مهسا فایل |
سایت دانلود فایل پاورپوینت کامل نهمین پیشوای شیعیان ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint
در حال بارگذاری
توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد
پاورپوینت کامل نهمین پیشوای شیعیان ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است
شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.
لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.
توجه : در صورت مشاهده بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل نهمین پیشوای شیعیان ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد
بخشی از متن پاورپوینت کامل نهمین پیشوای شیعیان ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint :
امام جواد علیهالسلام
امام جواد، ابوجعفر محمد بن علی بن موسی بن جعفر بن محمد بن علی بن الحسین بن علی بن ابیطالب علیهمالسلام، امام نهم از امامان دوازدهگانه و یکی از چهاردهمعصوم میباشد.
فهرست مندرجات
۱ – کنیه امام جواد
۲ – القاب
۳ – فضائل
۴ – نقش انگشتری حضرت
۵ – نسب
۶ – ولادت و وفات
۷ – نحوه شهادت
۸ – وقایع زندگی
۹ – مسافرت ها
۱۰ – ازدواج امام جواد
۱۱ – دلیل مسموم شدن حضرت به دست امفضل
۱۲ – فرزندان امام
۱۳ – خصوصیات اخلاقی امام
۱۴ – امامت حضرتجواد علیهالسلام
۱۵ – مواجهه امام رضا با شبهات در باره امامت فرزندش
۱۶ – مستند امامت امام محمّد تقی
۱۷ – منشاء اختلاف در باره امامت امام جواد
۱۸ – استدلال معتقدین به امامت
۱۹ – نحوه استدلال در باره کیفیت و منشأ علم امام
۲۰ – امامت امام محمّد تقی در خردسالی
۲۱ – دلائل امامت امام محمد تقی در خردسالی
۲۲ – کرامات امام
۲۳ – اوضاع سیاسی دوران امام
۲۴ – سازمان وکالت
۲۵ – برخی از وکلا ی مرتبط با امام جواد
۲۶ – فعالیتهای سیاسی وکلای امام
۲۷ – فعالیت وکلا در سالهای پایانی امامت امامجواد
۲۸ – مقام علمی امام
۲۹ – تنوع روایتهای امام جواد
۳۰ – احادیث تفسیری منقول از حضرت
۳۱ – مناظرات و احتجاجات امام
۳۲ – موعظههای اخلاقی حضرت
۳۳ – راویان و یاران امام
۳۴ – افراد مورد ذم و طعن توسط امام
۳۵ – فرقه های مورد ذم امام
۳۶ – عناوین مرتبط
۳۷ – پانویس
۳۸ – منبع
کنیه امام جواد
به دلیل اشتراک کنیه آن حضرت با کنیه امام محمدباقر علیهالسلام، در منابع رجال و حدیث شیعه از وی با کنیه ابوجعفر ثانی یاد شده است.
[۱] مصنّفات الشّیخ المفید، ج۱۱، ص۲۷۳.
[۲] الانوار البهیّه، ص۲۴۸.
[۳] فضل بن حسنطبرسی، اعلام الوری باعلامالهدی، ج۲، ص۹۱، قم۱۴۱۷.
[۴] ابن شهر آشوب، مناقب آل ابیطالب، ج۴، ص۳۷۹، چاپهاشم رسولی محلاتی، قم.
[۵] محمد بن طلحه نعیبی، مطالب السؤول فی مناقب الالرسول، ج۲، ص۱۴۰، چاپ ماجد بن احمد عطیه، بیروت۱۴۲۰.
کنیه خاص آن حضرت ابوعلی است.
[۶] دلائلالامامه، منسوب به محمد بن جریر طبری آملی، ج۱، ص۳۹۶، قم:مؤسسه البعثه، ۱۴۱۳.
[۷] حسین بن حمدانخصیبی، الهدایهالکبری، ج۱، ص۲۹۵، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶.
[۸] ابن شهر آشوب، مناقب آل ابیطالب، ج۴، ص۳۷۹، چاپهاشم رسولی محلاتی، قم.
[۹] سبط ابن جوزی، تذکرهالخواص، ج۱، ص۳۲۱، بیروت۱۴۰۱/۱۹۸۱.
القاب
در منابع علاوه بر لقب مشهور جواد،
[۱۰] محمد بن احمد ذهبی، تاریخالاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، ج۵، ص۴۴۷، چاپ بشارعوّاد معروف، بیروت ۱۴۲۴/ ۲۰۰۳.
[۱۱] ابن صباغ، الفصول المهمه فی معرفه احوال الائمه علیهمالسلام، ج۱، ص۲۶۲، بیروت۱۴۰۸/۱۹۸۸.
[۱۲] ابن طولون، الائمه الاثناعشر، ج۱، ص۱۰۳، چاپ صلاحالدینمنجد، بیروت ۱۳۷۷/ ۱۹۵۸.
القاب فراوان دیگری نیز به ایشان نسبت داده شده است، از جمله تقی، زکی، مرتضی، قانع، رضی، مختار، متوکل، مرضی، متقی، منتجب، عالم ربانی و هادی.
[۱۳] منسوب به محمد بن جریر طبری آملی، قم: مؤسسه البعثه، ۱۴۱۳.
[۱۴] فضل بن حسنطبرسی، اعلام الوری باعلامالهدی، ج۲، ص۹۱، قم۱۴۱۷.
[۱۵] ابن شهر آشوب، مناقب آل ابیطالب، ج۴، ص۳۷۹، چاپهاشم رسولی محلاتی، قم.
طبق روایتی،
[۱۶] ابن بابویه، عیون اخبارالرضا، ج۲، ص۲۵۰، چاپ مهدیلاجوردی، قم۱۳۶۳ ش.
امام رضا علیهالسلام او را صادق، صابر، فاضل، قره اعین المؤمنین، و غیظ الملحدین خوانده است.
به نوشته نویسنده ناشناخته کتاب القاب الرسول و عترته،
[۱۷] کتاب القاب الرسول و عترته، در مجموعه نفیسه فی تاریخ الائمه، ج۱، ص۲۷۲، همان محمد بن عمرکشی، اختیار معرفهالرجال، تلخیص محمد بن حسن طوسی، چاپ حسن مصطفوی، مشهد ۱۳۴۸ ش.
امامجواد علیهالسلام در میان مردم به اعجوبه اهل البیت ، نادره الدهر، بدیع الزمان، عیسی ثانی، و ذوالکرامات نیز شهرت داشته است.
فضائل
امام محمّدتقی همانند دیگر امامان معصوم (علیهم السلام) در خصال نیک و اخلاق پسندیده همچون جدّ خویش، پیامبر اسلام (صلی الله علیه وآله)بود.
در عبادت و طاعت شهرتی تمام داشت و بیشتر روزها در روزه بود و شبها به عبادت و راز و نیاز.
پیوسته این حدیث پیامبر (صلی الله علیه وآله)را بر زبان داشت که «هر کس نماز شب بگزارد، چهرهاش در روز زیبا و نورانی گردد.»
[۱۸] علل الشّرائع، ج۲، ص۳۶۳.
فروتنی امام محمّد تقی (علیه السلام) از صفات برجسته او است.
در برخورد با مردم بسیار متواضع و مهربان بود و میفرمود: «فروتنی، زینت و شرافت حسب و نسب است.»
[۱۹] بحارالانوار، ج۷۷، ص۱۳۳.
جود و بخشش او زبانزد همه بود و امروزه نیز آن امام (علیه السلام) را بدین صفت میشناسند و بدین روی از القاب مشهورش «جواد الائمّه» است. هر کس نیازی بدو میآورد، حاجت روا بازمیگشت.
[۲۰] بحارالانوار، ج۵۰، ص۱۰۲.
[۲۱] بحارالانوار، ج۵۰، ص۱۰۳.
آنچه از موقوفات بنیهاشم و پدران معصومش به دست میآورد، میان نیازمندان تقسیم میکرد.
نقش انگشتری حضرت
نقش انگشتری وی، همچونپدرش، «العزهللّه» بود،
[۲۲] دلائلالامامه، منسوب به محمد بن جریر طبری آملی، ج۱، ص۳۹۶، قم:مؤسسه البعثه، ۱۴۱۳.
گرچه نقشخاتم او را «حسبیاللّه حافظی»
[۲۳] حسن بن فضلطبرسی، مکارمالاخلاق، ج۱، ص۹۱، قم۱۳۹۲/۱۹۷۲.
و «نِعْمَ الْقادِرُ اللّهُ»
[۲۴] ابن صباغ، الفصول المهمه فی معرفه احوال الائمه علیهمالسلام، ج۱، ص۲۶۲، بیروت۱۴۰۸/۱۹۸۸.
نیز ذکر کردهاند.
نسب
امام جواد تنها فرزند امام رضا علیهالسلام است.
[۲۵] کشّی، ص۵۹۶.
[۲۶] محمد بن محمد مفید، الارشاد فی معرفه حججاللّه علی العباد، ج۲، ص۲۷۱، بیروت۱۴۱۴/۱۹۹۳.
[۲۷] فضل بن حسنطبرسی، اعلام الوری باعلامالهدی، ج۲، ص۸۶، قم۱۴۱۷.
مادر وی از کنیزان ( امّ ولد ) امامرضا علیهالسلام بود که در منابع با نامهای گوناگون از او یاد شدهاست. شیخ مفید
[۲۸] محمد بن محمد مفید، الارشاد فی معرفه حججاللّه علی العباد، ج۲، ص۲۷۳، بیروت۱۴۱۴/۱۹۹۳.
[۲۹] کلینی، اصول کافی، ج۱، ص۴۹۲.
[۳۰] علی بن حسین مسعودی ، اثباتالوصیه للامام علی بن ابیطالب، ج۱، ص ۲۱۶، قم۱۳۸۲ ش.
[۳۱] فضل بن حسنطبرسی، اعلام الوری باعلامالهدی، ج۲، ص۹۱، قم۱۴۱۷.
از او با نام سبیکه، از اهالی نَوْبه، یاد کرده و نام سکینه در برخی منابع، احتمالاً مُصَحَّفِ سبیکه است.
[۳۲] دلائلالامامه، منسوب به محمد بن جریر طبری آملی، ج۱، ص۳۹۶، قم:مؤسسه البعثه، ۱۴۱۳.
[۳۳] ابن ابیالثلج، تاریخالائمه، ج۱، ص۲۵، در مجموعه نفیسه فی تاریخالائمه، چاپ محمود مرعشی، قم: کتابخانه آیهاللّه مرعشینجفی، ۱۴۰۶.
[۳۴] محمد بن طلحه نعیبی، مطالب السؤول فی مناقب الالرسول، ج۲، ص۱۴۰، چاپ ماجد بن احمد عطیه، بیروت۱۴۲۰.
همچنین گفتهاند نام وی دُرّه بوده و امام رضا علیهالسلام او را خیزران خوانده است
[۳۵] فضل بن حسنطبرسی، اعلام الوری باعلامالهدی، ج۲، ص۹۱، قم۱۴۱۷.
[۳۶] ابن شهر آشوب، مناقب آل ابیطالب، ج۴، ص۳۷۹، چاپهاشم رسولی محلاتی، قم.
[۳۷] کلینی، اصول کافی، ج۱، ص۴۹۲.
[۳۸] حسن بن موسینوبختی، فرقالشیعه، ج۱، ص۹۱، چاپ محمدصادق آلبحرالعلوم، نجف۱۳۵۵/۱۹۳۶.
[۳۹] سعد بن عبداللّهاشعری، کتاب المقالات و الفرق، ج۱، ص۹۹، چاپ محمدجواد مشکور، تهران۱۳۴۱ش.
[۴۰] ابن ابیالثلج، تاریخالائمه، ج۱، ص۲۵، در مجموعه نفیسه فی تاریخالائمه، چاپ محمود مرعشی، قم: کتابخانه آیهاللّه مرعشینجفی، ۱۴۰۶.
[۴۱] ، ابن خشاب، ج۱، ص۱۹۶، تاریخ موالید الائمه و وفیاتهم، در مجموعه نفیسه فی تاریخالائمه.
(که همگی صورت مصحَّف اسامی خیزران و دُرّه را نقلکردهاند). او را از خاندان ماریه قبطیه ، همسر رسول خدا، نیز دانستهاند.
[۴۲] کلینی، اصول کافی، ج۱، ص۴۹۲.
[۴۳] فضل بن حسنطبرسی، اعلام الوری باعلامالهدی، ج۱، ص۱۲۸، قم۱۴۱۷.
[۴۴] ابن شهر آشوب، مناقب آل ابیطالب، ج۴، ص۳۷۹، چاپهاشم رسولی محلاتی، قم.
در دلائل الامامه
[۴۵] دلائلالامامه، منسوب به محمد بن جریر طبری آملی، ج۱، ص۳۹۶، قم:مؤسسه البعثه، ۱۴۱۳.
نام او ریحانه و کنیهاش امالحسن ذکر شدهاست. این تعدد نام چه بسا از آنروست که کنیزان به دلایلی، از جمله تغییر مالکانشان، با اسمها و کنیههای گوناگون خوانده میشدند.
[۴۶] حسین شاکری، الجواد محمد علیهالسلام، ج۱، ص۲۷، قم ۱۴۱۹.
ولادت و وفات
به تصریح تمام منابع، زادگاه آن حضرت مدینه
[۴۷] محمد بن محمد مفید، المقنعه، ج۱، ص۴۸۲، قم۱۴۱۰.
[۴۸] محمد بن حسن طوسی، تهذیبالاحکام، ج۶، ص۹۰، چاپ حسن موسویخرسان، تهران۱۳۹۰.
[۴۹] فضل بن حسنطبرسی، اعلام الوری باعلامالهدی، ج۱، ص۱۲۸، قم۱۴۱۷.
و سال تولد وی۱۹۵ بوده است،
[۵۰] کلینی، اصول کافی، ج۱، ص۴۹۲.
[۵۱] سعد بن عبداللّهاشعری، کتاب المقالات و الفرق، ج۱، ص۹۹، چاپ محمدجواد مشکور، تهران۱۳۴۱ش.
[۵۲] حسن بن موسینوبختی، فرقالشیعه، ج۱، ص۹۱، چاپ محمدصادق آلبحرالعلوم، نجف۱۳۵۵/۱۹۳۶.
[۵۳] محمد بن محمد مفید، المقنعه، ج۱، ص۴۸۲، قم۱۴۱۰.
[۵۴] محمد بن حسن طوسی، تهذیبالاحکام، ج۶، ص۹۰، چاپ حسن موسویخرسان، تهران۱۳۹۰.
اما درباره روز و ماه ولادت اختلاف نظر وجود دارد. قول مشهور و منحصر به فرد، دهم رجب است که شیخ طوسی در مصباح المتهجد
[۵۵] محمد بن حسن طوسی، مصباح المتهجد، ج۱، ص۸۰۴ ـ ۸۰۵، بیروت۱۴۱۱ /۱۹۹۱.
[۵۶] فضل بن حسنطبرسی، اعلام الوری باعلامالهدی، ج۲، ص۹۱، قم۱۴۱۷.
[۵۷] ابن شهر آشوب، مناقب آل ابیطالب، ج۴، ص۳۷۹، چاپهاشم رسولی محلاتی، قم.
[۵۸] محمد بن طلحه نعیبی، مطالب السؤول فی مناقب الالرسول، ج۲، ص۱۴۰، چاپ ماجد بن احمد عطیه، بیروت۱۴۲۰.
نقل کردهاست، ولی بیشتر منابع زادروز امام را نیمه ماه رمضان دانستهاند.
[۵۹] سعد بن عبداللّهاشعری، کتاب المقالات و الفرق، ج۱، ص۹۹، چاپ محمدجواد مشکور، تهران۱۳۴۱ش.
[۶۰] حسن بن موسینوبختی، فرقالشیعه، ج۱، ص۹۱، چاپ محمدصادق آلبحرالعلوم، نجف۱۳۵۵/۱۹۳۶.
[۶۱] دلائلالامامه، منسوب به محمد بن جریر طبری آملی، ج۱، ص ۳۸۳، قم:مؤسسه البعثه، ۱۴۱۳.
[۶۲] محمد بن محمد مفید، کتاب الامالی، ج۱، ص۴۳، چاپ حسناستاد ولی و علیاکبر غفاری، قم۱۴۰۳.
حضرت جواد علیهالسلام در بغداد درگذشت.
[۶۳] سعد بن عبداللّهاشعری، کتاب المقالات و الفرق، ج۱، ص۹۹، چاپ محمدجواد مشکور، تهران۱۳۴۱ش.
[۶۴] حسن بن موسینوبختی، فرقالشیعه، ج۱، ص۹۱، چاپ محمدصادق آلبحرالعلوم، نجف۱۳۵۵/۱۹۳۶.
[۶۵] کلینی، اصول کافی، ج۱، ص۴۹۲.
اغلب منابع زمان وفات وی را اواخر سال۲۲۰ ذکر کردهاند.
[۶۶] سعد بن عبداللّهاشعری، کتاب المقالات و الفرق، ج۱، ص۹۹، چاپ محمدجواد مشکور، تهران۱۳۴۱ش.
[۶۷] حسن بن موسینوبختی، فرقالشیعه، ج۱، ص۹۱، چاپ محمدصادق آلبحرالعلوم، نجف۱۳۵۵/۱۹۳۶.
مسعودی
[۶۸] علی بن حسین مسعودی، مروجالذهب و معادنالجوهر، ج۴، ص۳۴۹، چاپ شارلپلاّ، بیروت ۱۹۶۵ـ۱۹۷۹.
[۶۹] ابن خلّکان، وفیات الاعیان وأنباء ابناء الزمان، ج۴، ص۱۷۵.
[۷۰] محمد بن احمد ذهبی، تاریخالاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، ج۵، ص۴۴۷، چاپ بشارعوّاد معروف، بیروت ۱۴۲۴/ ۲۰۰۳.
سال وفات ایشان را ۲۱۹ ذکر کرده، ولی تستری
[۷۱] محمدتقی تستری، رساله فی تواریخ النبی و الا´ل علیهمالسلام، ج۱، ص۴۴، قم ۱۴۲۳.
این قول را صحیح ندانسته است. روز و ماه وفات امام، در پارهای منابع پنجم یا ششم ذیحجه
[۷۲] ابن ابیالثلج، تاریخالائمه، ج۱، ص۱۳، در مجموعه نفیسه فی تاریخالائمه، چاپ محمود مرعشی، قم: کتابخانه آیهاللّه مرعشینجفی، ۱۴۰۶.
[۷۳] کلینی، اصول کافی، ج۱، ص۴۹۷.
[۷۴] علی بن حسین مسعودی، مروجالذهب و معادنالجوهر، ج۴، ص۳۴۹، چاپ شارلپلاّ، بیروت ۱۹۶۵ـ ۱۹۷۹.
[۷۵] خطیب بغدادی، تاریخ بغدادی ، ج۴، ص۹۰.
[۷۶] ابن خشاب، تاریخ موالید الائمه و وفیاتهم، ج۱، ص۱۹۶، در مجموعه نفیسه فی تاریخالائمه.
و در برخی دیگر آخر ذیقعده
[۷۷] سعد بن عبداللّهاشعری، کتاب المقالات و الفرق، ج۱، ص۹۹، چاپ محمدجواد مشکور، تهران۱۳۴۱ش.
[۷۸] حسن بن موسینوبختی، فرقالشیعه، ج۱، ص۹۱، چاپ محمدصادق آلبحرالعلوم، نجف۱۳۵۵/۱۹۳۶.
[۷۹] کلینی، اصول کافی، ج۱، ص۴۹۲.
[۸۰] محمد بن محمد مفید، الارشاد فی معرفه حججاللّه علی العباد، ج۲، ص۲۷۳، بیروت۱۴۱۴/۱۹۹۳.
[۸۱] محمد بن حسن طوسی، تهذیبالاحکام، ج۶، ص۹۰، چاپ حسن موسویخرسان، تهران۱۳۹۰.
[۸۲] فضل بن حسنطبرسی، اعلام الوری باعلامالهدی، ج۲، ص۱۰۶، قم۱۴۱۷.
آمده است. بدینترتیب، عمر شریف آن حضرت ۲۵ سال و اندی بوده است.
[۸۳] دلائلالامامه، منسوب به محمد بن جریر طبری آملی، ج۱، ص۳۹۵، قم:مؤسسه البعثه، ۱۴۱۳.
[۸۴] کلینی، اصول کافی، ج۱، ص۴۹۷.
[۸۵] محمد بن محمد مفید، الارشاد فی معرفه حججاللّه علی العباد، ج۲، ص۲۷۳، بیروت۱۴۱۴/۱۹۹۳.
[۸۶] ابن شهر آشوب، مناقب آل ابیطالب، ج۴، ص۳۷۹، چاپهاشم رسولی محلاتی، قم.
نحوه شهادت
اغلب منابع کهن به صراحت سخنی از شهادت امام جواد علیهالسلام به میان نیاوردهاند
[۸۷] سعد بن عبداللّهاشعری، کتاب المقالات و الفرق، ج۱، ص۹۹، چاپ محمدجواد مشکور، تهران۱۳۴۱ش.
[۸۸] حسن بن موسینوبختی، فرقالشیعه، ج۱، ص۹۱، چاپ محمدصادق آلبحرالعلوم، نجف۱۳۵۵/۱۹۳۶.
[۸۹] کلینی، اصول کافی، ج۱، ص۴۹۲.
[۹۰] علی بن حسین مسعودی، مروجالذهب و معادنالجوهر، ج۴، ص۳۴۹، چاپ شارلپلاّ، بیروت ۱۹۶۵ـ۱۹۷۹.
[۹۱] محمد بن محمد مفید، الارشاد فی معرفه حججاللّه علی العباد، ج۲، ص۲۷۳، بیروت۱۴۱۴/۱۹۹۳.
[۹۲] محمد بن حسن طوسی، تهذیبالاحکام، ج۶، ص۹۰، چاپ حسن موسویخرسان، تهران۱۳۹۰.
[۹۳] خطیب بغدادی، تاریخ بغدادی ، ج۴، ص۹۰.
[۹۴] فضل بن حسنطبرسی، اعلام الوری باعلامالهدی، ج۲، ص۱۰۶، قم۱۴۱۷.
اما در کتاب اثبات الوصیه ، منسوب به مسعودی
[۹۵] علی بن حسین مسعودی ، اثباتالوصیه للامام علی بن ابیطالب، ج۱، ص۲۲۷، قم۱۳۸۲ ش.
، درباره مسموم شدن امام به دست همسرش، ام فضل، گزارش مفصّلی آمده است. بنابراین گزارش، امفضل به تحریک معتصم عباسی و جعفر، برادر تنی امفضل، و از روی حسادت به همسر دیگر امام، امام را مسموم کرد، اما بعد پشیمان شد.
[۹۶] ابن شهر آشوب، مناقب آل ابیطالب، ج۴، ص۳۹۱، چاپهاشم رسولی محلاتی، قم.
بنا بر روایاتی دیگر، یکی از وزرای معتصم به دستور خلیفه، امام جواد علیهالسلام را مسموم کرد.
[۹۷] محمد بن مسعود عیاشی، کتاب التفسیر، ج۱، ص۳۱۹، چاپ هاشم رسولی محلاتی، قم۱۳۸۰ـ۱۳۸۱، چاپ افست تهران.
[۹۸] ابن شهر آشوب، مناقب آل ابیطالب، ج۴، ص۳۸۴، چاپهاشم رسولی محلاتی، قم.
برخی نیز خبر مسمومیت امام را به عنوان قول مرجوح ذکر کردهاند
[۹۹] علی بن حسین مسعودی، مروجالذهب و معادنالجوهر، ج۱، ص ۲۱۶، چاپ شارلپلاّ، بیروت ۱۹۶۵ـ۱۹۷۹.
[۱۰۰] محمد بن محمد مفید، الارشاد فی معرفه حججاللّه علی العباد، ج۲، ص۲۷۳، بیروت۱۴۱۴/۱۹۹۳.
[۱۰۱] فضل بن حسنطبرسی، اعلام الوری باعلامالهدی، ج۲، ص۱۰۶، قم۱۴۱۷.
اما شیخ مفید
[۱۰۲] محمد بن محمد مفید، الارشاد فی معرفه حججاللّه علی العباد، ج۲، ص۲۷۳، بیروت۱۴۱۴/۱۹۹۳.
و طبرسی
[۱۰۳] احمد بن علی طبرسی، الاحتجاج، ص۱۳۴ـ۱۳۵، چاپ محمدباقر موسویخرسان، نجف۱۳۸۶/ ۱۹۶۶ چاپ افست قم.
تصریح کردهاند که این موضوع نزد آنها به اثبات نرسیده است. با اینکه گفته کسانی چون کلینی ، مفید و طوسی را در مورد مرگ طبیعی امام نمیتوان نادیدهگرفت، ولی وجود قراینی چون جوان بودن امام، احضار وی به بغداد به دستور معتصم و فوت ناگهانیاش در آن شهر ، شهادت حضرت را محتمل مینماید.
[۱۰۴] رسولجعفریان، حیات فکری و سیاسی امامانشیعه علیهمالسلام، ج۱، ص۴۸۰ـ۴۸۱، قم۱۳۸۴ ش.
[۱۰۵] حسین شاکری، الجواد محمد علیهالسلام، ج۱، ص۵۰ ـ۵۲، قم ۱۴۱۹.
بر اساس منابع تاریخی واثق، پسر معتصم، بر جنازه امام نماز گزارد.
[۱۰۶] علی بن حسین مسعودی ، اثباتالوصیه للامام علی بن ابیطالب، ج۱، ص ۲۱۶، قم۱۳۸۲ ش.
[۱۰۷] خطیب بغدادی، تاریخ بغدادی ، ج۴، ص۹۰.
[۱۰۸] سبط ابن جوزی، تذکرهالخواص، ج۱۱، ص۶۲، بیروت۱۴۰۱/۱۹۸۱.
مدفن حضرت جواد علیهالسلام مقابر قریش در بغداد، پشت قبر جدّش، موسی بن جعفر علیهماالسلام، است
[۱۰۹] کلینی، اصول کافی، ج۱، ص۴۹۲.
[۱۱۰] علی بن حسین مسعودی ، اثباتالوصیه للامام علی بن ابیطالب، ج۱، ص ۲۱۶، قم۱۳۸۲ ش.
[۱۱۱] محمد بن محمد مفید، الارشاد فی معرفه حججاللّه علی العباد، ج۲، ص۲۷۳، بیروت۱۴۱۴/۱۹۹۳.
[۱۱۲] محمد بن حسن طوسی، تهذیبالاحکام، ج۶، ص۹۰، چاپ حسن موسویخرسان، تهران۱۳۹۰.
که امروزه کاظمین نامیده میشود.
[۱۱۳] محمدحسین حسینیجلالی، مزارات اهلالبیت «ع» و تأریخها، ج۱، ص۱۱۴، بیروت۱۴۱۵/ ۱۹۹۵.
[۱۱۴] محمدحسین حسینیجلالی، مزارات اهلالبیت «ع» و تأریخها، ج۱، ص۱۱۴ ـ۱۱۹، بیروت۱۴۱۵/ ۱۹۹۵.
وقایع زندگی
امام جواد علیهالسلام هفت سال و اندی از عمر پدرش، امام رضا علیهالسلام، را درک کرد
[۱۱۵] دلائلالامامه، منسوب به محمد بن جریر طبری آملی، ج۱، ص۳۹۴، قم:مؤسسه البعثه، ۱۴۱۳.
[۱۱۶] فضل بن حسنطبرسی، اعلام الوری باعلامالهدی، ج۱، ص۱۳۴ـ۱۳۵، قم۱۴۱۷.
[۱۱۷] ابن شهر آشوب، مناقب آل ابیطالب، ج۴، ص۳۷۹، چاپهاشم رسولی محلاتی، قم.
و با دو خلیفه عباسی، مأمون و معتصم، معاصر بود.
[۱۱۸] فضل بن حسنطبرسی، اعلام الوری باعلامالهدی، ج۲، ص۹۱، قم۱۴۱۷.
بنابراین، نقل برخی منابع که وی در زمان خلافت واثق عباسی (حک: ۲۲۷ـ۲۳۲) از دنیا رفته
[۱۱۹] دلائلالامامه، منسوب به محمد بن جریر طبری آملی، ج۱، ص۳۹۵، قم:مؤسسه البعثه، ۱۴۱۳.
[۱۲۰] علی بن حسین مسعودی، مروجالذهب و معادنالجوهر، ج۴، ص۳۷۴، چاپ شارلپلاّ، بیروت ۱۹۶۵ـ۱۹۷۹.
[۱۲۱] ابن شهر آشوب، مناقب آل ابیطالب، ج۴، ص۳۷۹، چاپهاشم رسولی محلاتی، قم.
نادرست است، زیرا واثق در ۲۲۷، یعنی سال وفات معتصم، به خلافت رسید.
[۱۲۲] محمدتقی تستری، رساله فی تواریخ النبی و الا´ل علیهمالسلام، ج۱، ص۴۴، قم ۱۴۲۳.
احتمالاً نماز خواندن واثق بر جنازه آن حضرت، منشأ این اشتباه بوده است.
[۱۲۳] مجلسی، بحارالانوار، ج۵۰، ص۱۳.
آگاهیهای تاریخی درباره وقایع زندگی امامجواد علیهالسلام اندک است. افزون بر محدودیتهای سیاسی، که مانع نشر اخبار راجع به امامان میشد، کوتاهی عمر آن حضرت نیز عامل مؤثری در نبود اخبار در منابع تاریخی است. به علاوه، امام بیشتر عمر خود را در مدینه، دور از مرکز خلافت، به سر آورده است. در سال۲۰۰، رجاء بن ابیضحاک (از امرای مأمون) به دستور مأمون، امام رضا علیهالسلام را از مدینه به مرو فرستاد.
[۱۲۴] طبری، تاریخ طبری، ج۸، ص۵۴۴، (بیروت).
[۱۲۵] ابن بابویه، عیون اخبارالرضا، ج۱، ص۱۹۴، چاپ مهدیلاجوردی، قم۱۳۶۳ ش.
[۱۲۶] ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۶، ص۳۱۹.
به نوشته بیهقی در تاریخ بیهق ،
[۱۲۷] علی بن زید بیهقی، تاریخ بیهق، ج۱، ص۷۹، چاپاحمد بهمنیار، تهران۱۳۶۱ ش.
امام جواد در ۲۰۲، برای زیارت پدرش، از راه بیهق به طوس رفت. گزارش برخی منابع مبنی بر اینکه مأمون در همان سال دختر خود، امحبیب، را به عقد امام رضا علیهالسلام و دختر دیگرش، امفضل، را به عقد امام جواد علیهالسلام در آورد، میتواند قرینهای بر درستی گزارش بیهقی باشد همچنین بنابر پارهای روایات شیعی ، امامجواد، که در زمان شهادت پدرش در سال۲۰۳، در مدینه اقامت داشت، برای غسل دادنِ پدر و اقامه نماز بر پیکر او، به طوس رفت.
[۱۲۸] ابن بابویه، الامالی، ج۱، ص۷۵۹ـ۷۶۲، قم۱۴۱۷.
[۱۲۹] ابن بابویه، عیون اخبارالرضا، ج۲، ص۲۴۲ـ۲۴۵، چاپ مهدیلاجوردی، قم۱۳۶۳ ش.
[۱۳۰] فضل بن حسنطبرسی، اعلام الوری باعلامالهدی، ج۲، ص۸۱ ۸۵، قم۱۴۱۷.
مسافرت ها
ظاهراً امام سه بار به بغداد سفر کرده است. به نوشته جعفر مرتضی عاملی، (
[۱۳۱] جعفرمرتضیعاملی، الحیاه السیاسیه للامامالجواد علیهالسلام: نبذه یسیره، ج۱، ص۶۵، بیروت۱۴۰۵/۱۹۸۵.
سفر نخست بلافاصله پس از ورود مأمون به بغداد در سال ۲۰۴ بوده که وی امامجواد علیهالسلام را از مدینه به بغداد فراخواندهاست. مؤید ایننظر، روایت نعیبی
[۱۳۲] محمد بن طلحه نعیبی، مطالب السؤول فی مناقب الالرسول، ج۲، ص۱۴۱ـ۱۴۲، چاپ ماجد بن احمد عطیه، بیروت۱۴۲۰.
[۱۳۳] ابن شهر آشوب، مناقب آل ابیطالب، ج۴، ص۳۸۸ـ ۳۸۹، چاپهاشم رسولی محلاتی، قم.
[۱۳۴] علی بن عیسیبهاءالدیناربلی، کشفالغمه فی معرفهالائمه، ج۳، ص۱۳۴، چاپ هاشم رسولیمحلاتی، بیروت ۱۴۰۱/ ۱۹۸۱.
[۱۳۵] ابن صباغ، الفصول المهمه فی معرفه احوال الائمه علیهمالسلام، ج۱، ص۲۶۲ـ۲۶۳، بیروت۱۴۰۸/۱۹۸۸.
مبنی بر حضور امام در بغداد در کودکی و گفتگوی آن حضرت با مأمون است.
گرچه درباره این روایت مناقشه شده، جعفر مرتضی عاملی
[۱۳۶] جعفرمرتضیعاملی، الحیاه السیاسیه للامامالجواد علیهالسلام: نبذه یسیره، ج۱، ص۶۸ ـ ۷۵، بیروت۱۴۰۵/۱۹۸۵.
کوشیده است که آن را تأیید کند و به اشکالات آن پاسخ گوید. شاهد دیگر، گزارش شیخ مفید
[۱۳۷] محمد بن محمد مفید، الارشاد فی معرفه حججاللّه علی العباد، ج۲، ص۲۸۳، بیروت۱۴۱۴/۱۹۹۳.
از مراسم ازدواج امام جواد علیه السلام در نه سالگی با امفضل است.
در دلائل الامامه
[۱۳۸] دلائلالامامه، منسوب به محمد بن جریر طبری آملی، ج۱، ص۳۹۱ ۳۹۵، قم:مؤسسه البعثه، ۱۴۱۳.
نظیر همین گزارش آمده، ولی ذکر شده که امام شانزده ساله بوده، که ظاهراً اشتباه است
[۱۳۹] علی بن حسین مسعودی ، اثباتالوصیه للامام علی بن ابیطالب، ج۱، ص۲۲۳، قم۱۳۸۲ ش.
(که سن امام را در آن زمان ده ساله نوشته، و این با نقل شیخمفید تطبیقپذیر است).
سفر دیگر امام به بغداد در سال ۲۱۵ بوده است.
هنگامی که مأمون عازم جنگ با روم بود، امامجواد علیهالسلام از مدینه به بغداد رسید. وی برای دیدن مأمون به شهر تکریت رفت و در آنجا، ام فضل، با اجازه مأمون، به امام پیوست. امام تا رسیدن موسم حج در بغداد سکنا گزید، سپس با همسرش برای اعمال حج به مکه رفت و از آنجا به منزلش در مدینه بازگشت.
[۱۴۰] ابن ابیطاهر، کتاببغداد، ج۱، ص۱۴۲ـ۱۴۳، چاپ محمد زاهد بن حسن کوثری، قاهره ۱۳۶۸/ ۱۹۴۹.
[۱۴۱] طبری، تاریخ طبری، ج۸، ص۶۲۳، (بیروت).
[۱۴۲] ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۶، ص۴۱۷.
آخرین بار، در اواخر محرّم ۲۲۰، معتصم عباسی امام را به بغداد فراخواند و وی به همراه امفضل به بغداد سفر کرد و تا هنگام وفات در آنجا اقامت داشت
[۱۴۳] محمد بن محمد مفید، الارشاد فی معرفه حججاللّه علی العباد، ج۲، ص۲۸۹ ۲۹۵، بیروت۱۴۱۴/۱۹۹۳.
[۱۴۴] خطیب بغدادی، تاریخ بغدادی ، ج۴، ص۸۸ ـ ۸۹.
[۱۴۵] ابن شهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، ج۴، ص۳۸۴، چاپهاشم رسولی محلاتی، قم.
[۱۴۶] ابن صباغ، الفصول المهمه فی معرفه احوال الائمه علیهمالسلام، ج۱، ص۲۷۲، بیروت۱۴۰۸/۱۹۸۸.
ازدواج امام جواد
مأمون پس از ولایتعهدی امامرضا علیهالسلام، دخترش امحبیب را بهعقد وی و دختر دیگرش، امفضل، را به عقد امامجواد علیهالسلام درآورد
[۱۴۷] طبری، تاریخ طبری، ج۸، ص۵۶۶، (بیروت).
[۱۴۸] علی بن حسین مسعودی، مروجالذهب و معادنالجوهر، ج۴، ص۳۲۴ـ۳۲۵، چاپ شارلپلاّ، بیروت ۱۹۶۵ـ۱۹۷۹.
در اینکه ازدواج حضرت با امفضل، پیش یا پس از وفات امامرضا بوده، اختلاف هست.
[۱۴۹] سبط ابن جوزی، تذکرهالخواص، ج۱، ص۳۲۱، بیروت۱۴۰۱/۱۹۸۱.
در منابعشیعی گزارش مفصّلی وجود دارد که شیخمفید آن را در الارشاد آورده
[۱۵۰] محمد بن محمد مفید، الارشاد فی معرفه حججاللّه علی العباد، ج۲، ص۲۸۱ ۲۸۸، بیروت۱۴۱۴/۱۹۹۳.
[۱۵۱] دلائلالامامه، منسوب به محمد بن جریر طبری آملی، ج۱، ص۳۹۱۳۹۵، قم:مؤسسه البعثه، ۱۴۱۳.
م
[۱۵۲] علی بن حسین مسعودی ، اثباتالوصیه للامام علی بن ابیطالب، ج۱، ص۲۲۳ـ ۲۲۶، قم۱۳۸۲ ش.
[۱۵۳] ابن شعبه، تحف العقول عن آلالرسول، ج۱، ص۴۵۱ـ۴۵۴، چاپعلیاکبر غفاری، قم۱۳۶۳ ش.
که مؤید ازدواج امام پس از رحلت پدر است. بنابر این گزارش، مأمون به دلیل علاقه بسیارش به حضرتجواد علیهالسلام میخواست دختر خود، امفضل، را به ازدواج وی در آورد، اما عباسیان که از این امر ناخشنود بودند، به بهانه سن کم امام، مأمون را از این کار منع کردند. مأمون برای اقناع آنان پیشنهاد کرد حضرت را امتحان کنند. در روز امتحان، عباسیان قاضی یحیی بن اَکثم را حاضر کردند تا با امام بحث فقهی کند. مأمون بعد از غلبه امامجواد علیهالسلام بر یحیی بن اکثم، در همان مجلس دختر خود را به همسری او در آورد و مراسم بسیار باشکوهی برگزار نمود. در این مراسم، که ظاهراً در سال۲۰۴ بوده، فقط عقد ازدواجصورتگرفتهاست ولیامفضل را در ۲۱۵ به مدینه بردند.
[۱۵۴] جعفرمرتضیعاملی، الحیاه السیاسیه للامامالجواد علیهالسلام: نبذه یسیره، ج۱، ص۷۹، بیروت۱۴۰۵/۱۹۸۵.
دلیل مسموم شدن حضرت به دست امفضل
ظاهراً رابطه امامجواد علیهالسلام با امفضل چندان گرم نبوده تا جایی که امفضل در نامهای به پدرش از کنیز گرفتن امام شکایت کرده ولی مأمون به شکایت او توجه ننموده و او را از شکایت دوباره منعکردهاست.
[۱۵۵] محمد بن محمد مفید، الارشاد فی معرفه حججاللّه علی العباد، ج۲، ص۲۸۸، بیروت۱۴۱۴/۱۹۹۳.
[۱۵۶] محمد بن حسن فتال نیشابوری ، روضه الواعظین، ج۱، ص۲۴۱، چاپ محمدمهدی خرسان، قم: منشوراتالرضی.
[۱۵۷] ابن شهر آشوب، مناقب آل ابیطالب، ج۴، ص۳۸۲، چاپهاشم رسولی محلاتی، قم.
پیشتر گفته شد که برخی دلیل مسموم شدن حضرت به دست امفضل را همینموضوع دانستهاند.
[۱۵۸] دلائلالامامه، منسوب به محمد بن جریر طبری آملی، ج۱، ص۳۹۵، قم:مؤسسه البعثه، ۱۴۱۳.
امفضل، پس از وفات امام، به حرم معتصمعباسی پیوست.
[۱۵۹] خطیب بغدادی، تاریخ بغدادی ، ج۴، ص۸۹.
[۱۶۰] ابن خلّکان، وفیات الاعیان وأنباء ابناء الزمان، ج۴، ص۱۷۵.
[۱۶۱] علی بن عیسیبهاءالدیناربلی، کشفالغمه فی معرفهالائمه، ج۳، ص۱۳۵، چاپ هاشم رسولیمحلاتی، بیروت ۱۴۰۱/ ۱۹۸۱.
[۱۶۲] ابن صباغ، الفصول المهمه فی معرفه احوال الائمه علیهمالسلام، ج۱، ص۲۷۲، بیروت۱۴۰۸/۱۹۸۸.
حضرت از امفضل فرزند نداشت و فرزندان وی از امولدی به نام سمانه بودند.
فرزندان امام
در همه منابع از دو پسر امام به نامهای علیالهادی (امامدهم شیعیان) و موسی مُبَرقَع یاد شده است
[۱۶۳] محمد بن حسن صفار قمی، بصائر الدرجات الکبری فی فضائل آلمحمد (ع)، ج۱، ص۲۰۱، چاپ محسن کوچه باغی تبریزی، تهران ۱۳۶۲ ش.
[۱۶۴] دلائلالامامه، منسوب به محمد بن جریر طبری آملی، ج۱، ص۳۹۷، قم:مؤسسه البعثه، ۱۴۱۳.
[۱۶۵] محمد بن محمد مفید، الارشاد فی معرفه حججاللّه علی العباد، ج۲، ص۲۹۵، بیروت۱۴۱۴/۱۹۹۳.
[۱۶۶] فضل بن حسنطبرسی، اعلام الوری باعلامالهدی، ج۲، ص۱۰۶، قم۱۴۱۷.
که نسل امام از طریق این دو ادامه یافت.
[۱۶۷] ابن عنبه، عمدهالطالب فی انساب آلابیطالب، ج۱، ص۲۴۲، چاپ مهدی رجائی، قم۱۳۸۳ ش.
[۱۶۸] ضامن بن شدقم، تحفه الازهار و زلال الانهار فی نسب ابن اء الائمه الاطهار، ج۲، قسم۲، ص۴۲۹، چاپ کامل سلمان جبوری، تهران۱۳۷۸ ش.
در برخی کتابهای انساب، با اختلاف، پسران دیگری به امام نسبت داده شده است.
[۱۶۹] علی بن محمد عمری، المجدی فی انساب الطالبیین، ج۱، ص۱۲۸، چاپ احمد مهدوی دامغانی، قم۱۴۰۹.
[۱۷۰] محمد بن عمر فخررازی، الشجره المبارکه فی انساب الطالبیه، ج۱، ص۷۸، چاپ مهدی رجائی، قم۱۴۰۹.
[۱۷۱] ضامن بن شدقم، تحفه الازهار و زلال الانهار فی نسب ابن اء الائمه الاطهار، ج۲، قسم۲، ص۴۲۹، چاپ کامل سلمان جبوری، تهران۱۳۷۸ ش.
که در منابع کهن ذکری از آنان نیست. نامهای دختران گوناگون ذکر شده است؛ شیخمفید
[۱۷۲] محمد بن محمد مفید، الارشاد فی معرفه حججاللّه علی العباد، ج۲، ص۲۸۸، بیروت۱۴۱۴/۱۹۹۳.
[۱۷۳] فضل بن حسنطبرسی، اعلام الوری باعلامالهدی، ج۲، ص۱۰۶، قم۱۴۱۷.
[۱۷۴] ابن شهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، ج۴، ص۳۸۰، چاپهاشم رسولی محلاتی، قم.
،
[۱۷۵] ابن صباغ، الفصول المهمه فی معرفه احوال الائمه علیهمالسلام، ج۱، ص۲۷۲، بیروت۱۴۰۸/۱۹۸۸.
از دو دختر وی به نامهای فاطمه و اَمامه یاد کردهاست، اما در دلائلالامامه
[۱۷۶] دلائلالامامه، منسوب به محمد بن جریر طبری آملی، ج۱، ص۳۹۷، قم:مؤسسه البعثه، ۱۴۱۳.
[۱۷۷] محمد بن حسن صفار قمی، بصائر الدرجات الکبری فی فضائل آلمحمد (ع)، ج۱، ص۲۰۱، چاپ محسن کوچه باغی تبریزی، تهران ۱۳۶۲ ش.
[۱۷۸] احمد بن علی طبرسی، الاحتجاج، ج۱، ص۱۳۰، چاپ محمدباقر موسویخرسان، نجف۱۳۸۶/ ۱۹۶۶ چاپ افست قم.
[۱۷۹] ابن شهر آشوب، مناقب آل ابیطالب، ج۴، ص۳۸۰، چاپهاشم رسولی محلاتی، قم.
نام دخترانامام، خدیجه، حکیمه و امکلثوم ضبط شده است. فخر رازی
[۱۸۰] محمد بن عمر فخررازی، الشجره المبارکه فی انساب الطالبیه، ج۱، ص۷۸، چاپ مهدی رجائی، قم۱۴۰۹.
نامهای بهجت و بَریهه را نیز بر آنها افزوده و یادآور شده که از هیچیک از دختران نسلی نمانده است. ظاهراً مادر همگی فرزندان امام، سمانه بوده است.
[۱۸۱] محمد بن حسن صفار قمی، بصائر الدرجات الکبری فی فضائل آلمحمد (ع)، ج۱، ص۲۰۱، چاپ محسن کوچه باغی تبریزی، تهران ۱۳۶۲ ش.
[۱۸۲] ضامن بن شدقم، تحفه الازهار و زلال الانهار فی نسب ابن اء الائمه الاطهار، ج۲، قسم۲، ص۴۲۹، چاپ کامل سلمان جبوری، تهران۱۳۷۸ ش.
خصوصیات اخلاقی امام
در منابع، در باره اوصاف ظاهری امام روایاتی آوردهاند، اما بیش از همه، بر صفات و رفتارهای اخلاقی ایشان تأکید شدهاست؛ چنان که لقب جواد حاکی از آن است که آن حضرت اهل دهش و بخشش و به سخاوت مشهور بود
[۱۸۳] محمد بن احمد ذهبی، تاریخالاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، ج۵، ص۴۴۶، چاپ بشارعوّاد معروف، بیروت ۱۴۲۴/ ۲۰۰۳.
[۱۸۴] حسین بن حمدانخصیبی، الهدایهالکبری، ج۱، ص۳۰۲، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶.
[۱۸۵] ابن شعبه، تحف العقول عن آلالرسول، ج۱، ص۴۵۷، چاپعلیاکبر غفاری، قم۱۳۶۳ ش.
ایشان در آغاز هر ماه صدقه میداد،
[۱۸۶] ابن طاووس، الدروع الواقیه، ج۱، ص۴۳، چاپجواد قیومیاصفهانی، قم۱۴۱۴الف.
با مردم به نیکی معاشرت و به ایشان سلام میکرد،
[۱۸۷] ابن شهر آشوب، مناقب آل ابیطالب، ج۴، ص۳۸۲، چاپهاشم رسولی محلاتی، قم.
برای رفع گرفتاریهای مردم نزد صاحبان مناصب شفاعت میکرد،
[۱۸۸] کلینی، اصول کافی، ج۵، ص۱۱ـ ۱۱۲.
از خطاها درمیگذشت
[۱۸۹] دلائلالامامه، منسوب به محمد بن جریر طبری آملی، ج۱، ص۴۰۱، قم: مؤسسه البعثه، ۱۴۱۳.
و برای اصحابش دعا میفرمود
[۱۹۰] حسین بن حمدانخصیبی، الهدایهالکبری، ج۱، ص۳۰۶ـ ۳۰۷، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶.
. مردم نیز به او احتراممیگذاشتند و به او علاقهمند بودند
[۱۹۱] کلینی، اصول کافی، ج۱، ص۳۲۲.
[۱۹۲] حسین بن حمدانخصیبی، الهدایهالکبری، ج۱، ص۳۰۸، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶.
.
امامجواد هر روز به مسجدالنبی میرفت و به پیامبراکرم صلیاللّهعلیهوآلهوسلم سلام میکرد و به خانه حضرت فاطمه سلاماللّهعلیها میرفت و نماز میخواند.
[۱۹۳] کلینی، اصول کافی، ج۱، ص۴۹۳.
وی علاقه شدیدی به نماز و دعا و به طور کلی عبادت داشت، از جمله نماز ویژهای به آن حضرت منسوب است.
[۱۹۴] سعید بن هبهاللّه قطبراوندی، سلوه الحزین، ج۱، ص۸۹، المعروف به الدعوات، قم: مدرسه الامام المهدی.
[۱۹۵] ابن طاووس، جمال الاسبوع بکمال العمل المشروع، ج۱، ص۱۷۹، چاپجواد قیومیاصفهانی، مؤسسهالا´فاق، ۱۳۷۱ ش.
علاقه وی به دعا و مناجات از حجم زیاد ادعیهای که از او نقل شده هویداست
[۱۹۶] کلینی، اصول کافی، ج۲، ص۴۵۷.
[۱۹۷] کلینی، اصول کافی، ج۲، ص۵۳۴.
[۱۹۸] کلینی، اصول کافی، ج۲، ص۵۴۷.
[۱۹۹] کلینی، اصول کافی، ج۲، ص۵۶۰.
[۲۰۰] کلینی، اصول کافی، ج۳، ص۱۶۷.
[۲۰۱] مصباح المتهجد، ص۳۵۹، محمد بن حسن طوسی، مصباح المتهجد، بیروت۱۴۱۱ /۱۹۹۱.
[۲۰۲] مصباح المتهجد، ص ۵۶۶ ـ ۵۶۷، محمد بن حسن طوسی، مصباح المتهجد، بیروت۱۴۱۱ /۱۹۹۱.
[۲۰۳] محمد بن حسن طوسی، مصباح المتهجد، ج۱، ص۶۷۶، بیروت۱۴۱۱ /۱۹۹۱.
[۲۰۴] محمد بن حسن طوسی، مصباح المتهجد،ص ۷۹۸، بیروت۱۴۱۱ /۱۹۹۱.
تعویذات روزهای هفته
[۲۰۵] سعید بن هبهاللّه قطبراوندی، سلوه الحزین، ج۱، ص۹۹ـ ۱۰۵، المعروف به الدعوات، قم: مدرسه الامام المهدی.
و حرزهای مشهوری
[۲۰۶] ابن طاووس، مهجالدعوات و منهجالعبادات، ص۵۲ ـ۶۰، قدم له و علق علیه حسیناعلمی، بیروت۱۴۱۴ب.
[۲۰۷] مجلسی، بحارالانوار، ج۹۱، ص۳۵۴ـ۳۶۱.
از امام نقل شده است.
امامت حضرتجواد علیهالسلام
ادله امامت حضرتجواد علیهالسلام، همچون دیگر امامان، نصوصعام
[۲۰۸] کلینی، اصول کافی، ج۱، ص۲۸۶ـ ۲۹۲.
و نصوص خاصی است که از پیامبر اکرم و امامان علیهمالسلام بخصوص امامرضا در این باب وارد شدهاست. در منابع حدیثی شیعه احادیث و نصوص صریحی از قول امام رضا مبنی بر نصب امامجواد به عنوان امام پس از خود از طریق کسانی چون علی بن جعفر ، صفوان بن یحیی ، معمر بن خالد ، حسین بن یسار و کسانی دیگر که از اصحاب معتبر و معتمد امام رضا و امام جواد علیهماالسلام بودند نقل شده است.
[۲۰۹] کلینی، اصول کافی، ج۱، ص۳۲۰ـ۳۲۳.
[۲۱۰] محمد بن محمد مفید، الارشاد فی معرفه حججاللّه علی العباد، ج۲، ص۲۷۴- ۲۸۰، بیروت۱۴۱۴/۱۹۹۳.
از آنجا که حضرت رضا علیهالسلام خیلی دیر صاحب فرزند شده بودند، نگرانیهایی در میان شیعیان بروز کردهبود و حتی گروه واقفه ، این امر را بهانه انکار امامت حضرت رضا قرار داده بودند. به همینسبب، ایشان پس از ولادت فرزندشان، اعلام کردند که این فرزند حق را از باطل جدا کرد
[۲۱۱] کلینی، اصول کافی، ج۱، ص۳۲۰ـ۳۲۱.
[۲۱۲] کلینی، اصول کافی، ج۱، ص۳۵۴.
[۲۱۳] علی بن حسین مسعودی ، اثباتالوصیه للامام علی بن ابیطالب، ج۱، ص۲۱۷، قم۱۳۸۲ ش.
[۲۱۴] علی بن حسین مسعودی ، اثباتالوصیه للامام علی بن ابیطالب، ج۱، ص۲۱۹، قم۱۳۸۲ ش.
[۲۱۵] محمد بن محمد مفید، الارشاد فی معرفه حججاللّه علی العباد، ج۲، ص۲۷۷ـ ۲۷۸، بیروت۱۴۱۴/۱۹۹۳.
مواجهه امام رضا با شبهات در باره امامت فرزندش
پس از تولد امامجواد علیهالسلام، حضرترضا علیهالسلام به شیوههای گوناگون از جمله با نشان دادن مُهر امامت وی به یاران خود، و با ذکر اینکه مولودی با برکتتر از او زاده نشده چرا که شبههافکنی جماعت واقفه را بی اثر کردهاست بر امامت وی پس از خود تأکید میکردند
[۲۱۶] کلینی، اصول کافی، ج۱، ص۳۲۱.
[۲۱۷] مسعودی، ۱۴۱۴، ص۲۱۸.
[۲۱۸] محمد بن محمد مفید، الارشاد فی معرفه حججاللّه علی العباد، ج۲، ص۲۷۸ ۲۷۹، بیروت۱۴۱۴/۱۹۹۳.
امامرضا شبهات راجع به خردسال بودن امامجواد برای احراز مقام امامت را هم که بیشتر از سوی واقفه مطرح میشد با مقایسه وی با حضرتعیسی علیهالسلام رفع میکردند و توضیح میدادند که خردسالی مانع انتصاب به مقام امامت الاهی نمیشود
[۲۱۹] کلینی، اصول کافی، ج۱، ص۳۲۱ـ۳۲۲.
[۲۲۰] کلینی، اصول کافی، ج۱، ص۳۸۲ـ۳۸۴.
[۲۲۱] علی بن حسین مسعودی ، اثباتالوصیه للامام علی بن ابیطالب، ج۱، ص۲۱۹ـ۲۲۰، قم۱۳۸۲ ش.
[۲۲۲] محمد بن محمد مفید، الارشاد فی معرفه حججاللّه علی العباد، ج۲، ص۲۷۶، بیروت۱۴۱۴/۱۹۹۳.
[۲۲۳] محمد بن محمد مفید، الارشاد فی معرفه حججاللّه علی العباد، ج۲، ص۲۷۹، بیروت۱۴۱۴/۱۹۹۳.
مستند امامت امام محمّد تقی
شیخ مفید نوشته است که حضرت رضا (علیه السلام) از دنیا رفت و سراغ نداریم فرزندی از او مانده باشد جز پسر ارجمندش، ابوجعفر محمّد (علیه السلام) که پس از او امامت را به دست گرفت.
[۲۲۴] مصنّفات الشّیخ المفید، ج۱۱، ص۲۷۱.
همچنین، از امام رضا (علیه السلام) نقل کردهاند که به صراحت فرزند گرامی خویش حضرت محمد تقی (علیه السلام) را به وصایت و امامت خوانده است.
[۲۲۵] الاصول من الکافی، ج۱، ص۳۲۲.
[۲۲۶] عیون اخبار الرّضا، ج۱، ص۲۲۷.
افزون بر این، برتری آشکار امام محمّد تقی (علیه السلام) بر مردم روزگار خویش دلیلی دیگر بر امامت او است.
منشاء اختلاف در باره امامت امام جواد
با این همه پس از رحلت امامرضا علیهالسلام، در میان شیعیان ، در آغاز امر در باب تعیین و قبول امام پس از ایشان اختلاف اندکی پیش آمد.
[۲۲۷] طبری، تاریخ طبری، ج۱، ص۳۸۸، (بیروت).
منشأ عمده این اختلاف خردسالی امام جواد بود و حتی در این باره از خود امامجواد علیهالسلام سؤالکردند و حضرت حال خود را با امامعلی علیهالسلام سنجیدند که آن حضرت در نه سالگی اسلام آورد یا با حضرت سلیمان مقایسه کردند که داوود او را در کودکی جانشین خویشکرد.
[۲۲۸] کلینی، اصول کافی، ج۱، ص۳۸۳-۳۸۴.
تردید کنندگان اظهار میکردند که بلوغ شرط امامت است و کودک قادر به درک مسائل دقیق احکام و عقاید که امت به آنها نیاز دارند نیست
[۲۲۹] سعد بن عبداللّهاشعری، کتاب المقالات و الفرق، ج۱، ص۹۵، چاپ محمدجواد مشکور، تهران۱۳۴۱ش.
[۲۳۰] حسن بن موسینوبختی، فرقالشیعه، ج۱، ص۸۷ ـ ۸۸، چاپ محمدصادق آلبحرالعلوم، نجف۱۳۵۵/۱۹۳۶.
[۲۳۱] محمد بن محمد مفید، الفصول المختاره من العیون و المحاسن، ص ۲۵۶، بیروت۱۴۰۵/ ۱۹۸۵.
استدلال معتقدین به امامت
در برابر، معتقدان به امامت امامجواد علیهالسلام چنین استدلالمیکردند که امامان، برهان خدا و حجت او بر روی زمیناند و نباید سن آنها را ملاک قرار داد.
[۲۳۲] سعد بن عبداللّهاشعری، کتاب المقالات و الفرق، ج۱، ص۹۵ـ۹۶، چاپ محمدجواد مشکور، تهران۱۳۴۱ش.
نحوه استدلال در باره کیفیت و منشأ علم امام
درباره البته، این عده در باره کیفیت و منشأ علم امام چند نظر داشتند. عدهای گفتند او از پدرش تعلیم گرفتهاست. عدهای دیگر، شروع بالفعل امامت را به پس از بلوغ موکولکردند و معتقد شدند که امام، پس از بلوغ، از طرق مختلف، مثلاً الهام و رؤیا ، به علوم امامت دست خواهد یافت، گرچه پیش از بلوغ همامامت حق اوست، چرا که نصامامرضا علیهالسلام بر امامت آن حضرت قرار گرفته و او تنها فرزند امام است.
[۲۳۳] سعد بن عبداللّهاشعری، کتاب المقالات و الفرق، ج۱، ص۹۷، چاپ محمدجواد مشکور، تهران۱۳۴۱ش.
برخی نیز بر آنبودند که اطاعت از اوامر و نواهی امام پیش از بلوغ واجب نیستو باید کسیاز آگاهان به علوم دین و صلاح امت، تولی امر را به عهده گیرد تا امام به شرایط لازم دست یابد.
[۲۳۴] سعد بن عبداللّهاشعری، کتاب المقالات و الفرق، ج۱، ص۹۷ـ ۹۸، چاپ محمدجواد مشکور، تهران۱۳۴۱ش.
[۲۳۵] علی بن اسماعیلاشعری، کتابمقالاتالاسلامیین و اختلافالمصلّین، ج۱، ص۳۱، چاپ هلموت ریتر، ویسبادن۱۴۰۰/ ۱۹۸۰.
به عقیده این گروه، منشأ علم امام پس از بلوغ، الهام و شیوههای نامتداول نیست، بلکه کتب و میراث به جای مانده از پدران وی است. حتی برخی برای رفع مشکل نداشتنِ علم، گمان کردند که برای امامان قیاس رواست، چه ایشان از خطا و اشتباه مصوناند.
[۲۳۶] سعد بن عبداللّهاشعری، کتاب المقالات و الفرق، ج۱، ص۹۸، چاپ محمدجواد مشکور، تهران۱۳۴۱ش.
[۲۳۷] حسن بن موسینوبختی، فرقالشیعه، ج۱، ص۹۰، چاپ محمدصادق آلبحرالعلوم، نجف۱۳۵۵/۱۹۳۶.
به عقیده جمعی دیگر، برخورداری امام از علم الاهی با خردسالی او منافاتی ندارد، زیرا وی حجت خداست و همه اسباب و عواملطبیعی برای وی فراهم است و در اینباره به برخی از انبیایپیشین، نظیر یحیی ، عیسی ، یوسف و سلیمان علیهمالسلام، استناد میکردند، که بر این اساسعلم میتواند به طور لدنی در حجتخدا وجود داشتهباشد، گرچه به بلوغ نرسیدهباشد.
[۲۳۸] سعد بن عبداللّهاشعری، کتاب المقالات و الفرق، ج۱، ص۹۸ـ۹۹، چاپ محمدجواد مشکور، تهران۱۳۴۱ش.
[۲۳۹] حسن بن موسینوبختی، فرقالشیعه، ج۱، ص۹۰، چاپ محمدصادق آلبحرالعلوم، نجف۱۳۵۵/۱۹۳۶.
شیعیان با اینکه به مسئله امامت از جنبه الاهی آن مینگریستند و به همیندلیل، سن کمِ امام در عقیده آنان خللی وارد نمیکرد، اصرار داشتند تا این وجهه الاهی در علم و دانشامام بروز یابد؛ ازاینرو، با طرح پرسشهایی، امام را میآزمودند
[۲۴۰] رسولجعفریان، حیات فکری و سیاسی امامانشیعه علیهمالسلام، ج۱، ص۴۷۴، قم۱۳۸۴ ش.
که به امتحان وی در موسم حج توسط فقهای اصحاب انجامید
[۲۴۱] دلائلالامامه، منسوب به محمد بن جریر طبری آملی، ج۱، ص۳۸۸ ۳۹۰، قم:مؤسسه البعثه، ۱۴۱۳.
[۲۴۲] علی بن حسین مسعودی ، اثباتالوصیه للامام علی بن ابیطالب، ج۱، ص۲۲۰ـ۲۲۱، قم۱۳۸۲ ش.
[۲۴۳] حسین بن عبدالوهاب، عیون المعجزات، ج۱، ص۱۰۹، نجف ۱۳۶۹/ ۱۹۵۰.
به جز این، در مواضع و فرصتهایگوناگون، از امامجواد علیهالسلام پرسشهای بسیاری کردهاند و آن حضرت، با وجود خردسالی، به تمام آنها پاسخ داده است.
[۲۴۴] کلینی، اصول کافی، ج۱، ص۴۹۶.
[۲۴۵] ابن شهر آشوب، مناقب آل ابیطالب، ج۴، ص۳۸۲ـ۳۸۳، چاپهاشم رسولی محلاتی، قم.
[۲۴۶] ابن شهر آشوب، مناقب آل ابیطالب، ج۴، ص۳۸۴، چاپهاشم رسولی محلاتی، قم.
[۲۴۷] الاختصاص، منسوب به محمد بن محمد مفید، ج۱، ص۱۰۲، چاپعلیاکبر غفاری، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
اختلافها و تردیدهای مذکور، هیچگاه به بحران در جامعه شیعه نینجامید.
[۲۴۸] حسینمدرسی طباطبائی، مکتب در فرآیند تکامل: نظری بر نظور مبانی فکر
- همچنین لینک دانلود به ایمیل شما ارسال خواهد شد به همین دلیل ایمیل خود را به دقت وارد نمایید.
- ممکن است ایمیل ارسالی به پوشه اسپم یا Bulk ایمیل شما ارسال شده باشد.
- در صورتی که به هر دلیلی موفق به دانلود فایل مورد نظر نشدید با ما تماس بگیرید.
