توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل محمد بن فضل‌علی شربیانی ۱۰۷ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۰۷ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل محمد بن فضل‌علی شربیانی ۱۰۷ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل محمد بن فضل‌علی شربیانی ۱۰۷ اسلاید در PowerPoint :

محمد فاضل شربیانی

فقیه نامدار شیعه آیت الله ملا محمد فاضل شربیانی مشهور به «فاضل» فرزند ملا فضل علی فرزند ملا عبدالرحمن فرزند ملا فضل علی است. در سال ۱۲۴۵ قمری در روستای شربیان دیده به هستی گشود. نسب شریف شان به مالک اشتر یار وفادار امیرالمؤمنین علی علیه السلام ، منتهی می‌شود.

فهرست مندرجات

۱ – زادگاه
۲ – ولادت
۳ – تحصیلات
۴ – ورود به نجف اشرف
۵ – مشایخ اجازه
۵.۱ – سخنان امین الشرع خویی
۶ – مکتب فقیه پرور
۷ – اسامی برخی از شاگردان
۸ – زعامت شیعه
۹ – دفاع از عرفان حقیقی
۱۰ – خدمات آیت‌الله فاضل شربیانی
۱۰.۱ – مجلس عزا در سالروز شهادت حضرت زهرا سلام‌ الله‌ علیها
۱۱ – عظمت و اخلاق حمیده ی ایشان از منظر تذکره نویسان
۱۱.۱ – سخنان شیخ محمد حرزالدین
۱۱.۲ – سخنان حاج میرزا محمدعلی مدرس تبریزی
۱۱.۳ – سخنان آیت الله ملا علی واعظ خیابانی
۱۲ – تالیفات و آثار علمی
۱۳ – رحلت
۱۴ – نپوسیدن بدن آیتالله فاضل شربیانی
۱۵ – فرزندان و نوادگان
۱۵.۱ – شیخ حسن
۱۵.۲ – شیخ حسین
۱۵.۳ – میرزا محسن
۱۶ – نوه ی فاضل
۱۶.۱ – آثار میرزا عبدالحمید
۱۷ – پانویس
۱۸ – منبع

۱ – زادگاه

شربیان ، روستایی است جلگه‌ای، به طول جغرافیای۴۷۷ و عرض جغرافیای۵۳۳۷

[۱] مکارم الآثار، ج۴، ص۱۲۵۶.

از دهستان ابرغان شهرستان سراب . فاصله اش تا تبریز ۷۵ کیلومتر و تا سراب ۴۵ کیلومتر است. آب و هوای شربیان در تابستان، گرم و معتدل و در زمستان، سرد و پربرف است. روزهای یخبندان آن ۱۲۰ روز و میزان متوسط بارندگی آن ۲۸۰ میلیمتر در سال است. اراضی آن حاصل خیز و برای کشت غلات بسیار مناسب است. شربیان از دیر باز یکی از مراکز عمده ی تولید اقسام محصولات کشاورزی بخصوص غلات و حبوبات و سیب زمینی است. یکی از آبادی‌های اقتصادی شهرستان سراب است و دوشنبه بازار آن معروف‌ترین هفته بازار روستایی منطقه محسوب می‌شود.

[۲] فرهنگ جغرافیای آذربایجان شرقی، ص ۳۸۲ـ۳۸۳.

مذهب مردم آن جا شیعه ی اثنا عشری است. اغلب، مردمانی باهوش و باذکاوت بودند.

[۳] ریحانه الادب، میرزا محمد علی مدرس خیابانی، ج۳، ص۱۸۴.

و شغل بیش تر مردم شان زراعت و دامداری و کار در کارگاه‌های قالی بافی و داد و ستد است. شربیان، ۸۶۰ خانوار و ۴۳۰۰ نفر جمعیت دارد. و یکی از روستای‌های مهاجرپرست سراب و آذربایجان به تبریزو تهران است.

[۴] فرهنگ جغرافیای آذربایجان شرقی، صص ۳۸۲ـ۳۸۳.

۲ – ولادت

فقیه نامدار شیعه آیت الله ملا محمد فاضل شربیانی (نسبت شریف ایشان به صورت‌های شرابیانی، فاضل شرابیانی، سرابی شرابیانی نجفی و شربیانی تبریزی نجفی نیز در منابع آمده است.) مشهور به «فاضل» (معظم له از زمان استادش مرحوم سید حسین ترک کوه کمری معروف به «فاضل» بوده و شاید علت آن تبحر کافی و وافی وی در علوم حوزوی بوده است.) فرزند ملا فضل علی فرزند ملا عبدالرحمن فرزند ملا فضل علی است. در سال ۱۲۴۵ قمری

[۵] معارف الرجال، شیخ محمد حرزالدین، ج۲، ص۳۷۲.

[۶] احسن الودیعه، سید محمد مهدی اصفهانی کاظمی، ج۱، ص۱۷۶.

[۷] زندگانی و شخصیت شیخ انصاری، شیخ مرتضی انصاری، ص۳۰۹.

[۸] معجم المؤلفین، عمر رضا کحاله، ج۱۱، ص۱۲۹.

[۹] خان بابا مشار، ج۵، ص۶۶۴.

در روستای شربیان دیده به هستی گشود. نسب شریف شان به مالک اشتر یار وفادار امیرالمؤمنین علی علیه السلام ، منتهی می‌شود.

[۱۰] مصاحبه با آیت‌الله حاج میرزا عبدالحمید شربیانی، اردیبهشت ماه ۱۳۸۷ شمسی، مشهد مقدس رضوی.

۳ – تحصیلات

آیتالله فاضل شربیانی پس از رشد و تربیت در کنار پدر، به سال ۱۲۶۵ قمری در ۲۰ سالگی

[۱۱] معارف الرجال، ج۲، ص۳۷۲.

رهسپار حوزه علمیه تبریز گردید

[۱۲] علمای معاصرین، ملا علی خیابانی، ص۷۷.

[۱۳] مؤلفین کتب چاپی، ج۵، ص۶۶۳.

و در مدرسه خواجه علی اصغر (بانی این مدرسه حاجی علی اصغر معروف به خواجه مازندرانی است که ظاهرا در زمان فتحعلی شاه قاجار می‌زیسته است. این مدرسه در پشت بانک ملی قرار داشته و هم اکنون مورد استفاده طلاب سفیران هدایت است.)

[۱۴] آثارباستانی آذربایجان، عبدالعلی کارنگ، ج۱، ص۲۱۱.

سکنا گزید. مقدمات علوم ادبی

[۱۵] کتاب علمای معاصرین، ص۷۷.

(محل تحصیل دوره مقدمات وی را زادگاهش یاد کرده می‌نویسد: در بلد و محل تولد خود مشغول تحصیل و قرآن مجید را قرائت و تعلم کتابت و نحو و صرف و منطق و معانی و بیان را در ده سالگی خواند.) و کتاب‌های متداول آن روز حوزه علمیه در فقه و اصول را در محضر استادان دانشمندی مانند مرحوم میرزا مهدی قاری و (میرزا مهدی، قاری عالمی کامل، فقیهی پارسا، فاضلی متقی و زاهد بود. ایشان پس از هجرت به نجف اشرف چندین سال در محضر شیخ انصاری درس خواند و پس از آن به تبریز مراجعت کرد. مرحوم عبدالعلی کارنگ می‌نویسد: آیت‌الله آقای حاج سید علی آقا مولانا از پدر خود مرحوم آیت‌الله حاج سید محمد مولانا روایت می‌کرد که میرزا مهدی قاری از شاگردان شیخ انصاری بوده است. چون به تبریز بازگشت، حاج مهدی عمو اردبیلچی ، یکی از بازرگانان تبریز، این مسجد (مسجد میرزا مهدی قاری یا مسجد آیت‌الله شهیدی ) را در مدت شش ماه بنا کرد تا مرحوم میرزا مهدی قاری در آن اقامه جماعت کند.
ایشان در علم تجوید و قرائت قرآن بسیار ماهر و متبحر بود و در اواخر سده سیزده مرحوم شد و در نجف اشرف به خاک سپرده شد. فرزندش مرحوم م یرزا حسین فقیهی فاضل و متقی و نواده اش علی اکبر قاری استاد ادب عرب تبریز بود.)

[۱۶] آثار باستانی آذربایجان، ج۱، ص۳۹۰.

[۱۷] دانشمندان آذربایجان، ص۳۶۴.

[۱۸] معارف الرجال، ج۲، ص۳۷۲.

[۱۹] آثار باستانی آذربایجان، ج۱، ص۳۹۱.

میرزا غفار آقا مجتهد مرندی و میرزا باقر مجتهد تبریزی

[۲۰] علمای معاصرین، ص۷۷.

به خوبی فرا گرفت و در حالی که عمل به احتیاط می‌نمود در سال ۱۲۷۱ قمری

[۲۱] علمای معاصرین، ص۷۷.

[۲۲] مرآه الشرق، صدرالاسلام محمد امین امامی خویی، ج۲، ص۱۱۹۷.

[۲۳] نامداران تاریخ، میرزا عمران علیزاده، ج۲، ص۲۵۹.

به زادگاهش مراجعت کرد و به ترویج مذهب حقه جعفری و بنای مسجدی در آن جا همت گماشت و به اقامه ی نماز جماعت پرداخت.

[۲۴] معارف الرجال، ج۲، ص۳۷۳.

۴ – ورود به نجف اشرف

هنوز از اقامت او در روستای شربیان مدتی سپری نشده بود که تصمیم گرفت زادگاهش را به سمت شهر مولی الموحدین امیرالمؤمنین علی علیه السلام، ترک کند و در کنار بارگاه ملکوتی آن امام همام به تحصیل پردازد. او در سال ۱۲۷۲ قمری

[۲۵] مرآه الشرق، ج۲، ص۱۱۹۸.

[۲۶] زندگانی و شخصیت شیخ انصاری، ص۳۰۹.

به عراق رفت و در محضر فرزانگان نامی و استوانه‌های علمی و معنوی آن شهر به کسب کمالات و تکمیل آموخته‌های خود پرداخت و در این خصوص از محضر آیت‌الله شیخ محمد حسن نجفی (صاحب جواهر الکلام )

[۲۷] مؤلفین کتب چاپی، ج۵، ص۶۳۳.

و شیخ اعظم شیخ مرتضی انصاری استفاده کرد و پس از ارتحال استادش در جلسات علمی آیت الله سید حسین ترک کوه کمری (کتاب زندگانی و شخصیت شیخ انصاری می‌نویسد: پس از وفات استاد (شیخ انصاری) تحصیلات خویش را نزد سید کوه کمری به پایان رساند و چون سید از دنیا رحلت فرمود، دیگر در هیچ حوزه‌ای حاضر نشد.)

[۲۸] زندگانی و شخصیت شیخ انصاری، شیخ مرتضی انصاری، ص۳۰۹.

حاضر گردید و در اثر درک عمیق و قدرت حافظه عالی، گوی سبقت را از دیگران ربود و مورد تایید و احترام و علاقه استادش قرار گرفت. در سال ۱۲۹۲ قمری هر روز درس استادش را برای جمعی از افاضل تقریر می‌کرد.
پس از ارتحال آیت الله کوه کمری به مدت هشت سال در محافل درسی آیتالله میرزا محمد حسن شیرازی

[۲۹] مرزداران فقاهت، محمود طیار مراغی، ص۱۹۰.

حضور یافت و بر بار علمی و معنوی خویش افزود.

۵ – مشایخ اجازه

ایشان از شیخ مرتضی انصاری و آیت الله سید حسین کوه کمری، اجازه ی نقل اخبار و احادیث

[۳۰] معارف الرجال، ج۲، ص۳۷۴.

و از استادش سید حسین کوه کمری اجازه اجتهاد دارد.

[۳۱] مؤلفین کتب چاپی، ج۵، ص۶۳۳.

این اجازات، کاشف از علو مقام و سمو رفعت و منزلت علمی و معنوی او است.

[۳۲] صاحب علمای معاصرین، ص۷۷.

خود او نیز به برخی از شاگردان و افاضل علما، اجازه روایی و اجتهاد داده که به اسامی عده‌ای از آنان اشاره می‌گردد:
سید علی کوه کمری ؛

[۳۳] ستارگان حرم، ج۱۷، ص۹۹ـ۱۱۲.

شهید شیخ علی رشتی گیلانی ؛

[۳۴] مرآه الشرق، ج۲، ص۹۵۲ـ۹۵۴.

[۳۵] نقباءالبشر، شیخ آقا بزرگ تهرانی، ج۲، ص۱۳۰۸.

شیخ جواد شاه عبدالعظیمی ؛

[۳۶] المسلسلات فی الاجازات، سید محمود مرعشی نجفی، ج۲، ص۲۳۵.

شیخ فیاض زنجانی؛

[۳۷] المسلسلات فی الاجازات، ج۲، ص۱۸۵.

میرزا ابوالحسن انگجی ؛

[۳۸] مرآه الشرق، ج۱، ص۱۹۲.

[۳۹] نقباءالبشر، ج۱، ص۴۳.

[۴۰] فرهیختگان آذربایجان، محمد الوانساز خویی، خطی.

میرزا ابوالقاسم اردوبادی ؛

[۴۱] مرآه الشرق، ج۱، ص۲۱۹ـ۲۲۲.

[۴۲] نقباءالبشر، ج۱، ص۶۲.

[۴۳] ریحانه الادب، ج۱، ص۲۰۴.

[۴۴] علمای معاصرین، ص۱۰۵.

[۴۵] احسن الودیعه، ج۲، ص۸۶.

میرزا ابوالقاسم امین الشرع خویی ؛

[۴۶] مرآه الشرق، ج۱، ص۲۲۴.

[۴۷] فرهیختگان آذربایجان، خطی.

میرزا باقر قاضی طباطبایی ؛

[۴۸] ستارگان حرم، ج۲۲، ص ۱۶۹ـ۱۸۳.

میرزا محمد حسن علیاری ؛

[۴۹] نقباءالبشر، ج۱، ص۴۱۶ـ۴۱۷.

[۵۰] علمای معاصرین، ص۱۸۰ـ۱۸۱.

[۵۱] معجم المولفین عمر رضا کحاله، ج۳، ص۲۵۶.

[۵۲] بقیه السلف، هادی هاشمیان، ص۱۸ـ۲۱.

[۵۳] الذریعه، شیخ آقا بزرگ تهرانی، ج۴، ص۳۵۸.

[۵۴] شیخ آقا بزرگ تهرانی،الذریعه، ج۱۱، ص۲۱۸.

[۵۵] شیخ آقا بزرگ تهرانی، الذریعه، ج۱۰، ص۱۱۰.

[۵۶] شیخ آقا بزرگ تهرانی، الذریعه، ج۱۲، ص۱۵۸.

[۵۷] شیخ آقا بزرگ تهرانی، الذریعه، ج۲۲، ص۲۶۰.

[۵۸] لغت نامه دهخدا، علی اکبر دهخدا، ج۶، ص۷۹۰۵.

[۵۹] بهجه الآمال مقدمه، ص۱.

[۶۰] ستارگان درخشان، حسین دوستی، ص۶۹ـ۶۸.

[۶۱] اثر آفرینان، ج۴، ص۱۹۵.

[۶۲] المسلسلات فی الاجازات، ج۲، ص۷۵.

[۶۳] فرهیختگان آذربایجان، خطی.

میرزا یحیی امام جمعه خویی؛

[۶۴] مرآه الشرق، ج۱، ص۱۹۲.

[۶۵] نقباءالبشر، ج۱، ص۴۳.

[۶۶] گوشه‌ای از تاریخ حیات سیاسی آیت‌الله فقید سعید حاج امام جمعه خویی، صفحات مختلف.

[۶۷] گنجینه ی دانشمندان، ج۵، ص۶۶ـ۶۷.

[۶۸] اثر آفرینان، ج۱، ص۲۹۳.

[۶۹] مرآه الشرق، ج۲، ص۱۴۰۳ـ۱۴۰۷.

[۷۰] سیمای خوی، علی صدرایی خویی، ص۱۴۶ـ۱۴۷.

[۷۱] فرهنگ نام آوران خوی، بهروز نصیری و زهرا عاشر زاده، ص۵۹ـ۶۱.

[۷۲] تاریخ خوی، محمد امین ریاحی، ص۲۵۰.

[۷۳] تاریخ خوی، مهدی آقاسی، ص۲۹۳ و ۴۸۳.

[۷۴] المسلسلات فی الاجازات، ج۱، ص۱۶ـ۱۷.

[۷۵] المسلسلات فی الاجازات، ج۲، ص۲۹۳ـ۲۹۵.

[۷۶] شرح حال رجال ایران، مهدی بامداد، ج۴، ص۴۳۳.

[۷۷] فرهیختگان آذربایجان، خطی.

۵.۱ – سخنان امین الشرع خویی

آیتالله فاضل شربیانی به شاگرد فاضلش مرحوم آیت الله میرزا ابوالقاسم امین الشرع خویی اجازه اجتهاد داد. امین الشرع درباره استادش می‌نویسد: … فاضل شربیانی با حقیر ملاطفت زیاد و مرحمت بسیار داشتند. و در هنگام مراجعت بدون این که از جانب حقیر اظهاری شود، خود آن جناب، به خط شریف چنان چه مرسوم است، اجازه نامه‌ای نوشته با یک قبضه قلم تراش یادگاری به این بنده مرحمت فرمودند… اینک محض تیمن و تبرک به نفس شریف آن استاد عالی مقام و پیر روشن ضمیر همام، عین اجازه نامه ی آن حضرت را مندرج نمودیم. و بالله التوفیق و الاعتصام.

[۷۸] میراث اسلامی ایران (تذکره المعاصرین)، ج۸، ص۴۰۶ـ۴۰۷.

۶ – مکتب فقیه پرور

یکی از امتیازات بارز حضرت آیت الله فاضل شربیانی، مکتب شاگرد پروری این فقیه گرانقدر است. ایشان پس از کسب کمالات لازم و علوم متداول، بویژه پس از وفات اساتید عالی قدرش رسما به تدریس فقه و اصول پرداخت. بسیاری از تذکره نویسان شاگردان او را تا صد و پنجاه نفر شمارش کرده‌اند.

[۷۹] علمای معاصرین، ص۷۷.

[۸۰] معارف الرجال، ج۲، ص۳۷۳.

[۸۱] زندگانی و شخصیت شیخ انصاری، ص۳۰۹.

آیتالله حاج میرزا محمدعلی مدرس تبریزی خیابانی در خصوص تسلط ایشان بر کتب اصولی می‌نویسد: … از بعضی از اجله در تبحر اصولی وی مسموع افتاد که اگر کتاب‌های اصولی را تماما به دریا بریزند، علامه شربیانی از حفظ خاطر، همه ی آن‌ها را املا می‌کند.

[۸۲] ریحانه الادب، ج۳، ص۱۸۵.

۷ – اسامی برخی از شاگردان

اسامی برخی از شاگردان وی که همگی از استوانه‌های حوزه‌های علمیه در شهرهای مختلف بودند، چنین است: سید احمد مرتضوی ؛

[۸۳] مشاهیر خلخال، ص۴۴۶ـ۴۴۸.

[۸۴] سید مسعود نقیب، فرهیختگان آذربایجان، خطی.

سید حسین ترک کوه کمری؛ سید علی کوه کمری؛

[۸۵] ستارگان حرم، ج۱۷، ص۹۹. ۱۱۲.

سید کاظم طباطبایی ( مفید آقا )؛

[۸۶] علمای معاصرین، ص۴۰۲.

[۸۷] فرهیختگان آذربایجان، خطی.

سید محمد تقی خویی نجفی؛

[۸۸] مرآه الشرق، ج۱، ص ۳۵۲ـ۳۵۴.

[۸۹] مقدمه التحفه المرضیه.

[۹۰] سید محمدتقی خویی، فرهیختگان آذربایجان، خطی.

سید محمد مولانا؛

[۹۱] گلشن ابرار، ج۴، ص۳۵۳ – ۳۶۳.

سید محمد ننه کرانی ؛

[۹۲] تاریخ اردبیل و دانشمندان، سید فخرالدین موسوی، ج۲، ص۲۳۰.

[۹۳] مشاهیر خلخال، ص۵۱۰ـ۵۱۱.

[۹۴] فرهیختگان آذربایجان، خطی.

سید یونس اردبیلی ؛

[۹۵] گنجینه دانشمندان، ج۳، ص۶۱-۶۲.

[۹۶] گنجینه دانشمندان، ج۷۷ ص۱۵۳.

[۹۷] اثر آفرینان، ج۱، ص۲۳۱-۲۳۲.

[۹۸] مفاخرآذربایجان، ج۱، ص۳۲۹ـ۳۳۱.

[۹۹] دانشمندان اردبیل، ج۲، ص۳۶۱.

[۱۰۰] فرهیختگان آذربایجان، خطی.

شیخ ابراهیم آل صادق ؛

[۱۰۱] زندگانی و شخصیت شیخ انصاری، ص۱۷۹.

شیخ ابراهیم سالیانی نجفی ؛

[۱۰۲] مرآه الشرق، ج۱، ص۶۵.

[۱۰۳] نقباءالبشر، ج۱، ص۴.

شیخ ابوالحسن مرندی ؛

[۱۰۴] مرآه الشرق، ج۱، ص۱۸۲.

[۱۰۵] نقباءالبشر، ج۱، ص۳۴.

[۱۰۶] فرهیختگان آذربایجان، خطی.

شیخ احمد تفرشی نجفی ؛

[۱۰۷] مرآه الشرق، ج۱، ص۱۲۸.

[۱۰۸] نقباءالبشر، ج۱، ص۹۷.

شیخ غلامعلی مرندی ؛

[۱۰۹] تراجم الرجال، سید احمد اشکوری، ج۱، ص۴۲۳.

[۱۱۰] فرهیختگان آذربایجان، خطی.

شیخ محمد حرزالدین (صاحب معارف الرجال )؛ ملا محمد علی نخجوانی ؛

[۱۱۱] احسن الودیعه، ج۱، ص۲۲۰.

[۱۱۲] بلوغ الامانی، ص۳۰۸.

[۱۱۳] معجم المؤلفین، ج۱۱، ص۶.

[۱۱۴] الاعلام زرکلی، ج۷، ص۱۹۵.

[۱۱۵] فرهیختگان آذربایجان، خطی.

میرزا ابوالحسن انگجی؛

[۱۱۶] نقباءالبشر، ج۱، ص۳ ۴.

میرزا ابوالقاسم امین الشرع خویی؛

[۱۱۷] فرهنگنام آوران خوی، بهروزنصیری وزهراعاشرزاده، ص۶۹.

میرزا باقر قاضی طباطبایی ؛

[۱۱۸] ستارگان حرم، ج۲۲، ص۷۵-۸۹.

میرزا حسن علیاری ؛

[۱۱۹] نقباء البشر، ج۱، ص۴۱۶.

میرزا رضی زنوزی ؛

[۱۲۰] ستارگان حرم، ج۱۷، ص۲۹ـ۴۲.

میرزا صادق مجتهد تبریزی ؛

[۱۲۱] علمای معاصرین، ص۱۵۳. ۱۵۷.

میرزا علی قاضی طباطبایی ؛ میرزا فضل علی ایروانی ؛

[۱۲۲] دانشمندانآذربایجان، ص۲۹۸ـ۲۹۹.

[۱۲۳] فهرستکتاب‌های چاپی عربی، ص۳۰۵.

[۱۲۴] مطارح الانظار، ص۱۵۴.

[۱۲۵] علمای معاصرین، ص۱۲۰.

[۱۲۶] فرهیختگان آذربایجان، خطی.

میر یعقوب ثانی .

[۱۲۷] مرآه الشرق، ج۲، ص۱۴۰۰ـ۱۴۰۱.

[۱۲۸] گنجینه ی دانشمندان، ج۵، ص۷۴-۷۵.

[۱۲۹] فرهیختگان آذربایجان، خطی.

۸ – زعامت شیعه

ایشان یکی از فقهای بزرگ شیعه بود که پس از وفات آیت الله ملا محمد فاضل ایروانی در سال ۱۳۰۶ قمری در ایران و بویژه در آذربایجان مرجعیت یافت. پس از درگذشت استادش آیت الله میرزا محمد حسن شیرازی در سال ۱۳۱۲ قمری در خیلی از نواحی ایران و عراق و قفقاز و دیگر کشورهای اسلامی مرجع تقلید مسلمانان گردید.

[۱۳۰] علمای معاصرین، ص۷۶.

[۱۳۱] احسن الودیعه، ج۱، ص۱۶۹.

معروف است که درباریان از جمله مظفرالدین شاه و دیگر بزرگان از آن مرحوم تقلید می‌کرده‌اند.

[۱۳۲] مرآه الشرق، ج۲، ص۱۱۹۸.

صدرالاسلام محمد امین امامی خویی در خصوص عظمت و مرجعیت ایشان می‌نویسد: … ایشان که رحمت خداوند بر او باد از بزرگان علمای متاخر و از فقهای پرتلاش بود. مرجع گروه زیادی از شیعیان در فتوای و مقتدا و امام آنان بود و همچنین ریاست تدریس در نجف اشرف به او منتهی شده بود. ایشان شخصی فاضل و دارای فهم خوب و حافظه ی قوی بود و ریاست علمی و زعامت دینی و مرجعیت عامه مردم بر او رسید. از بزرگان علمای عصر خود بود. از لحاظ شان و مقام بزرگ‌ترین و بالاترین شان و مقام را داشت و مرجع تقلید گروهی از شیعیان شهرهای