توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل تغذیه در حج ۸۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۸۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل تغذیه در حج ۸۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل تغذیه در حج ۸۰ اسلاید در PowerPoint :

پاورپوینت کامل تغذیه در حج ۸۰ اسلاید در PowerPoint

پاورپوینت کامل تغذیه در حج ۸۰ اسلاید در PowerPoint، یکی از مباحث حج‌گزاری است که از دوران جاهلیت شروع شده و در زمان پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) و خلفای اسلامی به صورت اطعام رایگان حجاج انجام می‌گرفت؛ تا به امروز هم ادامه دارد. این مساله همیشه از طرف حکومت‌ها و مردم نیکوکار مورد توجه بوده است.

فهرست مندرجات

۱ – مقدمه
۲ – پیشینه اطعام
۳ – اطعام مدینه
۳.۱ – تهیه غذا
۳.۲ – مواد غذایی
۴ – تغذیه حجاج ایرانی در دوره معاصر
۵ – تغذیه سایر کشورها در دوره معاصر
۶ – فهرست منابع
۷ – پانویس
۸ – منبع

۱ – مقدمه

روی آوردن مردم به خانه خدا و برگزاری حج، مسائل متعددی همراه دارد؛ از جمله این مسائل، نحوه تغذیه و تهیه مواد خوراکی برای حج‌گزاران است. تغذیه حاجیان، در مواردی با اطعام از سوی اهل مکه یا دیگران بوده و در اکثر موارد، با هزینه خود حاجی و از سوی وی یا حمله‌داران یا مطوفان صورت می‌گرفته است. در این نوشته، به بررسی وضعیت تغذیه حج‌گزاران، تهیه مواد اولیه و همچنین تغذیه حاجیان در دوره معاصر، خواهیم پرداخت.

۲ – پیشینه اطعام

اطعام اهل مکه نسبت به حج‌گزاران و زائران خانه خدا سابقه دیرینه دارد

[۱] کردی، محمدطاهر، التاریخ القویم، ج۶، ص۱۵۳.

و سنت رفادت، در میان عرب جاهلی، به اطعام حاجیان در طول برگزاری مناسک حج اشاره دارد.

[۲] رافعی قزوینی، عبد الکریم، التدوین فی اخبار قزوین، ج۲، ص۴۴۷.

اطعام قصی بن کلاب جد پنجم رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)،

[۳] ازرقی، محمد بن عبدالله، اخبار مکه، ج۱، ص۱۹۵.

‌هاشم

[۴] ابن سعد، محمد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۷۶.

[۵] ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایه و النهایه، ج۲، ص۲۵۳.

[۶] فاکهی، محمد بن اسحاق، اخبار مکه، ج۳، ص۱۹۴.

و دیگر افراد،

[۷] ابن ضیاء، محمد، تاریخ مکه المشرفه، ص۶۴-۶۶.

نمونه‌هایی از اطعام حج‌گزاران است.
پس از‌ هاشم، عبدالمطلب حاجیان را اطعام می‌کرد.

[۸] فاسی، محمد بن احمد، شفاء الغرام، ج۲، ص۱۰۶.

پس از او و حتی در زمان ظهور اسلام، ابوطالب به این سنت اقدام می‌کرد.

[۹] ازرقی، محمد بن عبدالله، اخبار مکه، ج۱، ص۸۲.

با شکل‌گیری حکومت نبوی در مدینه و در اولین حج مسلمانان در سال نهم هجری، پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، مالی در اختیار ابوبکر قرار داد تا حاجیان را بدان اطعام کند و در حجه الوداع نیز حاجیان را اطعام کرد.

[۱۰] ابن فهد، عمر بن محمد، اتحاف الوری، ج۱، ص۵۶۷.

[۱۱] فاسی، محمد بن احمد، شفاء الغرام، ج۲ ص۱۰۶.

[۱۲] عصامی، عبدالملک بن حسین، سمط النجوم، ج۱، ص۲۴۹.

پس از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نیز اطعام حاجیان در روز قربانی، تا پایان ایام حج که به طعام الموسم معروف شد، از سوی خلفا ادامه داشت.

[۱۳] ابن ضیاء، محمد، تاریخ مکه المشرفه، ص۶۴-۶۶.

معاویه با ایجاد خانه‌ای به نام دارالمراجل در مکه، امکانات طبخ و مواد اولیه طعام حاجیان را در آن قرار داد که علاوه بر موسم حج، در ماه رمضان نیز اطعام می‌کرد.

[۱۴] ابن جوزی، عبد الرحمن، مثیر الغرام، ص۳۲۶.

[۱۵] ابن ضیاء، محمد، تاریخ مکه المشرفه، ص۶۴-۶۶.

سنت اطعام در ایام حج، تا اوائل قرن دهم هجری، میان حاکمان اسلامی ادامه داشت.

[۱۶] عصامی، عبدالملک بن حسین، سمط النجوم، ج۱، ص۲۴۹.

[۱۷] حلبی، علی بن احمد، السیره الحلبیه، ج۱، ص۲۳.

کردی سنت اطعام را تا زمان فاسی (۸۳۲ق) رایج می‌داند

[۱۸] کردی، محمدطاهر، التاریخ القویم، ج۶، ص۱۵۳.

و نهروانی (م ۹۹۰ق) ضمن گزارش اطعام عبدالباسط (م. ۸۵۱ق) از صاحب‌منصبان دولت ظاهریان-نسبت به حاجیان در طی مسیر مصر به مکه و مدت اقامت در مکه و هنگام بازگشت،

[۱۹] نهروانی، محمد بن احمد، الاعلام باعلام بیت الله الحرام، ص۲۳۳-۲۳۴.

[۲۰] کردی، محمدطاهر، التاریخ القویم، ج۲، ص۵۶۰.

از عدم انجام سنت اطعام در زمان خود یاد کرده و از زمان انقطاع آن اظهار بی‌اطلاعی می‌کند.

[۲۱] نهروانی، محمد بن احمد، الاعلام باعلام بیت الله الحرام، ص۷۹.

برخی معتقدند از قرن نهم، به جهت سهولت راه‌ها و کثرت حج‌گزاران، تغذیه حجاج در مقابل اخذ اجرت بر عهده مطوفین قرار گرفت.

[۲۲] کردی، محمدطاهر، التاریخ القویم، ج۶، ص۱۵۳.

در برخی موارد، حکومت یا خیرین، اسکان حج‌گزاران را تکفل می‌کردند و تغذیه ایشان را نیز بر عهده می‌گرفتند.

[۲۳] حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، فصلنامه میقات حج، ش۵۴، ص۱۸۷، «حجاج ترکستان، راه‌ها و دشواری‌ها».

وقفیات متعددی نیز برای تغذیه خاص یا عموم در نظر گرفته می‌شد.

[۲۴] رفعت باشا، ابراهیم، مرآه الحرمین، ص۱۵۶، ۴۷۷.

برخی مناطق و کشورها نیز، برای اطعام و اسکان حج‌گزاران فقیر منطقه خود صدقاتی را در نظر می‌گرفتند.

[۲۵] زکی یمانی، احمد، موسوعه مکه المکرمه، ج۴، ص۱۴۰.

۳ – اطعام مدینه

در مدینه، از زمان پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) تا عصر خلفاء، توزیع غذا میان مسافران فقیر رایج بود. با افزایش تعداد این افراد، حاکمان مدینه، با جمع‌آوری صدقات و تبرعات کشاورزان مدینه، فقرا را در مدت زیارت مرقد نبوی تغذیه می‌کردند. به مرور این امر به اداره ضیافت نبوی (دارالضیافه النبویه) واگذار شد و با کاهش صدقات و درآمد آن، تغذیه زائران فقیر مدینه نیز سامان خود را از دست داد.

[۲۶] صبری، ایوب پاشا، موسوعه مرآه الحرمین، ج۳، ص۲۵۷-۲۵۸.

در مقاطعی از دوره عثمانی در مدینه، از طرف سلطان، شوربا، برنج، زرده و عاشورا (نوعی آش که همه ساله به مناسبت روز دهم محرم طبخ می‌شد) میان حجاج تقسیم می‌گردید.

[۲۷] چلبی، اولیا، الرحله الحجازیه، ص۱۵۶.

۳.۱ – تهیه غذا

گذشته از اطعام رایگان حج‌گزاران، تهیه خوراک، همانند تهیه چادر و خدمتکار و دیگر نیازمندی‌ها از سوی خود حاجی انجام می‌گردید یا در مواردی، طی قراردادی، به حمله‌داران واگذار می‌شد.

[۲۸] محمدرضا فرهنگ و جعفر خلیلی، مکه و مدینه از دیدگاه جهانگردان اروپایی، ص۵۹.

که تقریباً شکل ثابتی در دوره‌های مختلف داشته است و با توجه به مستطیع بودن حج‌گزار، مشکل خاصی به جز مشکلات عمومی تغذیه وجود نداشت.
از مشکلات تغذیه حج‌گزاران، بهداشت نامناسب غذاها و غذاخوری‌ها بود. بر اساس گزارش‌ها، حتی در سده اخیر نیز وضعیت غذاخوری‌ها بهداشتی نبود و حاجیان ناچار بودند بیشتر غذا را خودشان، بدون گوشت و به صورت آماده، بسته‌بندی کنند و همراه داشته باشند.

[۲۹] حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، فصلنامه میقات حج، ش۴۵، ص۱۷۴، «حج‌گزاری ایرانیان از زبان خادمان حجاج».

همچنین کاهش نقدینگی حج‌گزار و کاهش آذوقه مناسب در حرمین که متقابلاً موجب کاسته شدن از کیفیت غذا و مشکلات بهداشتی آن می‌گردید، زمینه ضعف و بیماری حاجی را فراهم می‌ساخت.

[۳۰] دولتشین، عبدالعزیز، الرحله السریه للعقید الروسی، ص۲۸۲.

از همین رو در سفرنامه‌ها به قاصدان حج، اموری همانند تقویت جسمانی، اطمینان از سلامت و طاقت حج‌گزار، گرفتن برنامه غدایی مناسب طبع توصیه شده است.

[۳۱] طالقانی، سید محمود، بسوی خدا می‌رویم، ص۸۵.

۳.۲ – مواد غذایی

مسئله تهیه آذوقه و تسهیل دسترسی به آذوقه و مواد اولیه غدایی، مانند گندم در حرمین، همواره مورد توجه بوده است؛ چنان‌که برخی دلالی طعام در مکه را مصداق احتکار دانسته‌اند.

[۳۲] فاکهی، محمد بن اسحاق، اخبار مکه، ج۳، ص۳۲.

با توجه به کم بودن کشاورزی در قرون اولیه در حرمین، تجارت آذوقه و مواد غذایی از جمله گندم، شغل برخی از مردمان حرمین بود.

[۳۳] بتونی، محمد لبیب، سفرنامه حجاز، ص۴۱۳.

[۳۴] رفعت باشا، ابراهیم، مرآه الحرمین، ص۴۹۰.

همچنین در دوره‌های مختلف نیز ارسال مواد اولیه غذایی از سوی حاکمان مناطق مختلف یا حکومت مرکزی گزارش شده

[۳۵] صبری، ایوب پاشا، موسوعه مرآه الحرمین، ج۱، ص۱۲۵.

[۳۶] رفعت باشا، ابراهیم، مرآه الحرمین، ص۱۱۲.

و موقوفات و صدقات، از ممالک مختلفی مانند مصر

[۳۷] طبری، علی بن عبدالقادر، الارج المسکی، ص۲۰۳-۲۰۵.

از سوی ممالیک (اواسط قرن هفتم تا سال ۹۲۲ق)،

[۳۸] مرجانی، عبدالله، بهجه النفوس، ج۱، ص۲۹۹.

ایوبیان (حک: ۵۶۶ق-۶۴۷ق)،

[۳۹] دهلان، احمد بن زینی، امراء البلد الحرام، ص۳۵.

عثمانیان (حک: ۶۹۹ق-۱۳۴۲ق)

[۴۰] دهلان، احمد بن زینی، امراء البلد الحرام، ص۷۳-۷۵.

همچون سلطان مراد عثمانی،

[۴۱] سنجاری، علی بن تاج‌الدین، منائح الکرم، ج۳، ص۴۹۴-۴۹۷.

و سلطان سلیم عثمانی

[۴۲] رفعت باشا، ابراهیم، مرآه الحرمین، ص۲۰۳.

وقف و جهت عموم اهل مکه

[۴۳] سنجاری، علی بن تاج‌الدین، منائح الکرم، ج۱، ص۱۹.

یا فقرای آن شهر،

[۴۴] سنجاری، علی بن تاج‌الدین، منائح الکرم، ج۳، ص۲۳۶.

ارسال می‌گردید. آذوقه‌های ارسالی، در دوره‌های مختلف، به عناوینی چون دشیشه

[۴۵] سباعی، احمد، تاریخ مکه، ص۴۳۶.

و گندم مرادیه

[۴۶] سنجاری، علی بن تاج‌الدین، منائح الکرم، ج۳، ص۴۹۷.

شهرت یافته است. علاوه بر این موارد، در سال ۵۹۷ق صلاح‌الدین ایوبی، در سال ۷۲۱ق. ناصر محمد بن قلاوون، و در سال ۷۶۶ق ملک منصور، امیران مکه را از دریافت مالیات از حج‌گزاران منع کردند و در عوض، همه ساله، معادل ارزش آن، گندم به مکه ارسال می‌داشتند.

[۴۷] بتونی، محمد لبیب، سفرنامه حجاز، ص۱۱۶.

[۴۸] بتونی، محمد لبیب، سفرنامه حجاز، ص۱۸۰.

[۴۹] بتونی، محمد لبیب، سفرنامه حجاز، ص۱۸۲.

[۵۰] رفعت باشا، ابراهیم، مرآه الحرمین، ص۱۳۱.

هر چند آذوقه‌های ارسالی الزاماً برای مصرف حاجیان نبوده ولی موجب وفور فراوانی مواد غذایی در حرمین می‌گردید.
علاوه بر این، خود حج‌گزاران نیز بخشی از آذوقه خود را برای مسیر و اقامت در حرمین همراه می‌آوردند. از همین رو حاجیان، در توصیه به حج‌گزاران و در سفرنامه‌های خود، سفارشات خاصی، از جمله همراه داشتن مایعات و میوه‌جات پخته (کمپوت)، آب لیمو، نان خشک و کم‌روغن دارند.

[۵۱] طالقانی، سید محمود، بسوی خدا می‌رویم، ص۸۵.

برخی نیز همراه داشتن مواد غذایی بیشتری همانند برنج، آلوی خشک، روغن، قند و شکر، عدس، باقالی و سبزی خشک، نمک و ادویه، آب لیمو و لیمو عمانی، آب نبات لب‌ترش، سرکه شیره و سکنجبین را نیز به حاجی توصیه می‌کردند.

[۵۲] طالقانی، سید محمود، بسوی خدا می‌رویم، ص۸۶.

طی سده‌های ۱۱ و ۱۲ ق.، کشاورزی و تولید گندم، در مناطق مختلف عربستان، از جمله مدینه رایج گردید و در کنار خرما، یکی از محصولات اصلی این منطقه به شمار می‌رفت.

[۵۳] محمدرضا فرهنگ و جعفر خلیلی، مکه و مدینه از دیدگاه جهانگردان اروپایی، ص۱۵۸.

در دوره معاصر، تولید گندم در عربستان رشد یافته و در سال ۲۰۰۳م. به ۵/۳ میلیون تن رسید.

[۵۴] مختاری، محمدرضا، حج ۲۵، ص۲۳۰.

در عین حال، دولت عربستان، برای تهیه مواد اولیه خوراکی و تغذیه شهروندان خود و حج‌گزاران، اقدام به واردات منظم مواد اولیه و مصنوعات غذایی کرد. بر اساس آمار وزارت اقتصاد و دارایی عربستان، از سال ۲۰۰۰م. تا سال ۲۰۱۰ م. واردات مواد غذایی این کشور بالغ بر ۵۲۷/۴۷۸ میلیون ریال سعودی بود. این رقم در سال ۲۰۱۱م. ده درصد نیز رشد داشته است.

[۵۵] www.mof. gov. sa/Arabic/DownloadsCenter/DocLib6/ واردات المملکه حسب السلع الرئیسیه. xls

هرچند گزارش‌هایی از فراوانی طعام و آذوقه، در موسم حج، در دوره‌های مختلف نقل شده است،

[۵۶] صبری، ایوب پاشا، موسوعه مرآه الحرمین، ج۱، ص۱۲۵.

[۵۷] رفعت باشا، ابراهیم، مرآه الحرمین، ص۱۱۲.

در عین حال وقوع قحطی در مکه، در برخی سال‌ها، تهیه آذوقه حاجیان را با مشکلات جدی مواجه می‌ساخت؛ از جمله در سال‌های ۷۶ق،

[۵۸] ابن فهد، عمر بن محمد، اتحاف الوری، ج۲، ص۹۱.

ق۲۵۱، ۲۶۰ق، ق۲۶۶، ق۲۶۸،

[۵۹] ابن فهد، عمر بن محمد، اتحاف الوری، ج۲، ص۳۴۲.

ق۴۴۰ و ۴۴۷ق که موجب افزایش قیمت و نایاب شدن نان و مواد غدایی دیگر شد.

[۶۰] فاسی، محمد بن احمد، شفاء الغرام، ج۲، ص۳۲۵.

جنگ حکومت‌ها یا درگیری داخلی در حرمین نیز موجب کمبود و گرانی می‌گردید.

[۶۱] وزیر وظایف، میرزا داوود، سفر نامه، ص۱۶۲.

[۶۲] وزیر وظایف، میرزا داوود، سفر نامه، ص۱۶۹.

[۶۳] رفعت باشا، ابراهیم، مرآه الحرمین، ص۵۱۰.

[۶۴] محمدرضا فرهنگ و جعفر خلیلی، مکه و مدینه از دیدگاه جهانگردان اروپایی، ص۱۰۶.

اطلاع از کمبود آذوقه در مدینه، بعضاً موجب می‌گردید تا حج‌گزاران، پس از حج، از زیارت مدینه منصرف شده، به وطن خود بازگردنند.

[۶۵] هدایتی، میر سید احمد، داستان بار یافتگان، ص۱