پاورپوینت کامل سید مرتضی؛ پایه‌گذار مکتب کلامی متاخر شیعه ۶۱ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل سید مرتضی؛ پایه‌گذار مکتب کلامی متاخر شیعه ۶۱ اسلاید در PowerPoint دارای ۶۱ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل سید مرتضی؛ پایه‌گذار مکتب کلامی متاخر شیعه ۶۱ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پاورپوینت کامل سید مرتضی؛ پایه‌گذار مکتب کلامی متاخر شیعه ۶۱ اسلاید در PowerPoint :

باید دانست که در آن دوران، در تاریکخانه قرن چهارم در جهان اسلام و گیجی پس از عصر غیبت کبری و حرمان ناشی از نبود امام معصوم، در شرایطی که ورود علوم غربیه و غریبه (بیگانه) به میان مسلمانان، تغییراتی شگرف ایجاد کرده و فضاهایی جدید تحمیل کرده بود و دیگر دینداری بدون پرسش و ایمانِ بلاشک، دست‌کم در میان اهل علم و تفکر معنایی نداشت

نگاهی به زندگی و آثار فکری شریف مرتضی علم‌الهدی

باید دانست که در آن دوران، در تاریکخانه قرن چهارم در جهان اسلام و گیجی پس از عصر غیبت کبری و حرمان ناشی از نبود امام معصوم، در شرایطی که ورود علوم غربیه و غریبه (بیگانه) به میان مسلمانان، تغییراتی شگرف ایجاد کرده و فضاهایی جدید تحمیل کرده بود و دیگر دینداری بدون پرسش و ایمانِ بلاشک، دست‌کم در میان اهل علم و تفکر معنایی نداشت و ضعف خلافت مرکزی مدت‌ها بود که جهان فرهنگی و سیاسی اسلام را پاره پاره کرده بود و از بغداد و ایران تا اندلس و مراکش دستخوش دگرگونی و انقلاب بودند، در آن تاریکخانه، کسانی ظهور کردند که میراث خرد از سرمایه جان داشتند و نگاه به جهان از دریچه جانان. آنهایی که به دنبال زبانی متقن و خردمندانه برای دین بودند تا بتوانند در ساحت جهانی بزرگ بیندیشند و مرزهای فراگیر انسانیت و بشریت را درنوردند.

شریف مرتضی؛ ادامه‌دهنده راه شیخ مفید

آری بغداد آن روز که مسقط‌الرأس شیخ مفید (۴۱۳-۸/۳۳۶ه.ق) بود، شهری بود که گفت‌وگو و شک و پرسش در آن فراوان بود و اگر دانشوری در آن شهر‌ زاده می‌شد، به‌ خوبی این مهم را درمی‌یافت. مردی دیگر در این سرزمین شکوفا شد که راه شیخ را ادامه داد؛ شریف مرتضی متکلم و فقیه شیعی که عشق به دانایی و دینداری را از پدرش آموخته بود و با شریف رضی (۴۰۶-۳۵۹ه.ق)، برادران فضل بودند و در ساحت دانشوری و فرهیختگی قدم نهادند و راه علم و پرسش را در جهان اسلام سرسبز ساختند. مرتضی مرجع علمی و فقهی و کلامی شیعیان در آن دوران عسرت و فترت بود که شکوفایی فکری و تمدنی مسلمانان به دلیل تعصبات عالمان و تعدیات ناصبان داشت کم‌کم رنگ می‌باخت. برای آشنایی با این مرد بزرگ باید بدانیم تبارش چه بوده و اساتید و شاگردانش کدام بودند.

۱ـ دوران زندگی و حیات علمی و اجتماعی سید مرتضی

مرقومه‌ای که در آن ادعا شده مرتضی و برادرش رضی در یک رویای صادقه به شیخ مفید معرفی شدند تا آنان را آموزش دهد و فاطمه دختر رسول‌الله در آن رویای تمثیل‌گونه حسن و حسین را به مفید فراخواند، چه اینکه نام مادر مرتضی نیز فاطمه بود و مفید بعد از این رویا با این مادر بافضیلت روبه‌رو شد که دو پسر را برای تعلیم نزد او آورد. در هر حال، چنین روایاتی شاید نمادین باشند و شاید حقیقی، ولی در نهایت دلالت بر این دارند که خاندانی که مرتضی از آنها‌ زاده شد، اهل فضل و شرف بوده‌اند.

سید مرتضی در سال ۳۵۵ قمری در بغداد به دنیا آمد. نام کامل او به ‌همراه کنیه‌اش ابوالقاسم علی بن الحسین بن موسی و مشهور به سید و شریف بود. نسب او با پنج واسطه به موسی بن جعفر علیه‌السلام می‌رسید و القابی از قبیل ذوالثمانین، ابوالثمانین، ذوالمجدین و علم‌الهدی بدو منسوب بود. پدرش حسین بن موسی علوی از علمای سرشناس شیعه و نقیب علویان و رییس دیوان مظالم و امیرالحاج شیعیان در دستگاه حکومت آل‌بویه بود و این مشاغل به مرتضی نیز رسید. مادرش فاطمه نیز از نوادگان امام سجاد علیه‌السلام بود. مرتضی و رضی در کودکی نزد ابن‌نباته سعدی (۴۰۵-۳۲۷ه.ق) شاعر لغت آموختند و فقه و اصول را نیز نزد مفید فرا گرفتند. مرتضی شعر و ادب را نیز از ابوعبیدالله محمد مرزبانی (۳۸۴-۲۹۷ه.ق) کاتب و لغوی آموخت و ابن‌بابویه (وفات: بعد از ۳۷۸ه.ق) برادر شیخ صدوق و ابن جندی بغدادی (۳۹۶-۳۰۶۳ه.ق) محدث نیز از اساتید مرتضی بوده‌اند. مرتضی شاگردان تراز اول و بزرگی تربیت کرد که شاخص‌ترین آنها شیخ طوسی (۴۶۰-۳۸۵ه.ق) بود و بزرگان دیگری همچون سلار دیلمی (۴۱۳-۳۳۸ه.ق) فقیه، ابوالصلاح حلبی (۴۴۷-۳۷۴ه.ق) متکلم و فقیه، ابن براج (حدود ۴۸۱-۴۰۰ه.ق) فقیه و قاضی و ابوالفتح کراجکی (وفات: ۴۴۹ه.ق) نیز از شاگردان وی بودند. آثار متنوع مرتضی در فقه و کلام و تفسیر و غیره قرن‌ها از منابع دست اول علوم اسلامی شیعیان بوده که نام‌آورترین آنها شامل الانتصار، جمل العلم والعمل، الأمالی، المحکم و المتشابه و الذریعه إلی اصول الشریعه است. سرانجام مرتضی در هشتاد سالگی در ۲۵ ربیع‌الاول سال ۴۳۶ ه.ق از دنیا رفت و در محله کرخ بغداد (کاظمین) به خاک سپرده شد. برخی مورخان گفته‌اند پس از مدتی پیکر او از کاظمین به کربلا منتقل شده و در جوار حرم اباعبدالله الحسین در مقبره جدشان ابراهیم مجاب دفن شده است. البته امروزه از مقبره کربلا اطلاعی در دست نیست، اما آرامگاهی در کاظمین به نام او وجود دارد.

۲ـ جلسات درس شلوغ و همراه با شهریه

اما جالب است که هر قدر درباره شیخ مفید، جلسات مناظره‌اش با مخالفان که نشانه آزاداندیشی وی بود و غلبه اکثری او بر آنها که دال بر نبوغ و دانش وی بود، مشهور بوده و در تاریخ تشیع زبانزد است، کلاس‌های درس پرشور مرتضی نیز به همان میزان مشهور و زبانزد بوده است. اصلا گویا مرتضی خانه بزرگش را به مدرسه تبدیل کرده بود و در آن انواع علوم روز همچون فقه، کلام، تفسیر، لغت، شعر، علم فلک، حساب و غیره تدریس می‌شد. سید مرتضی حتی به شاگردانش شهریه هم می‌داد که به تناسب حال‌شان از هشت دینار تا ۱۲ دینار شامل می‌شد. ۱۲ دینار گویا به شیخ طوسی که احتمالا جزو بهترین شاگردانش بوده، تعلق می‌گرفت و این کلاس‌های شلوغ و پررونقش از حضور کسانی همچون ابوالعلاء معری (۴۴۹-۳۶۳ه.ق) شاعر نابینا و خاص عرب نیز بهره برده است و ابوالعلاء درباره‌اش گفته که «اگر او را ببینی، خواهی فهمید که وجود همه مردم در مردی جمع و روزگار در یک ساعت متمرکز گشته و جهان در یک خانه قرار گرفته است» (کتاب مفاخر اسلام، ترجمه علی دوانی). در هر صورت، شهریه دادن مرتضی برای بسیاری مزید نعمت بود و گفته شده یک یهودی به قصد همین شهریه به نزد مرتضی رفت و کسب علم کرد و سرانجام به خاطر فضای علمی مدرسه و فضیلت خُلقی و میزان دانشوری مرتضی به اسلام گروید.

تفاوت شیخ مفید با سید مرتضی

معهذا این نکته را نباید از نظر دور داشت که سید مرتضی نسبت به مفید که متکلمی به ‌غایت آزاداندیش و دانشور بود، یک قدم رو به جلو بود و از مناظره به تعلیم و آموزش همگانی رسید. شاید مناظره همواره به جهت تاکید بر جهت یک‌طرفه تز و آنتی‌تز؛ یعنی اسقاط خصم و نه سنتز، فضای گفت‌وگو را مکدر می‌ساخت، آن هم در شهر بزرگی مثل بغداد که از همه رنگ فرقه و باور در آن حضور داشتند و این تصور که «من فقط درست می‌گویم و می‌خواهم تو را قانع کنم»، ارتباطات فرهنگی را دشوارتر می‌کرد و از این‌رو است که گفته شده اهل سنت و نیز مخالفان بعد از مرگ مفید گفتند از دست او راحت شدیم! زیرا شیخ مفید بسیار صریح بود و کوتاه نمی‌آمد و به‌رغم آن همه عقلانیت و آزاداندیشی، اما در یقین خود استوار بود و هر چند با تکثر عقاید مشکلی نداشت، اما با غلبه هر عقیده (اهل سنت) هم کنار نمی‌آمد. در هر حال شیخ مفید اولا قصد دفاع از آموزه‌های تشیع به‌ خصوص امامت را داشت و بلاشک به‌ غایت آزاداندیش بود. سید مرتضی نیز به همین قصد تعلیم دیده بود، اما برخلاف استادش کمی محافظه‌کار و اهل تقیه بود. لذا در سب خلفای ثلاث احتیاط می‌کرد و در اعلان و آشکار چندان به لعن آنها راضی نمی‌شد. این تفاوت فرهنگی با توجه به اینکه هر دو متکلم ما اهل عقل بودند بعید نبوده، زیرا این مرام عقل است که در آن رواداری به غایت وجود دارد و عقل از تصلب بیزار است هر چند که در همه امور به دنبال وحدت و یقین و اطلاق است. لذا مرتضی بعد از مفید راه عقل را هموارتر می‌کرد تا فرصت‌های بیشتری برای جامعه و مردمانش پدید آورد. عقل چراغ است و راه است و چون پرورده شود، به انسان راه‌های جدیدتر نشان دهد و مرتضی راه مفید را هموارتر می‌کرد و این دو در آن زمان از اساطین خرد و حکمت و دینداری بودند.

۳ـ هر چه مخالف عقل باشد، باطل است!

مکتب عقل‌گرای بغداد رقیب جدی کوفه و قم بود که اولی متمایل به بغداد ولی دومی به ‌شدت حدیث‌محور و ضدعقل بود. مرتضی نیز به حساب استاد عقل‌گرایش مفید به این مکتب تعلق داشت. مرتضی گرایش‌های اعتزالی داشت و با بزرگان آنها همچون قاضی عبدالجبار محاجه داشت ولی در مباحث کلیدی همچون امامت و بین المنزلتین با آنها مخالف بود. اولین تجلیات عقل‌گرایانه مرتضی در تسامح او با خلفای جور بود که بر این عقیده مبتنی بود که اگر همکاری با حاکم ستمگر و جائر در عصر غیبت و پذیرش مسوولیت در چنین دستگاهی موجب فواید عقلی و شرعی بسیار از جمله اجرای حدود الهی و رفع ظلم و اقامه عدل شود و از این دریچه خدمتی به جامعه شیعه صورت بگیرد، جایز است. به همین دلیل بود که تقیه می‌کرد و از در تساهل وارد می‌شد. او در دستگاه خلافت و نیز حکومت آل‌بویه، چنانکه گفته شد، به مدت سی سال منصب‌دار بود و قطعا چنین رویکردی نیز از عقل‌گرایی بیش از حد او ناشی می‌شد. شاید مرتضی توجه به شرایط و مناسبات اجتماعی و فرهنگی در عقاید را بیش از مفید درک کرده بود و احتمالا تغییراتی نیز در مقولات و مناسبات شیعیان با جهان فرهنگی بغداد در حال رخ دادن بود که باعث این میزان تسامح مرتضی می‌شد؛ اینکه مناظره و اسقاط خصم چندان فایده ندارد و خدمات اجتماعی به شیعیان را افزایش نمی‌دهد. چه اینکه شیعیان اقلیت بودند و ا