توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل تونس (کشور) ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل تونس (کشور) ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل تونس (کشور) ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint :

تونس

برای دیگر کاربردها، تونس (ابهام‌زدایی) را ببینید.

تونِس، نام کشوری در شمال آفریقا و جنوب دریای مدیترانه است که از غرب با الجزایر و از شرق و جنوب با لیبی هم‌مرز است. پایتخت این کشور شهر تونس است.

فهرست مندرجات

۱ – جغرافیای انسانی و طبیعی
۲ – ذخایر و معادن
۳ – وضعیت اقتصادی
۴ – ساختار سیاسی و اداری
۵ – فرهنگ و آموزش عالی
۶ – ارتباطات و رسانه‌ها
۷ – روابط خارجی
۸ – روابط با ایران
۹ – دولت‌های حاکم
۹.۱ – امیر حسن حفصی
۹.۲ – ابوالعباس حفصی
۹.۳ – محمد بن حسن حفصی
۱۰ – تونس در دوره عثمانی
۱۰.۱ – دوره دای‌ها
۱۰.۲ – دوره بای‌های مرادی
۱۰.۳ – دوره بای‌های حسینی
۱۰.۳.۱ – علی بای دوم
۱۰.۳.۲ – حموده پاشا حسینی
۱۰.۳.۳ – حکومت احمدبای
۱۰.۳.۴ – محمدبای دوم
۱۰.۳.۴.۱ – اقدامات محمدبای
۱۰.۳.۵ – مشکلات اقتصادی
۱۰.۳.۶ – وزارت خیرالدین پاشا
۱۰.۴ – حمله فرانسه به تونس
۱۱ – تونس در دوران تحت‌الحمایگی
۱۲ – جنبش استقلال و آزادی‌خواه دستور
۱۲.۱ – جنگ جهانی دوم
۱۲.۲ – اولین اقدام برای استقلال
۱۲.۳ – حمایت از استقلال تونس
۱۲.۴ – دولت انتقالی
۱۲.۵ – امضای معاهده استقلال
۱۳ – تونس در دوران استقلال
۱۴ – فهرست منابع
۱۵ – پانویس
۱۶ – منبع

۱ – جغرافیای انسانی و طبیعی

کشور جمهوری تونس در شمال افریقا واقع است و بخشی از مغرب عربی محسوب می‌شود. طول جغرافیایی آن تقریباً بین °۷ تا °۱۱ شرقی و عرض جغرافیایی آن بین °۳۰ تا °۳۷ شمالی است.

[۱] غروی، محمد، جغرافیای افریقا، کلیات طبیعی و انسانی، ج۱، ص۱۵۵، تهران، ۱۳۵۶ش.

این کشور از غرب به الجزایر، از جنوب و جنوب شرقی به لیبی و از شمال و شمال شرقی به دریای مدیترانه محدود است. طول سـاحـل آن ۱۴۸ کم است.

[۲] Encarta reference Library, 2004.

تونس با لیبی ۴۸۰ کمـ‌ و با الجزایر ۹۵۰ کمـ‌ مرز مشترک دارد.

[۳] امیرشاهی، ذوالفقار، تونس، ج۱، ص۵، تهران، ۱۳۷۳ش.

جمعیت تونس (۲۰۰۸م/ ۱۳۸۷ش) بالغ بر ۵۰۰‘۳۲۶‘۱۰ تن است. پایتخت آن شهر تونس است که ۷۷۲‘۹۹۱ تن جمعیت دارد. قابس، قفصه، قیروان، الکاف، بنزرت (بزرته) و صفاقس از شهرهای مهم و پرجمعیت این کشور هستند.
زبان و خط رسمی کشور تونس عربی است. زبان فرانسه نیز در این کشور رایج است. دین رسمی کشور اسلام است و ۹۸ مردم، مسلمان و پیرو مذهب حنفی هستند.

[۴] Encarta reference Library, 2004.

مذهب فقهی مالکی نیز در تونس پیروانی دارد. شمار اندکی مسیحی و یهودی نیز در تونس زندگی می‌کنند. مردم تونس از نژاد عرب و بربر هستند. واحد پول تونس دینار تونس معادل ۳۳۱‘۱ دلار آمریکا (در ۲۰۰۶م) است.
سرزمین تونس با وجود وسعت کم، دارای آب و هوای متنوع است. آب و هوای تونس در شمال، معتدل مدیترانه‌ای و در جنوب، صحرایی است. رشته‌کوه اطلس تلّی، مرز بین این دو اقلیم است. ارتفاع منطق کوهستانی از سطح دریا بین ۶۱۰ تا ۵۲۰‘۱متر است. میانگین درج حرارت در این منطقه °۹ (در زمستان) و °۲۶ (در تابستان)، و میانگین بارندگی در حدود ۴۰۰ تا ۶۰۰ میلیمتر است.
پوشش گیاهی این منطقه به پوشش گیاهی جنوب اروپا شبیه است. بارندگی کافی و حاصلخیزی خاک موجب پدید آمدن جنگل‌های انبوه کاج، بلوط، صنوبر و سندیان شده است. رود پرآب مجرده که پس از خروج از کوهستان به خلیج تونس سرازیر می‌شود، در مسیر خود جلگ حاصلخیزی در شمال شرقی تونس پدید آورده که محل کشت انواع غلات و مخصوصاً گندم است. علاوه بر زراعت غلات، کشت درختان میوه و زیتون نیز رواج دارد.
بزر‌گ‌ترین بندر شمالی تونس، بنزرت، در این قسمت واقع است. در تونس مرکزی، دره‌ها و فلات‌های کم‌ارتفاع و استپ‌های کوهستانی با علف‌های خاردار پوشیده است. پیش ساکنان این منطقه دامداری است. معادن سرشار فسفات و سنگ آهن در ارتفاعات غربی قرار دارد. در طول سواحل شرقی جلگه‌ای حاصلخیز به طول بیش از هزار و عرض ۳۰ تا ۴۰ کمـ قرار دارد که بزرگ‌ترین منطق کشت زیتون در تونس است. استپ‌های شرق و جنوب پوشیده از گیاهان استپی نظیر اسپرتو و بوته‌ها و علف‌های بلند و درختچه‌های وحشی است. اشتغال عمد مردم این نواحی دامداری است.
در صحرای جنوب تونس زمین خشک و فاقد پوشش گیاهی است، و میانگین درج حرارت سالیانه از °۲۰ تجاوز می‌کند و به هنگام وزش بادهای موسمی «خمسین» (سیراکو) درج حرارت در تابستان از °۵۰ بالاتر می‌رود. باران نامنظم است و از ۲۰۰ میلیمتر در سال فراتر نمی‌رود. در این منطقه تنها در واحه‌های پراکنده و دارای چشمه‌های آب، نخلستان‌های بزرگی وجود دارد. تونس یکی از مهم‌ترین تولیدکنندگان خرما در افریقاست.

[۵] غروی، محمد، جغرافیای افریقا، کلیات طبیعی و انسانی، ج۱، ص۱۵۵-۱۶۸، تهران، ۱۳۵۶ش.

[۶] امیرشاهی، ذوالفقار، تونس، ج۱، ص۳-۶، تهران، ۱۳۷۳ش.

[۷] Perkins, K J, Tunisia, Crossroads of the Islamic and European Worlds, London, 1986، ج۱، ص۲-۴.

[۸] Encarta reference Library, 2004.

حیات وحش تونس نیز هم‌چون پوشش گیاهی تونس متنوع است. کفتار، شغال، گراز، غزال، خرگوش صحرایی، و انواع مار سمّی از جمله کبرا و افعی از حیوانات وحشی بومی تونس هستند.

[۹] Encarta reference Library, 2004.

۲ – ذخایر و معادن

مهم‌ترین ذخایرکانی و زیرزمینی تونس عبارت است از: فسفات، سنگ آهن، روی، سرب، نفت و گاز طبیعی

[۱۰] امیرشاهی، ذوالفقار، تونس، تهران، ۱۳۷۳ش.

معادن سرشار از فسفات، سرب و سنگ آهن در غرب منطق کوهستانی تونس قرار دارد.

[۱۱] غروی، محمد، جغرافیای افریقا، کلیات طبیعی و انسانی، ج۱، ص۱۶۴، تهران، ۱۳۵۶ش.

[۱۲] Perkins, K J, Tunisia, Crossroads of the Islamic and European Worlds, London, 1986، ج۱، ص۴.

ذخیر نفت تونس در حدود ۸/۳ میلیارد بشکه ارزیابی شده است؛ تولید نفت خام (در ۲۰۰۸م) در تونس ۸۱ هزار بشکه در روز است. میدان‌های نفتی تونس در مناطق صحرایی نزدیک به مرز لیبی و الجزایر قرار دارد و نفت توسط خط لوله به بندر السخیره (تنها بندر نفتی تونس) منتقل می‌گردد.

[۱۳] Perkins, K J, Tunisia, Crossroads of the Islamic and European Worlds, London, 1986، ج۱، ص۴.

۳ – وضعیت اقتصادی

اقتصاد تونس بر ۴ بخش کشاورزی، صنایع سبک و معادن، گردشگری و خدمات استوار است. گندم و جو، زیتون، خرما، انگور، مرکبات و سبزیجات عمده‌ترین اقلام تولیدی و صادراتی بخش کشاورزی تونس هستند.

[۱۴] امیرشاهی، ذوالفقار، تونس، ج۱، ص۴۵، تهران، ۱۳۷۳ش.

[۱۵] Encarta reference Library, 2004.

تونس دومین تولیدکنند روغن زیتون در جهان است. در مجموع محصولات کشاورزی ۱۰ از کل تولید تونس را تشکیل می‌دهد.
تونس یکی از تولیدکنندگان اصلی فسفات در جهان است و این ماده بخشی از صادرات تونس را تشکیل می‌دهد.

[۱۶] امیرشاهی، ذوالفقار، ج۱، ص۴۵، تونس، تهران، ۱۳۷۳ش.

صنایع تونس در زمینه‌های غذایی (آرد، کنسرو میوه و ماهی، شراب‌سازی، روغن‌ زیتون و قند و شکر)، ریسندگی و بافندگی، شیمیایی و معدنی (فراوری فسفات، شیشه، کاغذ، تصفی نفت، کودشیمیایی، فلزکاری و آهن و فولاد) متمرکز است.

[۱۷] امیرشاهی، ذوالفقار، ج۱، ص۴۴، تونس، تهران، ۱۳۷۳ش.

[۱۸] Encarta reference Library, 2004.

پوشاک و منسوجات نیز از اقلام مهم صادراتی تونس است

[۱۹] امیرشاهی، ذوالفقار، تونس، ج۱، ص۴۴-۴۵، تهران، ۱۳۷۳ش.

صنعت گردشگری در سال‌های اخیر در تونس توسعه یافته، و گردشگری به یکی از منابع عمد درآمد تونس تبدیل شده است؛ سواحل زیبا و آفتابی مدیترانه و آثار باستانی دور رومی (بقایای شهر باستانی کارتاژ) و اسلامی از جاذبه‌های اصلی گردشگری تونس هستند.

[۲۰] امیرشاهی، ذوالفقار، ج۱، ص۴۷-۴۹، تونس، تهران، ۱۳۷۳ش.

[۲۱] Encarta reference Library, 2004.

در ۲۰۰۲م/۱۳۸۱ش بیش از ۵ میلیون نفر گردشگر خارجی از تونس بازدید کردند.

[۲۲] Encarta reference Library, 2004.

مهم‌ترین شریک تجاری تونس فرانسه است و پس از آن کشورهای ایتالیا، آلمان، ایالات متحده آمریکا، بلژیک، لوکزامبورگ، اسپانیا، هلند و الجزایر از خریداران اصلی کالاهای تونسی‌اند. فرانسه، آلمان و ایتالیا از صادرکنندگان عمد کالا به تونس هستند

[۲۳] Encarta reference Library, 2004.

[۲۴] امیرشاهی، ذوالفقار، ج۱، ص۵۱، تونس، تهران، ۱۳۷۳ش.

از ۱۹۹۵م تونس به عنوان عضو وابست اتحادی اروپا پذیرفته شده است.

[۲۵] Encarta reference Library, 2004.

بر اساس آمارها در ۲۰۰۶م/۱۳۸۵ش، تولید ناخالص داخلی تونس ۴۹۸‘۲۵ میلیارد دلار، و نرخ رشد اقتصادی آن ۲/۵ گزارش شده بود. در این سال سهم کشاورزی در تولید ناخالص داخلی ۱۲، صنعت ۳۳ و خدمات ۵۵ بوده است. ۴/۷ مردم تونس زیر خط فقر قرار دارند. صادرات تونس در ۲۰۰۶م در مجموع ۶۱/۱۱ میلیارد دلار، و واردات آن ۸۹/۱۳ میلیارد دلار بوده است.

۴ – ساختار سیاسی و اداری

شکل حکومت تونس جمهوری است، و بر طبق قانون اساسی رئیس‌جمهور از طریق انتخابات مستقیم انتخاب می‌شود. مدت ریاست جمهوری ۵ سال است و بیش از ۳ دور متوالی نمی‌توان عهده‌دار این مقام شد. هیچ‌یک از دو رئیس‌جمهور اخیر (۲۰۰۸م) تونس مطابق قانون به این مقام نرسیده‌اند. رئیس‌جمهور تونس اختیارات فراوانی دارد، از جمله: ریاست قو مجریه، حق‌ ردّ مصوبات مجلس، فرماندهی کل قوا، عزل و نصب تمام مقامات کشوری و لشکری، و پاسخگویی وزرا در برابر وی.

[۲۶] امیرشاهی، ذوالفقار، ج۱، ص۶۴، تونس، تهران، ۱۳۷۳ش.

[۲۷] امیرشاهی، ذوالفقار، ج۱، ص۶۸، تونس، تهران، ۱۳۷۳ش.

تونس دارای دو مجلس قانون‌گذاری است: مجلس النواب با ۱۸۲ نماینده که انتخابات آن هم‌زمان با انتخابات ریاست جمهوری برگذار می‌شود و اعضای آن مستقیماً از سوی مردم انتخاب می‌شوند؛ و یک مجلس مشورتی با ۱۲۶ عضو که ۸۵ عضو آن از سوی انجمن‌های شهری و نهادهای تخصصی و اقتصادی، و ۴۱ تن نیز از سوی رئیس‌جمهور برای ۷ سال برگزیده می‌شوند.
عالی‌ترین نهاد قضایی، دیوان عالی تمیز است. دیوان عالی کشور تونس از قسمت‌های حقوقی و جزایی تشکیل گردیده است. ۳ دادگاه تجدیدنظر در شهرهای تونس، سوسه و صفاقس، و ۱۳ دادگاه بدوی و ۵۱ دادگاه محلی به محاکمات و مرافعات رسیدگی می‌کنند.

[۲۸] Encarta reference Library, 2004.

[۲۹] امیرشاهی، ذوالفقار، ج۱، ص۷۳، تونس، تهران، ۱۳۷۳ش.

قوانین مدنی و جزایی برگرفته از شریعت اسلامی و نظام حقوقی فرانسه است. قضات با پیشنهاد دیوان عالی و به فرمان رئیس جمهور تعیین می‌شوند.

[۳۰] امیرشاهی، ذوالفقار، ج۱، ص۷۳، تونس، تهران، ۱۳۷۳ش.

برای رسیدگی به خیانت‌های بزرگ اعضای دولت یک دادگاه عالی تشکیل می‌شود.

[۳۱] امیرشاهی، ذوالفقار، ج۱، ص۷۳، تونس، تهران، ۱۳۷۳ش.

از نظر تقسیمات کشوری تونس به ۲۴ فرمانداری تقسیم شده است. فرمانداران‌ به‌طور مستقیم از سوی رئیس‌جمهور منصوب می‌شوند.

[۳۲] Encarta reference Library, 2004.

ارتش تونس از ۳ نیروی زمینی، هوایی و دریایی تشکیل شده است. شمار نفرات نیروهای مسلح تونس در ۲۰۰۸م، در مجموع حدود ۳۵ هزار نفر بوده است که ۲۷ هزار تن در نیروی زمینی، ۵۰۰‘ ۳ تن در نیروی هوایی و ۵۰۰‘۴ تن در نیروی دریایی خدمت می‌کرده‌اند.

[۳۳] Encarta reference Library, 2004.

[۳۴] امیرشاهی، ذوالفقار، ج۱، ص۸۶، تونس، تهران، ۱۳۷۳ش.

همچنین تونس دارای نیروهای شبه‌نظامی است که در دو واحد سازماندهی شده‌اند: تیپ بسیج ملی (زیرنظر وزارت کشور) که دارای ۵۰۰‘۳ عضو آموزش دیده، و مجهز به نفربرهای زرهی است، و گارد ملی که دارای ۱۰ ‌هزار نفر نیروی آموزش دیده و ۱۳ قایق سبک گشتی بوده است.

[۳۵] امیرشاهی، ذوالفقار، ج۱، ص۸۷-۸۹، تونس، تهران، ۱۳۷۳ش.

خدمت وظیفه در تونس داوطلبانه و مدت آن ۱۲ ماه است.

[۳۶] امیرشاهی، ذوالفقار، ج۱، ص۸۶-۸۷، تونس، تهران، ۱۳۷۳ش.

۵ – فرهنگ و آموزش عالی

سرزمین تونس در سده‌های گذشته از کانون‌های مهم سیاست، فرهنگ و تمدن اسلامی بوده است (نک‌ : ه‌ د، افریقیه). دانشگاه معروف زیتونه (جامعه الزیتونه) در تونس بیش از ۱۳ سده سابقه دارد (نک‌ : ه‌ د، زیتونه). نخستین حرکت‌ها برای اخذ و اقتباس علوم جدید در زمان احمد بای اول (ه‌ م) با تأسیس مدرس نظام ــ که مدرس مهندسی نیز خوانده می‌شد ــ آغاز گشت و استادانی از فرانسه و ایتالیا برای تدریس علوم نظامی، ریاضیات و زبان‌های اروپایی در این مدرسه دعوت به کار شدند.

[۳۷] ساحلی، حمادی، ج۱، ص۶۹، فصول فی التاریخ و الحضاره، بیروت، ۱۹۹۲م.

اولین دبیرستان به سبک جدید در ۱۲۹۲ق/۱۸۷۵م در زمان وزارت خیرالدین پاشا به نام مدرس صادقیه تأسیس شد. در این مدرسه ریاضیات، فیزیک، شیمی و دیگر علوم جدید به همراه زبان‌های خارجی تدریس می‌شد.

[۳۸] ساحلی، حمادی، ج۱، ص۸۲، فصول فی التاریخ و الحضاره، بیروت، ۱۹۹۲م.

پس از تحمیل قرارداد تحت‌الحمایگی، فرانسویان بر کلی امور تونس از جمله آموزش و پرورش مسلط شدند. سیاست آموزشی فرانسه در تونس ترویج و تحمیل فرهنگ و زبان فرانسوی بود.

[۳۹] ساحلی، حمادی، ج۱، ص۱۳۸، فصول فی التاریخ و الحضاره، بیروت، ۱۹۹۲م.

پس از استقلال، برنام عربی‌سازی فرهنگ و آموزش و پرورش در دستور کار دولت مستقل تونس قرار گرفت. نخستین دانشگاه (الجامعه التونسیه = دانشگاه تونس) در ۱۹۵۸م/۱۳۳۷ش، در شهر تونس تأسیس شد، و پس از آن آموزش عالی به تدریج توسعه یافت، به گونه‌ای که در ۲۰۰۶م/۱۳۸۵ش، در سراسرتونس ۱۳دانشگاه ‌و ۱۷۸مؤسس آموزش عالی وجود داشته، و ۳۶۵ هزار دانشجو در آن‌ها به تحصیل مشغول بوده‌اند. همچنین یک دانشگاه مجازی (آموزش از راه دور) در تونس وجود دارد. آموزش در تونس رایگان و در دور ابتدایی اجباری است.

[۴۰] Encarta reference Library, 2004.

کتابخان ملی تونس دارای ۷۰۰هزار جلد کتاب است. علاوه بر آن، دو کتابخان اصلی و مهم دیگر نیز در تونس وجود دارد. در موز ملی باردو (تأسیس: ۱۳۰۵ق/۱۸۸۸م) آثاری از دوره‌های کارتاژی، رومی، یونانی و اسلامی نگهداری می‌شود. تئاتر شهر تونس و مرکز فرهنگی بین‌المللی حمامه دو مرکز اصلی هنرهای نمایشی در تونس هستند. یک جشنوار هنری بین‌المللی (جشنوار کارتاژ) نیز همه ساله در تونس برگذار می‌شود.

[۴۱] Encarta reference Library, 2004.

۶ – ارتباطات و رسانه‌ها

مطبوعات تونس شامل ۸ روزنامه، با شمارگان روزانه در حدود ۲۲۰ هزار، و شماری نشریه و مجله است.

[۴۲] Encarta reference Library, 2004.

الصحافه و الصباح مهم‌ترین روزنامه‌های تونس هستند و با حمایت و نظارت دولت منتشر می‌شوند. این دو روزنامه به زبان فرانسوی نیز ترجمه، و به ترتیب با نام‌های لاپرس و لوتام انتشار می‌یابند. روزنام الحریه نیز ارگان رسمی حزب حاکم (التجمع الدستوری) است.

[۴۳] امیرشاهی، ذوالفقار، ج۱، ص۳۳-۳۴، تونس، تهران، ۱۳۷۳ش.

چند شبک رادیویی و تلویزیونی که تمام آن‌ها زیرنظر دولت قرار دارند،

[۴۴] Encarta reference Library, 2004.

به زبان‌های عربی و فرانسه برنامه پخش می‌کنند.

۷ – روابط خارجی

بنا بر اصل دوم قانون اساسی تونس، این کشور باید در راه وحدت مغرب بزرگ عربی و مصالح مشترک آن عمل نماید. از همین رو روابط تونس با همسایگانش خوب و تقریباً خالی از تشنج بوده است. تونس از مبارزات استقلا‌ل‌طلبان مردم الجزایر به رهبری جبه آزادی‌بخش ملی الجزایر پشتیبانی کرد. در ۱۹۷۴م/۱۳۵۳ش به ابتکار قذافی رهبر لیبی، تونس و لیبی اتحادیه‌ای تشکیل دادند، اما دیری نپایید که این اتحادیه از هم گسست.
در اوایل ده ۱۹۸۰م روابط دو کشور رو به تیرگی گذاشت، و تونس لیبی را متهم به دخالت در امور داخلی خود و حمایت از مخالفان بورقیبه کرد.

[۴۵] Perkins, K J, Tunisia, Crossroads of the Islamic and European Worlds, London, 1986، ج۱، ص۱۵۷-۱۶۰.

پس از سقوط بورقیبه روابط دو کشور رو به بهبود گذاشت. در قضی صحرای غربی و ادعای مراکش بر آن، تونس از مواضع الجزایر و موریتانی در این باب (حمایت از پولیساریو) پیروی کرد.

[۴۶] Perkins, K J, Tunisia, Crossroads of the Islamic and European Worlds, London, 1986، ج۱، ص۱۶۰.

با این‌حال روابط تونس و مراکش، به‌طور‌کلی خوب و خالی از تشنج بوده است. تونس در ۱۹۸۳م/۱۳۶۲ش با الجزایر و موریتانی پیمان دوستی و مودت ۳جانبه منعقد کرد. همچنین این کشور یکی از اعضای فعال اتحادی مغرب عربی (تأسیس: ۱۹۸۸م/۱۳۶۷ش) بوده است.

[۴۷] امیرشاهی، ذوالفقار، ج۱، ص۹۶-۹۷، تونس، تهران، ۱۳۷۳ش.

در قضی فلسطین، تونس به عنوان یک کشور عربی همواره در مجامع بین‌المللی از آرمان فلسطین دفاع کرده است. با این‌حال وقتی در ۱۹۶۵م/۱۳۴۴ش بورقیبه به رهبران عرب پیشنهاد کرد به عنوان گام اول در پیشبرد آرمان فلسطین قطعنام تقسیم پذیرفته شود، این پیشنهاد وی از سوی کشورهای عربی درگیر با اسرائیل و رهبران فلسطینی به شدت رد شد.

[۴۸] Perkins, K J, Tunisia, Crossroads of the Islamic and European Worlds, London, 1986، ج۱، ص۱۶۱.

پس از تجاوز اسرائیل به کشورهای عربی در ژوئن ۱۹۶۷، تونس به عنوان همبستگی عربی، یک واحد کوچک نظامی به کمک کشورهای درگیر جنگ با اسرائیل گسیل کرد.

[۴۹] Perkins, K J, Tunisia, Crossroads of the Islamic and European Worlds, London, 1986، ج۱، ص۱۶۱.

برای پایان دادن به نبرد میان نیروهای فلسطینی و ارتش اردن در ۱۹۷۰م، تونس نقش میانجیگران مؤثری ایفا کرد.

[۵۰] Perkins, K J, Tunisia, Crossroads of the Islamic and European Worlds, London, 1986، ج۱، ص۱۶۲.

در جنگ اکتبر ۱۹۷۳ نیز تونس به‌طور کامل از مصر و سوریه در برابر اسرائیل پشتیبانی کرد.
پس از امضای معاهد صلح میان مصر و اسرائیل (۱۹۷۹م/۱۳۵۸ش)، در مخالفت با این اقدام مصر، کشورهای عضو اتحادی عرب به اتفاق‌ آرا مقر این اتحادیه را از مصر به تونس منتقل کردند؛ این مقر تا ۲۰۰۱م/۱۳۸۰ش در تونس بود و پس از آن دوباره به مصر منتقل شد. در پی تجاوز اسرائیل به لبنان و خروج نیروهای فلسطینی از آن کشور در تابستان ۱۹۸۲م/۱۳۶۱ش، دولت تونس اجازه داد نیروهای مسلح فلسطینی و تشکیلات سازمان آزادی‌بخش فلسطین به تونس منتقل شوند. در ۱۹۸۵م جنگنده‌های اسرائیلی تشکیلات فلسطینی را در خاک تونس بمباران کردند

[۵۱] Perkins, K J, Tunisia, Crossroads of the Islamic and European Worlds, London, 1986، ج۱، ص۱۶۲-۱۶۳.

سیاست فعلی تونس دربار مسئل فلسطین، طرفداری از یک اجلاس بین‌المللی برای رسیدن به یک راه حل بر اساس مقررات سازمان ملل است.

[۵۲] امیرشاهی، ذوالفقار، ج۱، ص۹۶، تونس، تهران، ۱۳۷۳ش.

روابط تونس و دنیای غرب همواره محکم و پابرجا بوده است. در دوران جنگ سرد، تونس در بلوک غرب قرار داشت. در این میان فرانسه به دلیل پیوندهای دیرینه با تونس، نقش درجه اولی در حمایت‌های مالی، فنی، اقتصادی و سیاسی از تونس داشته است، و در واقع شریک درجه اول اقتصادی و سیاسی تونس بوده است. نظر به اهمیت جایگاه راهبردی تونس در مدیترانه از ده ۱۹۷۰م، روابط تونس و آمریکا رو به گسترش نهاد. در ۱۹۸۴م/۱۳۶۳ش بیش از ۱۰۰ میلیون دلار اسلحه و تجهیزات نظامی پیشرفت آمریکایی به تونس فروخته شد.

[۵۳] Perkins, K J, Tunisia, Crossroads of the Islamic and European Worlds, London, 1986، ج۱، ص۱۶۶.

[۵۴] امیرشاهی، ذوالفقار، ج۱، ص۹۴-۹۵، تونس، تهران، ۱۳۷۳ش.

جمهوری تونس در سازمان ملل متحد، سازمان وحدت افریقا، سازمان کنفرانس اسلامی و اتحادی عرب عضویت دارد.

[۵۵] امیرشاهی، ذوالفقار، ج۱، ص۹۶، تونس، تهران، ۱۳۷۳ش.

۸ – روابط با ایران

با ورود سپاهیان اسلام به افریقیه، گروهی از ایرانیان خراسانی در زمر این سپاه وارد تونس شدند، و در تحولات سیاسی و نظامی آن منطقه نقش مهمی ایفا کردند. گفته می‌شود نام شهر قیروان (اولین پایتخت مسلمانان در افریقیه) برگرفته از کلم فارسی «کاروان» است.

[۵۶] شابی، علی، ج۱، ص۸، «العلاقات الثقافیه بین تونس و ایران»، «مقدمه»، تونس و ایران، تونس، ۱۹۷۱م.

شماری از دانشمندان تونسی هم‌چون عبدالله بن فروخ فارسی، خالد بن یزید فارسی، اسد بن فرات، [[|عباس بن ولید فارسی]] و احمد بن احمد بن زیاد فارسی ایرانی‌تبار بوده‌اند.

[۵۷] امیرشاهی، ذوالفقار، ج۱، ص۸-۹، تونس، تهران، ۱۳۷۳ش.

تا قبل از دوران تحت‌الحمایگی، زبان فارسی در جامع زیتونه و مدرس صادقیه تدریس می‌شد.

[۵۸] امیرشاهی، ذوالفقار، ج۱، ص۱۱، تونس، تهران، ۱۳۷۳ش.

تا اواخر سد ۱۹م مردم تونس نوروز ایرانی را جشن می‌گرفتند.

[۵۹] شابی، علی، ج۱، ص۶-۷، «العلاقات الثقافیه بین تونس و ایران»، «مقدمه»، تونس و ایران، تونس، ۱۹۷۱م.

هم‌اکنون نیز چند خیابان مهم شهر تونس به نام بزرگان علمی و فرهنگی ایران هم‌چون خیام، ابن‌سینا، رازی، فارابی، حافظ و مولوی نام‌گذاری شده است.

[۶۰] شابی، علی، ج۱، ص۱۲، «العلاقات الثقافیه بین تونس و ایران»، «مقدمه»، تونس و ایران، تونس، ۱۹۷۱م.

کهن‌ترین سندی که از روابط تونس و ایران در دوران جدید در دست است، مربوط می‌شود به اعطای نشان شیر و خورشید از سوی ناصرالدین شاه قاجار به محمد عزیز بوعتور، وزیر مالی وقت تونس با این‌حال چون ایران تونس را بخشی از امپراتوری عثمانی می‌شناخت، دو کشور روابط سیاسی مستقل نداشتند.
پس از استقلال تونس، روابط سیاسی دو کشور در ۱۳۳۵ش/ ۱۹۵۶م آغاز شد. در ۱۵ آبان ۱۳۳۶ سفارت ایران در تونس افتتاح گشت. در ۱۳۴۳ش/۱۹۶۴م حبیب بورقیبه رئیس جمهور وقت تونس از ایران دیدار کرد. در آوریل ۱۹۶۹ شاه ایران نیز از تونس دیدار کرد. تونس تا ۱۳۵۱ش/۱۹۷۳م دارای سفیر آکردیته (مقیم آنکارا) در تهران بود. در این سال سفارت تونس در تهران افتتاح شد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، تونس روابط خود را با ایران به سطح کاردار کاهش داد.
در طول جنگ ایران و عراق، تونس از عراق جانب‌داری می‌کرد، و در مجامع بین‌المللی بر ضد جمهوری اسلامی ایران رأی می‌داد. در اول فروردین ۱۳۶۶ش/۲۱ مارس ۱۹۸۷م تونس روابط خود را با جمهوری اسلامی ایران به کلی قطع کرد. پس از سقوط حبیب بورقیبه، روابط سیاسی دو کشور در ۲ اردیبهشت ۱۳۶۹ش/۲۱ آوریل ۱۹۹۰م دوباره برقرار شد.

[۶۱] امیرشاهی، ذوالفقار، ج۱، ص۱۰۱-۱۰۳، تونس، تهران، ۱۳۷۳ش.

۹ – دولت‌های حاکم

سرزمین تونس تا پیش از ضمیمه‌شدن به قلمرو دولت عثمانی، بخش اصلی افریقیه را تشکیل می‌داد و خاندان حفصی (بنی‌حفصی) بر این سرزمین حکومت می‌کرد. از این رو، تاریخ تونس، پیش از دور عثمانی، همان تاریخ افریقیه است.

[۶۲] افریقیه، گاه‌شمار رویدادهای تاریخ معاصر خاورمیانه، تهران، ۱۳۶۹ش.

۹.۱ – امیر حسن حفصی

در زمان سلطان سلیمان قانونی (سل‌ ۹۲۶-۹۷۴ق/۱۵۲۰-۱۵۶۷م)، خیرالدین بارباروس (ه‌ م) با سپاهی از ترکان عثمانی به قلمرو دولت حفصی حمله کرد (۹۳۵ق/۱۵۲۹م)، و از امیرحفصی حسن بن ابی‌عبدالله برای سلطان عثمانی بیعت گرفت و به نام سلطان خطبه خواند.

[۶۳] ابن‌ابی‌دینار، محمد، ج۱، ص۱۶۳، المؤنس، به کوشش محمدشمام، تونس، ۱۳۸۷ق/ ۱۹۶۷م.

[۶۴] بن‌عامر، احمد، تونس عبرالتاریخ، ج۱، ص۱۹۸، تونس، ۱۹۶۰م.

[۶۵] عبدالوهاب، حسن حسنی، ج۱، ص۱۲۶، خلاصه تاریخ تونس، تونس، ۱۳۷۳ق.

در این دوران موقعیت عثمانی در تونس هنوز مستحکم نشده بود؛ از این‌رو، امیرحسن حفصی در ۹۴۲ق/ ۱۵۳۵م از شارل پنجم (شارل کن)، پادشاه اسپانیا، برای بازپس‌ گرفتن تاج و تخت خود کمک خواست. شارل خود با ناوگانی مجهز به تونس حمله کرد و نیروهای عثمانی را شکست داد و حسن حفصی را از جانب خود به امارت منصوب نمود. در این لشکرکشی بسیاری از مردم تونس کشته و اسیر شدند،

[۶۶] ابن‌ابی‌دینار، محمد، ج۱، ص۱۶۳-۱۶۴، المؤنس، به کوشش محمدشمام، تونس، ۱۳۸۷ق/ ۱۹۶۷م.

و به کتابخان غنی عبدلیه در جامع زیتونه آسیب شدیدی وارد آمد.

[۶۷] عبدالوهاب، حسن حسنی، خلاصه تاریخ تونس، ج۱، ص۱۲۶، تونس، ۱۳۷۳ق.

[۶۸] بن‌عامر، احمد، تونس عبرالتاریخ، ج۱، ص۱۹۹، تونس، ۱۹۶۰م.

شارل قراردادی نیز با حسن به امضا رساند (۶ صفر ۹۴۲ق/۶ اوت ۱۵۳۵م) که به موجب آن امیرحفصی می‌بایست خراج سالانه‌ای برابر با ۲۰۰‘۱ دوکا به اسپانیا بپردازد. افزون بر آن، اسپانیایی‌ها اجازه داشتند با آزادی کامل در اجرای آداب و رسوم دینی خود، در سراسر خاک تونس سکنا گزینند.

[۶۹] عبدالوهاب، حسن حسنی، خلاصه تاریخ تونس، ج۱، ص۱۲۷، تونس، ۱۳۷۳ق.

[۷۰] بن‌عامر، احمد، تونس عبرالتاریخ، ج۱، ص۱۹۸، تونس، ۱۹۶۰م.

۹.۲ – ابوالعباس حفصی

در دوران امارت ابوالعباس دوم حفصی، علی‌پاشا، سردار عثمانی و والی الجزایر، به تونس حمله کرد (۹۷۷ق/۱۵۷۰م) و از ابوالعباس برای سلطان سلیم دوم بیعت گرفت.

[۷۱] عبدالوهاب، حسن حسنی، خلاصه تاریخ تونس، ج۱، ص۱۲۸، تونس، ۱۳۷۳ق.

[۷۲] بن‌عامر، احمد، تونس عبرالتاریخ، ج۱، ص۲۰۰، تونس، ۱۹۶۰م.

این امیر حفصی نیز، پس از بازگشت علی پاشا، از دولت اسپانیا کمک خواست، و دولت اسپانیا نیز ناوگان جنگی خود را به کمک او فرستاد. اما ابوالعباس در مذاکره با فرمانده نیروهای اسپانیایی شرایط تحت‌الحمایگی را نپذیرفت

[۷۳] عبدالوهاب، حسن حسنی، خلاصه تاریخ تونس، ج۱، ص۱۲۸، تونس، ۱۳۷۳ق.

[۷۴] بن‌عامر احمد، تونس عبرالتاریخ، ج۱، ص۲۰۰، تونس، ۱۹۶۰م.

و به صقلیه (سیسیل) رفت و در آن‌جا بود تا درگذشت (۹۸۰ق/۱۵۷۲م).

۹.۳ – محمد بن حسن حفصی

جانشین او محمد بن حسن حفصی شرایط اسپانیا را پذیرفت.

[۷۵] عبدالوهاب، حسن حسنی، ج۱، ص۱۲۹، خلاصه تاریخ تونس، تونس، ۱۳۷۳ق.

[۷۶] بن‌عامر احمد، تونس عبرالتاریخ، ج۱، ص۲۰۰، تونس، ۱۹۶۰م.

به دنبال این تحولات، دولت عثمانی (اول ربیع‌الاول ۹۸۱) ناوگان جنگی مجهزی به فرماندهی سنان پاشا، از استانبول روان تونس کرد. با ورود پیروزمندان سپاهیان عثمانی به تونس و اسارت محمد بن حسن حفصی (۲۵ جمادی‌الاول ۹۸۱)، عمر دولت حفصیان در افریقیه به پایان رسید

[۷۷] ابن‌ابی الضیاف، احمد، ج۲، ص۲۳- ۲۵، اتحاف اهل الزمان، تونس، ۱۳۹۶ق/۱۹۷۶م.

[۷۸] عبدالوهاب، حسن حسنی، ج۱، ص۱۳۱، خلاصه تاریخ تونس، تونس، ۱۳۷۳ق.

[۷۹] بیرم الخامس‌التونسی، محمد، ج۱، ص۱۳۲، صفوه الاعتبار، بیروت، دارصادر.

و این سرزمین که از آن زمان نام تونس بر آن اطلاق ‌شد، یکی از ایالات عثمانی گردید.

[۸۰] بن‌عامر احمد، تونس عبرالتاریخ، ج۱، ص۲۲۷، تونس، ۱۹۶۰م.

۱۰ – تونس در دوره عثمانی

تاریخ تونس در دور عثمانی را می‌توان به ۳ دوره تقسیم کرد: دور دای‌ها، دور بای‌های مرادی، و دور بای‌های حسینی:

۱۰.۱ – دوره دای‌ها

در سال‌های اولی تسلط عثمانی بر تونس، قدرت اصلی در دست فرماندهان ینی‌چری بود که در تونس «دای» خوانده می‌شدند. در کنار دای‌ها، گروهی از مأموران، وظایف مالی و اداری و جمع‌آوری مالیات را برعهده داشتند که آن‌ها را «بای» (بیک) می‌نامیدند.

[۸۱] ابن‌ابی الضیاف، احمد، اتحاف اهل الزمان، ج۲، ص۳۱، تونس، ۱۳۹۶ق/۱۹۷۶م.

[۸۲] بن‌عامر، احمد، تونس عبرالتاریخ، ج۱، ص۲۲۸، تونس، ۱۹۶۰م.

[۸۳] بن‌عامر، احمد، تونس عبرالتاریخ، ج۱، ص۲۳۲، تونس، ۱۹۶۰م.

در نتیجه قدرت متمرکزی برای ادار تونس وجود نداشت.
در ۹۹۹ق/۱۵۹۱م عده‌ای از سربازان ینی‌چری بر فرماندهان خود شوریدند و شماری از آنان را کشتند. در پی این حادثه رهبران ینی‌چری و اداره‌کنندگان امور تونس، برای ایجاد تمرکز و به سامان آوردن امور، یکی از دای‌ها را به نام ابراهیم رودسلی به ریاست برگزیدند. ابراهیم دای ۳ سال امور تونس را با مشورت دیگر فرماندهان اداره کرد و سپس برای سفر حج از تونس خارج شد.

[۸۴] ابن‌ابی الضیاف، احمد، اتحاف اهل الزمان، ج۲، ص۳۲، تونس، ۱۳۹۶ق/۱۹۷۶م.

[۸۵] ابن‌ابی‌دینار، محمد، المؤنس، به کوشش محمدشمام، ج۱، ص۲۰۱، تونس، ۱۳۸۷ق/ ۱۹۶۷م.

پس از او موسی دای به ریاست انتخاب شد و او نیز پس از یک سال از تونس بیرون رفت.

[۸۶] ابن‌ابی دینار، محمد، المؤنس، به کوشش محمدشمام، ج۱، ص۲۰۱، تونس، ۱۳۸۷ق/ ۱۹۶۷م.

پس از وی عثمان‌دای و صفردای برای ریاست به رقابت پرداختند (۱۰۰۷ق/۱۵۹۸م)؛ عثمان‌دای توانست رقیب خود را کنار زند و امور تونس را در دست گیرد.

[۸۷] ابن‌ابی دینار، محمد، المؤنس، به کوشش محمدشمام، ج۱، ص۲۰۱-۲۰۲، تونس، ۱۳۸۷ق/ ۱۹۶۷م.

عثمان‌دای امور تونس را در ضبط آورد. در زمان او شمار زیادی از مسلمانان اندلس در پی حملات اسپانیایی‌ها به تونس و دیگر مناطق شمال افریقا کوچ کردند. عثمان‌دای بسیاری از آنان را در شهر تونس و دیگر شهرها جای داد. این عده در شکوفایی صنعتی، کشاورزی و فرهنگی تونس در آن دوران نقش بارزی ایفا کردند.

[۸۸] ابن‌ابی الضیاف، احمد، ج۲، ص۳۵، اتحاف اهل الزمان، تونس، ۱۳۹۶ق/۱۹۷۶م.

[۸۹] عبدالوهاب، حسن حسنی، ج۱، ص۱۳۵، خلاصه تاریخ تونس، تونس، ۱۳۷۳ق.

پس از درگذشت عثمان‌دای (۱۰۱۹ق/۱۶۱۰م)، یوسف‌دای جانشین او شد. او نیز مردی با کفایت بود و به عمران و آبادانی توجه داشت

[۹۰] ابن‌ابی الضیاف، احمد، ج۲، ص۳۶-۳۷، اتحاف اهل الزمان، تونس، ۱۳۹۶ق/۱۹۷۶م.

ناوگان دریایی تونس نیز در زمان او گسترش یافت.

[۹۱] ابن‌ابی الضیاف، احمد، ج۲، ص۳۹، اتحاف اهل الزمان، تونس، ۱۳۹۶ق/۱۹۷۶م.

جنگ میان تونس و الجزایر (۱۰۳۷ق/۱۶۲۸م) ــ که هر دو از ولایات عثمانی بودند ــ از حوادث مهم دوران او ست.

[۹۲] ابن‌ابی دینار، محمد، ج۱، ص۲۰۸، المؤنس، به کوشش محمدشمام، تونس، ۱۳۸۷ق/ ۱۹۶۷م.

با درگذشت یوسف‌دای (۱۰۴۷ق/۱۶۳۷م) یکی از فرماندهان دریایی تونس به نام اصطامراد جای او را گرفت.
دوران ریاست اصطامراد که دریازنی مشهور بود و بیش‌تر ایام خود را در دریا می‌گذراند، کوتاه بود و در ۱۰۵۰ق درگذشت.

[۹۳] ابن‌ابی دینار، محمد، ج۱، ص۲۰۹، المؤنس، به کوشش محمدشمام، تونس، ۱۳۸۷ق/ ۱۹۶۷م.

[۹۴] ابن‌ابی دینار، محمد، ج۱، ص۲۱۰، المؤنس، به کوشش محمدشمام، تونس، ۱۳۸۷ق/ ۱۹۶۷م.

پس از او کار دای‌ها در تونس رو به افول گذاشت و دور ریاست و نفوذ بای‌های مرادی آغاز شد.

۱۰.۲ – دوره بای‌های مرادی

در دور دای‌ها، اگر چه ریاست و ولایت امر با آنان بود و شخص اول حکومت محسوب می‌شدند، اما نظر به این‌که همگی نظامی و دریانورد بودند، امور کشوری و مالی به دست بای‌ها اداره می‌شد. در عهد یوسف‌دای، یکی از بای‌ها به نام مرادبای، با حُسن تدبیرْ بسیاری از امور حکومت را در دست گرفته بود و به مثاب وزیر و معاون یوسف‌دای عمل می‌کرد.

[۹۵] عبدالوهاب، حسن حسنی، خلاصه تاریخ تونس، ج۱، ص۱۳۸، تونس، ۱۳۷۳ق.

دولت عثمانی در ۱۰۴۱ق /۱۶۳۱م برای او فرمان پاشایی صادر کرد.

[۹۶] ابن‌ابی الضیاف، احمد، اتحاف اهل الزمان، ج۲، ص۴۱، تونس، ۱۳۹۶ق/۱۹۷۶م.

مرادبای پیش از درگذشتش (۱۰۴۱ق) مقام و منصب و وظایف خود را به پسرش حموده بای منتقل کرد.

[۹۷] عبدالوهاب، حسن حسنی، خلاصه تاریخ تونس، ج۱، ص۱۳۹، تونس، ۱۳۷۳ق.

[۹۸] ابن‌ابی الضیاف، احمد، اتحاف اهل الزمان، ج۲، ص۴۱، تونس، ۱۳۹۶ق/۱۹۷۶م.

حموده‌بای نیز با قدرت ادار امور را به دست گرفت و دوران ریاستش پس از درگذشت یوسف‌دای و روی کار آمدن اصطا‌مراد (۱۰۴۷ق/۱۶۳۷م) همچنان ادامه داشت. اصطامراد در ۱۰۵۰ق درگذشت و او فرمانروایی تونس را یک‌جا در دست گرفت و حکومت را در خاندان خود موروثی ساخت.

[۹۹] ابن‌ابی الضیاف، احمد، اتحاف اهل الزمان، ج۲، ص۴۲-۴۸، تونس، ۱۳۹۶ق/۱۹۷۶م.

بای‌های مرادی ۶۴ سال (از ۱۰۵۰-۱۱۱۴ق) بر تونس حکومت کردند. اختلافات داخلی میان افراد خاندان حاکم

[۱۰۰] عبدالوهاب، حسن حسنی، خلاصه تاریخ تونس، ج۱، ص۱۴۲-۱۴۶، تونس، ۱۳۷۳ق.

و دخالت‌های نظامی والیان الجزایر در امور تونس

[۱۰۱] ابن‌ابی الضیاف، احمد، اتحاف اهل الزمان، ج۲، ص۷۴، تونس، ۱۳۹۶ق/۱۹۷۶م.

[۱۰۲] ابن‌ابی الضیاف، احمد، اتحاف اهل الزمان، ج۲، ص۷۹، تونس، ۱۳۹۶ق/۱۹۷۶م.

[۱۰۳] ابن‌ابی الضیاف، احمد، اتحاف اهل الزمان، ج۲، ص۹۳، تونس، ۱۳۹۶ق/۱۹۷۶م.

موجب ضعف و پریشانی دولت مرادیان گردید.
آخرین بای‌ مرادی، محمد بوباله ــ که مردی خونریز و بی‌تدبیر بود

[۱۰۴] ابن‌ابی الضیاف، احمد، اتحاف اهل الزمان، ج۲، ص۹۲، تونس، ۱۳۹۶ق/۱۹۷۶م.

ــ به دست یکی از افسران ینی‌چری به نام ابراهیم شریف کشته شد (محرم ۱۱۱۴/م ۱۷۰۲)، و با قتل او دولت مرادیان به پایان خود رسید.

[۱۰۵] مرادی، خاندان، گاه‌شمار رویدادهای تاریخ معاصر خاورمیانه، تهران، ۱۳۶۹ش.

ابراهیم شریف پس از به دست گرفتن قدرت، به طرابلس، دیگر ایالت افریقایی عثمانی، لشکر کشید و طرابلس را محاصره کرد. اما طاعون در لشکرش افتاد و مجبور به بازگشت شد (رمضان ۱۱۱۶/ ژانوی ۱۷۰۵). طاعون به مردم تونس نیز سرایت کرد و بسیاری از مردم تونس تلف شدند.

[۱۰۶] ابن‌ابی الضیاف، احمد، اتحاف اهل الزمان، ج۲، ص۱۰۰، تونس، ۱۳۹۶ق/۱۹۷۶م.

سال بعد والی‌ الجزایر به تونس حمله کرد و ابراهیم‌شریف در نزدیکی قلع الکاف از وی شکست خورد و دستگیر شد. به دنبال این حوادث، بزرگان سپاه، علما و اعیان تونس با دای متنفذ، حسین بن علی که در حکم وزیر ابراهیم‌شریف بود، بیعت کردند و او حکومت تونس را در دست گرفت

[۱۰۷] ابن‌ابی الضیاف، احمد، اتحاف اهل الزمان، ج۲، ص۱۰۳، تونس، ۱۳۹۶ق/۱۹۷۶م.

و دور حکومت خاندان حسینی بر تونس آغاز گردید.

۱۰.۳ – دوره بای‌های حسینی

حسین‌بای در ابتدای حکومتش به دفع مهاجمان الجزایری همت گماشت و امور تونس را نظم و ترتیب داد. او مدتی طولانی (۳۶ سال) بر تونس حکومت کرد، ولی در اواخر عهد خود با شورش برادرزاده‌اش، علی پاشا، مواجه شد

[۱۰۸] ابن‌ابی الضیاف، احمد، اتحاف اهل الزمان، ج۲، ص۱۳۲-۱۳۴، تونس، ۱۳۹۶ق/۱۹۷۶م.

و به دست طرفداران او به قتل رسید. پس از وی علی پاشا به حکومت تونس رسید (ربیع‌الآخر ۱۱۴۸/ سپتامبر ۱۷۳۵)،

[۱۰۹] ابن‌ابی الضیاف، احمد، ج۲، ص۱۴۲، اتحاف اهل الزمان، تونس، ۱۳۹۶ق/۱۹۷۶م.

[۱۱۰] ابن‌ابی الضیاف، احمد، اتحاف اهل الزمان، ج۲، ص۱۴۵، تونس، ۱۳۹۶ق/۱۹۷۶م.

او نیز در دوران حکومت خود گرفتار شورش‌های فرزندان حسین‌بن‌علی بود و سرانجام نیز در نبرد با محمدبن حسین بن علـی ــ که از سوی الجزایر حمایت می‌شد ــ شکست خورد و کشته شد (ذیحج ۱۱۶۹/ سپتامبر ۱۷۵۶) و حکومت به محمدبن حسین رسید.

[۱۱۱] ابن‌ابی الضیاف، احمد، اتحاف اهل الزمان، ج۲، ص۱۷۷-۱۸۰، تونس، ۱۳۹۶ق/۱۹۷۶م.

از این پس حکومت تونس در خانواد حسین‌بای و اعقاب آن‌ها برقرار ماند.

[۱۱۲] ابن‌خوجه، محمد، صفحات من تاریخ تونس، به کوشش حمادی‌ ساحلی و جیلانی ابن حاج یحیی، ج۱، ص۵۷-۵۹، بیـروت، ۱۹۸۶م.

۱۰.۳.۱ – علی بای دوم

در دور امارت علی بای دوم (حک‌ ۱۱۷۲-۱۱۹۶ق/۱۷۵۹-۱۷۸۲م)، بر سر حاکمیت بر جزیر کُرس، میان فرانسه و تونس جنگی رخ داد که در جریان آن ناوگان فرانسه بنادر حلق‌الوادی، بنزرت، سوسه و منسیتر را به شدت گلوله باران کرد و ماجرا با شکست تونس و امضای معاهد صلح باردو (۱۱۸۴ق/۱۷۷۰م) میان طرفین فیصله یافت.

[۱۱۳] عبدالوهاب، حسن حسنی، خلاصه تاریخ تونس، ج۱، ص۱۵۵، تونس، ۱۳۷۳ق.

به موجب این معاهده تونس از ادعای خود دربار جزیر کرس دست برداشت.
سال بعد به دنبال وقوع جنگ میان روسیه و عثمانی، تونس ۵ کشتی جنگی همراه با مهمات و ذخایر و شماری سپاهی به کمک دولت عثمانی فرستاد.

[۱۱۴] عبدالوهاب، حسن حسنی، خلاصه تاریخ تونس، ج۱، ص۱۵۵، تونس، ۱۳۷۳ق.

در ۱۲۰۴ق/۱۷۹۰م نبردی دریایی میان جمهوری ونیز و تونس رخ داد.

[۱۱۵] عبدالوهاب، حسن حسنی، خلاصه تاریخ تونس، ج۱، ص۱۵۶-۱۵۷، تونس، ۱۳۷۳ق.

اختلاف بر سر حاکمیت جزیر جربه در ۱۲۰۹ق منجر به زد و خورد میان تونس و ایالت طرابلس شد.

[۱۱۶] عبدالوهاب، حسن حسنی، خلاصه تاریخ تونس، ج۱، ص۱۵۷، تونس، ۱۳۷۳ق.

در ۱۲۲۲ق/۱۸۰۸م، دو ایالت الجزایر و تونس بر سر اختلافات مرزی با هم وارد جنگ شدند و کار با پیروزی تونس به پایان رسید. در ۱۲۲۶ق، شورش سربازان ینی‌چری به شدت سرکوب شد.

[۱۱۷] عبدالوهاب، حسن حسنی، خلاصه تاریخ تونس، ج۱، ص۱۵۸، تونس، ۱۳۷۳ق.

۱۰.۳.۲ – حموده پاشا حسینی

در دوران حموده پاشا حسینی (حک‌ ۱۱۹۶-۱۲۲۹ق/۱۷۸۲-۱۸۱۴م)، پس از روی کار آمدن ناپلئون در فرانسه، روابط حسنه میان تونس و فرانسه برقرار شد. همچنین میان تونس و دانمارک، اسپانیا، هلند و ایالات متحد آمریکا معاهدات تجاری و دریایی منعقد گردید.

[۱۱۸] عبدالوهاب، حسن حسنی، خلاصه تاریخ تونس، ج۱، ص۱۵۹، تونس، ۱۳۷۳ق.

در ۱۲۳۱ق/۱۸۱۶م شورش مجدد ینی‌چریان به شدت سرکوب، و به نقش آن‌ها در حیات سیاسی تونس پایان داده شد.

[۱۱۹] گاه‌شمار رویدادهای تاریخ معاصر خاورمیانه، تهران، ج۱، ص۲۵۴، ۱۳۶۹ش.

در ۱۸۱۹م، پس از تشکیل کنفرانس دولت‌های غربی در اکس‌لاشاپل برای جلوگیری از دریازنی و تجارت برده (محرم ۱۲۳۳/ نوامبر ۱۸۱۸) کشتی‌های انگلیسی و فرانسوی در سواحل تونس لنگر انداختند و فرانسه و انگلستان متفقاً خواستار اجرای مقررات کنفرانس اکس لاشاپل شدند.

[۱۲۰] گاه‌شمار رویدادهای تاریخ معاصر خاورمیانه، تهران، ج۱، ص۲۵۵، ۱۳۶۹ش.

اختلافات مرزی میان تونس و الجزایر نیز در ۱۲۳۶ق/۱۸۲۱م، با وساطت نمایند دولت عثمانی حل شد.

[۱۲۱] گاه‌شمار رویدادهای تاریخ معاصر خاورمیانه، تهران، ج۱، ص۲۵۵، ۱۳۶۹ش.

در ۱۲۴۳ق/۱۸۲۷م ناوگان جنگی‌ تونس به دستور حسین بای دوم برای کمک به دولت عثمانی در نبرد با جدایی‌طلبان یونان گسیل شد و بخش اعظم این ناوگان در نبرد مشهور ناوارینو از بین رفت.

[۱۲۲] گاه‌شمار رویدادهای تاریخ معاصر خاورمیانه، تهران، ج۱، ص۷۹، ۱۳۶۹ش.

پس از تصرف الجزایر به دست قوای فرانسه (۱۲ ذیحج ۱۲۴۵ق/۴ ژوئن ۱۸۳۰م)، در جنگ‌های میان مبارزان الجزایری و اشغالگران فرانسوی، حسین بای بی‌طرفی در پیش گرفت

[۱۲۳] عبدالوهاب، حسن حسنی، خلاصه تاریخ تونس، ج۱، ص۱۶۳-۱۶۴، تونس، ۱۳۷۳ق.

و حتی از پیاده شدن نیروهای دریایی عثمانـی ــ کـه بـرای دفـاع از الجـزایر گسیل شده بودنـد ــ در سواحل تونس ممانعت کرد.

[۱۲۴] گاه‌شمار رویدادهای تاریخ معاصر خاورمیانه، تهران، ج۱، ص۲۵۵، ۱۳۶۹ش.

با این حال، این همراهی‌ها مانع از سیاست‌های توسعه‌طلبان فرانسه در تونس نشد و دولت فرانسه در ۱۷ صفر ۱۲۴۶ق/ ۸ اوت ۱۸۳۰م با تحمیل قراردادی بر تونس به نظارت‌های دریایی و بازرگانی تونس پایان داد و کاپیتولاسیون را در تونس برقرار کرد.

[۱۲۵] گاه‌شمار رویدادهای تاریخ معاصر خاورمیانه، تهران، ج۱، ص۲۵۵-۲۵۶، ۱۳۶۹ش.

با تشدید ضعف دولت عثمانی و گسترش نفوذ فرانسه در شمال افریقا، روند جدایی تونس از باب‌عالی نیز آغاز شد. در ۱۲۴۶ق/۱۸۳۰م به دستور حسین بای، زبان عربی جایگزین زبان ترکی در مکاتبات رسمی شد.

[۱۲۶] گاه‌شمار رویدادهای تاریخ معاصر خاورمیانه، تهران، ج۱، ص۲۵۵-۲۵۶، ۱۳۶۹ش.

این روند در دوران احمدبای (حک‌ ۱۲۵۳-۱۲۷۱ق/۱۸۳۷- ۱۸۵۵م) شتاب و شدت بیشتری گرفت و موجب نگرانی دولت عثمانی شد. در ۱۲۵۶ق/۱۸۴۰م دولت عثمانی برای نشان دادن حاکمیت خود بر تونس با اعزام فرستاده‌ای از احمدبای خواست تا مفاد خط شریف گلخانه را در تونس، به عنوان یکی از ایالات عثمانی، مجری دارد.

[۱۲۷] گاه‌شمار رویدادهای تاریخ معاصر خاورمیانه، تهران، ج۱، ص۲۵۷، ۱۳۶۹ش.

هم در این سال عبدالمجید اول، سلطان عثمانی با ارسال خلعت و نشان، و صدور فرمان پاشایی و اعطای لقب مشیر به احمدبای

[۱۲۸] گاه‌شمار رویدادهای تاریخ معاصر خاورمیانه، تهران، ج۱، ص۲۵۷، ۱۳۶۹ش.

تلاش کرد تا وی را در حوز نفوذ و اطاعت خود نگه دارد.
در این میان دولت فرانسه سعی می‌کرد روند جدایی را تشدید کند؛ در جریان دیدار احمدبای از فرانسه (۱۶ ذیقعد ۱۲۶۲ق/۵ نوامبر ۱۸۴۶م) لوئی فیلیپ، پادشاه فرانسه، از وی هم‌چون رئیس یک کشور مستقل، استقبال کرد.

[۱۲۹] گاه‌شمار رویدادهای تاریخ معاصر خاورمیانه، تهران، ج۱، ص۲۵۷، ۱۳۶۹ش.

[۱۳۰] بن‌عامر، احمد، تونس عبرالتاریخ، ج۱، ص۲۹۵، تونس، ۱۹۶۰م.

در مخالفت و رقابت با این سیاست فرانسه، دولت انگلستان دیدار احمدبای از آن کشور را به حضور سفیر عثمانی در مراسم استقبال منوط کرد.

[۱۳۱] گاه‌شمار رویدادهای تاریخ معاصر خاورمیانه، تهران، ج۱، ص۲۵۷، ۱۳۶۹ش.

[۱۳۲] بن‌عامر، احمد، تونس عبرالتاریخ، ج۱، ص۲۹۵، تونس، ۱۹۶۰م.

احمدبای نیز از مسافرت به انگلستان صرف‌نظر نمود. روند جدایی تونس از عثمانی تا تحت‌الحمایگی تونس ادامه داشت، و با‌ی‌های تونس در دوران پیش از تحت‌الحمایگی، قلمرو حکومت خود را «پادشاهی تونس» (المملکه التونسیه)، و خود را نیز پادشاه (صاحب المملکه التونسیه) می‌نامیدند.

[۱۳۳] ابن‌خوجه، محمد، صفحات من تاریخ تونس، به کوشش حمادی‌ ساحلی و جیلانی ابن حاج یحیی، ج۱، ص۶۲-۶۴، بیـروت، ۱۹۸۶م.

با این حال تونس، هیچ‌گاه رسماً از امپراتوری عثمانی جدا نشد. از این نظر وضعیت تونس و بای‌های خاندان حسینی به وضعیت مصر و خدیوان خاندان محمدعلی شباهت داشت.

۱۰.۳.۳ – حکومت احمدبای

دور حکومت احمدبای، دور اصلاح و نوسازی تونس بود، و روندی که از مدت‌ها پیش در عثمانی و مصر آغاز شده بود، به تونس هم کشیده شد. در تونس نیز هم‌چون عثمانی و مصر، نوسازی با تجدید سازمان ارتش آغاز شد، و سپس به حوزه‌های دیگر رسید. در ۱۲۵۶ق/۱۸۴۰م، مدرس حربی باردو، به منظور تعلیم و تنظیم سپاه به شیو جدید اروپایی تأسیس شد و افسران فرانسوی در این مدرسه به کار پرداختند.

[۱۳۴] Morsy, M, North Africa 1800،۱۹۰۰, London, 1984، ج۱، ص۱۸۴.

همچنین احمدبای اقداماتی را برای توسعه و تجهیز نیروی دریایی تونس در پیش‌گرفت و یک سال بعد اولین کشتی بخار از فرانسه خریداری شد.
در سال‌های پایانی نیم اول سد ۱۹م نیروی دریایی تونس با کمک افسران دریایی فرانسه توسعه یافت و شمار کشتی‌های بخار ناوگان دریایی تونس به ۶ فروند رسید. در جنگ معروف کریمه میان روسیه و عثمانی (۱۲۷۰ق/۱۸۵۴م) تونس، نیروی دریایی خود را به کمک عثمانی فرستاد.

[۱۳۵] Morsy, M, North Africa 1800،۱۹۰۰, London, 1984، ج۱، ص۱۸۴.

[۱۳۶] گاه‌شمار رویدادهای تاریخ معاصر خاورمیانه، تهران، ج۱، ص۲۵۷، ۱۳۶۹ش.

در ۱۸۴۳م در برنامه‌ها