ و تمدن» را بنیان نهاد.

اعتدال از دیدگاه قرآن و روایات

قرآن کریم عالیترین منبع و مرجع قوانین و آیین زندگی در دین مقدس اسلام است. آیه‌های متعددی در این کتاب مقدس به صراحت میانه‌روی و پرهیز از هرگونه افراط و تفریط را راهنمای عمل مسلمانان معرفی می‌کند. خداوند متعال در آیه ۱۴۳ سوره مبارکه بقره مسلمانان را امتی میانه‌رو معرفی می‌کند و می‌فرماید:‌ «و کذلک جعلنا امه وسلطا لتکونوا شهداء علی ‌الناس و یکون ‌الرسول علیکم شهیدا …:۲ هما‌ن‌گونه [که قبله شما یک قبله میانه است،] شما را نیز امت میانه‌ای قرار دادیم تا گواه مردم باشید.» این آیه در باب تغییر قبله نازل شده است. یکی از اتفاقات مهم صدر اسلام مسئله تغییر قبله بود. مسلمانان از آغاز بعثت تا سال دوم هجری به سوی بیت‌المقدس نماز می‌خواندند و قبله نخست آنان بیت‌المقدس بود. این امر موجب بهانه‌جویی و خرده‌گیری قوم یهود را فراهم کرده بود و اسباب نگرانی پیامبر(ص) را نیز، تا این‌که خداوند دستور به تغییر قبله از بیت‌المقدس به سوی مکه را صادر نمود.

در تفسیر نمونه (مکارم، ۱۳۶۹: ۴۸۲ ـ‌۴۸۴) ذیل تفسیر آیه مذکور آمده است: «در آیه مورد بحث به قسمتی از فلسفه و اسرار تغییر قبله اشاره شده است. نخست می‌گوید: همان‌گونه که قبله شما یک قبله میانه است۳ (و البته منظور قبله جدید است) شما را نیز یک امت میانه قرار دادیم (و کذلک جعلناکم امه وسطا)، امتی که از هر نظر در حد اعتدال باشد، نه کندرو و نه تندرو، در حد افراط و تفریط، الگو و نمونه. به هر حال گویا قرآن می‌خواهد رابطه میان همه برنامه‌های اسلامی را ذکر کند و آن اینکه نه تنها قبله مسلمانان یک قبله میانه است که تمام برنامه‌هایشان این ویژگی را داراست. تعبیر به «گواه‌بودن» امت اسلامی بر مردم جهان و همچنین گواه‌بودن پیامبر(ص) نسبت به مسلمانان، ممکن است اشاره به اسوه و الگو بودن بوده باشد، چرا که گواهان و شاهدان را همیشه از میان افراد نمونه انتخاب می‌کنند؛ یعنی شما با داشتن این عقاید و تعلیمات امتی نمونه هستید، همان‌طور که پیامبر(ص) در میان شما یک فرد نمونه است. شما با عمل و برنامه خود گواهی می‌دهید که یک انسان می‌تواند هم مرد دین باشد و هم مرد دنیا، در عین اجتماعی‌بودن جنبه‌های معنوی و روحانی خود را کاملاً حفظ کند، شما با این عقاید و برنامه‌ها گواهی می‌دهید که دین و علم، دنیا و آخرت نه تنها تضادی با هم ندارند، بلکه یکی در خدمت دیگری است.»

در تفسیر مذکور (همان: ۴۸۷ ـ ۴۸۸) راجع به امت اسلامی به ‌عنوان یک امت میانه بیان شده است که: «کلمه وسط در لغت هم به‌معنی حد وسط و میان دو چیز آمده، و هم به معنی جالب، زیبا، عالی، شریف، و این هر دو ظاهراً به یک حقیقت باز می‌گردد؛ زیرا معمولاً شرافت و زیبایی در آن است که چیزی از افراط و تفریط دور باشد و در حد اعتدال قرار گیرد. چه تعبیر جالبی در اینجا قرآن درباره امت اسلامی کرده است آنها را یک امت میانه و معتدل نامیده.

معتدل از نظر عقیده که نه راه غلو را می‌پیمایند و نه راه تقصیر و شرک، و نه طرفدار جبرند و نه تفویض، نه درباره صفات خدا معتقد به تشبهند و نه تعطیل. معتدل از نظر ارزش‌های معنوی و مادی، نه به کلی در جهان ماده فرو می‌روند که معنویت به فراموشی سپرده شود و نه آنچنان در عالم معنی فرو می‌روند که از جهان ماده به کلی بی‌خبر گردند، نه همچون گروه عظیمی از یهود جز گرایش‌های مادی چیزی را نشناسند و نه همچون راهبان مسیحی به کلی ترک دنیا گویند. معتدل از نظر علم و دانش،‌ نه آنچنان بر دانسته‌های خود جمود دارد که علوم دیگران را پذیرا نشود و نه آن گونه خودباخته است که به دنبال هر صدایی برخیزد.

معتدل از نظر روابط اجتماعی، نه اطراف خود حصاری می‌کشد که از جهانیان به کلی جدا شود و نه اصالت و استقلال خود را از دست می‌دهد که همچون غرب‌زدگان و شرق‌زدگان در این ملت و آن امت ذوب شود. معتدل از نظر شیوه‌های اخلاقی، از نظر عبادت، از نظر تفکر و خلاصه معتدل در تمام جهات زندگی و حیات. یک مسلمان واقعی هرگز نمی‌تواند انسان یک‌بعدی باشد، بلکه انسانی است دارای ابعاد مختلف، متفکر، با ایمان، دادگر، مجاهد، مبارز، شجاع، مهربان، فعال، آگاه و باگذشت. تعبیر به حد وسط تعبیری است که از یک سو مسئله شاهد و گواه‌بودن امت اسلامی را مشخص می‌سازد، زیرا کسانی که در خط میانه قرار دارند و می‌توانند تمام خطوط انحرافی را در چپ و راست ببینند. و از سوی دیگر تعبیری است که دلیل مطلب نیز در آن نهفته است و می‌گوید: اگر شما گواهان خلق جهان هستید به دلیل همین اعتدال و امت وسط بودنتان است.»

قرآن کریم حتی در عبادت خداوند هم‌ افراط و تفریط را نکوهش می‌کند و مخاطبان خود را به میانه‌روی در این امر سفارش می‌‌کند: «و لا تجهر بصلاتک ولاتخافت بها و ابتغ بین ذلک سبیلا:۴ نمازت را به آواز بلند مخوان و بسیار آهسته‌اش مکن، و میان این [و آن،] راهی [میانه] جوی.»

نهی از زهد افراطی و فراموش‌کردن دنیا نیز در آیات متعددی مورد تأکید خداوند قرار گرفته که این امر مبین روحیه اعتدال‌گرایانه اسلام است؛ «خداوند در آیه‌ای صریح مسلمانان را در زمان پیامبر(ص) سرزنش می‌کند؛ زیرا بعضی از ایشان زهد می‌ورزیدند و ریاضت می‌کشیدند و هر روز روزه می‌گرفتند. آیه نازل شد که به اینها بگویید که چرا شما حلال‌های خدا را حرام می‌کنید؟‌ چرا این کار را می‌کنید؟ اینها مال شماست. آیه صریح قرآن این است که: قل هی للذین آمنوا فی ‌الحیاه ‌الدنیا: نعمت‌های الهی مال مردم مؤمن در درجه اول است.» (روزنامه ایران، ضمیمه ۱۳ مرداد ۹:۱۳۹۴)

پس از قرآن کریم، سیره و سنت پیامبر بزرگوار اسلام‌(ص) و ائمه هدی‌(ع) سرمشق و الگوی مسلمانان محسوب می‌گردد. مطالعه در سیره و سنت نشان می‌دهد که ایشان نیز در زندگی خود روشی میانه را برگزیده‌اند و یاران و پیروانشان را نیز به این روش پسندیده سفارش کرده‌اند.

این‌که در شیعه بسیار بر عدل ـ به عنوان یکی از اصول مذهب ـ تأکید نشان داده شده بیانگر روحیه اعتدالی این مذهب است؛ «معتزله می‌گفتند که همه کارها دست خود انسان است و خداوند دخالتی ندارد و هرچه هست خودمان هستیم. اشاعره می‌گفتند که همه چیز مال خداست و انسان مثل مرده‌ای در دست غسال است و این طرف و آن طرف می‌گردد و کاری دست خودش نیست. ائمه فرمودند که این‌گونه نیست: «امر بین الامرین» هم دست خداست و دست خود انسان است. یعنی حد وسط. اصلاً شیعه را از این جهت عدلیه می‌گویند، یعنی معتدل». (همان: ۱۰).

مرور روایت‌های ذیل که فقط به ‌عنوان نمونه ذکر می‌گردد، بیانگر اهمیت مشی اعتدالی در زندگی از ناحیه رسول خدا(ص) و امامان(ع) است.۵

ـ رسول خدا(ص): هر کس در معیشت میانه‌روی کند، خدا او را روزی بخشد و هر کس اسراف کند، خدا او را محروم گرداند.

ـ امیر مؤمنان(ع): پسرم!‌ در معیشت و عبادت میانه‌رو باش.

ـ امام سجاد(ع): آخرین توصیه خضر به موسی‌بن‌عمران(ع) این بود که از محبوب‌ترین کارها نزد خدای بزرگ، میانه‌روی هنگام توانگری است.

ـ امام‌صادق‌(ع): خدا دارایی و مال را نزد افراد به امانت گذاشته و به آنان اجازه داده است که با میانه‌روی بخورند و بیاشامند و بپوشند و بیامیزند و از مرکب بهره گیرند.

ـ در طلب‌ روزی نه چنان کند باش که عمر را تباه کنی و نه چنان حریص باش که به دنیا اطمینان کنی، بلکه در زندگی عفیف و معتدل باشد.

ـ‌ تقوا پیشه کن و از اسراف و خست بپرهیز، بلکه میان آن دو، راه صحیح و پایدار را برگزین که خدال متعال کسی را به سبب میانه‌روی کیفر ندهد.

اعتدال از نگاه بزرگان فرهنگ و ادب

ادبیات فارسی که بزرگترین سرمایه و گنجینه فرهنگی ما ایرانیان محسوب می‌شود، چون اقیانوس وسیعی است که هر شناگری بر حسب طاقت و توان خود می‌تواند از آن درهای گران‌قیمتی صید کند. این ادبیات که حاصل افکار و اندیشه‌های ایرانیان در درازای تاریخ است از فرهنگ غنی ایران و اسلام تغذیه کرده و مانند درخت کهنسال پر از برگ و بار هر حقیقت‌جویی را بهره‌مند می‌سازد. بزرگان ادب و فرهنگ ما نیز در آثار ارزشمندشان بر مشی و شیوه اعتدال‌گرایانه بسیار تأکید ورزیده‌اند و آثار هر یک از آنان را می‌توان در این زمینه دستمایه پژوهشی جداگانه قرارداد. ما در این جستار تنها برای نمونه سخنانی از ایشان نقل می‌کنیم و البته دیدگاه سعدی در این زمینه را در بخش جداگانه‌ای به نگارش در آورده‌ایم.

حکیم ابوالقاسم فردوسی، شاعر و حماسه سرای بزرگ ایرانی در ضمن به نظم کشیدن داستان‌های اساطیری، حماسی (پهلوانی) و تاریخی از بیان نکته‌های اخلاقی و حکمی در خلال داستان‌ها بازنمانده است. وی در ضمن یکی از داستان‌های شاهنامه خواننده شعر خویش را دعوت به میانه‌روی می‌کند و معتقد است که انسان میانه‌رو قابل ستایش است و روزگار بر وفق مرادش خواهد بود:

ز کـار زمـانه میانه گـزین چو خواهی که یابی ز خلق آفرین

کسی کو میانه گزیـند ز کار پسـند آیـدش گـردش روزگار

ستـوده کـسی کـو میـانه گـزید تـن خویـش را آفـرین گسترید

چو داری به دست اندرون خواسته زر و سیم و اسـبان آراسـته

هزینه چنان کن که بایدت کرد نباید فشاند و نباید فـشرد

خواجه شیراز هم در غزلی با مطلع: «دل می‌رود ز دستم صاحبدلان خدا رار دردا که راز پنهان خواهد شد آشکارا»، مخاطب کلام خویش را توصیه می‌کند به اینکه چنانچه راحتی و آسایش دنیا و آخرت را می‌خواهی، در رفتار با دوست و دشمن اعتدال را از یاد مبر:

آسایش دو گیتی تفسیر این دو حرف است:

با دوستان مروت، با دشمنان مدارا

صائب تبریزی، شاعر بزرگ قرن یازدهم نیز در بیتی نرمی بیش از حد را باعث دلیری و گستاخی دیگران بر صاحب رفتار می‌داند:

نرمی ز حد مبر که چو دندان مار ریخت

هر طفل نی‌سوار کند تازیانه‌اش

شیخ احمد جامی، عارف قرن ششم هم در قالب تمثیلی زیبا میانه‌روی را این‌گونه توصیه و توصیف می‌کند:

چون تیشه مباش و جمله بر خود متراش

چون رنده ز کار خویش بی‌بهره مباش

تعلیم ز اره ‌گیر در عقل و معاش

چیزی سوی خود می‌کش و چیزی می‌پاش۶

علاوه بر ادبیات رسمی و مکتوب، فرهنگ و ادب شفاهی ما (فولکلور) ـ که آیینه افکار، کردار و بینش هر ملتی محسوب می‌شود ـ در قالب قصه‌ها، متل‌ها، شعرها و ترانه‌های عامیانه و ضرب‌المثل‌ها سلوک خردمندانه مبتنی بر اعتدال را بسیار ارج نهاده و سفارش کرده است. از بین گونه‌های مختلف فرهنگ و ادبیات عامه در این بخش به آوردن چندین ضرب‌المثل اکتفا می‌کنیم؛ هر چند عرصه پژوهش هم در این زمینه وسیع است و جای سخن و کندوکاو بسیار.

اینک ضرب‌المثل‌هایی۷ با موضوع اعتدال که در بین مردم رواج بسیار دارد:

۱ـ تند می‌روی جانا، ترسمت فرو مانی.

۲ـ تند نرو زمین می‌خوری.

۳ـ‌ تندخویی با خلایق، مهر را کین کردن است.

۴ـ تندی نه خوب آید از نامدار.

۵ـ شتاب‌زدگی کار شیطان است.

۶ـ شتاب است دیو و فرشته درنگ.

۷ـ عجله سبب پشیمانی است.

۸ـ آهسته برو، (همیشه)پیوسته برو.

۹ـ آسته برو، آسته بیا، که گربه شاخت نزنه.

۱۰ـ آهسته‌دل کی پشیمان شود؟

۱۱ـ آهسته رو راه می‌رود، تیزرو در راه می‌ماند.

۱۲ـ زیاد رفت و کم ماند.

۱۳ـ زیاد نخور، ‌خواب آشفته نبین.

۱۴ـ زیاده‌گو،‌ پر اشتباه است.

۱۵ـ زیادی خوشی، نکبت می‌آورد یا ناخوشی.

۱۶ـ کم بخور پدر حکیم را درآر، راست برو پدر حاکم را درآر.

۱۷ـ کم‌بخور، دارو نخور.

۱۸ـ میانه‌رو ز دو جانب نگاهبان دارد.

۱۹ـ میانه گزینی، بمانی به جای.

۲۰ـ میان گزین، در همه کارها

بینش اعتدال گرایانه سعدی در بوستان

شیخ مصلح‌الدین سعدی شیرازی (۶۰۶ ـ ۶۹۰ هـ‌ق) در زمره بزرگ‌ترین شاعران ایران و جهان به شمار می‌رود. وی از مفاخر بزرگ فرهنگ بشریت است که به دلایلی چون نبوغ و استعداد سرشار شاعرانه، دید وسیع و تجارب عملی و علمی آثاری پدیده آورده که بیشتر از هفت قرن است که اندیشمندان و سخنوران را در سرتاسر گیتی مجذوب و فریفته خویش نموده است.

آثار سعدی بسیار است، اما دو اثر او بیشتر مورد توجه و اقبال بوده؛‌ یکی گلستان به نثر و دیگری بوستان به نظم.

«او با خلق اثری شگرف و پر تأثیر مثل گلستان، در عرصه نثر فارسی نیز هم چون شعر، بی‌رقیب مانده است. به اعتبار همین استادی مسلم در شعر و نثر، این شاعر نویسنده و نویسنده شاعر را فرمانروای سخن فارسی نامیده‌اند.»۸ (یاحقی، ۱۶۳:۱۳۸۹).

آنچه در این جستار بیشتر مورد توجه بوده اعتدال‌گرایی از دیدگاه این شاعر برجسته است، زیرا «کلیات او مدعی اعتدال در زبان فارسی است و اگر بخواهیم تنها یک شاعر معتدل که همه جنبه‌های هنری و فنی و هم‌چنین جهات مضمونی و فکری، فردی و اجتماعی و عاطفی و عقلی را به کامل در شعر خویش باز نموده است، در سرتاسر ادبیات یکهزار و صدساله فارسی بجوییم، او کسی جز شیخ شیراز نخواهد بود.» (همان،۱۶۷).

بی‌گمان تبیین دیدگاه سعدی در زمینه اعتدال پژوهشی مفصل و دقیق را می‌طلبد و امیدوارم برای نگارنده فرصتی پدید آید تا روزی به این مهم نائل آید.

اما از کلیات سعدی در این بخش بوستان را با نگاهی گذرا برگزیده‌ایم تا دید اعتدال گرایانه سعدی را در آن بررسی کنیم. «بوستان یا سعدی‌نامه اولین اثر مدون سعدی است که کار سرودن آن به سال ۶۵۵ ق. تمام شده است. گویا سعدی این اثر را در ایام سفر خود سروده و هم‌‌چون ارمغانی، در سال ورود به وطن بر دوستانش عرضه داشته است. موضوع این کتاب که عالی‌ترین آثار خامه توانای سعدی و یکی از شاهکارهای بی‌رقیب شعر فارسی است، اخلاق و تربیت و سیاست و اجتماعیات است در ده باب: عدل، احسان، عشق، تواضع، رضا، ذکر، تربیت، شکر، توبه، مناجات و ختم کتاب. سعدی این کتاب را که