توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل نافع بن الأزرق حنفی ۸۱ اسلاید در PowerPoint دارای ۸۱ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل نافع بن الأزرق حنفی ۸۱ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل نافع بن الأزرق حنفی ۸۱ اسلاید در PowerPoint :

نافع بن ازرق

از نام‌ آوران سده اول هجری می‌توان از نافع بن ازرق نام برد که توانست با نظریاتش رئیس فرقه‌ای از فرق اسلامی‌ گردد و رهبر و بنیانگذار فرق خارجی ازارقه بود.

فهرست مندرجات

۱ – معرفی اجمالی
۲ – همراهی با قیام ابن ‌زبیر
۳ – وقایع بصره
۴ – فعالیت نافع
۵ – نبرد ازارقه با مهلب
۶ – عقاید نافع
۷ – نظریه‌ پردازی نافع
۷.۱ – افزایش قدرت نافع در اهواز
۸ – اتحاد مردم بصره و شکست نافع
۹ – فهرست منابع
۱۰ – پانویس
۱۱ – منبع

معرفی اجمالی

ابن‌ حزم نام کامل او را اینطور بیان می‌کند: نافع بن ازرق بن قیس بن نهار بن انسان بن انسان بن اسد بن صبره بن ذهل بن دول بن حنیفه بکری وائلی

[۱] ابن حزم، علی بن احمد، جمهره انساب العرب، بیروت، ۱۴۰۳ق/ ۱۹۸۳م، ص۳۱۱.

که اهل بصره بود و در این شهر بزرگ شد، هر چند که اصالتا رومی‌ بود، چرا‌ که پدر او از برده‌های رومی‌ بود که به این دیار منتقل شد و حرفه آهنگری می‌دانست. البته در کتاب فتوح ‌البلدان بلاذری، مطلبی نقل شده که با این گفته در بالا مخالف است. در آنجا آمده است که گفته‌اند که ابن ‌ازرق از بنی ‌حنیفه و غیر از ازرقی بوده و آن ازرقی که از طائف به عنوان برده، نزد رسول ‌خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) آمده، شخص دیگری بوده است.

[۲] بلاذری، احمد بن یحیی، فتوح البلدان، ترجمه محمد توکل، تهران، نشر نقره، ۱۳۳۷ش، ص۶۳.

نافع بن ازرق در سال ۶۵ هجری یا ۶۸۵ میلادی به دنیا آمد و بعد از گذران دوره کودکی به یادگیری علوم دینی پرداخت و از صحابه پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) استفاده نمود. او نخستین کسی بود که با ابداع برخی آرای خاص باعث تفرقه و انشعاب در میان خوارج گردید.

[۳] اشعری، ابوحسن علی بن اسماعیل، مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین، تهران، امیر کبیر، ۱۳۶۲ش، ص۸۶.

.ابوراشد نافع‌ بن الاروق‌ بن قیس ‌بن نهار از نسل بنی حنیفه و از قبیل بکربن وائل بود.

[۴] ابن ابی‌الحدید، شرح نهج‌البلاغه، ج۴، ص۱۳۶.

[۵] مبرد، محمد بن یزید، الکامل فی‌اللغه و الادب، چاپ احمد محمدشاکر، قاهره ۱۹۳، ج۳، ص۱۶۳.

به روایت ابومخنف، وی از خاندان حنظله و از قبیله تمیم بود.

[۶] طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، ج۴، ص۴۳۸.

بنابر گزارشی دیگر، نافع فرزند آهنگری رومی بود که در طائف ساکن بود و نافع از موالی بنی‌حنیفه بود.

[۷] بلاذری، احمد بن یحیی فتوح‌البلدان، چاپ دخویه، لیدن ۱۸۶۶، ج۱، ص۶۳.

[۸] محمدرضا، حسن، فرقه الازارقه، ج۱، ص۶۶ـ۶۷.

ملطی به جای نافع از عبدالله‌ بن ازرق یاد کرده است.

[۹] ملطی، محمد بن احمد، التنبیه و الرد، چاپ زاهد‌ بن الحسن الکوثری، قاهره ۱۳۷۶، ج۱، ص۵۱.

همراهی با قیام ابن ‌زبیر

ظاهراً نافع‌ بن ازرق در علوم دینی، به ویژه تفسیر قرآن، تبحر داشته، زیرا در این‌باره با عبدالله‌ بن عباس مباحثاتی کرده است.

[۱۰] مبرد، محمد بن یزید، الکامل فی‌اللغه و الادب، چاپ احمد محمدشاکر، قاهره ۱۹۳۷، ج۳، ص۱۶۳.

هنگام ولایت عبید الله‌ بن زیاد در عراق، نافع ‌بن ازرق از شخصیتهای برجسته و فعال خوارج شمرده می‌شد. رهبران خوارج در بصره در جوار محل بنی‌حنیفه گرد می‌آمدند و دربار مسائل دینی، قرآن و ظلم و جور بنی‌ امیه بحث می‌کردند. عبید الله ‌بن زیاد بسیاری از خوارج بصره را به زندان انداخت.

[۱۱] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، چاپ محمود فردوس اعظم، دمشق ۱۹۹۸، ج۷، ص۱۴۳.

برای گریز از فشارهای ابن‌زیاد، به ویژه پس از کشتار مرداس ‌بن ادیه در سال ۶۱، بزرگان خوارج بصره تصمیم گرفتند به قیام ابن ‌زبیر در مکه بپیوندند. نافع ‌بن ازرق و دیگر خوارج همراه وی در ماجرای حره به ابن ‌زبیر یاری رساندند، ولی پس از جنگ، خوارج بر سر اصول اعتقادی خویش با ابن زبیر اختلاف یافتند و از وی جدا شدند. جمعی از آنان به یمامه رفتند و گروه دیگر به بصره بازگشتند، که نافع بن ازرق، عبد الله ‌بن صفار، عبد الله‌ بن اباض، حنظلمه‌ بن بیهسی و پسران ماخور جزو ایشان بودند.

[۱۲] طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، ج۴، ص۴۳۶۴۳۹.

[۱۳] ابن اثیر، عزالدین علی، الکامل فی‌التاریخ، ج۴، ص۱۵۶-۱۶۸.

نافع و همراهانش به محض رسیدن به بصره، به دستور ابن‌زیاد دستگیر و زندانی شدند.

[۱۴] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، چاپ محمود فردوس اعظم، دمشق ۱۹۹۸، ج۵، ص۱۸۰.

[۱۵] بغدادی، ابن‌حبیب، اسماء‌المغالتین، چاپ کسروی حسن، بیروت ۱۳۸۰، ج۱، ص۱۷۱.

پس از مرگ یزید، اگر چه مردم بصره با ابن زیاد بیعت کردند، ولی از قدرت وی بسیار کاسته شد و در پی اصرار مردم، مجبور شد بسیاری از خوارج، از جمله نافع‌، را از زندان آزاد کند.

[۱۶] مبرد، محمد بن یزید، الکامل فی‌اللغه و الادب، چاپ احمد محمدشاکر، قاهره ۱۹۳، ج۳، ص۱۰۲۱ـ۱۰۲۲.

[۱۷] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، چاپ محمود فردوس اعظم، دمشق ۱۹۹۸، ج۵، ص۴۱۹.

وقایع بصره

نافع‌ پس از رهایی از زندان در محله مربد، از محلات شهر بصره، مستقر شد و گروهی از خوارج گرد وی آمدند.

[۱۸] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، چاپ محمود فردوس اعظم، دمشق ۱۹۹۸، ج۵، ص۴۲۰.

در این حین، بین قبایل اصلی ساکن بصره، یعنی ازد و ربیعه و مضر، جنگی شدید درگرفت، به طوری که ابن‌زیاد از آن‌جا گریخت و شهر بدون حاکم گشت. این جنگ با قتل مسعودبن عمر عتکی، رئیس قبیل ازد، در شوال سال ۶۲ به اوج خود رسید.

[۱۹] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، چاپ محمود فردوس اعظم، دمشق ۱۹۹۸، ج۴، ص۴۴۸.

[۲۰] ابن اثیر، عزالدین علی، الکامل فی‌التاریخ، بیروت ۱۳۸۵ـ۱۹۶۵، ج۴، ص۱۹۴.

بیشتر خوارج، به ویژه کسانی که اطراف نافع بودند، ازجنگهای قبیله‌ای بصره دوری گزیدند و با استفاده از فرصت به وجود آمده، به سامان دادن نیروهای خویش پرداختند.

[۲۱] طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، ج۴، ص۴۰۸.

[۲۲] مبرد، محمد بن یزید، الکامل فی‌اللغه و الادب، چاپ احمد محمدشاکر، قاهره ۱۹۳، ج۳، ص۱۰۳۹ـ۱۰۴۰.

سرانجام، قبایل بصره با یکدیگر سازش کردند و پس از انتخاب عبد الله‌ بن حارث هاشمی (معروف به ببه) به فرمانروایی خویش، به مقابله با خوارج پرداختند. نافع و یارانش، که در این زمان حدود سیصد تن می‌شدند، ماندن در بصره را جایز ندانستند و به سوی اهواز عزیمت کردند.

[۲۳] ابن اثیر، عزالدین علی، الکامل فی‌التاریخ، بیروت ۱۳۸۵۱۹۶۵، ج۴، ص۱۴۲-۱۴۳.

[۲۴] طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، ج۴، ص۴۰۷-۴۰۸.

فعالیت نافع

او در ابتدا از شاگردان و اصحاب عبدالله بن عباس بود و از محضر او بهره‌مند می‌شد

[۲۵] ابن حزم، علی بن احمد، جمهره انساب العرب، بیروت، ۱۴۰۳ق/ ۱۹۸۳م، ص۳۱۱.

و از مباحثات او با ابن ‌عباس مطالبی نیز نقل گردیده که اهم این مباحث، در باب قرآن و تفسیر و لغت بود که برخی از این بحث‌ها به دست ما رسیده است.

[۲۶] مبرد، محمد بن زید، الکامل، قاهره، ۱۳۴۷ه/ ۱۹۲۸م، ج۳، ص۱۶۳-۱۷۲.

بعد از مدتی خود دارای تفکرات مختص به خود شد و یارانی را نیز به دور خود جمع نمود. اولین قیامی‌که او در آن شرکت داشت، در قیام عبدالله بن زبیر بر علیه شامیان، در دوران خلافت یزید بن معاویه بود به این صورت که پس از آگاهی از کار عبدالله بن زبیر، با یارانش به مکه رفت. او به یاران خود گفت:
«خداوند کتاب را بر شما نازل و جهاد را بر شما واجب کرده و شما را به جنگ گمراهان با حجت و برهان ملزم کرده و حال این‌که ستمگران شمشیرها را آخته و بکشتن شما بکار برده‌اند.‌هان! برخیزید سوی آن مرد که در مکه قیام کرده برویم اگر او با ما هم عقیده باشد ما هم در صف او قرار گرفته نبرد و جهاد خواهیم کرد و اگر با ما هم عقیده نباشد ما او را از خانه خدا دور و بیرون خواهیم کرد».

[۲۷] ابن اثیر، عزالدین علی، الکامل، ترجمه ابوالقاسم حالت و عباس خلیلی، تهران، نشر مؤسسه مطبوعاتی، ۱۳۷۱ش، ج۱۲، ص۳.

هم‌چنین زمانی که دید نظر عبدالله بن عباس با تفکرات او یکسان است، در جنگ شرکت کرد.

[۲۸] طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران، نشر اساطیر، ۱۳۷۵ش، ج۷، ص۳۱۹۵.

بعد از این جنگ و بعد از مرگ یزید بن معاویه،

[۲۹] طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران، نشر اساطیر، ۱۳۷۵ش، ج۷، ص۳۱۹۵.

وی با یارانش از عبدالله سؤالاتی درباره عثمان بن عفان، خلیفه مقتول، پرسید و با دفاع شدید عبدالله از عثمان مواجه شد و حتی گفت که با تولای عثمان باقی و با دشمنانش دشمن است، لذا بعد از این اتفاق و بیزاری عبدالله بن زبیر از نافع و یارانش، او به همراه یاران خود به بصره رفت و در مدتی کوتاه بسیاری از بزرگان خوارج به او پیوستند و بعد از آشوبی که در بصره بر سر قتل مسعود بن عمرو به وقوع پیوست، نافع از این فرصت استفاده کرد و بر قدرت و شوکت خود افزود.

[۳۰] ابن اثیر، عزالدین علی، الکامل، ترجمه ابوالقاسم حالت و عباس خلیلی، تهران، نشر مؤسسه مطبوعاتی، ۱۳۷۱ش، ج۱۲، ص۴۲.

خوارجی که در زندان عبیدالله ابن زیاد بودند، از زندان آزاد، و به نافع پیوستند

[۳۱] مقدسی، مطهر بن طاهر، البدء و التاریخ (آفرینش و تاریخ)، ترجمه محمد رضا شفیعی کدکنی، تهران، نشر آگه، ۱۳۷۴ش، ج۶، ص۱۸.

و به این صورت او سپاهی از خوارج به وجود آورد. البته در برخی کتب اینطور آمده که خود نافع بن ازرق نیز در زندان بود که با درخواست مردم بصره، او به همراه برخی از خوارج همچون عبیدالله بن ماحوز و قطری بن فجاءه مازنی، آزاد شد و بعد از آزادی دست به سرکشی و تشکیل حزب نمودند.

[۳۲] مقدسی، مطهر بن طاهر، البدء و التاریخ (آفرینش و تاریخ)، ترجمه محمد رضا شفیعی کدکنی، تهران، نشر آگه، ۱۳۷۴ش، ج۲، ص۹۱۰.

این خوارج که به فرماندهی نافع بن ازرق، خواهان جنگ با دولت وقت بودند، بدان جهت که رئیسشان نافع بن ازرق است، به ازارقه معروف شدند.

[۳۳] یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب، تاریخ یعقوبی، ترجمه محمد ابراهیم آیتی، تهران، نشر علمی‌و فرهنگی، ۱۳۷۱ش، ج۲، ص۲۷۲.

کار آنان در سال هشتاد بالا گرفت.

[۳۴] دینوری، ابوحنیفه احمد بن داوود، اخبار الطوال، ترجمه محمود مهدوی دامغانی، تهران، نشر نی، ۱۳۷۱ش، ص۲۶۹.

نافع در ابتدا با چهل نفر، دست به قیام زد

[۳۵] دینوری، ابوحنیفه احمد بن داوود، اخبار الطوال، ترجمه محمود مهدوی دامغانی، تهران، نشر نی، ۱۳۷۱ش، ص۲۶۹.

که در ادامه بر سپاه او افزوده شد.
با ایجاد سپاه و یافتن قدرت به سوی ایران حرکت کرد و به راحتی اهواز را به تصرف در آورد و در آنجا خراج برقرار کرد و ادعای خلافت نمود و خود را امیرالمؤمنین لقب داد

[۳۶] مستوفی، حمدالله بن ابی بکر بن احمد، تاریخ گزیده، تحقیق عبدالحسین نوایی، تهران، نشر امیر کبیر، ۱۳۶۴ش، ص۲۶۹.

و در مدتی کوتاه بر مناطق فارس و کرمان نیز دست پیدا کرد

[۳۷] بغدادی، عبدالقاهر، الفرق بین الفرق، به کوشش محمد زاهد کوثری، قاهره، ۱۳۶۷ه، ص۶۴.

و به سبب اعتقاداتی که داشت، (در ادامه به آن پرداخته می‌شود) کشتار بدی در این مناطق به راه‌ انداخت به حدی که زنان و کودکان را نیز از دم تیغ گذراند.
با قدرت گرفتن نافع، والی بصره احساس خطر کرد، چرا که مطمئنا این شهر نیز از اهداف نافع بود، لذا سپاهی را به فرماندهی مسلم بن عبیس بن کریز به سوی ایران فرستاد که این سپاه متحمل شکست سختی از یاران نافع شدند و مسلم نیز کشته شد

[۳۸] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، بیت المقدس، ۱۹۳۸م، ج۷، ص۱۴۸.

و حتی برخی منابع آورده‌اند که نافع نیز در همین جنگ کشته شده و طبری نیز آورده که سلامه باهلی، ادعای کشتن نافع را داشت،

[۳۹] طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران، نشر اساطیر، ۱۳۷۵ش، ج۴، ص۴۷۶.

بعد از شکست مسلم بن عبیس، والی بصره متحمل شکست‌های دیگری نیز شد. وی در چند نوبت سپاه به سوی نافع فرستاد که همه آنان شکست خوردند. بعد از مسلم، ابتدا عثمان بن معمر قرشی به همراه سپاهش رفت.

[۴۰] دینوری، ابوحنیفه احمد بن داوود، اخبار الطوال، ترجمه محمود مهدوی دامغانی، تهران، نشر نی، ۱۳۷۱ش، ص۲۷۰.

طبری به نقل از محمد بن زبیر می‌نویسد: عبیدالله بن عبیدالله، برادرش عثمان بن عبیدالله را با سپاهی به مقابله نافع بن ازرق فرستاد که در دولاب با آن‌ها تلاقی کرد، عثمان کشته شد و سپاهش هزیمت شد.

[۴۱] طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران، نشر اساطیر، ۱۳۷۵ش، ج۴، ص۴۷۶.

بعد از شکست او، عمر بن عبدالله بن معمر تمیمی‌ با سپاهش به جنگ نافع رفت که او نیز با شکست مواجه شد و بعد از او سپاه حارثه بن بدر غدانی نیز به وسیله سپاه نافع بن ازرق با شکست مواجه گردید و همه این فرماندهان نیز در این جنگ‌ها کشته شدند.

[۴۲] طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران، نشر اساطیر، ۱۳۷۵ش، ج۴، ص۴۷۶.