توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل شهید خامس ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل شهید خامس ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل شهید خامس ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint :

سید محمدباقر صدر

دیگر کاربردها: آیت الله صدر (ابهام‌زدایی).

شهید آیت الله سید محمدباقر صدر (۱۳۵۳-۱۴۰۰ق)، فقیه جامع الشرایط، فیلسوف، مفسّر، متفکری آگاه به فرهنگ و علوم زمان، نویسنده‌، سیاست‌مدار و یکی از بزرگترین اندیشمندان مسلمان در قرن چهاردهم هجری بود.
وی در کاظمین و نجف تحصیل کرده و از شاگردان برادرش سید اسماعیل صدر، سید ابوالقاسم خویی، محمدرضا آل‌یاسین، صدرا بادکوبه‌ای و دیگر بزرگان بود. او علاوه بر فقه و اصول علوم حدیث، رجال، درایه، کلام و تفسیر را نیز آموخت و از بیست سالگی به تدریس پرداخت. ایشان علاوه بر مرجعیت به فعالیت‌های سیاسی اشتغال داشت که مقابله با کمونیست‌ها، مقابله با حزب بعث عراق و تکفیر آنها، تأسیس حزب دعوت اسلامی، تشکیل جماعه العلماء، بیداری مردم عراق برای قیام، حمایت از انقلاب اسلامی‌ ایران و امام خمینی برخی از فعالیت‌های این عالم بود. ایشان دیدگاه‌هایی درباره اقتصاد اسلامی دارد که به تبین آن پرداخته و در این زمینه هم کتاب‌هایی نگاشته است. از او تالیفات بسیاری برجای مانده که می‌توان به کتاب فلسفتنا، اقتصادنا، الاسلام یقود الحیاه، دروس فی علم الاصول اشاره کرد. این عالم سرانجام به خاطر فعالیت‌های سیاسی توسط رژیم بعث به همراه خواهرش بنت الهدی صدر دستگیر و بعد از شکنجه به شهادت رسید.

فهرست مندرجات

۱ – ولادت و خاندان
۲ – تحصیلات
۲.۱ – در نجف اشرف
۲.۲ – تعلیم و تربیت
۳ – شاگردان
۴ – آثار
۵ – اندیشه‌های اقتصادی
۵.۱ – مکتب اقتصادی
۵.۲ – اصول اقتصاد اسلامی
۵.۲.۱ – اصل مالکیت مختلط
۵.۲.۲ – اصل آزادی اقتصادی در کادر محدود
۵.۲.۳ – اصل عدالت اجتماعی
۵.۳ – اخلاق و اقتصاد اسلامی
۵.۴ – نظام اقتصادی اسلام
۵.۵ – بانکداری اسلامی
۵.۶ – دشواره اصلی اقتصاد
۵.۷ – توزیع و عوامل تولید
۵.۸ – تولید و نقش دولت
۶ – فعالیت‌های سیاسی فرهنگی
۶.۱ – مقابله با کمونیست‌ها
۶.۲ – مقابله با حزب بعث
۶.۳ – حمایت از انقلاب اسلامی‌ ایران
۶.۴ – تکفیر حزب بعث
۶.۵ – تأسیس حزب دعوت اسلامی
۶.۶ – تشکیل جماعه العلماء
۶.۷ – بیداری مردم عراق برای قیام
۶.۸ – حمایت از امام خمینی
۷ – دوران مرجعیت
۷.۱ – شهادت شاگردان
۷.۲ – قیام علیه رژیم عراق
۷.۳ – تحریم پیوستن به حزب بعث
۸ – شهادت
۸.۱ – محاصره خانه صدر
۸.۲ – دستگیری و زندان
۸.۳ – شکنجه و شهادت
۸.۴ – پیام امام خمینی
۹ – پانویس
۱۰ – منبع

۱ – ولادت و خاندان

سید محمدباقر صدر در تاریخ ۲۵ ذیقعده ۱۳۵۳ در شهر کاظمین دیده به جهان گشود.

[۱] حسینی حائری، سیدکاظم، مباحث الاصول، ص۲۹، چاپ ۱۴۰۷، قم، مقدمه.

و دومین فرزند خانواده بود.
اجدادش همه از عالمان دین بودند: پدرش سید حیدر که جوانمرگ شد، پدربزرگش آیت الله العظمی سید اسماعیل صدر که یکی از مراجع بزرگ تقلید شیعه در نیمه اوّل قرن چهارده اسلامی بود و در سال ۱۳۳۸ق وفات کرد. و دیگر اجدادش که شاخه‌هایی سرسبز و پربار از شجره پربرکت «خاندان صدر» و از تبار امام کاظم (علیه‌السلام) بوده‌اند و در سرزمین ایران، لبنان و عراق از پاسداران فرهنگ و اندیشه و دانش و دین بشمار می‌رفته‌اند.
برادر بزرگ و معلّمش سید اسماعیل نیز از علما و مجتهدان پر تلاش و جوان نجف بود که در سال ۱۳۸۸ق. در چهل و هشت سالگی درگذشت.
خواهرش «آمنه بنت‌الهدی صدر» یکی از زنان دانشمند، شاعر، نویسنده و معلم فقه و اخلاق بود که در مسیر جهاد و مبارزه، با برادرش سید محمدباقر همگام شد و سرانجام سرنوشت هر دو به شهادت ختم گشت.

[۲] قلی‌زاده، مصطفی، شهید صدر بر بلندای اندیشه و جهاد، ص۱۷ـ۱۸، سازمان تبلیغات اسلامی، چاپ ۱۳۷۲.

۲ – تحصیلات

سید محمدباقر، از پنج سالگی به مدرسه رفت و تا یازده سالگی دوره ابتدایی را به اتمام رساند. در این دوران، نبوغ شگفت‌انگیز و استعداد سرشار خدادادی در او درخشید و تعجّب آموزگاران و همکلاس‌های خود را برانگیخت، بطوری‌که اولیای مدرسه تصمیم گرفتند او را به مدرسه کودکان تیز هوش و نابغه بگذارند تا به هزینه دولت درس بخواند و پس از طی مراحل لازم و قانونی، به دانشگاه‌های اروپا یا آمریکا اعزام کنند و در رشته‌های علوم جدید تحصیل کند و به کشور خود باز گردد.
او به تحصیل علوم دینی و پرداختن به رشته کار پدرانش گرایش داشت و از طرفی مادر و برادر بزرگش رضایت ندادند که او به پول دولت وابسته به غرب و دست‌اندرکاران خودباخته آموزش و پرورش آن روز عراق، درس بخواند.
بالاخره با راهنمایی دو دایی فقیه و دانشمندش آیت ‌الله شیخ محمدرضا آل‌یاسین و آیت ‌الله شیخ مرتضی آل‌یاسین به فراگیری دروس حوزوی و علوم دینی پرداخت.

[۳] قلی‌زاده، مصطفی، شهید صدر بر بلندای اندیشه و جهاد، ص۲۳، سازمان تبلیغات اسلامی، چاپ ۱۳۷۲.

تحصیلات علوم دینی را با کتاب «معالم الاصول» نزد برادرش سید اسماعیل آغاز کرد و دیگر کتاب‌های دوره سطح حوزه را با شور و شوق و تلاش بسیار در مدتی کوتاه خواند و تمام کرد. او علاوه بر تحصیل، دروس ابتدایی را نیز به خواهرش بنت‌الهدی می‌آموخت و بنت‌الهدی بی‌آنکه به مدارس نامناسب دخترانه آن روز عراق پای بگذارد، نزد برادرش سید محمّدباقر و گاه سید اسماعیل، قرآن، ادبیات، تاریخ، حدیث، فقه، اصول و غیره را آموخت.

[۴] قلی‌زاده، مصطفی، شهید صدر بر بلندای اندیشه و جهاد، ص۲۴، سازمان تبلیغات اسلامی، چاپ ۱۳۷۲.

۲.۱ – در نجف اشرف

در سال ۱۳۶۵ق. که دوازده ساله بود به همراه برادرش سید اسماعیل به نجف اشرف رفت تا در محضر اساتید بزرگ حوزه علمیه، به تحصیلات عالی بپردازد. او دوره عالی فقه و اصول را در نزد آیت ‌الله العظمی سید ابوالقاسم خویی و آیت ‌الله شیخ محمدرضا آل‌یاسین گذراند.

[۵] صدر، سید محمدباقر، مباحث الاصول، ص۴۲.

فلسفه اسلامی (اسفار ملاصدرا) را از مرحوم «شیخ صدرا بادکوبه‌ای» آموخت. و در کنار آن، طی سال‌ها، فلسفه غرب و نظرات فلاسفه غیرمسلمان را به دقت مورد تحقیق و نقد قرار داد.

[۶] قلی‌زاده، مصطفی، شهید صدر بر بلندای اندیشه و جهاد، ص۲۹، سازمان تبلیغات اسلامی، چاپ ۱۳۷۲.

کتاب «فلسفتنا» (فلسفه ما) گویای ابعاد گسترده اندیشه‌های فلسفی سید محمّدباقر صدر است.
در دیگر رشته‌های علوم مثل حدیث، رجال، درایه، کلام و تفسیر نیز سال‌ها به تحصیل و تحقیق و مطالعه گذراند و به کمال رسید. سید محمّدباقر در طول هفده ـ هیجده سال تحصیل (از آغاز تا پایان) علاوه بر استفاده از هوش و استعداد و نبوغ فوق‌العاده‌اش، روزانه حدود شانزده ساعت به تحصیل و مطالعه و مباحثه و تحقیق می‌پرداخت.

[۷] صدر، سید محمدباقر، مباحث الاصول، ص۴۴.

و خودش نیز همیشه می‌گفته است که من به اندازه چند طلبه درسخوان، تلاش می‌کنم. در سایه این پشتکار جانانه بود که بر همه مشکلات فایق آمد و در کسب دانش و فضیلت به مقامی عالی دست یافت و گفته‌اند که از هنگام بلوغ شرعی، خود مجتهد شده بوده و از مجتهد دیگری تقلید نکرده است.

[۸] صدر، سید محمدباقر، مباحث الاصول، ص۵۲.

۲.۲ – تعلیم و تربیت

سید محمدباقر از بیست سالگی با تدریس کتاب «کفایه الاصول» تدریس خارج اصول و از بیست و هشت سالگی به تدریس دوره خارج فقه بر اساس کتاب «العروه الوثقی» پرداخت. بعدها فلسفه و تفسیر قرآن نیز تدریس می‌کرد.
او در طول نزدیک به سی سال تدریس و تعلیم، شاگردانی جوان، محقق، پر شور، متّقی، متفکر، آگاه، مجاهد و سیاست‌مدار تربیت کرد که هر یک از آنها بعدها پرچمدار نشر علم و فرهنگ و آیین جهاد در راه خدا شدند و بعد از استادشان، راه علمی، فکری و سیاسی ـ اجتماعی او را ادامه دادند.

۳ – شاگردان

۱ـ سید محمدباقر حکیم؛
۲ـ سید محمود هاشمی؛
۳ـ سید کاظم حسینی حائری؛
۴ـ شیخ مهدی آصفی؛
۵ـ سید عبدالغنی اردبیلی؛
۶ـ شیخ غلامرضا عرفانیان؛
و غیره.
برای اطلاع بیشتر مراجعه شود به: مباحث الاصول،

[۹] صدر، سید محمدباقر، مباحث الاصول، ص۷۹-۸۳.

شهید صدر بر بلندای اندیشه و جهاد،

[۱۰] قلی‌زاده، مصطفی، شهید صدر بر بلندای اندیشه و جهاد، ص۳۳ـ ۳۴، سازمان تبلیغات اسلامی، چاپ ۱۳۷۲.

گفتگویی با حجت الاسلام سید محمدباقر مهری.

[۱۱] گفتگویی با حجت الاسلام سید محمد باقر مهری، ص۲۰، چاپ ۱۳۶۱ شمسی.

۴ – آثار

آیت الله سید محمدباقر صدر در اغلب رشته‌های علوم اسلامی‌ تبحر داشت. وی معتقد بود که باید در دروس حوزه‌های علمیه تحولی پدید آید و طلاب و روحانیون نباید فقط به درس‌های معمول فقه و اصول اکتفا کنند بلکه باید به مسائل علمی، فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی جدید آشنا شوند. به نظر وی کتاب‌های درسی موسوم در حوزه‌ها به ویژه در مبحث فقه و اصول، پیچیده و ناهماهنگ با شرایط روز بوده و به شیوه قدیمی‌است. در این کتاب‌ها مسائلی مطرح شده که امروزه به کلی منسوخ و متروک شده است و در این زمینه دست به تألیفاتی زد که ضمن ساده نویسی مطالب کتاب‌های قدیمی، آن را در طرحی نو و روشی جدید برای طلاب فقه و اصول به نگارش درآورد و بدین‌وسیله توانست تحول عظیمی‌ در حوزه‌های علمیه به وجود آورد.
آثار او از این قرار است:
۱ـ فدک فی التاریخ (فدک در تاریخ)؛
۲ـ غایه الفکر فی علم الاصول؛
۳ـ فلسفتنا (فلسفه ما)؛

[۱۲] صدر، سید محمدباقر، فلسفتنا.

۴ـ اقتصادنا (اقتصاد ما)؛

[۱۳] صدر، سید محمدباقر، فلسفتنا.

۵ـ الاسس المنطقیه للاستقراء؛
۶ـ المعالم الجدیده للاصول؛

[۱۴] صدر، سید محمدباقر، المعالم الجدیده.

۷ـ بحوث فی شرح العروه الوثقی؛

[۱۵] صدر، سید محمدباقر، شرح العروه الوثقی.

۸ ـ دروس فی علم الاصول، معروف به «حلقات»؛
۹ـ الفتاوی الواضحه، رساله عملیه شهید صدر است که در نوع خود سبک خاصی دارد؛
۱۰- المدرسه الاسلامیه؛
۱۱- بحث حول المهدی؛
۱۲- بحث حول الولایه؛
۱۳- الاسلام یقود الحیاه؛
۱۴- دور الائمه فی الحیاه الاسلامیه نظام العبادات فی الاسلام.

[۱۶] صدر، سید محمدباقر، اسوه فقاهت و تقوا، سیره صالحان، ص۴۸۰.

[۱۷] صدر، سید محمدباقر، اسوه فقاهت و تقوا، سیره صالحان، ص۴۸۷.

[۱۸] صدر، سید محمدباقر، اسوه فقاهت و تقوا، سیره صالحان، ص۴۹۳.

[۱۹] صدر، سید محمدباقر، اسوه فقاهت و تقوا، سیره صالحان، ص۵۱۲.

[۲۰] صدر، سید محمدباقر، اسوه فقاهت و تقوا، سیره صالحان، ص۵۱۳.

[۲۱] قلی‌زاده، مصطفی، شهید صدر بر بلندای اندیشه و جهاد، سازمان تبلیغات اسلامی، چاپ ۱۳۷۲.

۵ – اندیشه‌های اقتصادی

نقد و بررسی اندیشه‌های اقتصادی محمدباقر صدر بدین‌شرح هست:

۵.۱ – مکتب اقتصادی

علم اقتصاد و مکتب اقتصاد، از دید شهید صدر با هم متفاوتند. علم اقتصاد عبارت است از علمی که حیات اقتصادی و پدیده‌ها و جلوه‌های آن‌را تفسیر کرده و ارتباط آن‌را با اسباب و عوامل کلی‌ای که بر آن حاکم است، بیان می‌دارد.

[۲۲] صدر، سید محمدباقر، اقتصاد ما، ج۱، ص۸، ترجمه محمد کاظم موسوی، تهران، برهان، ۱۳۵۰.

منظور از مکتب اقتصادی ایجاد روش برای تنظیم زندگی اقتصادی است، که متکی به عدالت باشد. بنابراین هنگامی‌که از مکتب اقتصادی اسلام می‌پرسیم، مقصود آن است که بدانیم آیا اسلام، روشی برای تنظیم زندگی اقتصادی جوامع بشری دارد؟ آن‌گونه که مثلا کاپیتالیسم با اصل آزادی اقتصادی، روش کلی خود را در تنظیم زندگی اقتصادی اعلان می‌نماید.
مکتب اقتصادی عهده‌دار ایجاد روش برای تنظیم عادلانه زندگی اقتصادی است، ولی علم اقتصاد روشی برای تنظیم زندگی ایجاد نمی‌کند، بلکه روشی که در جامعه‌ها پیاده شده در نظر گرفته و به بررسی نتایج و آثار آن می‌پردازد.

[۲۳] صدر، سید محمدباقر، اسلام و مکتب‌های اقتصادی، ص۱۳۸-۱۳۹، ترجمه محمد نبی‌زاده، تهران، مرتضوی، ۱۳۵۵.

در این چارچوب، مکتب به مجموعه اصول اعتقادی، وظایف عملی و تعهدات اخلاقی اطلاق می‌شود و جنبه ایمانی آن بیشتر مورد توجه است درحالی‌که علم، هرچه رشد و تکامل یابد، وسیله‌ای خواهد بود برای کشف حقایق خارجی در زمینه‌های مختلف. همچنین علم، وظیفه دارد که واقعیت را بی‌طرفانه تفسیر کند و تا آخرین درجه ممکن دقت و درون‌کاوی را منعکس سازد.

[۲۴] صدر، محمدکاظم، روش تحقیق در اقتصاد اسلامی، ص۳۹۳، مجموعه مقالات اولین مجمع بررسی‌های اقتصاد اسلامی، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اقتصاد اسلامی، ۱۳۶۹.

۵.۲ – اصول اقتصاد اسلامی

بر اساس دیدگاه شهید صدر، اقتصاد اسلامی بر پایه سه اصل اساسی استوار است.

[۲۵] جمعی از نویسندگان، بررسی‌ اندیشه‌های اقتصادی شهید صدر، ص۶۵، قم، انتشارات دانشگاه مفید، ۱۳۸۵.

۵.۲.۱ – اصل مالکیت مختلط

شهید صدر برخلاف اقتصاد سرمایه‌داری، که اصل را بر مالکیت خصوصی بنا نهاده و اقتصاد سوسیالیستی که اصل را در مالکیت دولتی می‌داند، در اقتصاد اسلامی، سه نوع مالکیت خصوصی، عمومی و دولتی را به یک‌اندازه دارای اهمیت می‌داند.

۵.۲.۲ – اصل آزادی اقتصادی در کادر محدود

در رابطه با آزادی در اقتصاد اسلامی، دو نوع محدودیت قائل است: محدودیت‌های درونی که در اثر تربیت اسلامی از عمق روح و نظرات انسان سرچشمه می‌گیرد و محدودیت‌های برونی که توسط دولت و بر اساس ارزش‌های اسلامی اعمال می‌گردد.

۵.۲.۳ – اصل عدالت اجتماعی

شهید صدر تحقق عدالت اجتماعی در جامعه را بر اساس دو محور استوار می‌داند:
الف: همکاری عمومی (تکافل عام)؛
ب: توازن اجتماعی.

۵.۳ – اخلاق و اقتصاد اسلامی

نکته دیگری که شهید صدر در خصوص اقتصاد اسلامی بر آن تاکید دارد واقعی بودن، اخلاقی بودن و اهمیت عوامل روحی در اقتصاد اسلامی است.
منظور از واقعی بودن را سازگاری اهداف اقتصادی اسلام با واقعیت‌های زندگی انسان و منظور از اخلاقی بودن را توجه به عوامل ارزشی واخلاقی و منظور از تاثیر عامل روحی تاکید بر عوامل اخلاقی و پیوند اقتصاد اسلامی با مسائل ارزشی و هنجاری است.

[۲۶] جمعی از نویسندگان، بررسی‌ اندیشه‌های اقتصادی شهید صدر، ص۶۶، قم، انتشارات دانشگاه مفید، ۱۳۸۵.

۵.۴ – نظام اقتصادی اسلام

صدر در کتاب اقتصادنا ابتدا به تبیین مبانی نظری مکاتب اقتصادی مارکسیسم و سرمایه‌داری و انتقاد از آنها به ارائه اقتصاد اسلامی می‌پردازد.

[۲۷] صدر، سید محمدباقر، اقتصادنا، ص۲۱۵، مصحح:عبدالحکیم ضیاء و همکاران، دفتر تبلیغات اسلامی شعبه خراسان، قم. انتشارات ایران، ۱۴۱۷ه. ق.

[۲۸] صدر، سید محمدباقر، اقتصادنا، ص۲۳۹، مصحح: عبدالحکیم ضیاء و همکاران، دفتر تبلیغات اسلامی شعبه خراسان، قم. انتشارات ایران، ۱۴۱۷ه. ق.

‌
او معتقد است که نقش نظریه‌پرداز اقتصاد اسلامی، با نقش نظریه‌پردازان دیگر متفاوت است، زیرا سایر نظام‌های اقتصادی که ساختمان نظری آنها بر اساس‌ اندیشه، تکوین یافته و اصول آن به‌وسیله بنیان‌گذاران نظام مشخص شده است، در نظام اقتصادی اسلام با ساختمان نظری از قبل تکمیل‌شده‌ای روبه‌روییم که اصول آن از طرف بنیانگذار نظام تصریح نشده است، بنابراین برای کشف اصول و نظریات این نظام، باید از روش مناسب دیگری استفاده کرد.

[۲۹] نمازی، حسین، نظام‌های اقتصادی، ص۲۲۵، تهران، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، ۱۳۷۴.

شهید صدر در آغاز کتاب به ارتباط میان نظام اقتصادی و رژیم اقتصادی اشاره و توضیح داده که قوانین بر اساس اصول پذیرفته‌شده در قانون اساسی از جمله اصول اقتصادی، مناسبات افراد با اموال و مناسبات افراد بین خودشان را مشخص می‌سازد. به‌طوری‌که از مطالعه قوانین یک کشور می‌توانیم تشخیص دهیم، چه نوع نظام اقتصادی با چه اصولی بر آن کشور حاکم است.
برای همین اصول اقتصاد اسلام را نیز می‌توان از بررسی احکام و رژیم اقتصادی آن به‌دست آورد. ‌ او نظریات و اصول را زیربنا و سیستم قانونی را که بر مبنای آن اصول تشکیل شده را روبنا معرفی می‌کند و برای کشف بخش بزرگی از قواعد و اصول نظام اقتصاد اسلام به بررسی رژیم حقوقی و قانونی می‌پردازد.

[۳۰] نمازی، حسین، نظام‌های اقتصادی، ص۲۲۵-۲۲۶، تهران، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، ۱۳۷۴.

۵.۵ – بانکداری اسلامی

شهید صدر در کتاب البنک اللاربوی فی الاسلام‌ ابتدا با طرح این بحث که بانک یکی از ضروریات جامعه جهت جمع‌آوری اموال بلا‌استفاده جهت بهره‌گیری آنها در کارهای اقتصادی است، به توضیح تجهیز و تخصیص منابع در بانک‌داری غربی اشاره کرده و شیوه‌هایی جهت جذب منابع در بانک‌داری بدون ربا جهت جایگزین کردن آن با بانک‌داری غربی و وظایف بانک ارائه می‌کند.

[۳۱] صدر، سید محمدباقر، البنک اللاربوی، ص۲۰، بیروت، لبنان، دارالتعارف للمطبوعات، ۱۴۰۱ ه ق.

[۳۲] صدر، محمدباقر، البنک اللاربوی، ص۲۶، بیروت، لبنان، دارالتعارف للمطبوعات، ۱۴۰۱ ه ق.

[۳۳] صدر، سید محمدباقر، البنک اللاربوی، ص۸۲، بیروت، لبنان، دارالتعارف للمطبوعات، ۱۴۰۱ ه ق.

و در نهایت در قسمت پیوست‌های فقهی، راهکارهای فرار از ربا و مباحث مربوط به فقه‌ البانک را مطرح می‌کند و به دفاع از شیوه‌های تخصیص و تجهیز اسلامی مثل مضاربه می‌پردازد.

۵.۶ – دشواره اصلی اقتصاد

محمدباقر صدر بر آن است که دشواره اصلی اقتصاد سرمایه‌داری، کمیابی منابع طبیعی در برابر مقتضیات و نیازهای مدنیت جدید و در اقتصاد سوسیالیستی، تضاد میان روش تولید و روابط توزیع است. از دیدگاه شهید صدر، مخالفت اسلام در اینجا با سرمایه‌داری از آن‌روست که معتقد است در طبیعت، منابع و ثروت‌های فراوانی برای بشریت فراهم است و مخالفتش با سوسیالیسم از آن‌روست که مشکل را نه در شیوه‌های تولید، بلکه در خود انسان می‌بیند.

[۳۴] صدر، سید محمدباقر، اقتصادنا، ص۱۹۹-۴۰۰، نجف، المجمع العلمی للشهید الصدر (رحمه‌الله)، ۱۴۰۸ ق.

اسلام از طریق شیوه‌های توزیع، توانایی تنظیم توزیع را برای رساندن ثروت اقتصادی به حد اعلای آن داراست، که راه آن، بهره‌گیری انسان از منابع و ثروت‌های طبیعی است، بخش اصلی کتاب به دو بخش “توزیع پیش از تولید” و “توزیع پس از تولید” اختصاص یافته است. شهید صدر در بحث توزیع، مشکل اساسی اجتماعی را “ستم” می‌داند.
دستگاه توزیع در اسلام، از دو ابزار اصلی تشکیل شده است: کار و نیاز. از این دیدگاه، اسلام تنها کار را موجب مالکیت کارگر به نتیجه عمل خویش می‌داند و این مالکیت خصوصی مبتنی بر کار، گویای میل طبیعی انسان به تملک نتایج کار خویش است و قاعده‌ای اسلامی که شهید صدر استخراج می‌کند، این است که کار، موجب مالکیت کارگر بر ماده و نه سبب ارزش آن است، بنابراین کارگر، زمانی‌که لؤلو را استخراج می‌کند، تنها با این کارش، مالک آن می‌شود و با این کار، به آن ارزش نمی‌بخشد.
شهید صدر، عناصر سه‌گانه شکل‌دهنده دستگاه توزیع در اسلام را چنین خلاصه می‌کند: کار به‌عنوان اساس مالکیت، ابزاری اصلی برای توزیع است، بنابراین کسی که در عرصه طبیعت کار می‌کند، ثمره کارش را خود می‌چیند و مالک آن می‌شود.
نیاز به‌عنوان تعبیری از حق انسانی ثابت در زندگی شراف‌تمندانه، ابزاری اساسی برای توزیع است و به این ترتیب، توزیع متکفل رفع نیازهای جامعه اسلامی است. مالکیت، از طریق فعالیت‌هایی تجاری که اسلام در ضمن شرایط خاصی که تعارضی با اصول اسلامی عدالت اجتماعی نداشته باشد، اجازه آن‌را داده است، ابزار ثانوی توزیع است.

۵.۷ – توزیع و عوامل تولید

توزیع پیش از تولید، دارای چهار عامل است که می‌توان آنها را منابع طبیعی تولید نامید: زمین، مواد خام که غالب آنها معادن است، آبها و دیگر منابع طبیعی (دریا، مروارید و غیره.)

[۳۵] صدر، سید محمدباقر، اقتصادنا، ص۶۹۵-۷۱۵، مصحح: عبدالحکیم ضیاء و همکاران، دفتر تبلیغات اسلامی شعبه خراسان، قم. انتشارات ایران، ۱۴۱۷ه. ق.

بحث مفصلی پیرامون تحلیل حقوق مربوط به اراضی در این بخش آمده است. نخست بحث تحدید تاریخی زمین و شیوه درآمدن یک قطعه زمین مشخص در قلمرو حکومت اسلامی است. از این دیدگاه می‌توان سه نوع از زمین‌ها را به‌لحاظ تاریخی از هم تمیز داد:
۱. زمینی که با فتح در قلمرو اسلام قرار گرفته است، مانند عراق، مصر، سوریه و ایران و بخش‌های بزرگی از جهان اسلام.
۲. سرزمینی که با دعوت تحت قلمرو اسلام قرار گرفته است.
۳. سرزمین صلح.
درباره زمین‌هایی که در زمان فتح، آباد بوده است، شهید صدر می‌گوید: فقهای شیعه و فقهای سنی اتفاق‌نظر دارند که زمینی که هنگام فتح به‌دست انسان‌ها، آباد و مزروعی بوده، ملک همه مسلمانان است، از این‌رو، مالکیت خصوصی در این مناطق ممنوع است و مالکیت عمومی بر این اراضی لوازمی دارد، از جمله اینکه تابع قوانین وراثت نیستند، قابل خرید و فروش و معاوضه نبوده و ولی امر مسئول شکوفایی این اراضی و وضع مالیات بر مستاجران آن است و خراج هم ملک عمومی است و با پایان زمان اجاره، رابطه میان مستاجر و زمین قطع می‌شود.
اما اراضی‌ای که در زمان فتح، متروک (میته) بوده است، تحت مالکیت دولت است و آن‌هم مانند نوع اول، غیر قابل خرید و فروش است، اما اراضی‌ای که به‌طور طبیعی آباد بوده است، مانند جنگل‌ها نیز ملک دولت است، اما جنگل‌ها و اراضی آباد طبیعی که از دست کفار گرفته می‌شود، مالکیت عمومی است.
اراضی‌ای که بر اثر دعوت، جزء قلمرو اسلام می‌شود، مانند اراضی مدینه و‌ اندونزی، تنها بخشی از آن‌که پیش از اسلام به‌دست انسان‌ها آباد بوده، همچنان به حال خود می‌ماند و مالکیت خصوصی آن مطلق است و گرفتن مالیات از آنها حرام است، اما زمین‌های غیرآباد (میته) یا زمین‌های آباد طبیعی در مالکیت دولت است.
وضع قانونی اراضی صلح نیز بدین‌شکل است: بخشی که به‌وسیله انسان‌ها آباد بوده، بر اساس توافقی که به‌موجب آن، ساکنان این منطقه، بخشی از جهان اسلام می‌شوند، اداره می‌شود، اما اراضی غیرآباد و نیز آباد طبیعی، در صورتی‌که توافق‌نامه نسبت به آن تصمیمی نگرفته باشد، بخشی از دارایی‌های دولت خواهد بود.

۵.۸ – تولید و نقش دولت

شهید صدر در دو فصل آخر کتاب اقتصادنا، بر نقش دولت در نظام اقتصادی، به‌عنوان نیروی اساسی ثروت تولیدی و اهداف توزیع تاکید می‌کند. اهمیت نقش دولت در‌ اندیشه شهید صدر از آن‌روست که راه‌انداختن پروژه‌ای بزرگ اقتصادی بدون دولت میسّر نیست و این پروژه‌های بزرگ نیز نیازمند انباشت سرمایه است که بی‌دولت ممکن نیست، زیرا اسلام ثروت‌اندوزی کلان را منع کرده است. دولت باید برای اطمینان‌یابی ازجریان درست تولید و توزیع منصفانه منابع طبیعی، در اقتصاد دخالت کند.
دولت نقش مهمی در اقتصاد دارد. حیطه اصلی دخالت دولت، منطقهالفراغ است که نویسنده در قسمت‌های آغازین کتابش آن‌را به‌تفصیل شرح داده است. در این منطقه خلا، حاکم به‌دلیل اینکه ولی امر است، به اقدامات اقتصادی‌ای دست می‌زند تا “تامین اجتماعی” و “توازن اجتماعی” را تحقق بخشد. هدف و فلسفه دخالت دولت، چنان‌که از کتاب اقتصادنا برمی‌آید، تضمین و از بین بردن تفاوت‌ها و فاصله‌های عمیق اجتماعی است. دخالت دولت موجب می‌شود تا تضادها و فاصله‌های اجتماعی به‌اندازه‌ای شدید نشود که موجب انحصار ثروت در دست اغنیا شود. منطقه الفراغ باید چنان منعطف باشد، که اسلام، فرصت پاسخ‌گویی به نیازهای اجتماعی و حل مشکلات اقتصادی را در همه عصرها داشته باشد.

[۳۶] سید کاظم حائری و احمدعلی یوسفی، اقتصاد اسلامی و روش کشف آن از دیدگاه شهید صدر، ص۲۹-۳۰، فصلنامه اقتصاد اسلامی، ۱۳۸۰، ش۱.

۶ – فعالیت‌های سیاسی فرهنگی

فعالیت‌های سیاسی فرهنگی آیت ‌الله صدر بطور خلاصه عبارتند از:
مقابله با کمونیست‌ها، مقابله با حزب بعث و تکفیر آنها و حمایت از انقلاب اسلامی‌ ایران و امام خمینی (رحمه‌الله‌علیه) است.

۶.۱ – مقابله با کمونیست‌ها

در ۱۳