توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل نظام اداری حوزه علمیه قم ۹۱ اسلاید در PowerPoint دارای ۹۱ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل نظام اداری حوزه علمیه قم ۹۱ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل نظام اداری حوزه علمیه قم ۹۱ اسلاید در PowerPoint :

تشکیلات اداری حوزه علمیه قم

تشکیلات ادرای و نظام آموزشی حوزه‌های علمیه در دوره آیت‌الله عبدالکریم حائری تغییراتی یافت و این تغییرات در زمان آیت‌الله بروجردی گسترده‌تر گشت.
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی تغییرات بیشتر در تشکیلات اداری حوزه صورت گرفت.

فهرست مندرجات

۱ – زمان بروجردی
۲ – پس از انقلاب
۲.۱ – شورای مدیریت حوزه
۲.۲ – شورای عالی حوزه قم
۲.۳ – مرکز جهانی علوم اسلامی
۳ – منابع عمده مالی
۴ – مخارج
۴.۱ – زمان حائری
۴.۲ – زمان بروجردی
۵ – مصرف شهریه بین طلاب
۶ – مُقسِّمان شهریه
۷ – اصلاح نظام آموزشی حوزه
۷.۱ – امتحانات
۷.۲ – رتبه‌بندی
۷.۳ – تعداد دروس
۷.۴ – مدرک تحصیلی
۷.۵ – مدرسان حوزه‌های شهرستان
۷.۶ – سبک آموزشی
۷.۶.۱ – مکتب سامرا
۷.۶.۲ – سبک بروجردی
۷.۶.۳ – سبک امام خمینی
۷.۷ – کلام و فلسفه
۷.۸ – علوم دیگر
۸ – فهرست منابع
۹ – پانویس
۱۰ – منبع

زمان بروجردی

در زمینه تحول تشکیلات اداری حوزه هم در زمان بروجردی ترتیبی برقرار شد که بر اساس آن نامه‌های وارده و صادره طی شماره‌ای خاص در دفتر ثبت و ضبط شود.
هم‌چنین مقرر شد وکالت‌نامه‌هایی که به افراد داده می‌شود با مشخصات شخص وکیل و مورد وکالت ثبت گردد و این امر در نوع خود در این عصر کار نویی محسوب می‌شد.

[۱] ابومحمد وکیلی قمی، حوزه علمیه قم، ج۱، ص۲۰ـ۲۱، تهران ۱۳۴۸ ش.

در هر عصر مسئولیت حوزه بر عهده یک یا چند تن از مراجع بوده و مسئولان مدارس نیز از سوی آنان انتخاب می‌شدند.
از زمانی هم که نظام سربازی به وجود آمد و مقرر شد که جوانان به سربازی بروند، در حوزه علمیه افرادی برای سامان دادن به این امر انتخاب شدند.
مثلا در زمان حائری، میرزا عبدالحسین بروجردی معروف به صاحب الداری که هم مقسّم بود و هم مدیریت مدارس فیضیه و دارالشفا و کتابخانه فیضیه را از سوی وی بر عهده داشت، مسئول پیگیری امور مشمولین شد.

[۲] دانشوران قم: نگاهی به زندگی ۲۰۴ تن از دانشمندان وبزرگان قمی یا مدفون در قم، گزیده ستارگان حرم (۱ـ ۱۵)، ج۱، ص۱۵۷، تلخیص علی‌رضا هزار، تدوین محمدتقی ادهم‌نژاد، قم: زائر، ۱۳۸۴ ش.

در رجب ۱۳۷۷ شیخ مجتبی عراقی از طرف بروجردی تولیت مدرسه فیضیه و کتابخانه آن و مدرسه خان و هم امور مشمولین را بر عهده گرفت.

[۳] مجتبی عراقی، «مصاحبه با استاد حاج شیخ مجتبی عراقی»، ج۱، ص۴۱، حوزه، سال ۶، ش ۶ (بهمن و اسفند ۱۳۶۸).

پس از تشکیل شورای مدیریت حوزه در ۱۳۶۶ ش، اداره مدارس و مسائل مشمولین به عهده این شورا قرار گرفت که در فیضیه مستقر است.

پس از انقلاب

پس از انقلاب اسلامی، امور اداری حوزه سامان بهتری یافت.

شورای مدیریت حوزه

اعضای اولین شورای مدیریت حوزه در ۸ اسفند ۱۳۵۹ به فرمان امام خمینی و با هماهنگی دیگر مراجع انتخاب شدند و شروع به کار کردند.

[۴] امام خمینی، صحیفه امام: مجموعه آثار امام خیمنی (س) (بیانات، ج۱۴، ص۶۰، پیامها، مصاحبه‌ها، احکام، اجازات شرعی و نامه‌ها)، تهران ۱۳۷۸ ش.

امور این تشکیلات از طریق شورای اجرایی دبیرخانه‌ای دنبال می‌شد که دارای هفت بخش بود: بخش علمی،

[۵] اصلاح کتاب‌های درسی، امتحانات، دروس مربوط به بانوان طلبه و برنامه‌های مربوط به طلاب خارجی، مرکز جهانی علوم اسلامی، شناسان مرکز جهانی علوم اسلامی، (قم) ۱۳۸۶ ش.

بخش اخلاق و تزکیه (دروس اخلاق، نظارت و مراقبت ویژه و رسیدگی به تخلفات)، بخش مدیریت داخلی (پرونده‌های تحصیلی، گزینش طلاب و جذب نیرو، نظارت بر وضع طلاب خارجی، شناسایی و جذب نیرو، مشمولین نظام وظیفه و مدیران مدارس)، بخش تبلیغات و مبلغین (تربیت مبلّغ، تأمین نیازمندی‌های تبلیغی مناطق مختلف و انتشارات)، و سرانجام بخش آمار و اطلاعات، بخش تدارکات و بخش حوزه‌های شهرستان.

[۶] علی شیرخانی و عباس زارع، تحولات حوزه علمیه قم پس از پیروزی انقلاب اسلامی، ج۱، ص۸۴، تهران ۱۳۸۴ ش.

شورای عالی حوزه قم

در ۱۳۷۰ به پیشنهاد آیت اللّه خامنه‌ای و موافقت دیگر مراجع قم، شورای عالی حوزه علمیه قم تشکیل شد.

[۷] عباس فیروزی، «دومین دوره شورای عالی و مدیریت حوزه علمیه»، ج۱، ص۵، پیام حوزه، سال ۲، ش ۳ (پاییز ۱۳۷۴).

این شورا، برنامه‌ریزی و تصمیمات اصلی در باب مسائل حوزه علمیه قم را بر عهده گرفت و کارهای اجرایی به مدیریت واگذار گردید و تعیین مدیر حوزه بر عهده این شورا قرار گرفت.

[۸] علی شیرخانی و عباس زارع، تحولات حوزه علمیه قم پس از پیروزی انقلاب اسلامی، ج۱، ص۲۴۴ـ۲۴۹، تهران ۱۳۸۴ ش.

این تحول در بخش مدارس علمیه خواهران نیز رخ داد و وظایف مدیریت این مدارس در نامه امام خمینی به هیئت مؤسس جامعه الزهراء در ۲۹ شهریور ۱۳۶۳ مشخص شد.
اکنون بیش‌تر مدارس قم و دیگر شهرستان‌ها بر اساس برنامه‌های شورای مدیریت حوزه، مستقر در قم عمل می‌کنند و تنها مدیریت‌های حوزه‌های مشهد و اصفهان استقلال دارند.
اینک در مجموع بیش از ۲۷۰ مدرسه در سراسر کشور تحت نظارت شورای مدیریت حوزه علمیه قم است.

[۹] علی شیرخانی و عباس زارع، تحولات حوزه علمیه قم پس از پیروزی انقلاب اسلامی، ج۱، ص۹۹، تهران ۱۳۸۴ ش.

مرکز جهانی علوم اسلامی

شورای سرپرستی طلاب غیرایرانی هم در ۲۹ شهریور ۱۳۵۸ ش به مرکز جهانی علوم اسلامی تغییر نام یافت و آغاز به کار کرد و در ۱۳۷۲ ش به فرمان آیت اللّه خامنه‌ای به صورت متمرکز کار خود را ادامه داد که تاکنون فارغ التحصیلان زیادی داشته است.

[۱۰] مرکز جهانی علوم اسلامی، شناسان مرکز جهانی علوم اسلامی، ج۱، ص۲۹ـ۳۰، (قم) ۱۳۸۶ ش.

این مرکز نیز بر پایه برخی تجربه‌ها و ضرورت‌ها به «جامعه المصطفی العالمیه» تغییر نام داده است.

[۱۱] جامعهالمصطفی العالمیه، جامعهالمصطفی العالمیه در یک نگاه (لوح فشرده)، ج۱، ص۱۱، قم ۱۳۸۷ ش.

منابع عمده مالی

در زمان حائری و بروجردی یکی از منابع عمده مالی حوزه علمیه قم وجوه شرعی بود.
پهلوی اول با هدف محدود کردن روحانیت، مجموع اوقاف مدارس را که یکی از منابع دیگر حوزه‌ها بود در اختیار دولت قرار داد و بدین‌گونه بسیاری از مدارس را هم متصرف شد.
این امر چنان اهمیتی داشت که سید ابوالقاسم کاشانی پس از شهریور ۱۳۲۰ در اولین اطلاعیه خود به آن اشاره کرد.

[۱۲] ه صالح، «آیهاللّه کاشانی و توطئه کشف حجاب»، ج۱، ص۲۱۴ـ ۲۱۶، تاریخ و فرهنگ معاصر، سال ۲، ش ۶ و ۷ (پاییز ۱۳۷۲).

محسن امین

[۱۳] امین، ج۸، ص۴۲.

که در ۱۳۱۳ ش/ ۱۳۵۳ به قم سفر کرده بود، در گزارشی که از اوضاع حوزه قم ارائه کرده، شمار طلاب آن را نه‌صد تن دانسته و یادآور شده که ریاست علمی دینی در تمام ایران از آنِ حائری است و از دورترین نقاط برای او وجوهات می‌فرستند و او آن‌ها را در اختیار وکلای معتمد مالی خود قرار می‌دهد تا بین طلاب تقسیم کنند.
به نوشته سید ریحان اللّه یزدی

[۱۴] علیرضا ریحان یزدی، آینه دانشوران، ج۱، ص۴۹، با مقدمه و تعلیقات و اضافات ناصر باقری بیدهندی، قم ۱۳۷۲ ش.

هزینه زندگی طلاب از چند طریق حاصل می‌شد: درآمد شخصی، کمک‌های بازرگانان و اعیان شهرها، کمک خرج از طرف حائری و جمعی از طلاب بودند که همه مخارجشان را حائری تأمین می‌کرد.

[۱۵] علیرضا ریحان یزدی، آینه دانشوران، ج۱، ص۴۹، با مقدمه و تعلیقات و اضافات ناصر باقری بیدهندی، قم ۱۳۷۲ ش.

مخارج

زمان حائری

مخارج حوزه علمیه قم در زمان ریاست حائری جمعاً ده هزار تومان بود که پس از وی به دو هزار و هفتاد تومان تنزل پیدا کرد.

[۱۶] عبدالحسین غروی تبریزی، «مصاحبه با آیهاللّه عبدالحسین غروی تبریزی»، ج۱، ص۴۷، حوزه، سال ۱۱، ش ۲ (خرداد و تیر ۱۳۷۳).

حائری به هر یک از طلاب مجرد ماهیانه سی ریال و به هریک از طلاب متأهل حداکثر ماهیانه ۱۵۰ ریال می‌پرداخت و به هر محصل مجرد هفت من و نیم نان و به هر یک از افراد خانواده محصلان متأهل پنج من نان می‌داد.
به علاوه برای هزینه سوخت در زمستان و نیز گاه در زمان بیماری یا برای مسافرت یا ازدواج، به طلاب کمک اضافی می‌نمود.

[۱۷] ابومحمد وکیلی قمی، حوزه علمیه قم، ج۱، ص۱۷، تهران ۱۳۴۸ ش.

شهریه در دوره حجت و خوانساری پانزده ریال با پنج من نان بود که مقدار نان برای متأهلان افزایش داده می‌شد.
این مستمری تا هجده سال پس از وفات حائری به طلاب داده می‌شد.

[۱۸] محمد شریف رازی، آثار الحجه، ج۱، ص۹۰، یا تاریخ و دائرهالمعارف حوزه علمیه قم، قم ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳ ش.

حائری دادن حجره و شهریه به طلاب تازه وارد را منوط به گذشت شش ماه از زمان ورود به حوزه و تحقیق درباره آن‌ها کرده بود.

[۱۹] عبدالحسین غروی تبریزی، «مصاحبه با آیهاللّه عبدالحسین غروی تبریزی»، ج۱، ص۳۹، حوزه، سال ۱۱، ش ۲ (خرداد و تیر ۱۳۷۳).

===!==

زمان بروجردی

=
در زمان بروجردی به طلاب پس از آن‌که مشغول درس شرح لمعه می‌شدند شهریه پرداخت می‌شد ولی به افراد خوش استعداد زودتر شهریه می‌دادند.

[۲۰] اکبر هاشمی رفسنجانی، «مصاحبه با استاد هاشمی رفسنجانی»، ج۱، ص۳۶، حوزه، سال ۲، ش ۱۱ (مهر ۱۳۶۴).

میزان شهریه در زمان وی بدین قرار بود:
محصل مجرد دوره سطح که به خواندن شرح لمعه و قوانین اشتغال داشت ۱۵۰ ریال، محصل متأهل دوره سطح که به خواندن شرح لمعه و قوانین اشتغال داشت سی‌صد ریال، محصل مجرد دوره سطح که به خواندن رسائل و مکاسب اشتغال داشت دویست ریال، محصل متأهل دوره سطح که به خواندن رسائل و مکاسب اشتغال داشت چهارصد ریال، محصل مجرد دوره خارج سی‌صد ریال، محصل متأهل دوره خارج شش‌صد ریال.
این مبالغ در چند سال اول پس از درگذشت بروجردی مقدار قابل توجهی افزایش یافت و در اواخر دهه چهل افزایش زیادی پیدا کرد، بدین قرار: محصل مجرد دوره سطح که به خواندن شرح لمعه و قوانین اشتغال داشت چهارصد ریال، محصل متأهل دوره سطح که به خواندن شرح لمعه و قوانین اشتغال داشت شش‌صد ریال، محصل مجرد دوره سطح که به خواندن رسائل و مکاسب اشتغال داشت شش‌صد ریال، محصل متأهل دوره سطح که به خواندن رسائل و مکاسب اشتغال داشت هزار ریال، محصل مجرد دوره خارج ۶۵۰ ریال و محصل متأهل دوره خارج ۱۳۰۰ ریال.

[۲۱] ابومحمد وکیلی قمی، حوزه علمیه قم، ج۱، ص۱۱۱ـ۱۱۲، تهران ۱۳۴۸ ش.

تمایز قائل شدن بین طلاب مجرد و متأهل و نیز تفاوت رتبه درسی رسمی است که اکنون نیز در حوزه‌های علمیه و از جمله حوزه علمیه قم برقرار است.

مصرف شهریه بین طلاب

شیوه مصرف شهریه در بین طلاب ساکن در حجرات مدارس گاه چنین بود که مجموعه دریافتی‌های خود را مثلا در کیسه‌ای می‌ریختند و هرکس به مقدار نیاز خود از آن برداشت می‌کرد،

[۲۲] محمدرضا طبسی، «مصاحبه با آیهاللّه حاج شیخ محمدرضا طبسی»، ج۱، ص۵۶ـ۶۰، حوزه، سال۶، ش ۴ (مهر و آبان ۱۳۶۸).

گاهی هم هر هفته یک نفر مسئول خرید می‌شد و فهرست هزینه‌ها را می‌نوشت و در پایان سهم هر کس را مشخص می‌کرد.

مُقسِّمان شهریه

در دهه چهل رسم بر این بود که هر یک از مراجع که از رؤسای حوزه علمیه بودند یک دفتر شهریه یا مُقسِّم داشتند، در دفتر شهریه اسامی طلابی که باید به آنان شهریه داده شود، غالباً به تفکیک شهر زادگاه یا شهرتشان ثبت شده بود.
مُقسِّم در هر ماه در روزی که باید شهریه پرداخت می‌شد به مدارس محل اقامت طلاب می‌رفت و در همان مدرسه از روی دفتر شهریه، مقرری ماهیانه را به آنان می‌پرداخت.
پرداخت شهریه معمولا چند روز طول می‌کشید و به هر مدرسه روز خاصی تعلق گرفته بود.
به مقسّم شهریه معمولا چند تن کمک می‌کردند و این افراد روحانی و از افراد مورد اعتماد مراجع بودند.

[۲۳] ابومحمد وکیلی قمی، حوزه علمیه قم، ج۱، ص۴۲، تهران ۱۳۴۸ ش.

در زمان حائری سید هدایت اللّه عقدایی و سپس شیخ علی محمد قمی و شیخ محمد صدوقی یزدی جزو مُقسمان شهریه بودند.

[۲۴] علیرضا ریحان یزدی، ج۱، ص۵۳، پانویس ۱، آینه دانشوران، با مقدمه و تعلیقات و اضافات ناصر باقری بیدهندی، قم ۱۳۷۲ ش.

در زمان بروجردی حاج محمدحسین احسن مسئول دفتر وی بود.

[۲۵] اکبر هاشمی رفسنجانی، «مصاحبه با استاد هاشمی رفسنجانی»، ج۱، ص۳۷، حوزه، سال ۲، ش ۱۱ (مهر ۱۳۶۴).

اصلاح نظام آموزشی حوزه

اصلاح و بازسازی نظام آموزشی حوزه از زمره موضوعات مهمی است که از دیرباز، خاصه از زمان تأسیس نظام آموزشی جدید در ایران، مورد توجه اولیای حوزه‌های علمیه بوده است.

امتحانات

مثلا در زمان آیت اللّه بروجردی تشکلی تحت عنوان «هیئت حاکمه» در حوزه علمیه قم به وجود آمد که شخصیت‌هایی چون امام خمینی، شیخ مرتضی حائری، سید احمد زنجانی، سید باقر سلطانی طباطبائی و جمعی دیگر عضو آن بودند و در پنجشنبه ۱۳ ذیحجه ۱۳۶۸/ ۱۴ مهر ۱۳۲۸ تشکیل جلسه دادند و پیشنهادهایی مطرح کردند که در آن مقطع مقبول زعیم حوزه قرار نگرفت و متوقف ماند.

[۲۶] محمدباقر سلطانی طباطبائی، «مصاحبه با آیهاللّه سید محمدباقر سلطانی طباطبائی»، ج۱، ص۴۳ـ۴۵، حوزه، سال ۸، ش ۱ و ۲ (فروردین ـ تیر ۱۳۷۰).

آن‌چه پذیرفته شد و به مرحله عمل درآمد، برگزاری امتحانات برای طلاب بود، اما پس از مخالفت برخی مراجع نجف با امر امتحان، آیت اللّه بروجردی آن را نیز لغو نمود.

[۲۷] علی‌پناه اشتهاردی، «مصاحبه با آیهاللّه شیخ علی‌پناه اشتهاردی»، ج۱، ص۱۹۰، حوزه، سال ۸، ش ۱ و ۲ (فروردین ـ تیر ۱۳۷۰).

پس از بروجردی مسائل امتحانات در حوزه قم دوباره مطرح و به تدریج‌ به طور جدّی معمول گردید.
در واقع، امتحان از آن‌رو ضرورت یافت که مایه کسب اطمینان از گذراندن دروس مرحله قبلی و گذار به مرحله بعدی بود.

[۲۸] ابومحمد وکیلی قمی، حوزه علمیه قم، ج۱، ص۷۹، تهران ۱۳۴۸ ش.

بر حسب دستور آیت اللّه گلپایگانی در این زمینه شروطی وضع شد که بر اساس آن‌ها، شرط شرکت در امتحانات مراحل عالی تحصیلی، قبولی در امتحانات مراحل قبلی دانسته شد (برای تفصیل این شروط به این منبع رجوع کنید

[۲۹] ابومحمد وکیلی قمی، حوزه علمیه قم، ج۱، ص۸۰، تهران ۱۳۴۸ ش.

).

رتبه‌بندی

به این ترتیب، مورد توجه قراردادن امتحانات به امر مهم‌تری منجر شد که عبارت بود از رتبه‌بندی دروس و طلاب و نیز رتبه‌بندی شهریه بر اساس آن؛ امری که هم اکنون نیز در حوزه‌ها معمول است.
این رتبه‌ها اینک به قرار ذیل است: رتبه اول: ادبیات عرب و شرح لمعه؛ رتبه دوم: اصول فقه، قوانین، مکاسب محرمه و رسائل؛ رتبه سوم: مکاسب (بیع و خیارات) و کفایه.
در طرح آیت اللّه