توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل ابومنصور عبد الملک ثعالبی ۹۳ اسلاید در PowerPoint دارای ۹۳ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل ابومنصور عبد الملک ثعالبی ۹۳ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل ابومنصور عبد الملک ثعالبی ۹۳ اسلاید در PowerPoint :

ابومنصور ثعالبی

‌

برای دیگر کاربردها، ثعالبی (ابهام‌زدایی) را ببینید.

ثعالبی، عبدالملک بن محمد، کنیه‌اش ابومنصور، ادیب، شاعر، لغوی و کاتب، که در ۳۵۰ در نیشابور زاده شد.

فهرست مندرجات

۱ – دلیل شهرت عبدالملک به ثعالبی
۲ – اساتید و شاگردان ثعالبی
۳ – اشتغال به کتابت
۴ – ثعالبی از دیدگاه شرح حال نویسان
۵ – موضوع تألیفات ثعالبی
۶ – منابع مورد استفاده ثعالبی
۷ – محل زندگی وی
۸ – آشنایی ثعالبی با آل میکال
۹ – بهره ثعالبی از کتابخانه آل میکال
۱۰ – نسبت کتاب المنتخل به ثعالبی
۱۱ – آشنایی وی با بدیع الزمان همدانی
۱۲ – راهیابی ثعالبی به دربار سلاطین
۱۲.۱ – دربار قابوس بن وشمگیر
۱۲.۲ – دربار امیر نیشابور
۱۲.۳ – دربار خوارزم و تألیف کتاب در آنجا
۱۲.۴ – دربار سلطان محمود غزنوی
۱۳ – ثعالبی و اهدای کتاب به بزرگان
۱۴ – تألیف کتاب در نیشابور
۱۵ – وفات
۱۶ – آثار ثعالبی در تاریخ ادبیات عرب
۱۷ – مدح ثعالبی توسط بزرگان
۱۸ – تعداد آثار وی
۱۹ – شیوه نگارش ثعالبی
۲۰ – مهم‌ترین اثر وی
۲۱ – تقسیم بندی آثار ثعالبی
۲۱.۱ – گرد‌آوری آثار بر حسب موضوع
۲۱.۲ – کتاب های ادبی
۲۱.۲.۱ – امثال و حکم
۲۱.۲.۲ – اخبار پادشاهان
۲۱.۲.۳ – آثار کوچک ادبی
۲۱.۳ – کتب فقه اللغه
۲۲ – ماده اولیه آثار ثعالبی
۲۳ – ترجمه فارسی آثار ثعالبی
۲۴ – مردان فرهنگی ایران در آثار وی
۲۵ – کاربرد واژگان فارسی در آثار ثعلبی
۲۶ – فهرست منابع
۲۷ – پانویس
۲۸ – منبع

۱ – دلیل شهرت عبدالملک به ثعالبی

چون جدّش، ابوعلی ثعلبی، پوست روباه را پاک و پیرایش می‌کرد و از آن پوستین می‌دوخت، وی به ثعالبی مشهور شد.

[۱] عبدالملک بن محمد ثعالبی، آداب الملوک، ج۱، ص۴۷، چاپ جلیل عطیه، بیروت ۱۹۹۰ الف.

[۲] ابن خلّکان، وفیات الاعیان وأنباء أبناء الزمان، ج۳، ص۱۸۰.

[۳] محمود عبداللّه جادر، الثعالبی ناقداً و ادیباً، ج۱، ص۲۲ـ۲۳، بغداد ۱۳۹۶/۱۹۷۶.

۲ – اساتید و شاگردان ثعالبی

از دوران کودکی ثعالبی و از تحصیلات و استادان وی آگاهی چندانی نداریم ولی این مقدار معلوم است که وی نزد دانشمند مشهور، ابوبکر محمد بن عباس خوارزمی (متوفی ۳۸۳)، ادب آموخته و مدتی نیز به تدریس اشتغال داشته است.

[۴] د. اسلام، چاپ دوم، ذیل مادّه.

[۵] محمود عبداللّه جادر، الثعالبی ناقداً و ادیباً، ج۱، ص۵۹ ـ۶۲، بغداد ۱۳۹۶/۱۹۷۶.

از جمله شاگردان او نورالدین ابوالحسن علی بن حسن باخَرْزی و ابوالفضل محمد بن حسین بیهقی بوده‌اند.

[۶] عبدالرحیم بن احمد عباسی، معاهدالتنصیص علی شواهد التلخیص، ج۳، ص۲۶۶، چاپ محمد محیی الدین عبدالحمید، (قاهره) ۱۳۶۷/۱۹۴۷، چاپ افست بیروت.

[۷] محمود عبداللّه جادر، الثعالبی ناقداً و ادیباً، ج۱، ص۶۴، بغداد ۱۳۹۶/۱۹۷۶.

۳ – اشتغال به کتابت

وی سپس به کتابت و دبیری، و تا پایان عمر به تألیف آثار ادبی پرداخت.

[۸] عبدالملک بن محمد ثعالبی، آداب الملوک، ص ۵ ـ۱۲، مقدمه عطیه، چاپ جلیل عطیه، بیروت ۱۹۹۰ الف.

خلاصه رویدادهایی را که ثعالبی شاهد آن بوده می‌توان از کتاب‌های وی و مقدمه وی بر این کتاب‌ها و همچنین از قصاید و اشعاری که به مناسبت‌های گوناگون سروده است به دست آورد.

۴ – ثعالبی از دیدگاه شرح حال نویسان

بیشتر مطالبی که شرح حال نویسانی همچون ابن انباری،

[۹] ابن انباری، نزهه الالباء فی طبقات الادباء، ج۱، ص۳۶۵، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره (۱۳۸۶/۱۹۶۷).

باخرزی،

[۱۰] علی بن حسن باخرزی، دمیه القصر و عصره اهل العصر، ج۲، ص۹۶۶ـ۹۷۰، چاپ محمد تونجی، ج ۲، دمشق (۱۳۹۲/۱۹۷۲).

حُصْری،

[۱۱] ابراهیم بن علی حصری، زهرالا´داب و ثمرالالباب، ج۱، ص۱۶۹، چاپ محمد محیی الدین عبدالحمید، بیروت: دارالجیل.

ابن خلکان

[۱۲] ابن خلّکان، وفیات الاعیان وأنباء أبناء الزمان، ج۳، ص۱۷۸ـ۱۸۰.

و ابن بَسّام

[۱۳] ابن بَسّام، الذخیره فی محاسن اهل الجزیره، ج۲، قسم ۴، ص۵۶۰ ـ۵۸۳، چاپ احسان عباس، بیروت ۱۳۹۸ـ۱۳۹۹/ ۱۹۷۸ـ۱۹۷۹.

در باره ثعالبی آورده‌اند، کوتاه و مختصر و تکرار سخنان نویسندگان پیشین است و از نوآوری و ابتکار تهی است. شاید این شیوه را از خود ثعالبی فرا گرفته باشند که در شرح حال شاعران و نویسندگان معاصر و قبل از خود، از معرفی کوتاه و کلی آنان فراتر نمی‌رود و به جای پرداختن به سیره و زندگی علمی آنان، قطعاتی مفصّل از نظم و نثر آنان را می‌آورد.

[۱۴] عبدالملک بن محمد ثعالبی، یتیمه الدهر، چاپ مفید محمد قمیحه، بیروت ۱۴۰۳.

۵ – موضوع تألیفات ثعالبی

ثعالبی تألیفات بسیاری در زمینه لغت، نقد، بلاغت، تاریخ، تمدن و سیاست دارد ولی شهرت او بیش‌تر در شرح حال نویسی و تألیف گزیده‌های ادبی است.

[۱۵] عبدالملک بن محمد ثعالبی، آداب الملوک، مقدمه عطیه، ص ۱۴، چاپ جلیل عطیه، بیروت ۱۹۹۰ الف.

۶ – منابع مورد استفاده ثعالبی

ثعالبی در نیمه دوم سده چهارم و نیمه اول سده پنجم، هم زمان با عصر طلایی نهضت علمی و ادبی و شکوفایی جهان اسلام، پرورش یافت.
او با آگاهی از فنون و آداب گوناگون عصر خویش و ترجمه‌هایی که به عربی صورت گرفته بود و با احاطه به کتاب‌های گردآوری شده و اشعاری که راویان نقل کرده بودند و آثار ادبی‌ای که از اندلس تا خراسان و ترکستان نشر یافته بود، بهره گرفت و در تألیفات خود از آن‌ها استفاده کرد. وی در نهضت ادبی عهد آل بویه ــ که در آن ایرانیان، از برجستگان ادب عربی بودند و آثاری درخشان در ادب این دوره بر جای گذاشتند ــ سهیم بود.

۷ – محل زندگی وی

ثعالبی زندگی خود را‌ به‌طور کامل در مشرق جهان اسلام گذراند. زادگاهش، به لحاظ فرهنگی، رقیب جدّی بغداد به شمار می‌آمد.

[۱۶] د. اسلام، چاپ دوم، ذیل مادّه.

۸ – آشنایی ثعالبی با آل میکال

وی در نیشابور با خاندان دانش دوست و ادب پرور آل میکال آشنا شد و همنشینی او با امیرِ ادیب و شاعر، ابوالفضل عبیداللّه بن احمد میکالی (متوفی ۴۳۶)، سبب شد که با بزرگان عصر خود آشنا شود،

[۱۷] عبدالملک بن محمد ثعالبی، آداب الملوک، مقدمه عطیه، ص ۶، چاپ جلیل عطیه، بیروت ۱۹۹۰ الف.

از جمله با ابونصر محمد بن عبدالجبار عُتْبی، ادیب و مورخ (متوفی ۴۲۷).

[۱۸] عبدالملک بن محمد ثعالبی، یتیمه الدهر، ج۴، ص۴۵۸، چاپ مفید محمد قمیحه، بیروت ۱۴۰۳.

۹ – بهره ثعالبی از کتابخانه آل میکال

ثعالبی از کتابخانه ابوالفضل میکالی بهره فراوان برد و در مجالست با علما و ادیبانِ درگاه میکالی، گنجینه‌ای از نظم و نثر و امثال و سخنان فصیح و بلیغ عرب کسب کرد و در گردآوری و تدوین آثار خود از آن‌ها سود برد.

۱۰ – نسبت کتاب المنتخل به ثعالبی

هنگامی که میکالی مجموعه‌ای از اشعار حماسی عرب را با عنوان المُنْتَخل گردآوری کرد، ثعالبی آن را خلاصه نمود و برخی اشعار میکالی را، برای نیکوداشت او، به آن افزود. این کتاب با نام المُنْتحل به چاپ رسیده و به ثعالبی نسبت داده شده است.

[۱۹] عبدالملک بن محمد ثعالبی، آداب الملوک، مقدمه عطیه، ص ۶، چاپ جلیل عطیه، بیروت ۱۹۹۰ الف.

[۲۰] حسین بن محمد ثعالبی مرغنی، تاریخ غررالسیر، المعروف بکتاب غرراخبار ملوک الفرس و سیرهم، مقدمه مینوی، ص ز، چاپ زوتنبرگ، پاریس ۱۹۰۰، چاپ افست تهران ۱۹۶۳.

[۲۱] خیرالدین زرکلی، الاعلام، ج۴، ص۱۹۱، بیروت ۱۹۹۹.

۱۱ – آشنایی وی با بدیع الزمان همدانی

ثعالبی در ۳۸۲ به بخارا، پایتخت سامانیان، سفر کرد و با ادیبان و عالمان آنجا، از جمله با بدیع الزمانِ همدانی (متوفی ۳۹۸)، آشنا شد. وی در یتیمه الدهر

[۲۲] عبدالملک بن محمد ثعالبی، یتیمه الدهر، ج۴، ص۲۹۳، چاپ مفید محمد قمیحه، بیروت ۱۴۰۳.

از او و هوش سرشارش سخن گفته است.

۱۲ – راهیابی ثعالبی به دربار سلاطین

ثعالبی سال بعد، با سقوط بخارا به دست بُغراخان، یکی از ملوک قراخانیان (ایلْک خانیان)، به نیشابور بازگشت.

[۲۳] محمود عبداللّه جادر، الثعالبی ناقداً و ادیباً، ج۱، ص۳۰ـ۳۲، بغداد ۱۳۹۶/۱۹۷۶.

پس از بازگشت به نیشابور، مشهورترین کتاب خود، یتیمه الدهر فی محاسن اهل العصر، را تألیف کرد که سبب شهرت و راهیابی او به دربار سلاطین و حکام شد.

[۲۴] عبدالملک بن محمد ثعالبی، کتاب التوفیق للتلفیق، مقدمه هلال ناجی و زهیرزاهد، ص ۱۱ـ۱۲، چاپ هلال ناجی و زهیرزاهد، (عراق) ۱۴۰۵ ب.

۱۲.۱ – دربار قابوس بن وشمگیر

سپس به گرگان، به دربار شمس المعالی قابوس بن وشمگیر، رفت و به مناسبت این‌که وی گرگان را از آل بویه پس گرفته بود (در ۳۸۸)، ثعالبی او را مدح گفت

[۲۵] عبدالملک بن محمد ثعالبی، دیوان، ص ۱۰۹، چاپ محمود عبداللّه جادر، بغداد ۱۹۹۰ ب.

و دو کتاب خود، المُبْهِج و التمثیل و المحاضره، را به وی اهدا کرد.

[۲۶] عبدالملک بن محمد ثعالبی، التمثیل و المحاضره، ج۱، ص۴ـ۵، چاپ عبدالفتاح محمد حلو، الدارالعربیه للکتاب، ۱۹۸۳.

[۲۷] عبدالسلام محمد هارون، «دراسه نقدیّه حول تحقیق کتاب التمثیل و المحاضره»، ج۱، ص۶۰۴، در عبدالملک بن محمد ثعالبی، التمثیل و المحاضره، چاپ عبدالفتاح محمدحلو، الدارالعربیه للکتاب، ۱۹۸۳.

۱۲.۲ – دربار امیر نیشابور

ثعالبی در ۳۹۲، با هدایای قابوس بن وشمگیر، به نیشابور بازگشت و به تألیف آثار دیگرش پرداخت و دو کتاب خود، اجناس التجنیس و الاقتباس، را به امیرنیشابور، ابوالمظفر نصر بن ناصرالدین سبکتگین، اهدا کرد

[۲۸] عبدالملک بن محمد ثعالبی، کتاب التوفیق للتلفیق، مقدمه هلال ناجی و زهیرزاهد، ص ۱۳، چاپ هلال ناجی و زهیرزاهد، (عراق) ۱۴۰۵ ب.

و سحرالبلاغه را به سپهسالار، ابوعمران موسی بن هارون، تقدیم نمود.

[۲۹] عبدالملک بن محمد ثعالبی، سحرالبلاغه و سرّالبراعه، ج۱، ص۶، دمشق ۱۳۵۰.

۱۲.۳ – دربار خوارزم و تألیف کتاب در آنجا

با بروز قحطی و خشکسالی در ۴۰۱ در خراسان،

[۳۰] ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۹، ص۲۲۰.

[۳۱] ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۹، ص۲۲۵.

نخست به اسفراین و سپس به گرگان رفت.

[۳۲] عبدالملک بن محمد ثعالبی، آداب الملوک، مقدمه عطیه، ص ۹، چاپ جلیل عطیه، بیروت ۱۹۹۰ الف.

آنگاه به دعوت امیرابوالعباس مأمون بن مأمون خوارزمشاه به خوارزم (جرجانیه) رفت و چندین کتاب خود را به نام او و وزیرش ابوعبداللّه محمد بن حامد تألیف کرد. که از آن جمله است: آداب الملوک، اللطائف و الظرائف، المشرق، نثر النظم، الکنایه و التعریض، تحفه الوزراء، و أحسنُ ما سَمعتُ.

[۳۳] محمود عبداللّه جادر، الثعالبی ناقداً و ادیباً، ج۱، ص۳۹ـ۴۰، بغداد ۱۳۹۶/۱۹۷۶.

[۳۴] د. اسلام، چاپ اول، ذیل «الثعالبی».

۱۲.۴ – دربار سلطان محمود غزنوی

ثعالبی مدت زیادی در خوارزم نماند و پس از کشته شدن خوارزمشاه، به غزنه رفت و مدتی در دربار سلطان محمود غزنوی ماند و کتاب لطائف المعارف را برای وی تألیف کرد.

[۳۵] محمود عبداللّه جادر، الثعالبی ناقداً و ادیباً، ج۱، ص۴۰، بغداد ۱۳۹۶/۱۹۷۶.

[۳۶] محمود عبداللّه جادر، الثعالبی ناقداً و ادیباً، پانویس ۷، ص ۴۱ بغداد ۱۳۹۶/۱۹۷۶.

به نوشته عبدالسلام محمد هارون،

[۳۷] عبدالسلام محمد هارون، «دراسه نقدیّه حول تحقیق کتاب التمثیل و المحاضره»، ج۱، ص۶۰۴، در عبدالملک بن محمد ثعالبی، التمثیل و المحاضره، چاپ عبدالفتاح محمدحلو، الدارالعربیه للکتاب، ۱۹۸۳.

ثعالبی این کتاب را برای صاحب بن عباد تألیف کرده است.

۱۳ – ثعالبی و اهدای کتاب به بزرگان

ثعالبی کتاب تحسین القبیح و تقبیح الحسن را نیز به یکی از فضلای خراسان به نام عیسی کرجی، اهدا نمود،

[۳۸] عبدالملک بن محمد ثعالبی، تحسین القبیح و تقبیح الحسن، ج۱، ص۲۷ و پانویس ۵، چاپ شاکر عاشور، (بغداد) ۱۴۰۱/۱۹۸۱.

سپس به هرات رفت و دو کتاب خود، اللطیف فی الطیب و الایجاز و الاعجاز، را برای قاضی ابواحمد منصور بن محمد اَزْدی تألیف کرد.

[۳۹] محمود عبداللّه جادر، الثعالبی ناقداً و ادیباً، ج۱، ص۴۳، بغداد ۱۳۹۶/۱۹۷۶.

ثعالبی پس از شصت سالگی به نیشابور بازگشت و مورد احترام بزرگان آن‌جا واقع شد و کتاب‌های ثِمارالقلوب فی المضاف و المنسوب، فقه اللغه و سرّالعربیّه را تألیف و به دوست دیرینش، امیرابوالفضل میکالی، هدیه کرد.

[۴۰] عبدالملک بن محمد ثعالبی، فقه اللغه و سرّالعربیّه، ج۱، ص۱۱، چاپ سلیمان سلیم بواب، دمشق ۱۴۰۹/۱۹۸۹.

[۴۱] عبدالملک بن محمد ثعالبی، فقه اللغه و سرّالعربیّه، ج۱، ص۲۰ـ۲۱، چاپ سلیمان سلیم بواب، دمشق ۱۴۰۹/۱۹۸۹.

[۴۲] محمود عبداللّه جادر، الثعالبی ناقداً و ادیباً، ج۱، ص۴۳ـ۴۵، بغداد ۱۳۹۶/۱۹۷۶.

۱۴ – تألیف کتاب در نیشابور

ثعالبی مدتی در مزرعه خود در اطراف نیشابور به سر برد تا به تألیف بپردازد. در ۴۲۰ طایفه غُز به خراسان حمله کردند

[۴۳] ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۹، ص۳۷۷.

ولی ثعالبی توانست با یاری امیرمیکالی از این حادثه در امان بماند. وی سپس سه کتاب بَرْد الاَکْباد فی الاعداد، اللطف و اللطائف، و مِرآه المروآت را تألیف، و در ۴۲۲ به والی خراسان، ابوسهل حمدونی، هدیه کرد. در ۴۲۴ سلطان مسعود غزنوی را، که به نیشابور آمده بود، مدح و برخی از آثار خود را به وزیران و اعیان دولت او اهدا کرد، از جمله خاص الخاص را به شیخ مسافر بن حسن و خصائص اللغه را به حسن بن ابراهیم صیمری هدیه نمود.

[۴۴] محمود عبداللّه جادر، الثعالبی ناقداً و ادیباً، ج۱، ص۴۵ـ۴۷، بغداد ۱۳۹۶/۱۹۷۶.

سپس به تألیف تتمه الیتیمه مشغول شد و نسخه پیش نویس آن را به شیخ محمد بن عیسی کرجی هدیه کرد.

[۴۵] عبدالملک بن محمد ثعالبی، کتاب تتمّه الیتیمه، ج۱، ص۱، چاپ عباس اقبال، تهران ۱۳۵۳.

۱۵ – وفات

ثعالبی در ۴۲۹ در نیشابور وفات یافت.

[۴۶] ابن خلّکان، وفیات الاعیان وأنباء أبناء الزمان، ج۳، ص۱۸۰.

برخی تاریخ فوت او را ۴۳۰ دانسته‌اند.

[۴۷] محمد بن احمد ذهبی، العبر فی خبر من غبر، ج۳، ص۱۷۴، چاپ فؤاد سیّد، کویت ۱۹۸۴.

[۴۸] صفدی، ج۱۹، ص۱۹۴.

وی در اواخر عمر، کتاب الغِلْمان را تألیف کرد.

۱۶ – آثار ثعالبی در تاریخ ادبیات عرب

از ثعالبی مجموعه عظیمی شامل ده‌ها اثر در تاریخ ادبیات عرب به جا مانده است. سرگذشت نویسان وی را یکی از مهم‌ترین نویسندگان زبان عربی و لغویان آن عصر به شمار آورده و او را کاتب، ناقد، شاعر و ادیبی بی‌همتا دانسته‌اند.

[۴۹] محمود عبداللّه جادر، الثعالبی ناقداً و ادیباً، ج۱، ص۱۳ـ۱۵، بغداد ۱۳۹۶/۱۹۷۶.

[۵۰] محمود عبداللّه جادر، الثعالبی ناقداً و ادیباً، ج۱، ص۵۵، بغداد ۱۳۹۶/۱۹۷۶.

۱۷ – مدح ثعالبی توسط بزرگان

نخستین کسی که شرح حال ثعالبی را نگاشته،ابراهیم حصری (متوفی ۴۵۳) بوده که آثار وی را ستوده و او را مدح گفته است.

[۵۱] ابراهیم بن علی حصری، زهرالا´داب و ثمرالالباب، ج۱، ص۱۶۹، چاپ محمد محیی الدین عبدالحمید، بیروت: دارالجیل.

ابن بسام